Khả năng kháng khuẩn Vibrio parahaemolyticus của dịch trích cây trâm bầu (Combretum quadrangulare) trong điều kiện in vitro

An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 1 – 6<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> KHẢ NĂNG KHÁNG KHUẨN Vibrio parahaemolyticus CỦA DỊCH TRÍCH CÂY TRÂM BẦU<br /> (Combretum quadrangulare) TRONG ĐIỀU KIỆN IN VITRO<br /> <br /> Nguyễn Công Tráng1, Ngô Thị Kim Cúc1, Phan Ngọc Thịnh1<br /> 1<br /> Trường Đại học Tiền Giang<br /> <br /> Thông tin chung: ABSTRACT<br /> Ngày nhận bài: 05/08/2017<br /> Ngày nhận kết quả bình duyệt: Vibrio parahaemolyticus is a dangerous bacteria that caused a lot of diseases<br /> 08/10/2017 in a aquaculture, particularly EMS symtomp on the shrimp. Over the years,<br /> Ngày chấp nhận đăng: 04/2018 Sakae naa tree (Combretum quadrangulare) has been considered a precious<br /> Title: herb because of its benefits to cure health humans and aquatic animals. This<br /> A study on the anti-bacterial study was conducted to explore anti-bacterial activities of extracts from the<br /> activity of extracts from sakae sakae naa tree on Vibrio parahaemolyticus, together with seeds, leaves and the<br /> naa tree (Combretum skin of the tree in vitro condition. The finding showed that extracts from<br /> quadrangulare) in Vitro Combretum quadrangulare were resistant significantly on Vibrio<br /> Keywords: parahaemolyticus with 13.19 mm of average diameter, in which the resistance<br /> Sakae naa tree, from seed extracts was stronger than those leaves and bark of the tree with<br /> hepatopancreas, EMS, herbal 16.29 mm, 11.84 mm, and 11.44 mm of diameter, respectively. Anti-bacterial<br /> medicine, Vibrio activities of extracts from sakae naa tree were in different ratios due to the<br /> parahaemolyticus<br /> mixed level of purified water. The experiment 1, 2, 3 and 4 was at 14.15 mm,<br /> Từ khóa: 13,25 mm, 14.09 mm, and 12.28 mm diameter accordingly. MIC of seed<br /> Cây trâm bầu, EMS, thảo extracts from sakae naa tree (one per five mixed with purified water) on Vibrio<br /> mộc, Vibrio parahaemolyticus was 7.5 µL/mL.<br /> parahaemolyticus<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Vibrio parahaemolyticus gây nhiều bệnh nguy hiểm cho động vật thủy sản, đặc<br /> biệt hiện nay là hội chứng EMS trên tôm. Cây trâm bầu (Combretum<br /> quadrangulare) từ lâu được xem là loại thảo dược quý chữa nhiều bệnh trên<br /> người và động vật thủy sản. Nghiên cứu này để xác định khả năng kháng V.<br /> parahaemolyticus của dịch trích lá, vỏ và hạt cây trâm bầu trong điều kiện in<br /> vitro. Nghiên cứu cho thấy, dịch trích cây trâm bầu kháng V. parahaemolyticus<br /> mạnh với đường kính vòng kháng khuẩn trung bình 13,19 mm. Trong đó, dịch<br /> trích hạt cho tính kháng mạnh hơn dịch trích từ lá và vỏ với đường kính vòng<br /> kháng khuẩn lần lượt là 16,29 mm, 11,84 mm và 11,44 mm. Tính kháng khuẩn<br /> của dịch trích cây trâm bầu ở các tỷ lệ phối trộn nước cất, giảm dần theo sự<br /> tăng dần nước cất, cụ thể, đường kính vòng kháng khuẩn ở NT1 là 14,15 mm, ở<br /> NT2 là 13,25 mm, ở NT3 là 14,09 mm và ở NT4 là 12,28 mm. MIC của dịch<br /> trích hạt trâm bầu (tỷ lệ trích 1/5) đối với Vibrio parahaemolyticus là 7,5<br /> µL/mL.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 1 – 6<br /> <br /> 1. GIỚI THIỆU parahaemolyticus của cây màng tang (Litae<br /> Khi diện tích nuôi trồng thủy sản ngày càng được cubela) đã được thử nghiệm trong nghiên cứu của<br /> mở rộng thì dịch bệnh là một trong những yếu tố Nguyễn Hải Vân và cs. (2015). Riêng cây trâm<br /> gây khó khăn lớn nhất cho nghề nuôi. Các loài vi bầu, đặc biệt là bộ phận hạt có chứa nhiều tinh<br /> khuẩn gây bệnh trên động vật thủy sản hiện nay rất đa dầu và hợp chất flavonoid (Bùi Xuân Hào, 2013).<br /> dạng và phức tạp với nhiều dạng khác nhau như Theo Adnyana et al. (2000), hạt cây trâm bầu có<br /> Aeromonas sp., Edwardsiella sp., Vibrio sp., chứa 6 loại glucosides triterpene là ursane - (1 -<br /> Streptococcus sp.,... Trong đó, loài gây bệnh nguy 4), oleanane - và các loại lupane có tác dụng diệt<br /> hiểm cho động vật thủy sản phổ biến là loài vi các loài vi khuẩn Alcaligenes faecalis, Bacillus<br /> khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Chúng có khả cereus và Staphylococcus typhimurium. Bên cạnh<br /> năng bùng phát và lây lan nhanh chóng vì thế vấn đó, hạt cây trâm bầu còn diệt các loài ký sinh<br /> đề kiểm soát, tiêu diệt loài vi khuẩn này gặp rất trùng gây bệnh trên các loài động vật thủy sản<br /> nhiều khó khăn. nuôi (Bùi Quang Tề, 2011). Tuy nhiên nghiên cứu<br /> về tính kháng Vibrio parahaemolyticus gây bệnh<br /> Do tác nhân gây hội chứng EMS trên tôm là loài<br /> trên động vật thủy sản hiện nay của cây trâm bầu vẫn<br /> vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus khi bị nhiễm<br /> chưa được thực hiện.<br /> bacteriophage hiện nay ngày càng trở nên phổ<br /> biến, dẫn đến nhu cầu sử dụng kháng sinh để điều Trong nghiên cứu này, dịch trích từ cây trâm bầu<br /> trị bệnh do loài vi khuẩn này gây ra cũng ngày được dùng để thử nghiệm, đánh giá khả năng<br /> một tăng cao, nếu không xử lý triệt để sẽ gây mất kháng Vibrio parahaemolyticus, làm cơ sở khoa<br /> mùa và thiệt hại nặng nề, vì vậy nhu cầu sử dụng học cho việc chế tạo các sản phẩm thảo dược để<br /> kháng sinh để điều trị bệnh do loài vi khuẩn này phòng trị bệnh cho tôm nuôi.<br /> gây ra cũng ngày một tăng cao. Tuy nhiên, việc 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> lạm dụng, sử dụng các loại hoá chất, kháng sinh 2.1 Vật liệu nghiên cứu<br /> không đúng quy cách, không đúng liều lượng đã Các bộ phận (vỏ, lá, hạt) của cây trâm bầu được<br /> gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe động vật thủy thu hái vào tháng 01/2017, tại xã Thân Cửu Nghĩa<br /> sản, môi trường sinh thái, an toàn vệ sinh thực và Long An, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang.<br /> phẩm và đặc biệt là tạo ra các chủng vi khuẩn Lá trâm bầu được thu hái là các lá xanh, già,<br /> kháng lại thuốc kháng sinh, làm giảm hiệu quả không sâu bệnh, nấm mốc hay vàng úa. Vỏ cây<br /> điều trị bệnh; đồng thời tăng nguy cơ nhiễm các trâm bầu được tách ra từ thân cây trâm bầu tươi<br /> loài vi khuẩn có khả năng kháng thuốc cho con khỏe, chọn vỏ cây già, không bị sâu đục thân. Trái<br /> người, động vật và tồn dư trong thịt động vật thủy trâm bầu được thu hái là những trái già, nguyên<br /> sản (Thành Công, 2016). vẹn, sau khi thu hái, trái được tách lấy hạt và sử<br /> Hiện nay có rất nhiều loại thảo mộc như cây nhọ dụng hạt để nghiên cứu.<br /> nồi, cây sài đất, cây chó đẻ, cây sim, củ tỏi... đang Vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus được mua tại<br /> được ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn nuôi trồng Phòng Thí nghiệm Bệnh học Thủy sản, Khoa<br /> thủy sản, giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả cao Thủy sản, Trường Đại học Nông Lâm thành phố<br /> trong việc điều trị bệnh cho động vật thủy sản. Hồ Chí Minh.<br /> Đặng Thị Lụa và cs. (2015), Nguyễn Thị Hạnh và<br /> Nguyên vật liệu khác bao gồm môi trường chọn<br /> cs. (2015), đã thử nghiệm tác dụng kháng vi<br /> lọc của vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus là<br /> khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây bệnh hoại tử<br /> Chrom agar (thành phần gồm agar, peptone, dịch<br /> gan tụy cấp (AHPND) trên tôm nuôi nước lợ của<br /> trích nấm men, chromogenic mix) được sử dụng<br /> dịch chiết hạt sim, lá sim và dịch chiết cây diệp hạ<br /> để nuôi cấy vi khuẩn; môi trường MHA (thành<br /> châu đắng. Khả năng kháng Vibrio<br /> phần gồm beef extract, casein thủy phân trong<br /> <br /> 2<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 1 – 6<br /> <br /> acid, tinh bột, agar) dùng để khảo sát tính kháng Khảo nghiệm được thực hiện theo phương pháp<br /> khuẩn; môi trường BHIB (thành phần gồm brain Schillinger và Luke (1989), Sarkar et al. (1996).<br /> heart infusion, pancreatic digest of casein, dịch Chúng ta chuẩn bị vi khuẩn Vibrio<br /> trích nấm men, peptone, muối NaCl, agar, parahaemolyticus có thời gian phát triển từ 18 -<br /> dextrose) dùng để xác định nồng độ ức chế tối 24 giờ. Sử dụng phương pháp đục lỗ trên đĩa<br /> thiểu (MIC). Nghiên cứu sử dụng các môi trường thạch MHA với 20 ml MHA/đĩa, đục 5 lỗ trên mặt<br /> dựa theo tham khảo tài liệu của Lưu Thị Thanh thạch MHA ở các vị trí 12 giờ, 3 giờ, 6 giờ, 9 giờ<br /> Trúc (2014). Một số dụng cụ, thiết bị gồm pipet, và ở vị trí trung tâm, mỗi lỗ có đường kính 4 mm.<br /> đèn cồn, giấy lọc, ống nghiệm, tủ cấy vô trùng, tủ Chuẩn bị huyền phù vi khuẩn, so sánh với độ đục<br /> ủ, tủ sấy, máy quang phổ, nồi hấp, đĩa petri, que McFarland 0.5 (OD = 0,125; λ=550 nm), sau đó<br /> cấy, que trang, dụng cụ đục lỗ trên đĩa thạch, pha loãng huyền phù 100 lần trước khi sử dụng.<br /> thước kẻ có chia vạch, đầu tips, kính hiển vi, v.v. Nhỏ 1 mL dung dịch huyền phù vi khuẩn lên đĩa<br /> Hóa chất gồm cồn 90o, nước muối sinh lý, nước thạch MHA, chan đều, đổ bỏ huyền phù dư và<br /> cất, H2SO4, BaCl2.2H2O, các đĩa giấy tẩm hóa dùng que cấy trải chan huyền phù đến khi khô.<br /> chất thực hiện phản ứng oxidase, bộ hóa chất Nhỏ 0,15 mL dịch trích vào mỗi lỗ (chỉ nhỏ 4 lỗ,<br /> nhuộm gram và H2O2 10%. lỗ còn lại nhỏ 0,15 mL nước muối sinh lý để làm<br /> 2.2 Phương pháp nghiên cứu đối chứng). Ủ đĩa trong tủ ủ ở 30 0C trong 24 giờ,<br /> sau đó ta tiến hành đo đường kính vòng vô khuẩn<br /> 2.2.1 Trích dịch cây trâm bầu<br /> bằng thước đo có chia vạch (mm).<br /> Theo phương pháp Dodia và cs. (2008), các bộ<br /> 2.2.4 Xác định nồng độ ức chế tối thiểu (MIC -<br /> phận cây trâm bầu sau khi thu hái tiến hành rửa<br /> Minimum inhibitory concentration)<br /> sạch, sau đó sấy ở 60 0C trong 30 phút. Phân loại<br /> và xay nhuyễn thành bột thô. Ngâm bột nguyên Do hạt cây trâm bầu cho tính kháng Vibrio<br /> liệu trong nước cất vô trùng theo các tỷ lệ khối parahaemolyticus mạnh hơn 2 bộ phận còn lại,<br /> lượng nguyên liệu với nước cất là 1/3 (NT1), 1/4 nên chúng tôi quyết định chọn hạt để thử nghiệm<br /> (NT2), 1/5 (NT3) và 1/6 (NT4); sau đó hấp cách xác định MIC. MIC được xác định theo tiêu chuẩn<br /> thủy hỗn hợp ở 98 0C trong 3 giờ; để hỗn hợp của NCCLS (2005), trích bởi Lưu Thị Thanh Trúc<br /> nguội, lọc qua giấy lọc để thu dịch trích và bảo (2014).<br /> quản dịch trích trong tủ lạnh. Trước mỗi lần sử Dịch trích hạt trâm bầu ở tỷ lệ trích 1/5 với nước<br /> dụng, dịch trích được khử trùng bằng tia UV trong cất được xem là dung dịch mẹ, môi trường BHIB<br /> thời gian 30 phút. (được hấp vô trùng); pha loãng dung dịch mẹ với<br /> 2.2.2 Chuẩn bị vi khuẩn Vibrio nước cất để đạt nồng độ pha loãng khác nhau.<br /> parahaemolyticus Chúng ta chuẩn bị huyền phù vi khuẩn Vibrio<br /> Vi khuẩn thuần Vibrio parahaemolyticus sau khi parahaemolyticus có thời gian phát triển từ 18 -<br /> mua về để ở nhiệt độ phòng 6 giờ; sau đó cấy lên 24 giờ, so sánh với độ đục chuẩn McFarland 0.5<br /> đĩa thạch chứa môi trường Chrom agar; tiến hành (OD = 0,125 với λ = 550 nm); pha loãng huyền<br /> ủ các đĩa ở nhiệt độ 30 0C trong 24 giờ. Sau đó, phù ra 100 lần để sử dụng. Sau đó đánh dấu ống<br /> chúng ta kiểm tra tính thuần của vi khuẩn trước nghiệm từ 1 đến n; từ ống 1 đến ống n nhỏ 1,98<br /> khi sử dụng bằng phương pháp quan sát màu sắc mL môi trường BHIB; từ ống 1 đến ống n - 1 nhỏ<br /> và hình dạng khuẩn lạc, kiểm tra tính di động, 2 mL dịch trích hạt trâm bầu được pha loãng với<br /> nhuộm gram, thực hiện phản ứng catalase, phản các nồng độ tương ứng; riêng ống n không nhỏ<br /> ứng oxidase. dịch trích (ống đối chứng) mà nhỏ 2 mL nước cất<br /> vô trùng. Tiếp đến, chúng ta nhỏ tiếp 0,02 mL<br /> 2.2.3 Khảo nghiệm tính kháng khuẩn<br /> <br /> <br /> 3<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 1 – 6<br /> <br /> huyền phù vi khuẩn vào tất cả ống nghiệm; lắc được tính kháng Vibrio parahaemolyticus bằng<br /> đều các ống nghiệm, ủ 22 - 24 giờ ở 30 0C. cách đo đường kính vòng kháng khuẩn của dịch<br /> Đọc kết quả MIC, tìm MIC của dịch trích hạt trâm trích cây trâm bầu từ các tỷ lệ phối trộn nguyên<br /> bầu cho vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Ống n liệu ban đầu với nước cất cũng như từ các bộ phận<br /> (ống đối chứng) đục do vi khuẩn phát triển và của chúng lên chủng Vibrio parahaemolyticus và<br /> không có dịch trích hạt trâm bầu. Một loạt ống dựa theo tiêu chuẩn của Schillinger và Luke<br /> nghiệm đục hướng về ống số n và một loạt ống (1989) đánh giá đường kính vòng kháng khuẩn.<br /> nghiệm trong hướng về ống số 1. Quan sát dãy<br /> ống nghiệm, tìm xem ống nào cuối cùng trong dãy<br /> và ghi nhận nồng độ của dịch trích hạt trâm bầu ở<br /> ống đó (đơn vị tính là µL/mL).<br /> 2.3 Xử lý số liệu<br /> Nghiên cứu dùng phần mềm SPSS 16.0 và Excel<br /> 2010 để nhập và xử lý số liệu. Nghiên cứu phân<br /> tích ANOVA bằng phép thử Duncan để so sánh<br /> tính kháng khuẩn của dịch trích hạt, lá và vỏ cây<br /> trâm bầu ở các tỷ lệ phối trộn khác nhau giữa bột<br /> nguyên liệu cây trâm bầu với nước cất đối với vi<br /> khuẩn Vibrio parahaemolyticus.<br /> 3. Kết quả và thảo luận<br /> 3.1 Khả năng kháng Vibrio parahaemolyticus Hình 1. Đĩa thạch khảo sát khả năng kháng Vibrio<br /> của dịch trích cây trâm bầu parahaemolyticus của dịch trích cây trâm bầu<br /> <br /> Với phương pháp đục lỗ thạch trên đĩa petri bằng<br /> môi trường MHA (Hình 1), chúng tôi đã khảo sát<br /> <br /> Bảng 2. Khả năng kháng Vibrio parahaemolyticus của dịch trích các bộ phận cây trâm bầu<br /> <br /> Bộ phận Đường kính vòng kháng khuẩn (mm)<br /> Vỏ 11,44 ± 0,19a<br /> Lá 11,84 ± 0,29a<br /> Hạt 16,30 ± 0,38b<br /> Ghi chú: Các giá trị trong bảng là giá trị trung bình và sai số chuẩn. Các giá trị trong cùng một cột có chứa các ký tự<br /> khác nhau thì khác biệt có ý nghĩa thống kê (p0,05). Điều này cho thấy, khả năng<br /> giảm dần từ dịch trích hạt, lá và cuối cùng là vỏ kháng Vibrio parahaemolyticus của dịch trích hạt<br /> với đường kính vòng kháng khuẩn lần lượt là cây trâm bầu mạnh nhất so với vỏ và lá, riêng vỏ<br /> 16,30 mm; 11,84 mm và 11,44 mm. Khả năng và lá trâm bầu thì dù sử dụng bộ phận nào cũng<br /> kháng Vibrio parahaemolyticus của dịch trích hạt không làm ảnh hưởng đến khả năng kháng Vibrio<br /> trâm bầu có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < parahaemolyticus.<br /> 0,05) so với dịch trích lá và vỏ, tuy nhiên tính 3.2 Xác định MIC của dịch trích hạt trâm bầu<br /> kháng Vibrio parahaemolyticus giữa dịch trích lá<br /> <br /> 4<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 1 – 6<br /> <br /> Theo kết quả khảo sát thì khả năng kháng Vibrio Đối với vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus, dịch<br /> parahaemolyticus của dịch trích cây trâm bầu là trích từ hạt cây trâm bầu ở tỷ lệ 1/3 cho khả năng<br /> tốt nhất. Bên cạnh đó, do khả năng kháng khuẩn kháng mạnh nhất.<br /> của dịch trích ở NT1, NT2 và NT3 là như nhau và Dịch trích từ hạt cây trâm bầu (tỷ lệ trích 1/5 với<br /> nhằm thuận tiện trong quá trình lắng lọc dịch trích nước cất) ở nồng độ 7,5 µL/mL ức chế được vi<br /> hạt cây trâm bầu cũng như nâng cao khả năng ứng khuẩn Vibrio parahaemolyticus.<br /> dụng cây trâm bầu vào thực tiễn trong thời gian<br /> 4.2 Khuyến nghị<br /> tới thì chúng tôi chọn tỷ lệ trích 1/5 để xác định<br /> MIC. Chúng ta cần có thêm nghiên cứu về tính kháng<br /> khuẩn của dịch trích cây trâm bầu đối Vibrio<br /> Từ kết quả thăm dò, chúng tôi quyết định chọn<br /> parahaemolyticus trong điều kiện in vitro trong<br /> dãy nồng độ 2,5; 5; 10; 20; 40; 80; 160; 320<br /> môi trường nuôi tôm để tìm ra khả năng ứng dụng<br /> µL/mL để xác định MIC; dịch trích hạt trâm bầu ở<br /> của cây trâm bầu trong thực tiễn. Cần nghiên cứu<br /> tỷ lệ trích 1/5 với nước cất được xem là dung dịch<br /> thêm khả năng kháng khuẩn của dịch trích cây<br /> mẹ và sau đó pha ra thành dãy nồng độ trên. Kết<br /> trâm bầu và xác định thêm MIC đối với các loài vi<br /> quả MIC đã xác định được MIC của dịch trích hạt<br /> khuẩn khác gây bệnh cho động vật thủy sản như<br /> trâm bầu đối với loài Vibrio parahaemolyticus là<br /> Streptococcus agalactiae, Edwardsiella ictaluri,<br /> 7,5 µL/mL.<br /> Vibrio vulnificus, Aeromonas hydrophila, v.v.<br /> Thông qua kết quả khảo sát có thể nhận thấy, việc<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> xác định MIC của dịch trích hạt cây trâm bầu<br /> cũng như việc kết hợp với tính kháng khuẩn của Adnyana I. K, Yasuhiro T, Suresh A, Arjun H. B,<br /> dịch trích cây trâm bầu đã mở ra hướng ứng dụng Kim Qui T & Shigetoshi K. (2000).<br /> mới của cây trâm bầu trong thực tiễn nuôi trồng Quandranosides VI-XI, Six New Triterpene<br /> thủy sản thời gian tới. Từ đó, chúng ta có thể thấy Glucosides from the seeds of Combretum<br /> được triển vọng ứng dụng cây trâm bầu thay thế quadrangulare. Chem. Pharm. Bull, 48(8),<br /> kháng sinh trong nuôi trồng thủy sản, tuy không 1114 - 1120.<br /> thay thế hoàn toàn kháng sinh trong thực tiễn Bùi Xuân Hào. (2013). Góp phần tìm hiểu thành<br /> nhưng có thể góp một phần nhỏ trong việc điều trị phần hóa học của lá cây trâm bầu -<br /> bệnh cho một số loài động vật thủy sản; đặc biệt Combretum quadrangulare kurz.<br /> là khả năng ứng dụng phòng trị bệnh gan tụy, hội http://luanvan.co/luan-van/gop-phan-tim-hieu-<br /> chứng EMS trên các loài tôm nuôi hiện nay. thanh-phan-hoa-hoc-cua-la-cay-tram-bau-<br /> 4. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ combretum-quadrangulare-kurz-37353/, truy<br /> 4.1 Kết luận cập ngày 30/5/2017.<br /> Dịch trích cây trâm bầu có tính kháng mạnh đối Bùi Quang Tề. (2011). Một số thảo dược thay thế<br /> với Vibrio parahaemolyticus với đường kính vòng kháng sinh.<br /> kháng khuẩn 13,2 mm. http://thuocthuysannamthanh.com/blogs/thaod<br /> uocthiennhien, truy cập ngày 20/06/2017.<br /> Đường kính vòng kháng khuẩn của dịch trích hạt,<br /> vỏ và lá cây trâm bầu đối với Vibrio Dodia, D. N., Patel, I. S. & Patel, G. M.. (2008).<br /> parahaemolyticus lần lượt là 16,29 mm; 11,44 Botanical pesticides for pest management.<br /> mm và 11,84 mm. Ở các tỷ lệ phối trộn bột Scientific publishere (India), 5, 276 - 282.<br /> nguyên liệu cây trâm bầu với nước cất 1/3, 1/4, Đặng Thị Lụa, Lại Thị Ngọc Hà & Nguyễn Thanh<br /> 1/5, 1/6 cho đường kính vòng kháng khuẩn lần Hải. (2015). Tác dụng diệt khuẩn của dịch<br /> lượt là 14,15 mm; 13,25 mm; 14,09 mm; 12,28 chiết lá sim và hạt sim (Rhodomyrtus<br /> mm. tomentosa) đối với vi khuẩn gây bệnh hoại tử<br /> <br /> 5<br /> An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 1 – 6<br /> <br /> cấp trên tôm nuôi nước lợ. Tạp chí Nghiên cứu Sarker, M. G. A, Faruk, M. A. R & Uddin, U. U.<br /> Khoa học, 7, 1101 - 1108. (2002). Virulence and drug sensitivity of<br /> Lưu Thị Thanh Trúc. (2014) Thực hành chuẩn Flavobaterium columnare, the causative agent<br /> đoán bệnh trên động vật thủy sản. TP. HCM: of columnaris disease, the causative agent of<br /> Nhà xuất bản Nông Nghiệp. columnaris disease. Biological Science, 5, 204 -<br /> Nguyễn Thị Hạnh & Đặng Thị Lụa. (2015). Tác 207.<br /> dụng diệt khuẩn của cây diệp hạ châu đắng Schillinger, V. and Luke, K.K. (1989).<br /> (Phyllanthus amarus) đối với vi khuẩn gây Antibacterial activity of Lactobacillus sake<br /> bệnh hoại tử gan tụy cấp trên tôm nuôi nước isolated from meat. Appl. Environ. Microbiol,<br /> lợ. Hội nghị Khoa học trẻ Thủy sản toàn quốc 55, 1091 - 1096.<br /> lần thứ VI, RIA3, trang 5. Thành Công. (2016). Cần tăng cường quản lý<br /> Nguyễn Hải Vân, Caruso Domenico, Meile Jean- kháng sinh trong nuôi thủy sản.<br /> Christophe, Trịnh Thị Trang, Nguyễn Ngọc http://www.tiengiang.gov.vn/SNN/42/668/112<br /> Tuấn, Lebrun Marc, Chu Kỳ Sơn & Sarter 1/88241/An-toan-ve-sinh-thuc-pham/Can-<br /> Samira. (2015). Khả năng kháng khuẩn của tang-cuong-quan-ly-khang-sinh-trong-nuoi-<br /> cây màng tang (Litae cubela) ở Việt Nam và thuy-san.aspx, truy cập ngày 30/5/2017.<br /> ảnh hưởng của tinh dầu lên đáp ứng sinh học<br /> của cá chép (Cyprinus carpio). Hội nghị Khoa<br /> học trẻ Thủy sản toàn quốc lần thứ VI, RIA3,<br /> trang 7.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br />