Kết quả tạo hình niệu đạo bằng niêm mạc miệng ở 33 bệnh nhân hẹp niệu đạo do viêm quy đầu khô tắc nghẽn (balanitis xerotica obliteran: BXO)

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> KẾT QUẢ TẠO HÌNH NIỆU ĐẠO BẰNG NIÊM MẠC MIỆNG  <br /> Ở 33 BỆNH NHÂN HẸP NIỆU ĐẠO DO VIÊM QUY ĐẦU KHÔ  <br /> TẮC NGHẼN (Balanitis Xerotica Obliteran: BXO) <br /> Vũ Văn Ty*, Nguyễn Đức Duy**, Trà Anh Duy*, Lê Nguyễn Minh Hoàng*,  <br /> Nguyễn Tuấn Vinh*, Đào Quang Oánh* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt vấn đề và mục tiêu: Viêm quy đầu khô tắc nghẽn là bệnh lý hiếm gặp, có thể gây biến chứng hẹp niệu <br /> đạo. Chúng tôi trình bày kết quả phẫu thuật nhằm đánh giá ưu, khuyết điểm và tính hiệu quả của phương pháp. <br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Chúng tôi nghiên tiến hành nghiên cứu kết quả phẫu thuật trên <br /> 33 bệnh nhân hẹp niệu đạo do viêm quy đầu khô tắc nghẽn được tạo hình niệu đạo bằng mảnh ghép niêm mạc <br /> miệng 1 thì, bắt đầu từ tháng 01 năm 2008 đến tháng 06 năm 2013 tại khoa niệu A, bệnh viện Bình Dân. Kết <br /> quả được đánh giá theo tiêu chuẩn tốt, trung bình, xấu. <br /> Kết  quả: Thời gian theo dõi trung bình là 24,03 tháng (2‐57 tháng), kết quả  tốt 26/33 bệnh nhân (tỷ lệ <br /> thành công 78,8%). 2 trường hợp hẹp lại, được điều trị bằng nội soi xẻ lạnh niệu đạo và 5 bệnh nhân phải tạo <br /> hình niệu đạo lại. Không có trường hợp nào biến chứng đáng kể. <br /> Kết luận: Tạo hình niệu đạo bằng niêm mạc miệng là ưu tiên lựa chọn trên bệnh nhân hẹp niệu đạo do viêm <br /> quy đầu khô tắc nghẽn, do không thể sử dụng da quy đầu hoặc da dương vật, cho tỷ lệ thành công khá cao. <br /> Từ khóa: viêm quy đầu khô tắc nghẽn <br /> <br /> ABSTRACT <br /> RESULT OF BUCCAL MUCOSAL 1‐STAGE URETHROPLASTY FOR ANTERIOR URETHRAL <br /> STRICTURES CAUSED BY BALANITIS XEROTICA OBLITERANS (BXO) <br /> Vu Van Ty, Nguyen Duc Duy, Tra Anh Duy, Le Nguyen Minh Hoang, Nguyen Tuan Vinh, Dao <br /> Quang Oanh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 ‐ Supplement of No 3 ‐ 2013: 294 ‐ 297 <br /> Introduction and objective: To rewiew the results of method of buccal mucosal 1‐stage urethroplasty for <br /> anterior urethral strictures caused by balanitis xerotica obliterans (BXO). <br /> Patients  and  methods:  Between January 3008 and June 2013, 33 patients underwent buccal mucosal 1‐<br /> stage  urethroplasty  for  anterior  urethral  strictures  caused  by  BXO  at  Department  of  Urology  A,  Binh  Dan <br /> hospital. Outcome in terms of good, medium and bad grade. <br /> Results:  At a mean follow‐up of 24.03 months (range 2 to 57 months), 26/33 patients have no recurrent <br /> stricture (successful rate 78,8%), 2 strictures were treated with visual urethrotomy, 5 strictures were reoperated <br /> with buccal mucosal urethroplasty. There were no other complications. <br /> Conclusions:  Using buccal mucosal membrane for urethroplasty, urethral stricture caused by BXO, is a <br /> first option. <br /> Keywords: balanitis xerotica obliterans (BXO) <br /> *<br /> <br />  Khoa Niệu bệnh viện Bình Dân  ** Khoa Niệu bệnh viện đa khoa thành phố Cần Thơ  <br /> <br /> Tác giả liên lạc: BS Nguyễn Đức Duy <br /> <br /> 294<br /> <br /> ĐT: 0972790793 <br /> <br />  Email: drnguyenduy@gmail.com <br /> <br /> Chuyên Đề Thận ‐ Niệu  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013 <br /> <br /> MỞ ĐẦU <br /> Viêm  quy  đầu  khô  tắc  nghẽn  (Balanitis <br /> Xerotica Obliterans: BXO) là tình trạng viêm da <br /> xơ hóa tiến triển ở quy đầu và bao quy đầu mà <br /> nguyên  nhân  thật  sự  của  bệnh  thì  chưa  được <br /> biết(9). Bệnh có thể xuất hiện ở cả nam và nữ, có <br /> thể  ở  bộ  phận  sinh  dục  và  vị  trí  khác.  Ở  nam <br /> giới,  bệnh  thường  xuất  hiện  ở  quy  đầu  và  bao <br /> quy  đầu,  ít  gặp  ở  bìu,  hiếm  gặp  ở  vùng  quanh <br /> hậu  môn.  Bệnh  có  thể  đưa  đến  tình  trạng  hẹp <br /> bao quy đầu và hẹp niệu đạo, ảnh hưởng cả việc <br /> tiểu tiện và chức năng tình dục(5).  <br /> Điều trị chủ yếu là can thiệp ngoại khoa khi <br /> có biến chứng như hẹp niệu đạo, chất liệu được <br /> sử dụng để tạo hình mở rộng niệu đạo là niêm <br /> mạc  miệng.  Tạo  hình  niệu  đạo  bằng  da  dương <br /> vật có tỷ lệ tái hẹp là 100%. Trong bài này chúng <br /> tôi báo cáo 33 trường hợp đã được tạo hình niệu <br /> đạo  bằng  mảnh  ghép  niêm  mạc  miệng  một  thì <br /> trên bệnh nhân viêm quy đầu khô tắc nghẽn tại <br /> bệnh  viện  Bình  Dân  để  đánh  giá  những  ưu <br /> khuyết điểm của phương pháp này. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Đối tượng nghiên cứu <br /> Tất  cả  bệnh  nhân  nhập  viện  và  được  chỉ <br /> định phẫu thuật tạo hình niệu đạo hẹp do BXO <br /> bằng niêm mạc miệng một thì tại bệnh viện Bình <br /> Dân  từ  tháng  01/2008  ‐  06/2013.  Với  các  tiêu <br /> chuẩn như sau: <br /> Tiểu khó hay bí tiểu do bệnh BXO gây nên. <br /> Có các thương tổn đặc trưng của BXO như: <br /> những mảng trắng ở quy  đầu,  da  quy  đầu,  các <br /> cầu nối giữa quy đầu và da quy đầu… <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bệnh nhân tự nguyện tham gia nghiên cứu, <br /> có hồ sơ được lưu trữ tại bệnh viện Bình Dân. <br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ <br /> Bệnh nhân có tiền căn: tiểu mủ nghi do lậu, <br /> chấn  thương  vùng  tần  sinh  môn  nghi  gây  hẹp <br /> niệu đạo, có vỡ khung chậu. <br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu <br /> Mô tả hàng loạt trường hợp. <br /> <br /> Quy trình phẫu thuật <br /> Rạch  da  vòng  quanh  quy  đầu,  dọc  giữa <br /> dương vật hay phối hợp đường hội âm. <br /> Bóc tách phần niệu đạo hẹp. <br /> Lấy  mảnh  ghép  niêm  mạc  miệng  và  khâu <br /> mảnh ghép vào đoạn niệu đạo hẹp. <br /> Kỹ  thuật  lấy  niêm  mạc  miệng:  Chích  dung <br /> dịch  Adrenaline  pha  loãng  với  nước  cất  vô <br /> khuẩn với tỉ lệ 1:100.000 vào lớp dưới niêm mạc <br /> mặt trong má để cầm máu và dễ bóc tách (lưu ý <br /> tránh làm tổn thương ống Stensen vị trí khoảng <br /> răng tiền hàm 2 ở hàm trên). Tiến hành cắt xẻ và <br /> tách lấy mảnh niêm mạc má với kích thước vừa <br /> đúng với đoạn niệu đạo cần ghép. Khâu vết mổ <br /> niêm mạc má lại bằng chỉ vicryl 4.0. Mảnh ghép <br /> niêm mạc được lấy  bỏ  hết  phần  mỡ  dưới  niêm <br /> và  tạo  những  lỗ  nhỏ  li  ti  bằng  kim  18,  sau  đó <br /> ngâm vào nước muối sinh lý. <br /> <br /> Theo dõi hậu phẫu <br /> Theo dõi dấu hiệu nhiễm trùng hay chảy máu. <br /> Rút ống thông niệu đạo sau mổ 3 tuần. <br /> Tái khám đánh giá sau 1, 3, 6 tháng. <br /> <br /> Đánh giá kết quả <br /> Bảng 1. Tiêu chuẩn đánh giá kết quả phẫu thuật tạo hình niệu đạo bằng mảnh ghép một thì mở rộng niệu <br /> đạo(4,14). <br /> Tiêu chuẩn<br /> <br /> Tốt<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> Xấu<br /> <br /> Đi tiểu<br /> <br /> Tiểu bình thường, tia mạnh<br /> <br /> Tiểu hơi lâu, nhiều lần trong<br /> ngày<br /> <br /> Tiểu khó, nhỏ giọt hoặc bí tiểu,<br /> phải mở bàng quang ra da<br /> <br /> Chuyên Đề Thận ‐ Niệu  <br /> <br /> 295<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 3 * 2013<br /> <br /> Tiêu chuẩn<br /> <br /> Tốt<br /> <br /> Trung bình<br /> <br /> Xấu<br /> <br /> RUG<br /> <br /> Không hẹp<br /> <br /> Hẹp vừa phải<br /> <br /> Hẹp hoàn toàn<br /> <br /> Nong niệu đạo hoặc xẻ Không nong, không xẻ lạnh niệu Phải nong hoặc xẻ lạnh niệu Không được hoặc thất bại phải tạo<br /> lạnh niệu đạo bổ sung<br /> đạo bổ sung<br /> đạo bổ sung<br /> hình lại<br /> Niệu dòng đồ Qmax<br /> <br /> Bình thường Qmax≥15ml/s<br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Độ  tuổi trung bình  là  44,93  ±  1,34  tuổi  (27  ‐ <br /> 79 tuổi). <br /> Thời  gian  theo  dõi  trung  bình  24,03  ±  1,26 <br /> tháng (2 ‐ 58 tháng). <br /> Thời gian phẫu thuật trung bình là 230,91 ± <br /> 81,12 phút, không có tai biến nào nghiêm trọng <br /> trong và sau khi phẫu thuật. <br /> Chiều dài đoạn hẹp trung bình 7,81 ± 4,17cm <br /> (2 ‐ 16 cm). <br /> Bảng 2: Tỉ lệ thành công <br /> Thời điểm Tỉ lệ thành công<br /> <br /> Ghi chú<br /> <br /> 1 tháng<br /> <br /> 100%<br /> <br /> Tất cả bệnh nhân hài lòng<br /> với kết quả phẫu thuật<br /> <br /> 3 tháng<br /> <br /> 97%<br /> <br /> Một trường hợp phải nội soi<br /> xẻ lạnh niệu đạo.<br /> <br /> 6 tháng<br /> <br /> 90,6%<br /> <br /> Một trường hợp hẹp miệng<br /> niệu đạo phải tạo hình lại.<br /> Một trường hợp phải xẻ lạnh<br /> niệu đạo.<br /> <br /> 1 năm<br /> <br /> 81,2%<br /> <br /> Thêm 3 trường hợp hẹp<br /> niệu đạo tái phát, phải tạo<br /> hình lại.<br /> <br /> Chung<br /> <br /> 78,8%<br /> <br /> Thêm một trường hợp hẹp<br /> tái phát ở năm thứ 2, phải<br /> tạo hình lại.<br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> BXO  là  tình  trạng  viêm  xơ  hóa  tiến  triển, <br /> hiếm  gặp.  Có  thể  gặp  ở  cả  nam  và  nữ.  Biến <br /> chứng của bệnh là do quá trình xơ hóa của bệnh <br /> gây nên, các biến chứng này bao gồm: hẹp bao <br /> quy đầu, khó khăn trong quá trình cương cứng <br /> hay  gây  khó  chịu  khi  giao  hợp,  hẹp  niệu  đạo. <br /> Việc  điều  trị  bệnh  có  thể  bắt  đầu  khi  chưa  có <br /> biến  chứng  với  chất  liệu  pháp  thoa  tại  chổ, <br /> nhưng khi có biến chứng hẹp niệu đạo thì phẫu <br /> thuật tạo hình là cần thiết(3,6,10,11). <br /> <br /> 296<br /> <br /> Có biểu hiện hẹp<br /> Qmax