Kết quả sớm phẫu thuật nội soi cắt trước thấp nối máy trong điều trị ung thư trực tràng

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT NỘI SOI CẮT TRƯỚC THẤP NỐI MÁY<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ TRỰC TRÀNG<br /> Trần Minh Đức*, Nguyễn Cao Cương*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Đánh giá kết quả phẫu thuật cắt trước thấp điều trị ung thư trực tràng.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả hồi cứu, theo dõi tất cả các bệnh nhân ung thư trực tràng<br /> được phẫu thuật cắt trước thấp nội soi hỗ trợ, tái lập lưu thông tiêu hóa bằng dụng cụ khâu nối máy tại bệnh viện<br /> Bình Dân từ 01/2011 đến tháng 3/2013.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định tỉ lệ thành công của phương pháp phẫu thuật nội soi cắt trước nối máy điều<br /> trị ung thư trực tràng giữa và cao tại bệnh viện Bình Dân. Xác định tỉ lệ biến chứng sớm trong thời gian hậu<br /> phẫu 30 ngày.<br /> Kết quả: 100 bệnh nhân, tỉ lệ nam/nữ: 1,77. Tuổi trung bình 61,26 ± 13,04 tuổi (24-84). Triệu chứng chủ<br /> yếu là đi cầu ra máu: 90,1%. Kết quả nội soi: ung thư 1/3 giữa: 80%, 1/3 trên: 20%. Kết quả giải phẫu bệnh:<br /> 100% carcinoma tuyến. Giai đọan trước mổ: Dukes A/B/C/D lần lượt là 2/15/70/13. Thời gian mổ trung bình<br /> 180 ± 32 phút. Biến chứng sớm sau mổ: 8 trường hợp nhiễm trùng vết mổ, 4 trường hợp xì miệng nối, 1 trường<br /> hợp chảy máu miệng nối. Thời gian nằm viện trung bình: 8,1 ngày.<br /> Kết luận: Phẫu thuật cắt trước thấp nội soi trong điều trị ung thư trực tràng là một phẫu thuật khả thi, tỉ lệ<br /> tai biến và biến chứng thấp. Khả năng cắt triệt để và nạo vét hạch tương đương với mổ mở nên kết quả về mặt<br /> ung thư học không khác biệt so với mổ mở.<br /> Từ khóa: Phẫu thuật nội soi, cắt đại trực tràng, ung thư trực tràng.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> TO ACCESS THE OUTCOMES OF LAPAROSCOPIC LOW ANTERIOR RESECTION FOR<br /> MANAGEMENT RECTAL CANCER<br /> Tran Minh Duc, Nguyen Cao Cuong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 1 - 2014: 62 - 66<br /> Introduction: Evaluate the outcomes of laparoscopic low anterior resection for rectal cancer<br /> Material and method: Observational study on rectal cancer patients who underwent laparoscopic low<br /> anterior resction and were performed end to end anatomosis by EEA from 01/2011 to 3/2013 at Binh Dan<br /> hospital.<br /> Methods: rospective descriptive study<br /> Purpose: Determine the successful rate of laparoscopic low anterior for management ractal cacner.<br /> Determine the rate of early complication<br /> Results: Total of 100 patients, mean age 61.26 years (range 24-84), male/female: 1.77. Coloscopic results:<br /> middle third rate: 80%, lower third rate: 20%. Biopsy results: 100% adenocarcinomas. Dukes classification<br /> A/B/C/D: 2/15/70/13. Mean operative times: 180 minutes. Postoperative complication: infection of incision 8<br /> patients, fiistula anatomosis 4 patient, bleeding in anatomosis 1 patient. Mortality: 0%. Hospital stay 8.1 days.<br /> * Bệnh viện Bình Dân<br /> Tác giả liên lạc: BS.CKII. Trần Minh Đức<br /> <br /> 62<br /> <br /> ĐT: 091354190<br /> <br /> Email: drtramidu@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusion: Laparoscopic low anterior resection is a feasible and safe proceduce, low perioperative<br /> complication. The ability of radical surgery and lymphadenectomy are likely open surgery so that oncology results<br /> are not different.<br /> Keywords: Laparoscopic surgery, low anterior resection, rectal cancer<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> <br /> Ung thư trực tràng là loại ung thư thường<br /> gặp của đường tiêu hoá sau ung thư đại tràng<br /> và là bệnh phổ biến trên thế giới. Ở Việt Nam,<br /> ung thư đại trực tràng đứng hàng thứ 5 sau<br /> ung thư phế quản, dạ dày, gan và vú ở nữ. Tại<br /> trung tâm Ung bướu thành phố Hồ Chí Minh,<br /> tỷ lệ ung thư trực tràng chiếm 14,8% trong<br /> tổng số các loại ung thư(7,19). Kể từ khi Jacobs<br /> tiến hành ca phẫu thuật cắt đại tràng qua nội<br /> soi ổ bụng đầu tiên năm 1990, vai trò của phẫu<br /> thuật nội soi trong ung thư đại trực tràng đã<br /> từng bước được khẳng định và ngày càng<br /> phát triển. Lợi ích của phẫu thuật nội soi đã<br /> được khẳng định ngay sau mổ như người<br /> bệnh ít đau, nhu động sớm trở lại, phục hồi<br /> nhanh hơn, nguy cơ nhiễm trùng vết mổ ít<br /> hơn và mang lại giá trị thẩm mỹ. Về khả năng<br /> vét hạch, cắt bỏ rộng rãi tổ chức ung thư, tỷ lệ<br /> tái phát, di căn lỗ trocart và đặc biệt là thời<br /> gian sống 5 năm sau mổ đang được tiến hành<br /> nghiên cứu và khẳng định. Tuy vậy, kết quả<br /> của một số nghiên cứu đã cho thấy phẫu thuật<br /> nội soi có khả năng cắt bỏ rộng và vét hạch<br /> ngang bằng với mổ mở. Thời gian sống 5 năm<br /> sau mổ giữa phẫu thuật nội soi và mổ mở là<br /> tương đương(9,18).<br /> <br /> Các bệnh nhân có ung thư trực tràng ở 1/3<br /> trên và 1/3 giữa (khối u cách bờ hậu môn ≥ 7 cm).<br /> <br /> Chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm đánh<br /> giá một số kết quả sớm của phương pháp cắt<br /> trước thấp với nội soi hỗ trợ trong điều trị ung<br /> thư trực tràng 1/3 trên và giữa.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán là ung thư trực<br /> tràng 1/3 trên và 1/3 giữa được phẫu thuật cắt<br /> trước thấp với nội soi hỗ trợ tại bệnh viện Bình<br /> Dân Tp Hồ Chí Minh từ 01/2011 đến tháng<br /> 3/2013.<br /> <br /> Bướu chưa xâm lấn vùng chậu, chưa có di<br /> căn đại thể ở gan và phúc mạc trên phim CT<br /> scan và khi thám sát nội soi.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Xác định tỉ lệ thành công của phương pháp<br /> phẫu thuật nội soi cắt trước nối máy điều trị ung<br /> thư trực tràng giữa và cao tại bệnh viện Bình<br /> Dân.<br /> Xác định tỉ lệ biến chứng sớm trong thời gian<br /> hậu phẫu 30 ngày.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> <br /> Chúng tôi chọn sử dụng tỉ lệ thành công là<br /> 95% (P = 0,95) để đưa vào tính cỡ mẫu cho<br /> nghiên cứu của chúng tôi. Theo công thức trên ta<br /> có n = 73.<br /> Chúng tôi thực hiện được trên 100 bệnh<br /> nhân.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Trong khoảng thời gian từ 1/2012 – 01/2013<br /> chúng tôi thực hiện được 100 trường hợp cắt<br /> trước thấp nối máy. Đa phần bệnh nhân nhập<br /> viện ở độ tuổi 50 – 79 tuổi chiếm tỉ lệ 73%. Bệnh<br /> nhân nhập viện với lí do đi cầu ra máu: 90,1%,<br /> tiếp theo là các triệu chứng: đau bụng: 35.6%.<br /> Các triệu chứng ít gặp hơn là rối lọan tiêu hóa:<br /> 31.6%, phân dẹt 10%, sụt cân: 5%.<br /> Kho ng 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 80-89 T ng<br /> tu i<br /> S BN<br /> 3<br /> 3<br /> 12<br /> 22<br /> 30<br /> 21<br /> 9<br /> 100<br /> T l<br /> 3% 3% 12% 22% 30% 21% 9% 100%<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> 63<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> <br /> Scheidbach là 208 phút(17). Hewitt và cs(4), đã so<br /> sánh thời gian phẫu thuật của phẫu thuật nội soi<br /> với mổ mở, kết quả cho thấy thời gian mổ mở<br /> dài hơn so với phẫu thuật nội soi, sự khác biệt có<br /> ý nghĩa thống kê với p < 0,05. Khi so sánh thời<br /> gian phẫu thuật trung bình, chúng tôi thấy thời<br /> gian phẫu thuật của chúng tôi cũng tương<br /> đương các tác giả trên. Theo tác giả Satoshi<br /> Ogiso(16) thời gian mổ còn bị ảnh hưởng bởi độ<br /> hẹp của khung chậu. Qua nghiên cứu của chúng<br /> tôi nhận thấy ở bệnh nhân nam khung chậu hẹp<br /> và sâu hơn nữ nên gây khó khăn cho việc tiến<br /> sâu vào khung chậu để bóc tách trực tràng, điều<br /> này dẫn đến làm tăng thời gian phẫu thuật ở<br /> bệnh nhân nam hơn nữ, kết quả này có ý nghĩa<br /> thống kê. Bên cạnh đó khung chậu hẹp cũng làm<br /> khó khăn trong việc đưa dụng cụ Echelon flex 60<br /> va cắt trực tràng sau khi đã phẫu tích xong.<br /> <br /> Đ c đi m<br /> Tu i<br /> <br /> Giá tr<br /> 61,26 ± 13,04 tu i (2484)<br /> Gi i<br /> nam: n<br /> 1,77: 1<br /> V trí sang thương 1/3 gi a:1/3 trên<br /> 80: 20<br /> Gi i ph u b nh<br /> 100% carcinoma tuy n<br /> CTScan trư c m<br /> 90% trư ng h p<br /> Giai đ an trư c m Dukes A/B/C/D<br /> 2/15/70/13<br /> <br /> Đặc điểm phẫu thuật<br /> Đ c đi m<br /> Giá tr<br /> Th i gian ph u thu t<br /> 180 ± 32 phút<br /> Lương máu m t<br /> 96,7 ± 13,2 ml (20-500)<br /> Di n c t dư i<br /> 2,3 ± 0,7 cm<br /> Th i gian trung ti n<br /> 2,09 ± 0,214 ngày (1– 6)<br /> Th i gian ăn l i sau<br /> 3,23 ± 0,16 ngày (2–6)<br /> ph u thu t<br /> Th i gian n m vi n<br /> 8,1 ± 3,6 ngày<br /> 8%<br /> Bi n ch ng<br /> Nhi m trùng<br /> v tm<br /> Xì mi ng n i<br /> 4%<br /> Ch y máu<br /> 1%<br /> mi ng n i<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Ung thư trực tràng là một bệnh thường gặp<br /> trong ung thư đường tiêu hoá và chiếm một tỷ lệ<br /> đáng kể trong ung thư đại-trực tràng, thường<br /> gặp ở các bệnh nhân cao tuổi. Qua nghiên cứu<br /> 100 bệnh nhân ung thư trực tràng, chúng tôi<br /> thấy tuổi trung bình 61,26 ± 13,04 tuổi. Kết quả<br /> này phù hợp với các nghiên cứu của Phạm Quốc<br /> Đạt(13) và thấp hơn so với nghiên cứu của Porter<br /> là 65 tuổi(15). Bên cạnh đó việc xuất hiện những<br /> bệnh nhân trẻ tuổi (không có yếu tố gia đình)<br /> phải chăng nó đang cảnh báo đến môi trường và<br /> thói quen ăn uống của người dân nước ta trong<br /> thời gian gần đây.<br /> Trong khảo sát của chúng tôi, các bệnh nhân<br /> có vị trí bướu (khoảng cách từ bờ dưới bướu đến<br /> bờ hậu môn) > 7cm. Kết quả này tương tự<br /> nghiên cứu của các tác giả Võ Tấn Long(2,2). Thời<br /> gian phẫu thuật trung bình của chúng tôi là 180 ±<br /> 32 phút. Theo nghiên cứu của Nguyễn Hoàng<br /> Bắc, khi cắt toàn bộ mạc treo trực tràng nội soi<br /> cho 58 bệnh nhân, thời gian mổ trung bình là 168<br /> ± 34 phút(8) Theo Chung và cộng sự là 175 phút<br /> (105 – 305 phút)(3). Theo nghiên cứu của<br /> <br /> 64<br /> <br /> Một trong những tiêu chuẩn của phẫu thuật<br /> triệt căn là đường cắt phải dưới u phải ít nhất là<br /> 2cm. Nguyễn Xuân Hùng cho rằng: về phương<br /> diện ung thư học, một phẫu thuật được cho là<br /> triệt để thì diện cắt ruột, đặc biệt với ung thư<br /> trực tràng, phải nằm trên tổ chức lành (không có<br /> tế bào ung thư). Đối với ung thư trực tràng đó là<br /> diện cắt tính từ cực dưới của khối u. Giới hạn an<br /> toàn cho phép là 2cm(12). Trong nghiên cứu của<br /> chúng tôi có 2 trường hợp có độ dài bệnh phẩm<br /> dưới u < 2cm, đây là hai trường hợp có khối u<br /> nằm thấp, u khá to và khung chậu hẹp nên khi<br /> đưa Echelon 60 xuống cắt đầu dưới khá khó<br /> khăn và không đảm bảo được chiều dài bệnh<br /> phẩm dưới u, tuy nhiên không có một trường<br /> hợp nào diện mặt cắt u còn tế bào ung thư, đều<br /> này có thể do chúng tôi sử dụng máy nối vòng<br /> nên có một phần trực tràng bị cắt nằm trong máy<br /> nối nên độ dài bệnh phẩm dưới u trên 2cm.<br /> Theo nghiên cứu của Abrahm(1), trong 12<br /> nghiên cứu ngẫu nhiên với 2512 trường hợp đã<br /> cho rằng tỷ lệ tử vong của mổ nội soi thấp hơn<br /> so với mổ mở. Trong nghiên cứu của chúng tôi,<br /> không có trường hợp nào tử vong trong và sau<br /> phẫu thuật. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi<br /> cũng giống kết quả nghiên cứu của các tác giả<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trong nước(8). Theo kết quả nghiên cứu của<br /> chúng tôi, không có tai biến trong mổ. Có 13<br /> bệnh nhân có biến chứng sau mổ chiếm 13%,<br /> trong đó có 4 bệnh nhân bị xì miệng nối, 1 bệnh<br /> nhân chảy máu miệng nối sau mổ, 8 trường hợp<br /> nhiễm trùng vết mổ. Trong 4 trường hợp xì<br /> miệng nối (4%) được mổ lại để rả miệng nối đưa<br /> ra làm hậu môn nhân tạo. Tỷ lệ này cao hơn so<br /> với nghiên cứu của Nguyễn Hoàng Bắc(8) và<br /> cộng sự là 1,8%, theo Triệu Triều Dương(20) và<br /> Nguyễn Minh Hải(11) tỷ lệ này là 0%. Một số<br /> nghiên cứu của các tác giả nước ngoài cũng cho<br /> kết quả tương tự như Yamamoto tỷ lệ này là<br /> 2,8%(21), Lechaux là 2%(6). Qua đó, cho thấy cần<br /> chú ý trong quá trình bóc tách và giải phóng trực<br /> tràng, cầm máu tốt để tránh biến chứng sau mổ.<br /> Cũng như việc kiểm tra miệng nối để tránh rò<br /> miệng nối. Miệng nối phải đảm bảo kín, không<br /> căng và nuôi dưỡng tốt. Trong trường hợp cần<br /> thiết phải đưa hồi tràng ra ngoài làm mở thông<br /> hồi tràng toàn bộ ở hố chậu phải để bảo vệ<br /> miệng nối và đóng lại sau 8 tuần nếu miệng nối<br /> đại tràng-hậu môn liền tốt.<br /> <br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy,<br /> tỷ lệ nhiễm trùng vết mổ là 8%, cao hơn so với<br /> nghiên cứu của Nguyễn Hoàng Bắc (1,8%)(8),<br /> nhưng thấp hơn so với nghiên cứu của Triệu<br /> Triều Dương (15,4%)(20). Theo Lechaux(6), tỷ lệ<br /> này là 8%, Polliand là 5,5%(14). Đặc biệt là thấp<br /> hơn đáng kể so với mổ mở: theo Nguyễn Hữu<br /> Ước tỷ lệ nhiễm trùng vết mổ là khá cao là<br /> 30,6%, có thể do tác giả nghiên cứu vào những<br /> năm 1990 nên điều kiện vô trùng không được<br /> tốt(10). Theo nghiên cứu của Hong và cộng sự, tỷ<br /> lệ nhiễm trùng giữa hai nhóm mổ nội soi và mổ<br /> mở lần lượt là 4% và 8,8%(5).<br /> <br /> Tác giả Arezzo(2) và cộng sự nghiên cứu điều<br /> trị xì miệng nối trực tràng không cần phẫu thuật,<br /> ông báo cáo 3 trường hợp được điều trị cho kết<br /> quả khá tốt. Tác giả sử dụng một hệ thống hút<br /> liên tục được cấu tạo bằng một ống trụ sponge<br /> xốp nối với ống hút, đặt vào miệng nối và hút<br /> liên tục để giữ khô và sạch miệng nối tạo thuận<br /> lợi cho sự lành miệng nối. Kết quả đạt được<br /> bước đầu đáng khích lệ khi cả 3 bệnh nhân đều<br /> không cần phải mổ lại.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> Nhiễm trùng vết mổ là một biến chứng tuy<br /> không ảnh hưởng nặng nề đến kết quả phẫu<br /> thuật nhưng lại làm kéo dài thời gian nằm viện<br /> và tăng chi phí điều trị nên cần được quan tâm.<br /> Chúng tôi nhận thấy rằng việc che chắn vết mổ<br /> cẩn thận góp phần làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng<br /> đáng kể, trong nghiên cứu này chúng tôi sử<br /> dụng một dụng cụ che chắn vết mổ tự chế được<br /> làm từ ống hút và găng tay kết quả chỉ còn 1<br /> trường hợp nhiễm trùng vết mổ so với 7 trường<br /> hợp trước đó khi chưa sử dụng dụng cụ này.<br /> <br /> Có một trường hợp chảy máu miệng nối sau<br /> mổ, chúng tôi truyền máu và theo dõi bệnh diễn<br /> tiến tốt đến bệnh nhân xuất viện mà không cần<br /> can thiệp ngọai khoa.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua nghiên cứu này, chúng tôi nhận thấy<br /> phẫu thuật nội soi cắt trước thấp nối máy trong<br /> điều trị ung thư trực tràng giữa – cao là hiệu quả,<br /> khả thi và an toàn.<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> Abraham NS, Yong S, Solomon MJ (2004), "Meta-analysis of<br /> short-term outcomes after laparoscopic resection for colorectal<br /> cancer". Br J Surg, 91, 1111-1124.<br /> Arezzo, A Miegge, A Garbarini (2010), "Endolumina vacuum<br /> therapy for anastomotic leaks after rectal surgery". Tech<br /> Coloproctocol, 14, 279 - 281.<br /> Chung CC, Ha JPY, Tsang WWC (2001), "Laparoscopicassisted total mesorectal excision and colonic J pouch<br /> reconstruction in the treatment of rectal cancer". Surg Endosc,<br /> 15, 1098-1101.<br /> Hewitt PM, Ip SM, Kwok SPY et al (1998), "Laparoscopicassisted vs open surgery for colorectal cancer". Dis Colon<br /> Rectum, 41, 901-909.<br /> Hong D, Tabet J, Anvari M (2001), "Laparoscopic vs. open<br /> resection for colorectal edenocarcinoma". Dis Colon Rectum,<br /> 44(1), 10-19<br /> Lechaux D (2005), "RÐsection rectal par laparoscopie avec<br /> exérèse totale du mésorectal. RÐsult¸t à long term d’une série<br /> de 179 patients". Ann de chir, 130, 224 - 234.<br /> Nguyễn Bá Đức (1999), "Chương trình phát triển mạng lưới<br /> phòng chống ung thư tại Việt Nam 1999 - 2000 và 2000 2005". Tạp chí thông tin y dược, 11, 1 - 6.<br /> Nguyễn Hoàng Bắc (2006), "Cắt toàn bộ mạc treo trực tràng<br /> bằng phẫu thuật nội soi trong điều trị ung thư trực tràng<br /> thấp". Tạp chí Y học Việt Nam, 319, 131-138.<br /> Nguyễn Hoàng Bắc, Đỗ Minh Đại, Lê Quang Anh Tuấn, Việt,<br /> U. V. (2003), "Phẫu thuật nội soi cắt đại trực tràng". Hội thảo<br /> <br /> 65<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 10.<br /> 11.<br /> <br /> 12.<br /> 13.<br /> <br /> 14.<br /> <br /> 15.<br /> <br /> 16.<br /> <br /> 66<br /> <br /> chuyên đề bệnh hậu môn trực tràng TP Hồ Chí Minh, 11, 160 165.<br /> Nguyễn Hữu Ước (1990), "Kết quả điều trị bệnh ung thư trực<br /> tràng". Luận văn tốt nghiệp bác sĩ nội trú bệnh viện-Hà Nội, 1-47.<br /> Nguyễn Minh Hải (2004), "Kết quả sớm của phẫu thuật cắt<br /> toàn bộ trực tràng qua ngả bụng và tầng sinh môn bằng nội<br /> soi ổ bụng trong ung thư trực tràng hậu môn". Tạp chí Y học<br /> Việt Nam, 319, 34-44.<br /> Nguyễn Xuân Hùng (2003), "Cắt trực tràng bảo tồn-Đâu là<br /> giới hạn?". Tạp chí ngoại khoa, 3, 1-8.<br /> Phạm Quốc Đạt (2002), "Đánh giá kết quả điều trị tia xạ kết<br /> hợp phẫu thuật trong ung thư biểu mô tuyến trực tràng". Luận<br /> văn tiến sĩ, Trường đại học Y Hà Nội.<br /> Polliand C, Barrat C, Raselli R (2002), "Cancer colorectal: 74<br /> patients traités par laparoscopie avec un recul moyen de 5<br /> ansColorectal carcinoma". Ann Chir, 127, 690-696.<br /> Porter GA, Soskolne CL, Yakimets WW et al (1998), "Surgeonrelated factor 2nd outcome in rectal cancer". Ann Surg, 227(2),<br /> 158-167.<br /> Satoshi Ogiso, Takashi Yamaguchi, Hiroaki Hata, Meiki<br /> Fukuda (2011), "Evaluation of factors affecting the difficulty of<br /> laparoscopic anterior resection for rectal cancer: 'narrow<br /> pelvis' si not a contradication". Sugr Endosc, 25, 1907 - 1912<br /> <br /> 17.<br /> <br /> 18.<br /> 19.<br /> <br /> 20.<br /> <br /> 21.<br /> <br /> Scheidbach H, Schneider C, Konradt J, Barlehner E, Kohler L,<br /> Wittekind C et al. (2002), "Laparoscopic abdominoperineal<br /> resection and anterior resection with curative intent for<br /> carcinoma of the rectum". Surg Endosc, 16(1), 7-13.<br /> Trần Bình Giang, Tôn Thất Bách (2003), "Phẫu thuật nội soi ổ<br /> bụng". Nhà xuất bản Y Học 1 - 104, 387 -406.<br /> Trần Đức Dũng (2005), "Nghiên cứu ứng dụng phẫu thuật<br /> nội soi trong điều trị ung thư đại trực tràng tại bệnh viện Việt<br /> Đức từ năm 2003 - 2005 ". Luận văn tốt nghiệp bác sĩ chuyên khoa<br /> II, Trường Đại học y Hà Nội.<br /> Triệu Triều Dương, Đặng Vĩnh Dũng, Đỗ Ngọc Thể (2006),<br /> "Kết quả của việc điều trị ung thư trực tràng thấp bằng<br /> phương pháp TME và bảo tồn thần kinh chủ động vùng<br /> chậu". Y học Việt nam, số đặc biệt, 93-98.<br /> Yamamoto S (2002), "Prospective evaluation of laparoscopic<br /> surgery for rectosigmoidal and rectal carcinoma". Dis Colon<br /> Rectum, 45(12), 1648-1654.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 04/11/2013<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 1/12/2013<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 20/02/2014<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br />