Kết quả tán sỏi niệu quản đoạn chậu qua nội soi ngược dòng bằng máy nội soi xung hơi tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

KẾT QUẢ TÁN SỎI NIỆU QUẢN ĐOẠN CHẬU QUA NỘI SOI NGƯỢC DÒNG<br /> BẰNG MÁY NỘI SOI XUNG HƠI TẠI BỆNH VIỆN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC<br /> ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN<br /> Nguyễn Vũ Phương*, Nguyễn Công Bình, Nông Thái Sơn Hà,<br /> Trương Đồng Tâm, Phạm Hùng, Nguyễn Hoàng Anh<br /> Trường Đại học Y Dược - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả sớm, tán sỏi niệu quản đoạn chậu bằng máy xung hơi qua nội soi niệu<br /> quản ngƣợc dòng đoạn chậu tại bệnh viện trƣờng đại học Y Dƣợc Thái Nguyên. Phương pháp<br /> nghiên cứu: Tiến cứu mô tả. Thời gian từ tháng 6 năm 2008 đến tháng 11 năm 2011, gồm 166<br /> bệnh nhân (BN) đƣợc chẩn đoán sỏi niệu quản đoạn chậu. Kết quả: Giới nam có 100 BN 60,2%,<br /> nữ có 66 BN 39,7%, tuổi trung bình 43,4 (19 - 74 tuổi ). Vị trí sỏi 111 trƣờng hợp bên phải, 55<br /> trƣờng hợp bên trái kích thƣớc sỏi ≤15mm. Có 1 trƣờng hợp sỏi tạo chuỗi 3 viên có 2 sỏi 2<br /> bên.Thời gian tán sỏi trung bình là 48 ± 16 phút.Tỉ lệ thành công là 98,8%. Kết luận: Tán sỏi niệu<br /> quản đoạn chậu bằng máy xung hơi với 2 kênh hoạt động cho kết quả an toàn và hiệu quả.<br /> Từ khóa:<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Sỏi tiết niệu là 1 bệnh lí phổ biến trên thế giới<br /> và Việt Nam.Trong bệnh lí sỏi tiết niệu nói<br /> chung, sỏi niệu quản chiếm 25-30% . Phần<br /> lớn sỏi niệu quản từ thận rơi xuống (80% các<br /> trƣờng hợp) trong đó sỏi niệu quản đoạn 1/3<br /> dƣới (đoạn chậu) chiếm đến 75%, 25% nằm ở<br /> các đoạn còn lại [1].<br /> Sỏi niệu quản thƣờng gây biến chứng tắc<br /> đƣờng niệu và nhiễm khuẩn.<br /> Tán sỏi niệu quản qua nội soi ngƣợc dòng là 1<br /> trong những lựa chọn hàng đầu để điều trị sỏi<br /> niệu quản. Tại bệnh viện Trƣờng Đại học Y<br /> Dƣợc Thái Nguyên, từ 03/2008 đến 11/2011<br /> chúng tôi đã thực hiện 166 ca tán sỏi bằng<br /> xung hơi qua nội soi niệu quản ngƣợc dòng.<br /> Nhằm đánh giá kết quả của kỹ thuật này,<br /> chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này với<br /> mục tiêu: Đánh giá kết quả sớm, tán sỏi niệu<br /> quản đoạn chậu bằng máy xung hơi qua nội<br /> soi niệu quản ngược dòng đoạn chậu tại bệnh<br /> viện trường đại học Y Dược Thái Nguyên.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu: Gồm 166 BN sỏi<br /> niệu quản đoạn chậu. Kích thƣớc sỏi ≤15mm.<br /> *<br /> <br /> Loại trừ những BN có nhiễm khuẩn nặng<br /> đƣờng niệu, có tình trạng tắc nghẽn đƣờng<br /> niệu phía dƣới sỏi.<br /> Phương tiện<br /> Máy soi niệu quản hãng Karl – Storz với ống<br /> soi cứng 9,5F có 2 kênh thao tác, que tán<br /> (Probe), rọ dormia, guid wire, sonde niệu quản.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Mô tả, tiến cứu<br /> Các chỉ tiêu nghiên cứu: Tuổi, giới, triệu<br /> chứng, kích thƣớc sỏi, thời gian tán, triệu<br /> chứng sau tán sỏi, tai biến và biến chứng và<br /> thời gian nằm viện.<br /> *Kỹ thuật tán sỏi: Vô cảm bằng tê tuỷ sống,<br /> bệnh nhân nằm tƣ thế sản khoa. Đặt máy soi<br /> theo guid – wire tiếp cận sỏi rồi tán sỏi bằng<br /> máy xung hơi, lấy các mảnh vụn ra ngoài<br /> bằng rọ dormia. Sonde niệu quản đƣợc đặt<br /> trong các trƣờng hợp tổn thƣơng niệu quản,<br /> thận ứ nƣớc độ III, hẹp niệu quản hoặc có<br /> polip niệu quản sau khi cắt bỏ có chảy máu.<br /> KẾT QUẢ<br /> Đặc điểm chung<br /> Thực hiện tán cho 166 BN gồm: 100 nam<br /> 60,2 %, 66 nữ 39,7 %.<br /> Tuổi trung bình: 43,4 (19 - 74 tuổi )<br /> Vị trí sỏi niệu quản đoạn chậu: bên phải 111 (<br /> 66,9 %), bên trái 55 ( 33,1 %).<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 150<br /> <br /> Nguyễn Vũ Phƣơng và đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Kích thƣớc sỏi từ 6 mm - 15 mm, trung<br /> bình 9 mm.<br /> Có 1 BN sỏi chuỗi 3 viên chồng nhau, có 2<br /> cas sỏi 2 bên.<br /> Triệu chứng đau quặn thận 152 (92,1%)<br /> Tiểu buốt rắt 95 (57,6 %), tiểu máu 10 (6 %)<br /> Siêu âm: thấy sỏi 54 (33 %), nghi ngờ: 39<br /> (23,4 %)<br /> XQ không chuẩn bị: 88 (53%) thấy sỏi, còn<br /> lại không thấy.<br /> Chụp UIV: Chức năng thận cùng bên có sỏi<br /> giảm: 53 (32%), Mức độ giãn ứ nƣớc thận:<br /> không giãn và giãn độ I: 65 %, giãn độ II,III:<br /> 35%.<br /> Thời gian tán sỏi: 48 ± 16 phút.<br /> Tỉ lệ thành công: 98,8%<br /> Thời gian hậu phẫu trung bình: 4,7 ngày<br /> Kết quả tán sỏi<br /> Bảng: Kết quả chung<br /> Kết quả<br /> Đặt máy tiếp cận đƣợc sỏi<br /> Sạch sỏi sau tán<br /> Đặt sonde sau mổ<br /> Chuyển mổ mở<br /> <br /> n<br /> 164<br /> 164<br /> 31<br /> 2<br /> <br /> %<br /> 98,8<br /> 98,8<br /> 18,7<br /> 1,2<br /> <br /> Thời gian nằm viện trung bình: 5 ngày<br /> Có 36 trƣờng hợp sau tán sỏi nƣớc tiểu màu<br /> hồng nhƣng chỉ kéo dài 2 ngày. Không có<br /> trƣờng hợp nào phải can thiệp truyền máu.<br /> BÀN LUẬN<br /> Với sỏi niệu quản chậu, tán sỏi qua nội soi<br /> ngƣợc dòng là lựa chọn hàng đầu. Tán sỏi<br /> xung hơi có ƣu điểm không sinh nhiệt cho<br /> nên, nguy cơ tổn thƣơng nhiệt so với các<br /> phƣơng pháp khác là không có, tỷ lệ tai biến<br /> thủng bằng 0 [8]. Tán sỏi nội soi bằng xung<br /> hơi là phƣơng pháp an toàn và hiệu quả<br /> [6],[7]. Bằng máy soi có hai kênh thao tác,<br /> những trƣờng hợp mà sỏi có nguy cơ chạy lên<br /> thận chúng tôi dùng rọ cố định sỏi để tán [3]<br /> có 2 trƣờng hợp chạy lên thận 2,2%, Dƣơng<br /> Văn Trung có 1,33%[6], Nguyễn Quang có<br /> 7% [4]. Trong nghiên cứu này có hai trƣờng<br /> hợp sỏi hai bên niệu quản, chúng tôi tiến hành<br /> <br /> 89(01)/1: 150 - 152<br /> <br /> tán cùng lúc vì sỏi đều ở đoạn thấp, 1 trƣờng<br /> hợp sỏi chồng 3 viên chúng tôi lần lƣợt tán và<br /> lấy từng mảnh ra ngoài an toàn. Không có<br /> trƣờng hợp nào thủng niệu quản. Tuy nhiên<br /> với những trƣờng hợp hẹp niệu quản phải<br /> nong trƣớc khi lấy sỏi, hoặc có políp sau khi<br /> cắt có chảy máu hoặc sau tán niêm mạc niệu<br /> quản phù nề chúng tôi đặt JJ hoặc bằng sonde<br /> hút nhớt số 8 ( 31%). Theo Châu Quý Thuận,<br /> tỷ lệ đặt sonde sau tán là 92,5%. Có 2 cas<br /> chuyển mổ mở vì đáy bàng quang viêm phù<br /> nề, không tìm thấy méat niệu quản. Hậu phẫu<br /> có triệu chứng đau tức vùng thắt hông lƣng là<br /> thƣờng gặp nhất: 43 cas (26 %), nƣớc tiểu có<br /> màu hồng 36 cas (21,6 %)[5]. Theo Đoàn Trí<br /> Dũng là 28,9%, Dƣơng Văn Trung là 0,3%,<br /> không có cas nào biểu hiện nhiễm khuẩn niệu<br /> sau tán[3],[6].<br /> Thời gian hậu phẫu trung bình trong nghiên<br /> cứu này là 4,7 ngày tƣơng đƣơng với kết quả<br /> của các tác giả khác [5],[6],[8],[9]. có 164 BN<br /> lấy hết hoàn toàn 98,8 %. Tuy nhiên kết quả<br /> này theo nhiều tác giả còn phụ thuộc vào độ<br /> cứng và kích thƣớc của sỏi. Theo Dƣơng Văn<br /> Trung và Bửu Triều cho rằng sỏi đoạn chậu<br /> thƣờng cho kết quả cao [6].<br /> KẾT LUẬN<br /> Tán sỏi niệu quản đoạn chậu bằng máy xung<br /> hơi qua nội soi niệu quản ngƣợc dòng với 2<br /> kênh thao tác cho tỷ lệ kết quả thành công<br /> cao, an toàn và rất hiệu quả. Không gặp tai<br /> biến và biến chứng nghiêm trọng nào.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Trần Quán Anh(2001) “sỏi niệu quản”, Bệnh<br /> học ngoại khoa tập 2, Nhà xuất bản Y học Hà Nội,<br /> trang 140-145.<br /> [2]. Vũ Lê Chuyên(2005) Nội soi niệu quản ngƣợc<br /> dòng tán sỏi bằng xung hơi niệu quản lƣng: kết<br /> quả từ 49 trƣờng hợp sỏi niệu quản đoạn lƣng<br /> đƣợc tán sỏi nội soi ngƣợc dòng tại khoa niệu<br /> Bệnh viện Bình dân từ tháng 1 năm 2005 đến<br /> tháng 9 năm 2009. Y học Việt nam, số 319 ,trang<br /> 254-261.<br /> [3]. Đoàn Trí Dũng và cộng sự (2008) “Một số<br /> nhận xét về kết quả tán sỏi niệu quản qua nội soi<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 151<br /> <br /> Nguyễn Vũ Phƣơng và đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> niệu quản ngƣợc dòng tại bệnh viện Trƣng<br /> Vƣơng” , trang 54-61.<br /> [4].Nguyễn Quang, Vũ Nguyễn Khải Ca (2004)<br /> “Một số nhận xét về tình hình điều trị sỏi niệu<br /> quản bằng nội soi niệu quản ngƣợc dòng và tán sỏi<br /> bằng Lithoclast tại khoa tiết niệu bệnh viện Việt<br /> Đức”. Y học thực hành 2004, trang 501-504.<br /> [5]. Châu Quý Thuận, Trân Ngọc Sinh (2005):<br /> “Kết quả tán sỏi niệu quản nội soi bằng máy xung<br /> hơi tại Bệnh viện Chợ Rẫy”. Y học thành phố Hồ<br /> Chí Minh tập 9, phụ bản số 1 trang 83-86.<br /> [6].Dƣơng Văn Trung, Lê Ngọc Tƣ, Bửu Triều<br /> (2004) “Kết quả tán sỏi nội soi ngƣợc dòng cho<br /> 1519 bệnh nhân tại bệnh viện Bƣu điện I Hà Nội”,<br /> tạp chí Y học thức hành, Hội nghị ngoại khoa toàn<br /> quốc, trang 497-500.<br /> <br /> 89(01)/1: 150 - 152<br /> <br /> [7]. Akhtar Ms, Akhtar F.k :“ utility of lithoclast<br /> in the treatment of puper, middle and lower<br /> ureteric calculi”.<br /> [8]. Cheung MC, Lee F, Yip S.K, Tam PC(2001).<br /> “outpatient holmium laser lithotripsy using<br /> semirigid ureteroscope. Is the treatment outcome<br /> affected by stone load” Euro urol , 39 pape 702708.<br /> [9]. Lingerman JE, Lifchitz DA, Evan AP(2002). “<br /> surgical management of urinary lithiasis”.<br /> Compell’s Urology, chapter 99.<br /> <br /> SUMMARY<br /> RESULT OF ENDOSCOPIC LITHOTRIPSY FOR PELVIS URETERAL CALCULT AT THAI<br /> NGUYEN HOSPITAL COLLEGE MEDECIN AND PHARMACY<br /> Nguyen Vu Phuong*, Nguyen Cong Binh, Nong Thai Son Ha,<br /> Truong Dong Tam, Pham Hung, Nguyen Hoang Anh<br /> Thai Nguyen University of Medicine and Pharmacy<br /> <br /> Purpose: To evaluate the preliminary results of retrograde ureterolithotripsy in the treatment of pelvis ureteral<br /> calculi at Thai Nguyen hospital college medecin and pharmacy. Materials and methods: From Mars 2008 to<br /> Novembre 2011,166 patients with pelvis ureteral calculi have been treated by endoscopic lithotripsy at Thai<br /> Nguyen hospital college medecin and pharmacy. Results: 166 patients: 100 males (60,2 %), 66 females (39,7<br /> %).The mean age was 43,4 (19 -74). 111 Cas of right ureteral stones ( 66,9 %) and 55 cas of left (33,1 %).<br /> Diameter of stone ≤15mm, one cas (0,6%) had a “steintrass” stone.<br /> Cases of bilateral ureteral pelvis stones (<br /> 1,2%). The time of Lithotripsy in average 48 ± 16 minutes. The rage of stone-free is 98,8 %.No complications.<br /> Conclusion: retrograde uretero lithotripsy in the treatment of pelvis ureteral calculi by machine Karl – Storz with 2<br /> channels drive action is safe and efficiency method.<br /> Keywords:<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 152<br /> <br /> Nguyễn Vũ Phƣơng và đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 89(01)/1: 150 - 152<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> 153<br /> <br />