Kết quả điều trị phẫu thuật chấn thương sọ não tại Bệnh viện Nhi Đồng 2

KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT CHẤN THƯƠNG SỌ NÃO<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2<br /> Nguyễn Thành Đô*, Đặng Ngọc Dũng*, Lê Tròn Vuông*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát các yếu tố về dịch tễ học, nguyên nhân và kết quả phẫu thuật trong chấn thương sọ não<br /> trẻ em giúp phòng ngừa hạn chế tử vong ở chấn thương nhi khoa<br /> Phương pháp: Nghiên cứu hồi cứu hồ sơ bệnh án trẻ em dưới 15 tuổi được phẫu thuật tại Bệnh viện Nhi<br /> Đồng 2 từ tháng 8/2008 đến tháng 7/2009. Xử lý dữ liệu thu nhập bằng toán thống kê.<br /> Kết quả: Từ tháng 8/2008 đến tháng 7/2009 có 43 trường hợp chấn thương sọ não đuợc phẫu thuật tại<br /> Bệnh Viện Nhi Đồng 2. Tuổi tập trung từ sơ sinh đến 6 tuổi chiếm 50%. Nam: nữ = 2:1. Tai nạn giao thông<br /> chiếm đa số 60%. Kết quả phẫu thuật tốt chiếm: 88,4% (38 ca). Di chứng: 7% (3 ca). Tỉ lệ tử vong: 4,6% (2 ca).<br /> Kết luận: Độ tuổi chiếm tỉ lệ cao là dưới 6 tuổi. Nam gấp đôi nữ. Tai nạn giao thông là nguyên nhân hàng<br /> đầu. Chẩn đoán sớm và điều trị kip thời đem lại kết quả tốt<br /> Từ khóa: Nguyên nhân, phẫu thuật, chấn thương sọ não.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SURGICAL RESULTS OF HEAD INJURY AT CHILDREN HOSPITAL 2<br /> Nguyen Thanh Do, Dang Ngoc Dung, Le Tron Vuong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 6 - 2009: 15 - 18<br /> Objectives: This study describes some epidemiologic characterization, causes and surgical results of children<br /> head trauma to assess the implication for prevention to decrease the death<br /> Methods: A retrospective study of head injury children younger than 15 years of age who operated at<br /> CHILDREN HOSPITAL 2 from 8/2008 to 8/2009. Data were collected to compute incidence rate by computer<br /> Results: A total of 43 cases of pediatric head trauma operated at Children’s Hospital 2 from 8/2008 to 7/2009<br /> were identified. Children at the age from newborn to 6 years showed the highest incidence (50%). Male/female =<br /> 2:1. Traffic accidents were the leading causes (60%). Excellent surgical results: 88.4% (38 cases). Complication:<br /> 7% (3cases). Mortality rate: 4.6% (2 cases)<br /> Conclusions: Children at the age under 6 years showed the highest incidence. Male: female = 2:1. Traffic<br /> accidents are the leading causes. Early diagnostic and prompt operation has excellent results.<br /> Key words: Causes, surgical result, head injury.<br /> <br /> 15<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> Chấn thương sọ não là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trong chấn thương nhi khoa,<br /> diễn tiến lâm sàng rất khó lường, rất cấp tính đôi khi cũng rất âm thầm. Đặt biệt ở trẻ em<br /> dưới 3 tuổi bệnh trở nặng thường rất nhanh. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ hạn<br /> chế tỉ lệ tử vong và ít để lại di chứng.<br /> Điều trị ngoại khoa giữ vai trò quan trọng trong chấn thương sọ não, đặc biệt ở những<br /> trường hợp máu tụ ngoài màng cứng nếu phẫu thuật kịp thời sẽ có kết quả rất tốt.<br /> * Bệnh viện Nhi ñồng 2<br /> Địa chỉ liên lạc: BS Lê Tròn Vuông, ĐT: 0903665119, Email: letronvinh@yahoo.com,<br /> <br /> Để góp phần cho việc chẩn đoán và điều trị chấn thương sọ não ở trẻ em được tốt hơn<br /> nên chúng tôi thực hiện nghiên cứu này.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Khảo sát các yếu tố dịch tể học, nguyên nhân của chấn thương sọ não ở trẻ em.<br /> Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật chấn thương sọ não ở trẻ em.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tất cả các bệnh nhi chấn thương sọ não được điều trị phẫu thuật tại bệnh viện Nhi đồng<br /> 2 từ tháng 8 – 2008 đến tháng 7 – 2009.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Nghiên cứu hồi cứu mô tả cắt ngang.<br /> Thu thập số liệu theo bảng mẫu.<br /> Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong thời gian từ tháng 8-2008 đến tháng 7-2009 có 43 trường hợp chấn thương sọ não<br /> được phẫu thuật tại bệnh viện Nhi Đồng 2, với kết quả như sau:<br /> <br /> Tuổi<br /> <br /> Biểu đồ 1: Tuổi<br /> 16<br /> <br /> Giới tính<br /> Có 30 trẻ nam và 13 trẻ nữ, tỉ lệ nam: nữ = 2,3.<br /> Trẻ nam gặp nhiều hơn nữ, có thể là do trẻ nam hiếu động hơn nữ.<br /> Gerlach(4) nam: nữ = 2,25<br /> <br /> Địa dư<br /> Bảng 1: Địa dư<br /> Tp.HCM<br /> Tỉnh<br /> <br /> Số TH<br /> 17 ca<br /> 26 ca<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 39,5%<br /> 60,5%<br /> <br /> Nguyên nhân<br /> Bảng 2: Nguyên nhân<br /> Đi té<br /> Té giường<br /> Té cầu thang<br /> Té cao<br /> Xe môtô tông<br /> Xe ôtô tông<br /> Tổng<br /> <br /> Số TH<br /> 4<br /> 4<br /> 5<br /> 3<br /> 24<br /> 3<br /> 43<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 9,3%<br /> 9,3%<br /> 11,6%<br /> 7%<br /> 55,8%<br /> 7%<br /> 100%<br /> <br /> Giờ vào viện<br /> <br /> Biểu đồ 2: Giờ vào viện<br /> <br /> Lâm sàng<br /> Bảng 3: Triệu chứng lâm sàng<br /> Nôn ói<br /> Đau ñầu<br /> Yếu hay liệt chi<br /> Có dấu TK khu trú<br /> Dãn ñồng tử<br /> <br /> Số TH<br /> 27<br /> 35<br /> 5<br /> 6<br /> 5<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 62,8%<br /> 81,4%<br /> 11,6%<br /> 14%<br /> 11,6%<br /> <br /> 17<br /> <br /> Số TH<br /> 18<br /> <br /> Vết thương da ñầu<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 42%<br /> <br /> Nôn ói (62,8%), đau đầu (81,4%) là hai dấu hiệu sớm và hay gặp nhất.<br /> Bảng 4: Điểm Glasgow<br /> Điểm Glasgow<br /> 3–8<br /> 9 – 12<br /> 13 - 15<br /> <br /> Số TH<br /> 5<br /> 4<br /> 34<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 11,6%<br /> 9,3%<br /> 79,1%<br /> <br /> Chẩn đoán sau mổ<br /> Bảng 5: Chẩn đoán sau mổ<br /> Số TH<br /> 18<br /> 4<br /> 2<br /> 15<br /> 7<br /> <br /> MTNMC<br /> MTDMC<br /> MTTN, DN<br /> LÕM SỌ<br /> VTSN<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 42%<br /> 9,2%<br /> 4,6%<br /> 35%<br /> 16,3%<br /> <br /> MTNMC gặp nhiều nhất (42%), MTDMC và TN ít gặp: 9,2% và 4,6% hầu hết là bệnh<br /> nặng<br /> Theo Mybre(7):<br /> Số TH<br /> 12<br /> 27<br /> 13<br /> 39<br /> 91<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 13,2%<br /> 29,6%<br /> 14,3%<br /> 42,9%<br /> 100%<br /> <br /> Số TH<br /> 38<br /> 3<br /> 2<br /> 43<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> 88,4%<br /> 7%<br /> 4,6%<br /> 100%<br /> <br /> MTNMC<br /> MTDMC<br /> TN<br /> LÕM SỌ<br /> Tổng<br /> <br /> Kết quả sau mổ<br /> Bảng 6: Kết quả sau mổ<br /> Tốt<br /> Còn di chứng<br /> Tử vong<br /> Tổng<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Từ sơ sinh cho đến 15 tuổi, chiếm đa số ≤ 6 tuổi có 32 TH (74,5%) trong nhóm này ≤3<br /> tuổi gặp nhiều hơn, đây là độ tuổi tập di, gữi nhà trẻ, chưa nhận thức được sự việc nên rất<br /> dễ té. Trẻ chạy ra đường bị TNGT cũng rất hay gặp.<br /> Theo Gerlach(4): 60% dưới 7 tuổi.<br /> TNGT là nguyên nhân hàng đầu (62,8%), theo Nguyễn Thị Minh Thu (BV. Chợ Rẫy)<br /> TNGT chiếm đa số 70,3%. Tai nạn do xe môtô là nhiều nhất, cần đội mủ bảo hiểm cho<br /> trẻ khi đi trên xe môtô, hạn chế cho trẻ chạy chơi ngoài đường mà không có người trông<br /> coi. Theo Asanin(1) TNGT chiếm 61,1%, Gerlach TNGT: 35,9%.<br /> Đa số vào viện trong thời gian 6 giờ đầu (51,2%), có 6 TH vào viện sau 24 giờ (14%): 4<br /> TH ở tỉnh chuyển lên, 2 TH có dấu hiệu nặng. Nghiên cứu của Asanin 90% được chẩn đoán<br /> trong 24 giờ.<br /> 18<br /> <br /> 38 TH có kết quả tốt (88,4%), trong đó MTNMC và lõm sọ: 100%. Thời gian điều trị ít<br /> nhất là 3 ngày, nhiều nhất là 1 tuần, trẻ sinh hoạt trở lại gần như bình thường. Có 2 TH lõm<br /> sọ kết hợp với MTNMC và 1 TH VTSN có dập não. 3 TH để lại di chứng (7%) chậm hồi<br /> phục vận động và thần kinh: 1 TH yếu nữa người, 1 TH liệt nửa người, 1 TH chậm hồi phục<br /> lời nói. Trong 3 TH này có 1 TH mổ lần 2 do máu tụ NMC bên đối diện. Các TH này khi vào<br /> viện với tình trạng nặng, G= 6 – 8 điểm, đồng tử dãn, phản xạ ánh sáng yếu. 2 TH tử vong:<br /> MTDMC cấp tính (4,6%): tình trang lúc vào viện rất nặng G= 5-6 điểm, thời gian vào viện<br /> trên 12 giờ do ở tỉnh chuyển đến, 1 TH do té ở nhà trẻ, 1 TH do tai nạn giao thông. Tác giả<br /> Gerlach có kết quả tốt: 87,2%, di chứng: 10,2%<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Chấn thương sọ não gặp ở trẻ nam nhiều hơn trẻ nữ, đa số dưới 6 tuổi, nguyên nhân<br /> chủ yếu là do tai nạn giao thông, mà xảy ra hầu hết ở xe môtô 2 bánh (53,5%). Máu tụ<br /> ngoài màng cứng chiếm đa số và có kết quả điều trị rất tốt, hầu như không để lại di<br /> chứng nếu được phẫu thuật kịp thời. Ít gặp là máu tụ dưới màng cứng và trong não<br /> nhưng thường là bệnh nặng, tiên lượng rất dè dặt, tỉ lệ tử vong cao (2/6 TH: 33,3%).<br /> Hiện nay tình trạng giao thông tại Tp. HCM nói riêng và cả nước nói chung còn<br /> nhiều vấn đề cần phải giải quyết, để góp phần làm giảm tai nạn cho trẻ, đội mủ bảo<br /> hiểm là cần thiết, hạn chế cho trẻ chơi rong ngoài đường mà không có sự kiểm soát của<br /> người lớn, đặt biệt ở trẻ dưới 6 tuổi.<br /> Trẻ được gửi ở nhà trẻ cũng cần phải thật sự quan tâm.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> 4.<br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> 9.<br /> <br /> Asanin B.(2009). Traumatic epidural hematomas in posterior cranial fossa. Acta clin Croat. 48(1), p. 27-30.<br /> Dương Minh Mẫn (2003). Hội chứng tăng áp lực nội sọ. In: Lê Xuân Trung. Bệnh học phẫu thuật thần kinh. Tr 112 – 121.<br /> Nhà xuất bản Y Học, Hà Nội.<br /> Ege G., Nezih O., And Al (2001). Prognosis correlation with CT and MRI findings after head trauma. 12th World congress<br /> of neurosurgery Sydney Australia. P 430-433.<br /> Gerlach R, et al. (2009). Traumatic epidural hematomas in children and adolescents: outcome analysis in 39 consecutive<br /> unselected cases. Pediatr Emerg Care, 25(3), p. 164-9.<br /> Lê Xuân Trung (2003). Chấn thương và vết thương sọ não ở trẻ em và người trưởng thành. In: Lê Xuân Trung. Bệnh học<br /> phẫu thuật thần kinh. Tr 90 – 111. Nhà xuất bản Y Học, Hà Nội.<br /> Mark S. Greenberg (2001). Epidural hematoma, Handbook of neurosurgery, P 727-729.<br /> Mybre Mc., et al (2007). Traumatic head injury in infants and toddlers. Acta Paediatr, 96(8), p.1159-63.<br /> Nguyễn Thị Thu VÀ CS. (2004). Tình hình chấn thương sọ não trẻ em điều trị tại bệnh viện Chơ Rẫy. Hội phẫu thuật thần<br /> kinh Việt Nam, Tr 98-99.<br /> Trương Văn Việt (2002). Máu tụ ngoài màng cứng cấp tính. Tạp chí Y Dược học, 4, Tr 97-102.<br /> <br /> 19<br /> <br />