Kết quả phẫu thuật cắt u tuyến thượng thận lành tính qua nội soi sau phúc mạc

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ PHẪU THUẬT CẮT U TUYẾN THƯỢNG THẬN LÀNH TÍNH<br /> QUA NỘI SOI SAU PHÚC MẠC<br /> Vũ Văn Hà*, Lê Huy Bình*, Nguyễn Ngọc Sơn*, Hoàng Long*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả phẫu thuật cắt u tuyến thượng thận lành tình qua nội soi sau phúc mạc.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả theo dõi dọc kết hợp hồi cứu và tiến cứu 42<br /> bệnh nhân được phẫu thuật cắt u tuyến thượng thận lành tính qua nôi soi sau phúc mạc tại bệnh viện Việt Đức<br /> từ 1/2012 đến 7/2014.<br /> Kết quả: Tuổi trung bình: 46,9 (19-77), tỉ lệ nữ/nam là 3,2/1. Chụp CLVT phát hiện 42/42 trường hợp có u<br /> (100%). Kích thước u trung bình 28,0 ± 11,4mm. 16 trường hợp u bên phải (38,1%), 26 trường hợp u bên trái<br /> (61,9%). Cắt toàn bộ u và tuyến thượng thận trong 83,3%, cắt chọn lọc u chiếm 16,7%. Thời gian mổ trung bình<br /> 95,4 phút (60-150). Lượng máu mất trung bình là 90,7 ± 14,5ml (50-500ml). Thời gian nằm viện trung bình 3,5<br /> ngày. Khám lại 32 bệnh nhân có 2 trường hợp còn tăng huyết áp sau mổ. Các chỉ số cận lâm sàng trở về bình<br /> thường trong 100% trường hợp.<br /> Kết luận: Cắt u tuyến thượng thận lành tính qua nội soi sau phúc mạc là phẫu thuật an toàn, ít xâm lấn và<br /> có hiệu quả điều trị cao.<br /> Từ khóa: cắt u tuyến thượng thận.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATE THE RESULTS OF LAPAROSCOPIC RETROPERITONEAL ADRENALECTOMY<br /> Vu Van Ha, Le Huy Binh, Nguyen Ngoc Son, Hoang Long<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - No 4 - 2015: 47 - 51<br /> Objectives: To evaluate the results of laparoscopic retroperitoneal adrenalectomy for benign adrenal tumors.<br /> Materials and Methods: Retrospective and prospective longitudinal study of 42 patients treated for benign<br /> adrenal tumors by laparoscopic retroperitoneal adrenalectomy at Viet Duc Hospital between 1/2012 and 7/2014.<br /> Results: Average age: 46.9 (19-77), with the ratio of females to males: 3.2/1. CT scanner detected 42/42 cases<br /> (100%). The average tumor size is 28.0 ± 11.4mm. 16 right-side tumor cases (38.1%), 26 left-side tumor cases<br /> (61.9%). Total adrenalectomy is 83.3%, partial adrenalectomy is 16.7%. The average operated timing 95.4<br /> minutes (60-150). The average blood lost during operation approximately 90.7 ± 14.5ml (50-500ml). The average<br /> treatment time after operation is around 3.5 days. Re-examine 32 patients, 2 of them had high blood pressure after<br /> operation. 100% patients had normal paraclinical indexes in re-examination.<br /> Conclusion: Laparoscopic retroperitoneal adrenalectomy for benign adrenal tumors is minimally invasive,<br /> safe and highly effective.<br /> * Bệnh viện Việt Đức<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Hoàng Long<br /> <br /> ĐT: 0912390514<br /> <br /> Email: : hoanglong70@gmail.com<br /> <br /> Key words: laparoscopic retroperitoneal adrenalectomy.<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br /> 47<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Tuyến thượng thận (TTT) là tuyến nội tiết có<br /> vai trò quan trọng đối với hoạt động sống của cơ<br /> thể, hormon của tuyến tham gia các quá trình<br /> chuyển hóa phức tạp. Sự tăng tiết các nội tiết tố<br /> do u tuyến thượng thận gây nên nhiều hội<br /> chứng bệnh lý khó có thể điều trị triệt để bằng<br /> Nội khoa(Error! Reference source not found.). Khi đó, phẫu<br /> thuật là phương pháp điều trị duy nhất có hiệu<br /> quả. Năm 1889, phẫu thuật cắt bỏ u TTT được<br /> thực hiện thành công lần đầu tiên bởi Knowsley<br /> - Thorto(Error! Reference source not found.). Năm 1992, phẫu<br /> thuật cắt bỏ u TTT qua nội soi ổ bụng được báo<br /> cáo lần đầu tiên bởi Gagner đã có nhiều ưu điểm<br /> hơn so với mổ mở kinh điển(Error! Reference source not<br /> found.). Tại Việt Nam, phẫu thuật cắt u TTT qua nội<br /> soi ổ bụng được thực hiện bắt đầu từ năm 1998<br /> bởi Trần Bình Giang(Error! Reference source not found.,Error!<br /> Reference source not found.). Năm 2004, Nguyễn Phúc Cẩm<br /> Hoàng thực hiện thành công trường hợp đầu<br /> tiên cắt u TTT qua nội soi sau phúc mạc(Error!<br /> Reference source not found.).<br /> Do vị trí giải phẫu nằm sau phúc mạc nên có<br /> nhiều đường tiếp cận đã được mô tả trong phẫu<br /> thuật cắt u TTT(Error! Reference source not found.). Phẫu thuật<br /> viên cần lựa chọn phương án mổ trong từng<br /> trường hợp cụ thể để đảm bảo tính an toàn và<br /> hiệu quả cao. Chính vì vậy, chúng tôi thực hiện<br /> nghiên cứu này nhằm mục tiêu đánh giá kết quả<br /> phẫu thuật nội soi sau phúc mạc cắt u tuyến<br /> thượng thận lành tính.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tượng<br /> Các bệnh nhân (BN) được chẩn đoán u<br /> TTT và được phẫu thuật cắt bỏ u TTT qua nội<br /> soi sau phúc mạc trong thời gian từ tháng<br /> 1/2012 đến tháng 7/1014 tại khoa Tiết niệu<br /> Bệnh viện Việt - Đức.<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> lượng máu mất, tai biến trong và sau mổ, thời<br /> gian hậu phẫu, kết quả giải phẫu bệnh và<br /> khám lại sau mổ.<br /> <br /> Kỹ thuật mổ<br /> Bệnh nhân nằm nghiêng 90o về bên đối<br /> diện với bên cần phẫu thuật, phẫu thuật viên<br /> và phụ mổ đứng đối diện với vùng lưng BN.<br /> Đặt 3 trocar lần lượt trên 3 đường nách giữa,<br /> nách trước và nách sau. Tạo khoang sau phúc<br /> mạc bằng bơm bóng. Phẫu tích hạ thận, bộc lộ<br /> cực trên thận và u TTT. Phẫu tích bộc lộ tĩnh<br /> mạch thượng thận chính (TMTTC) và tĩnh<br /> mạch chủ dưới (TMCD) với u bên phải và tĩnh<br /> mạch thận với u bên trái. Cặp clip TMTTC, sau<br /> đó tiến hành cắt bỏ toàn bộ TTT hoặc phần<br /> TTT có u. Bệnh phẩm được lấy qua lỗ trocar và<br /> đặt 1 dẫn lưu vùng mổ sau phúc mạc.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Từ tháng 1 năm 2012 đến tháng 7 năm 2014,<br /> có 42 trường hợp phẫu thuật nội soi sau phúc<br /> mạc cắt u tuyến thượng thận được thực hiện tại<br /> Khoa Tiết niệu, BV Việt Đức.<br /> Tuổi trung bình: 46,9 ± 12,9 tuổi (19-77). Tỉ lệ<br /> nữ/nam là 3,2/1.<br /> Có 33/42 BN (78,6%) được chẩn đoán lâm<br /> sàng là hội chứng Conn với biểu hiện tăng huyết<br /> áp, hạ Kali máu. 9/22 BN còn lại được phát hiện<br /> ngẫu nhiên không có triệu chứng.<br /> Bảng 1. Đặc điểm tuổi và giới.<br /> Tuổi<br /> ≤20<br /> 21-30<br /> 31-40<br /> 41-50<br /> >50<br /> Tổng số<br /> <br /> Giới<br /> Nam<br /> 1<br /> 1<br /> 2<br /> 2<br /> 4<br /> 10<br /> <br /> Nữ<br /> 0<br /> 2<br /> 8<br /> 9<br /> 13<br /> 32<br /> <br /> Tổng số<br /> <br /> Tỉ lệ<br /> <br /> 1<br /> 3<br /> 10<br /> 11<br /> 17<br /> 42<br /> <br /> 2,4%<br /> 7,1%<br /> 23,8%<br /> 26,2%<br /> 40,5%<br /> 100%<br /> <br /> Chụp cắt lớp vi tính (CLVT) phát hiện đúng<br /> 42/42 trường hợp có u TTT đạt tỷ lệ 100% với 16<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> u bên phải, chiếm 38,1%; 26 u bên trái, chiếm<br /> <br /> Nghiên cứu mô tả theo dõi dọc kết hợp hồi<br /> cứu và tiến cứu. Ghi nhận các thông số: Tuổi,<br /> giới, bên bị u, kích thước u, thời gian mổ,<br /> <br /> 61,9%.<br /> <br /> 48<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> Kích thước u trung bình trên chụp CLVT là<br /> 28,0 ± 11,4mm (từ 15mm - 60mm).<br /> Cắt u và toàn bộ TTT chiếm tỷ lệ 83,3%, cắt<br /> chọn lọc u chiếm tỷ lệ 16,7%.<br /> Thời gian mổ trung bình là 95,4 ± 24,1 phút<br /> (60 - 150 phút).<br /> Lượng máu mất trong mổ trung bình là<br /> 90,7 ± 14,5 ml (50-500ml).<br /> Bảng 2. Tai biến trong mổ (n=42)<br /> Chảy<br /> máu<br /> <br /> Tai biến<br /> Phát hiện trong mổ<br /> Phát hiện sau mổ<br /> Tràn khí dưới da<br /> Tổng số<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 2<br /> 0<br /> 2<br /> 4<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 4,8%<br /> 0<br /> 4,8%<br /> 9,6%<br /> <br /> Gặp 2 BN có chảy máu trong mổ (4,8%) đều<br /> từ diện cắt TTT phải được xử trí cầm máu qua<br /> nội soi. Tràn khí dưới da 2 BN (4,8%). 4 BN rối<br /> loạn huyết động trong mổ đều là hội chứng<br /> Conn. Không BN nào có rối loạn huyết động sau<br /> mổ. Không gặp biến chứng khác và không phải<br /> truyền máu trong và sau mổ. Không BN nào<br /> phải chuyển mổ mở.<br /> Bảng 3. Liên quan giữa diễn biến trong mổ với kích<br /> thước u<br /> Yếu tố liên quan<br /> <br /> Kích thước u<br /> ≤ 40mm<br /> > 40mm<br /> 87,6 ± 17,3 134,3 ± 12,7<br /> <br /> P<br /> <br /> Thời gian mổ<br /> 0,05<br /> huyết động trong mổ<br /> Tai biến<br /> 1<br /> 3<br /> >0,05<br /> Lượng máu mất trong<br /> 69,1 ± 17,1 198,6 ± 206,1 0,14<br /> mổ<br /> <br /> Thời gian rút dẫn lưu trung bình là 2,47 ±<br /> 0,87 ngày (từ 1 - 4 ngày).<br /> Thời gian điều trị sau phẫu thuật trung bình<br /> là 3,5 ngày (từ 3 - 7 ngày).<br /> Kết quả Giải phẫu bệnh thu được 33/42 BN<br /> (78,6%) là hội chứng Conn do u vỏ thượng thận<br /> và 9/22 BN là u vỏ thượng thận lành tính không<br /> bài tiết chiếm tỷ lệ 21,4%.<br /> Có 32 BN đến kiểm tra lại sau mổ chiếm tỉ lệ<br /> 76,2%. Trong đó có 2 BN còn tăng huyết áp sau<br /> mổ (160/90mmHg). Các chỉ số cận lâm sàng trở<br /> về bình thường trong 100% BN.<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> BÀN LUẬN<br /> Nghiên cứu của chúng tôi bao gồm các BN<br /> chủ yếu thuộc nhóm tuổi từ 30 đến 50 chiếm<br /> 50%, nhóm trên 50 tuổi đứng thứ 2 chiếm 40,5%.<br /> Số lượng BN nữ gặp nhiều hơn nam với tỉ lệ là<br /> 3,2/1. Các tác giả khác cũng cho kết quả tương tự,<br /> theo Ngô Xuân Thái gặp tỉ lệ nữ/nam là 71/33(Error!<br /> Reference source not found.), Nguyễn Đức Tiến gặp BN chủ<br /> yếu ở lứa tuổi từ 21-40 với tỉ lệ nữ/nam là<br /> 66/29(Error! Reference source not found.). Nghiên cứu của<br /> Gockel và cộng sự tiến hành trên 245 BN được<br /> cắt u TTT nội soi, tỉ lệ nữ/nam là 160/85 và hay<br /> gặp ở độ tuổi 30-40 tuổi(Error! Reference source not found.).<br /> Chụp CLVT có thể quan sát rõ ràng hầu<br /> hết tuyến thượng thận bình thường cũng như<br /> bệnh lý. Các nghiên cứu gần đây cho thấy<br /> CLVT có độ nhạy cao trong chẩn đoán u TTT<br /> như nghiên cứu của Marois (100%)(Error! Reference<br /> source not found.),<br /> của Nguyễn Duy Huề là<br /> (Error!<br /> Reference<br /> source not found.), tương tự nghiên<br /> 96,4%)<br /> cứu này. Đây cũng là phương pháp thăm<br /> khám tin cậy để phát hiện các dấu hiệu đè đẩy<br /> và xâm lấn của u TTT. Vì vậy, chụp CLVT hiện<br /> là phương pháp chẩn đoán hình ảnh được lựa<br /> chọn đầu tiên trong chẩn đoán u TTT. Đặc<br /> biệt, các trường hợp u phát hiện ngẫu nhiên<br /> qua siêu âm hay đi khám sức khỏe định kỳ<br /> không có dấu hiệu đặc trưng, đôi khi có dấu<br /> hiệu mỏi lưng và hội chứng sau phúc mạc. Để<br /> chẩn đoán được u TTT phát hiện ngẫu nhiên<br /> chỉ có thể dựa vào chẩn đoán hình ảnh.<br /> Do đặc điểm giải phẫu TTT bên phải nằm<br /> sâu ở sau dưới gan liên quan đến TMCD nên<br /> phẫu thuật bên phải thường lâu hơn và dễ có tai<br /> biến hơn bên trái do TMTTC bên phải rất ngắn<br /> đổ trực tiếp vào TMCD. Nghiên cứu của chúng<br /> tôi có tỉ lệ u bên phải/trái là 16/26, kích thước<br /> trung bình của u là 28,0 ± 11,4mm và dao động<br /> từ 15 - 60mm.<br /> Việc cắt toàn bộ u và tuyến thượng thận hay<br /> chỉ cắt chọn lọc u hiện còn chưa thống nhất. Một<br /> vài nghiên cứu cho thấy việc cắt chọn lọc phần<br /> tuyến có u cho kết quả tốt(Error! Reference source not found.).<br /> <br /> 49<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Tuy nhiên, khi so sánh kết quả giữa việc cắt toàn<br /> bộ tuyến và cắt chọn lọc phần tuyến có u,<br /> Ishidoya nhận thấy mặc dù cần ít trocar hơn và<br /> có thời gian mổ ngắn hơn, nhưng có 2/29 BN<br /> trong nhóm cắt chọn lọc còn biểu hiện cường<br /> Aldosteron, gợi ý diện cắt còn tế bào u(Error! Reference<br /> source not found.). Vì vậy, điều quan trọng khi cắt chọn<br /> lọc u là xác định ranh giới vùng sẽ cắt. Chúng tôi<br /> chỉ định cắt chọn lọc TTT cho những u có kích<br /> thước nhỏ dưới 30mm, u đơn độc khu trú rõ hay<br /> vị trí u ở vùng ngoại vi tuyến. Trong nghiên cứu<br /> của chúng tôi số lượng cắt chọn lọc u là 7/42<br /> trường hợp chiếm 16,7% và tất cả các u TTT này<br /> đều có kích thước nhỏ hơn 25mm.<br /> Thời gian mổ trung bình trong nhóm nghiên<br /> cứu là 95,4 phút (n = 42) và dao động từ 60 - 150<br /> phút, tương đương và ngắn hơn so với kết quả<br /> nội soi trong và sau phúc mạc của một số tác giả<br /> khác như Gagner là 123 phút (n =118)(Error! Reference<br /> source not found.), Dudley là 120 phút(1), Gockel là 99,5<br /> phút (n = 267)(Error! Reference source not found.), Emeriau là<br /> 112 phút(Error! Reference source not found.), Trần Bình Giang<br /> là 80 phút (n = 100)(Error! Reference source not found.), Ngô<br /> Xuân Thái là 111 phút (n = 104)(Error! Reference source not<br /> found.). Thời gian mổ phụ thuộc nhiều vào kinh<br /> nghiệm của phẫu thuật viên. Những trường hợp<br /> đầu tiên do bước đầu triển khai kỹ thuật nội soi<br /> sau phúc mạc nên thời gian mổ lâu hơn các<br /> trường hợp về sau.<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi có sự khác<br /> biệt có ý nghĩa thống kê về liên quan giữa thời<br /> gian mổ với kích thước của u. Với u > 40mm thời<br /> gian mổ là 134 phút, u ≤ 40mm thời gian mổ là<br /> 87,6 phút với p < 0,001. Những khối u có kích<br /> thước > 40mm thời gian mổ lâu hơn do tăng sinh<br /> mạch máu, xâm lấn, chèn ép xung quanh, làm<br /> hẹp trường mổ gây khó khăn khi di động, phẫu<br /> tích giải phóng u, đặc biệt khi kiểm soát TMTTC<br /> bên phải. Nghiên cứu của Gockel cho thấy thời<br /> gian mổ nhóm có u ≤ 50mm là 90 phút, của<br /> nhóm u > 50mm là 125 phút với p = 0,004(Error!<br /> Reference source not found.). Theo Nguyễn Đức Tiến, thời<br /> gian mổ nhóm có u ≤ 50mm là 75 phút, của<br /> <br /> 50<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> nhóm có u > 50mm là 96 phút với p = 0,03(Error!<br /> Reference source not found.).<br /> Tỉ lệ tai biến chung là 9,6% bao gồm chảy<br /> máu trong mổ từ diện bóc tách (4,8%), đây là hai<br /> trường hợp có u > 40mm và tràn khí dưới da<br /> (4,8%). Số lượng máu mất trong mổ phụ thuộc<br /> nhiều yếu tố như bản chất, kích thước, vị trí u và<br /> kinh nghiện phẫu thuật viên. Lượng máu mất<br /> nhiều gặp trong trường hợp có tai biến chảy máu<br /> trong mổ (từ 250 - 500 ml) và với u lớn. Những<br /> trường hợp phát hiện chảy máu trong mổ chúng<br /> tôi đều xử lý cầm máu kịp thời, không có trường<br /> hợp nào phải chuyển mổ mở để cầm máu và<br /> không cần truyền máu trong và sau mổ.Chúng<br /> tôi không gặp tổn thương tạng hay mạch máu<br /> lớn. Tỉ lệ này trong nghiên cứu của Gagner là<br /> 12%(Error! Reference source not found.), Ngô Xuân Thái là<br /> 1,9%(Error! Reference source not found.).<br /> Hầu như tất cả các u TTT bài tiết trong mổ<br /> đều tăng huyết áp khi phẫu tích. Cơn cao huyết<br /> áp có thể xảy ra khi sờ nắn vào u được rất nhiều<br /> tác giả quan tâm tới vì nếu sự phóng thích<br /> catecholamine không được kiểm soát tốt thì tính<br /> mạng bệnh nhân sẽ nguy hiểm. Nghiên cứu của<br /> chúng tôi có 4/42 trường hợp huyết áp tăng trên<br /> 200/100mmHg trong mổ, cơn cao nhất là<br /> 240/120mmHg gặp khi phẫu tích u. Tất cả đều<br /> được kiểm soát bằng thuốc và đều gặp ở bệnh<br /> nhân chẩn đoán là hội chứng Conn.<br /> Số ngày nằm viện trung bình là 3,5 ngày<br /> không khác biệt nhiều so với phẫu thuật nội soi<br /> qua phúc mạc cắt u TTT như kết quả của một số<br /> tác giả khác: Gagner là 4,5 ngày(Error! Reference source not<br /> found.), Emeriau là 3 ngày(Error! Reference source not found.),<br /> Trần Bình Giang là 4,4 ngày(Error! Reference source not<br /> found.), Ngô Xuân Thái là 4,8 ngày(Error! Reference source not<br /> found.). Do diễn biến trong và sau mổ thuận lợi nên<br /> thời gian nằm viện ngắn. Đây là ưu thế đặc thù<br /> của phẫu thuật nội soi, mang lại nhiều lợi ích cho<br /> người bệnh, đồng thời tiết kiệm chi phí điều trị.<br /> Tỉ lệ bệnh nhân đến kiểm tra lại sau mổ đạt<br /> 76,2% với thời gian theo rõi ngắn nhất là 3 tháng<br /> và dài nhất là 24 tháng. Trong số các BN đến<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> khám lại, có 2 BN còn tăng huyết áp sau mổ, các<br /> trường hợp khác lâm sàng đều bình thường. Các<br /> xét nghiệm sinh hóa của tất cả các BN khám lại<br /> đều trong giới hạn bình thường đã cho thấy tính<br /> an toàn và triệt để của phương pháp phẫu thuật<br /> này trong điều trị u tuyến thượng thận.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 9.<br /> <br /> Phẫu thuật nội soi cắt u TTT đã thể hiện<br /> nhiều ưu điểm so với mổ mở, ngày nay đã trở<br /> thành phương pháp điều trị tiêu chuẩn. Đường<br /> nội soi sau phúc mạc là đường tiếp cận an toàn,<br /> ít xâm lấn hơn so với nội soi qua phúc mạc và<br /> mổ mở, thời gian nằm viện ngắn và đem lại hiệu<br /> quả điều trị tốt.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> 12.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> Dudley NE and Harrison BJ (1999). Comparison of open<br /> posterior versus transperitoneal laparoscopic adrenalectomy.<br /> Br J Surg. 86(5). 656 - 660.<br /> Đặng Văn Chung (1971). U tuyến thượng thận, Bệnh học nội<br /> khoa. tr.37-45.<br /> Emeriau D, et al. (2005). Morbidity of unilateral and bilateral<br /> laparoscopic adrenalectomy according to the indication.<br /> Report of a series of 100 consecutive cases. Prog Urol, 15(4).<br /> 626 - 31.<br /> Gagner M, Lacroix A, and Bolte E (1992). Laparoscopic<br /> adrenalectomy<br /> in<br /> Cushing's<br /> syndrome<br /> and<br /> pheochromocytoma. N Engl J Med, 327(14). 1033.<br /> Gockel I, et al. (2005). Endoscopic adrenalectomy: an analysis<br /> of the transperitoneal and retroperitoneal approaches and<br /> results of a prospective follow-up study. Surg Endosc, 19(4).<br /> 569 - 573.<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br /> 13.<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> 16.<br /> <br /> Ishidoya S, et al. (2005). Laparoscopic partial versus total<br /> adrenalectomy for aldosterone producing adenoma. J Urol,<br /> 174(1). 40 - 43.<br /> Jeschke K, et al. (2003). Laparoscopic partial adrenalectomy in<br /> patients with aldosterone-producing adenomas: indications,<br /> technique, and results. Urology, 61(1). 69 - 72.<br /> Marois C, et al. (1995). Ipsilateral adrenalectomy in the<br /> surgical treatment of renal carcinoma. Prog Urol, 5(6). 961 964.<br /> Nguyễn Phúc Cẩm Hoàng, Nguyễn Thanh Mai, Trần Thanh<br /> Phong (2005). Nhân một trường hợp cắt bướu tuyến thượng<br /> thận qua nội soi sau phúc mạc vùng hông lưng. Y học Việt<br /> Nam, 313. 198 - 204.<br /> Ngô Xuân Thái, Nghiên cứu điều trị phẫu thuật bướu tuyến<br /> thượng thận, Luận án Tiến sĩ Y học. 2010, Đại học Y Dược<br /> Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Nguyễn Đức Tiến, Trần Bình Giang (2006). Phẫu thuật nội soi<br /> u tuyến thượng thận. Y học Việt Nam, Số đặc biệt chuyên đề<br /> phẫu thuật nội soi và nội soi can thiệp, 326 - 331.<br /> Nguyễn Duy Huề, Nguyễn Đức Minh, Nguyễn Đức Tiến<br /> (2004). Chụp cắt lớp vi tính trong chẩn đoán u tuyến thượng<br /> thận nhân 102 bệnh nhân. Y học thực hành, 590 - 594.<br /> Trần Bình Giang, Hoàng Long, Lê Ngọc Từ (2000). Cắt u<br /> tuyến thượng thận qua nội soi nhân 2 trường hợp. Ngoại<br /> khoa số đặc biệt - chuyên đề nội soi, tr.16 - 18.<br /> Trần Bình Giang, Nguyễn Đức Tiến (2004). 100 trường hợp cắt<br /> tuyến thượng thận qua nội soi ổ bụng tại bệnh viện Việt Đức.<br /> Y học thực hành, 491. 246 - 249.<br /> Welbourn RB (1990). The history of endocrine surgery. New<br /> York: Praeger. p.147-210.<br /> Zacharias M, et al., Transperitoneal laparoscopic<br /> adrenalectomy (2006). Outline of the preoperative<br /> management, surgical approach and outcome. Eur Urol, 49(3).<br /> 448 - 59.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 10/05/2015<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 01/06/2015<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 05/08/2015<br /> <br /> 51<br /> <br />