Khả năng làm giảm độ cao của sóng tác động vào bờ biển của một số kiểu rừng ngập mặn trồng ở ven biển Hải Phòng

28(2): 34-43 T¹p chÝ Sinh häc 6-2006<br /> <br /> <br /> <br /> Kh¶ n¨ng lµm gi¶m ®é cao cña sãng t¸c ®éng vµo bê biÓn cña<br /> mét sè kiÓu rõng ngËp mÆn trång ë ven biÓn h¶i phßng<br /> <br /> Vò §oµn Th¸i<br /> Tr−êng ®¹i häc H¶i Phßng<br /> Mai SÜ TuÊn<br /> Tr−êng ®¹i häc S− ph¹m Hµ Néi<br /> <br /> Rõng ngËp mÆn (mangrove) (RMN) lµ mét gi¶m ®é cao cña sãng cña mét sè kiÓu RNM<br /> hÖ sinh th¸i ®Æc tr−ng ë c¸c vïng ven biÓn nhiÖt trång ven biÓn Tiªn L·ng vµ §å S¬n-H¶i Phßng.<br /> ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi, cã ý nghÜa hÕt søc quan träng<br /> kh«ng chØ ®èi víi ®êi sèng cña ng−êi d©n ven I. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> biÓn, mµ cßn cã nh÷ng gi¸ trÞ to lín trong viÖc<br /> b¶o tån còng nh− gi÷ g×n m«i tr−êng sinh th¸i 1. Tµi liÖu<br /> vµ tµi nguyªn sinh vËt [6].<br /> Tµi liÖu sö dông trong nghiªn cøu nµy bao<br /> Ngoµi ra, RNM cßn ®ãng vai trß quan träng gåm:<br /> trong viÖc b¶o vÖ vïng cöa s«ng ven biÓn, chèng<br /> xãi lë, ®iÒu hßa khÝ hËu, lµm gi¶m « nhiÔm m«i - Sè liÖu ®o cÊu tróc cña rõng trang<br /> tr−êng vµ gãp phÇn më réng thÒm lôc ®Þa [4]. (Kandelia obovata Sheue, Liu & Yong) t¹i x·<br /> Bµng La, thÞ trÊn §å S¬n; rõng bÇn chua<br /> H¶i Phßng lµ thµnh phè biÓn quanh n¨m (Sonneratia caseolaris (L.) Engl.) t¹i x· Vinh<br /> ph¶i ®èi mÆt víi c¸c t¸c ®éng tiªu cùc cña thiªn Quang, huyÖn Tiªn L·ng, trong thêi gian tõ th¸ng<br /> nhiªn nh−: sãng, giã, triÒu d©ng, ¸p thÊp nhiÖt 5-2004 ®Õn th¸ng 8-2004.<br /> ®íi vµ b·o. Tr−íc m¾t vµ l©u dµi, t×nh tr¹ng xãi<br /> lë ë ven bê biÓn H¶i Phßng lµ mét vÊn ®Ò hÕt - Sè liÖu ®o sãng tõ th¸ng 8-2004 ®Õn th¸ng 8-<br /> søc bøc b¸ch, quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý 2005.<br /> l·nh thæ. T×nh tr¹ng xãi lë bê kh«ng chØ trùc - C¸c tµi liÖu kh¸c cã liªn quan [3, 7, 8, 9, 11].<br /> tiÕp c−íp ®i ®Êt ®ai, ®e däa trùc tiÕp cuéc sèng<br /> 2. §èi t−îng<br /> cña ng−êi d©n ven biÓn, ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ho¹t<br /> ®éng kinh tÕ mµ cßn t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng, Rõng trang cã ®é tuæi 5 vµ 6 ë d¶i rõng réng<br /> lµm gi¶m diÖn tÝch RNM, mang theo mét l−îng 650 m, cã trång xen mét sè Ýt bÇn chua t¹i x·<br /> lín båi tÝch g©y sa båi luång bÕn, lµm mÊt ®i Bµng La.<br /> tÝnh ®a d¹ng cña vïng triÒu [2]. Rõng bÇn chua thuÇn lo¹i cã ®é tuæi 8 vµ 9 ë<br /> H¶i Phßng lµ mét trong nh÷ng ®Þa ph−¬ng d¶i rõng réng 920 m t¹i x· Vinh Quang.<br /> ven biÓn cã phong trµo phôc håi vµ trång míi<br /> RNM kh¸ tèt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nh÷ng 3. Ph−¬ng ph¸p<br /> d¶i RNM ph¸t triÓn tèt ®· gãp phÇn quan träng - Nghiªn cøu cÊu tróc cña rõng dùa trªn<br /> trong viÖc b¶o vÖ bê vµ hÖ thèng ®ª biÓn cña ph−¬ng ph¸p Braun-Blanquet (1932) [1]<br /> thµnh phè. §Ó cã c¬ së khoa häc cho viÖc phôc<br /> håi, trång míi, qu¶n lý RNM mét c¸ch cã hiÖu TÊt c¶ c¸c « tiªu chuÈn ®−îc thùc hiÖn däc<br /> qu¶, c¶ vÒ gãc ®é kinh tÕ vµ sinh th¸i häc, chóng theo mÆt c¾t vu«ng gãc víi ®ª biÓn. Rõng trang:<br /> t«i b−íc ®Çu nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a mét ®o 5 «, mçi « cã diÖn tÝch 100 m2 ( 10 × 10 m);<br /> sè kiÓu RNM trång ven biÓn H¶i Phßng liªn rõng bÇn: ®o 3 «, mçi « cã diÖn tÝch 1500 m2 (25<br /> quan ®Õn kh¶ n¨ng lµm gi¶m ¶nh h−ëng cña × 60 m).<br /> sãng t¸c ®éng vµo bê. Bµi b¸o nµy tr×nh bµy tãm §o ®−êng kÝnh cña th©n c©y trang trªn cæ<br /> t¾t mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu t¸c dông lµm b¹nh gèc v× b¹nh gèc lµ phÇn ph¸t triÓn tõ trô<br /> 34<br /> mÇm, cã nhiÒu lç vá vµ vÕt nøt cã t¸c dông tiÕp II. KÕt qu¶ vµ th¶o LuËn<br /> nhËn kh«ng khÝ, ®−îc xem nh− lµ rÔ h« hÊp cña<br /> c©y [4]. §o chiÒu cao cña c©y bÇn tõ mÆt ®Êt ®Õn 1. CÊu tróc cña rõng trang 5 vµ 6 tuæi t¹i x·<br /> ngän c©y. §o ®−êng kÝnh cña th©n c©y bÇn ë ®é Bµng La-§å S¬n<br /> cao 1,3 m c¸ch mÆt ®Êt.<br /> D¶i rõng trang ®−îc trång tõ c¸c n¨m 1998<br /> X¸c ®Þnh ®é che phñ cña c©y b»ng c¸ch ®o vµ 1999; bÇn ®−îc trång xen vµo rõng trang tõ<br /> hai ®−êng kÝnh cña t¸n l¸ lín nhÊt vµ nhá nhÊt. n¨m 1999. VÞ trÝ rõng 6 tuæi n»m gi÷a; ë phÝa<br /> Tõ ®−êng kÝnh cña t¸n l¸, tÝnh ®−îc tû lÖ che ngoµi biÓn vµ trong gÇn ®ª lµ rõng 5 tuæi.<br /> phñ cña t¸n l¸ (L = S/G, trong ®ã S lµ diÖn tÝch<br /> ®Êt ®−îc che phñ, ®¬n vÞ tÝnh lµ m2; G lµ diÖn a. Thµnh phÇn loµi<br /> tÝch nÒn ®Êt). Trong 1 « tiªu chuÈn, cã 2 loµi c©y ngËp<br /> - X¸c ®Þnh to¹ ®é cña c¸c ®iÓm nghiªn cøu mÆn: trang chiÕm −u thÕ vµ bÇn chua cã mËt ®é<br /> ®Ó ®Æt m¸y ®o sãng b»ng m¸y ®Þnh vÞ vÖ tinh rÊt th−a, ®−îc trång xen ë rõng trang 5 tuæi gÇn<br /> GPS-126. ®ª biÓn.<br /> - §o sãng b»ng m¸y DNW-5M; IVANOP- b. Sù ph©n tÇng<br /> H10, kÕt hîp víi mia ®Æt t¹i c¸c ®iÓm däc theo<br /> mÆt c¾t vu«ng gãc víi ®ª. Tõ sè liÖu vÒ chiÒu cao, cã thÓ chia quÇn x·<br /> RNM ë 2 ®é tuæi nµy thµnh c¸c tÇng c©y sau:<br /> - TÝnh c¸c hÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng [9]. tÇng c©y gç 1 cao trªn 3,5 m; tÇng 2 cao tõ 1,72-<br /> HS − HL 1,98 m. TÇng c©y con t¸i sinh cã mËt ®é tõ 6-30<br /> R= c©y/m2, cao tõ 25 ®Õn 40 cm; ®−êng kÝnh cña<br /> HS<br /> th©n c©y tõ 0,4-1 cm.<br /> Trong ®ã, HS-®é cao cña sãng tr−íc rõng<br /> (®iÓm th¶ phao); HL-®é cao cña sãng t¹i tõng c. MËt ®é, sè l−îng vµ kÝch th−íc của c©y ë<br /> ®iÓm ®o tiÕn s©u vµo trong rõng (hoÆc bê-n¬i rõng trang 5-6 tuæi<br /> kh«ng cã rõng). Trong mét « tiªu chuÈn, c©y trang chiÕm −u<br /> - C¸c sè liÖu ®−îc xö lý b»ng ph−¬ng ph¸p thÕ víi tû lÖ 97,7% (®èi víi rõng trang 5 tuæi ë<br /> thèng kª to¸n häc [5]; ngoµi ra, cßn sö dông phÝa s¸t ®ª biÓn); cßn « tiªu chuÈn ë ®é tuæi 6 vµ<br /> phÇn mÒm Mapinfo Professional trî gióp cho rõng trang 5 tuæi ë phÝa mÐp biÓn lµ rõng thuÇn<br /> tÝnh to¸n ®é che phñ. lo¹i (100%).<br /> B¶ng 1<br /> Sè l−îng vµ kÝch th−íc cña c©y trong « tiªu chuÈn ë d¶i rõng trang 5-6 tuæi<br /> réng 650 m (th¸ng 6-2004)<br /> C¸c chØ tiªu BÇn Trang 5 tuæi Tæng sè Trang 6 tuæi Tæng sè<br /> Sè l−îng c©y/« nghiªn cøu 4 175 179 182 182<br /> % 2,23 97,77 100 100 100<br /> Sè l−îng c©y/ha 400 17500 17900 18200 18200<br /> §−êng kÝnh lín nhÊt cña th©n (cm) 15 9,1 10,1<br /> §−êng kÝnh trung b×nh cña th©n (cm) 12,1 7,6 8,6<br /> ChiÒu cao lín nhÊt cña th©n (m) 4,2 1,9 2,05<br /> ChiÒu cao trung b×nh cña th©n (m) 3,8 1,72 1,95<br /> <br /> C¸c c©y trong « nghiªn cøu ®−îc ph©n nhãm ph¸t triÓn rÊt tèt. §é ph©n cµnh tÝnh tõ b¹nh gèc<br /> theo ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao nh− trong b¶ng 2. lªn lµ 45-55 cm. Tõ chiÒu cao 45-55 cm trë lªn<br /> Víi chiÒu cao cña c©y trang tõ 1,72 m ®Õn tíi ngän, t¸n l¸ dÇy vµ rËm, táa trßn nh− h×nh<br /> 1,98 m chiÕm tû lÖ tõ 50-57,1%, chøng tá rõng n¬m.<br /> <br /> 35<br />  B¶ng 2<br /> Ph©n nhãm ®−êng kÝnh cña th©n vµ chiÒu cao cña c©y trong « tiªu chuÈn<br /> ë d¶i rõng trang 5 vµ 6 tuæi réng 650 m<br /> Trang 5 tuæi BÇn Trang 6 tuæi<br /> §−êng kÝnh<br /> cña th©n (cm) Sè l−îng Sè l−îng Sè l−îng<br /> % % %<br /> c©y c©y c©y<br /> < 6,5 47 26,8 45 24,2<br /> 6,5 – 7,9 80 46 30 16,4<br /> > 7,9- 10 48 27,2 91 50<br /> 10 – 12 3 66,6 16 9,4<br /> > 12 1 33,4<br /> ChiÒu cao (cm)<br /> < 180 100 57,1 18 9,8<br /> 180 - 189 50 28,6 73 40,2<br /> 189 - 210 25 14,3 91 50<br /> > 210 4 100<br /> <br /> 2. CÊu tróc cña rõng bÇn 8-9 tuæi Chóng t«i ®o¸n cã thÓ do thuyÒn vµo neo ®Ëu<br /> phÝa trong khi n−íc lªn vµ nh÷ng ng−êi d©n chµi<br /> §©y lµ lo¹i rõng bÇn chua thuÇn lo¹i ®−îc<br /> ®· chÆt, nªn mËt ®é c©y th−a dÇn; th©n c©y cao<br /> trång tõ c¸c n¨m 1995 vµ 1996; d¶i rõng réng<br /> cã t¸n l¸ v−¬n réng ë phÝa trªn. Sù ph©n cµnh<br /> 920 m ë vÞ trÝ gi¸p khu rõng bÇn 5-6 tuæi vÒ phÝa<br /> diÔn ra tõ ®é cao c¸ch mÆt ®Êt kho¶ng 1-1,5 m.<br /> Cèng Réc.<br /> Nh÷ng c©y ë gÇn c©y bÞ chÆt, cã t¸n v−¬n rÊt<br /> a. Sù ph©n tÇng réng. MËt ®é rÔ thë cña c©y bÇn trung b×nh tÝnh<br /> tõ c¸c « tiªu chuÈn lµ: 116 rÔ thë/m2; ®é cao<br /> Qua sè liÖu vÒ chiÒu cao cña c©y ®o ®−îc, trung b×nh cña rÔ thë lµ 35 cm. §iÒu nµy rÊt cã<br /> cã thÓ nãi quÇn thÓ bÇn chØ cã mét tÇng c©y gç lîi trong viÖc lµm gi¶m thiÓu ®é cao cña sãng<br /> cao kho¶ng trªn 8 m; tÇng c©y con t¸i sinh hÇu khi mùc n−íc cao kho¶ng 2,5-2,6 m v× ®é cao<br /> nh− v¾ng mÆt (®©y lµ ®Æc ®iÓm chung cña toµn cña sµn rõng trªn toµn tuyÕn nghiªn cøu lµ 2,1-<br /> bé c¸c rõng bÇn trång ë ven biÓn H¶i Phßng). 2,2 m phÝa ch©n ®ª; c¸ch xa ch©n ®ª 1100 m vÒ<br /> Sµn rõng ë ®©y lu«n lu«n cã vÞt cña n«ng d©n phÝa biÓn lµ 1,6-1,7 m.<br /> nu«i th¶ tõng ®µn; khi triÒu rót, chóng ®−îc th¶<br /> vµ sôc ®Êt b·i t×m kiÕm thøc ¨n, lµm c¸c h¹t bÇn Sè l−îng vµ kÝch th−íc cña c©y bÇn trong «<br /> rông xuèng, kh«ng trô ®−îc trong bïn. Khi thñy tiªu chuÈn 25 × 60 m ®−îc tr×nh bµy trong b¶ng<br /> triÒu lªn vµ xuèng, sãng ®−a líp bïn lo·ng ë bÒ 3.<br /> mÆt cã lÉn h¹t bÇn rông tr«i ra biÓn. §©y cã thÓ<br /> Trong « tiªu chuÈn cña rõng 8-9 tuæi cã 203<br /> lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lý gi¶i hiÖn<br /> c©y, tõ ®ã x¸c ®Þnh mËt ®é cña c©y ë khu rõng<br /> t−îng trªn.<br /> nµy lµ 1353 c©y/ha; ®−êng kÝnh th©n c©y cña<br /> b. MËt ®é, sè l−îng vµ kÝch th−íc cña c©y ë rõng 9 tuæi lín h¬n nhiÒu so víi ®−êng kÝnh<br /> rõng bÇn 8-9 tuæi th©n c©y cña rõng 8 tuæi nh−ng chiÒu cao th©n<br /> c©y cña rõng 8 tuæi cã sù t¨ng tr−ëng lín h¬n<br /> Lóc ban ®Çu, sè l−îng c©y nhiÒu, cã mËt ®é<br /> chiÒu cao th©n c©y cña rõng 9 tuæi (chiÒu cao<br /> ®Òu; sau ®ã, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, mét sè<br /> lín nhÊt cña rõng 9 tuæi lµ 10-12 m, nh−ng<br /> c©y bÞ d©n chÆt ngang th©n ®Ó lÊy gç hoÆc lµm<br /> chiÒu cao ®ång ®Òu cña rõng 8 tuæi lµ 11-12 m).<br /> cñi ®un; ®é chÆt ®Òu ë tÇm cao kho¶ng 3-4 m.<br /> 36<br />  B¶ng 3<br /> Sè l−îng vµ kÝch th−íc cña c©y trong « tiªu chuÈn ë d¶i rõng bÇn 8-9 tuæi réng 920 m<br /> Sè l−îng c©y/« nghiªn cøu 203<br /> Sè l−îng c©y/ha 1.353<br /> §−êng kÝnh lín nhÊt cña th©n (cm) 28,66<br /> §−êng kÝnh trung b×nh cña th©n (cm) 18,25<br /> ChiÒu cao lín nhÊt cña th©n (m) 13,6<br /> ChiÒu cao trung b×nh cña th©n (m) 8,62<br /> <br /> Møc ®é ®ång ®Òu vÒ kÝch th−íc ®−êng kÝnh møc ®é ®ång ®Òu trong sù ph¸t triÓn cña c©y.<br /> cña th©n vµ chiÒu cao cña c©y ®−îc thÓ hiÖn C©y cã th©n nhá 15 cm chiÕm 15,27% lµ<br /> trong b¶ng 4. nh÷ng c©y th−êng bÞ chÆt ngang do d©n chµi neo<br /> §−êng kÝnh cña th©n tõ 15-18 cm chiÕm ®Ëu thuyÒn chÆt, lµm ¶nh h−ëng tíi sù sinh<br /> 34,98%, tõ 18-21 cm chiÕm 31,03%, thÓ hiÖn tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña chóng.<br /> B¶ng 4<br /> Ph©n nhãm ®−êng kÝnh cña th©n, chiÒu cao cña c©y trong « tiªu chuÈn<br /> ë d¶i rõng bÇn 8-9 tuæi réng 920 m<br /> §−êng kÝnh th©n (cm) Sè l−îng c©y % ChiÒu cao (m) Sè l−îng c©y %<br /> < 15 31 15,27 10 68 33,50<br /> > 24 12 5,91<br /> 203 100 203 100<br /> <br /> 3. Møc ®é che phñ cña t¸n l¸ cña rõng C¸c kÕt qu¶ ®o ®é cao cña sãng vµ tÝnh hÖ<br /> sè suy gi¶m ®é cao cña sãng t¹i rõng trang ë<br /> a. Møc ®é che phñ cña t¸n l¸ cña c©y trang ë Bµng La (§å S¬n) vµo ngµy con n−íc c−êng<br /> rõng 5-6 tuæi trong th¸ng 5-2005 ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 5 vµ<br /> C©y trang 5-6 tuæi ë d¶i rõng réng 650 m c¸c h×nh 1 vµ 2 cho thÊy:<br /> ®−îc trång víi mËt ®é 0,7 × 0,7 m, cã kho¶ng Lóc con n−íc c−êng trong ngµy lín nhÊt kÕt<br /> c¸ch gi÷a c¸c c©y ®ång ®Òu, tÇng t¸n l¸ dµy, hîp víi giã ®óng h−íng vµo rõng, ®é cao cña<br /> rõng ch−a khÐp t¸n cã tû lÖ che phñ ®¹t 90- sãng trung b×nh t¹i vïng n−íc n«ng c¸ch phÝa<br /> 95%. tr−íc rõng 150 m lµ 0,48 m; sau ch©n d¶i rõng<br /> b. Møc ®é che phñ cña t¸n l¸ cña c©y bÇn ë trang réng 650 m th× ®é cao cña sãng ®· gi¶m<br /> rõng 8-9 tuæi xuèng chØ cßn 3 cm. §é cao vµ hÖ sè suy gi¶m<br /> cña sãng trung b×nh qua mçi ®o¹n rõng lµ: sau<br /> Trong « tiªu chuÈn nghiªn cøu cã mËt ®é 150 m, ®é cao cßn 0,23 m vµ hÖ sè suy gi¶m lµ<br /> 203 c©y/1500m2. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c c©y kh¸ 53%; sau 250 m, cßn 13 cm vµ 73%; sau 350 m,<br /> ®Òu. Rõng ch−a khÐp t¸n vµ cã tû lÖ che phñ lµ cßn 8 cm vµ 84%; sau 450 m, cßn 7 cm vµ 87%;<br /> 92-96%. sau 550 m, cßn 5 cm vµ 89%; sau 650 m, cßn 3<br /> 4. KÕt qu¶ ®o ®é cao cña sãng vµ tÝnh hÖ sè cm vµ 93% (víi ®é cao cña nÒn ®¸y trªn toµn<br /> suy gi¶m ®é cao cña sãng tuyÕn nghiªn cøu dµi h¬n 3,5 km, t¹i ch©n ®ª cã<br /> ®é cao lµ 2,4-2,5 m; c¸ch xa ch©n ®ª 850 m vÒ<br /> a. Khu vùc Bµng La (§å S¬n) phÝa biÓn lµ 1,9-1,8 m).<br /> 37<br />  B¶ng 5<br /> §é cao vµ hÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng t¹i d¶i rõng trang réng 650m<br /> (Bµng La)-sãng h−íng §«ng-Nam (26-5-2005)<br /> Kho¶ng c¸ch vµo rõng<br /> Vµo Vµo Vµo Vµo Vµo<br /> Thêi ®iÓm ®o Tr−íc Sau<br /> rõng rõng rõng rõng rõng<br /> rõng rõng<br /> 150 m 250 m 350 m 450 m 550 m<br /> §é cao cña sãng (m)<br /> 15:00:00 0,35 0,15 0,09 0,05 0,05 0,04 0,02<br /> 15:15:00 0,40 0,15 0,08 0,05 0,05 0,04 0,01<br /> 15:30:00 0,35 0,17 0,10 0,06 0,05 0,06 0,03<br /> 15:45:00 0,40 0,16 0,10 0,07 0,03 0,06 0,03<br /> 16:00:00 0,45 0,18 0,12 0,08 0,05 0,05 0,02<br /> 16:15:00 0,40 0,20 0,12 0,07 0,05 0,06 0,02<br /> 16:30:00 0,45 0,23 0,15 0,06 0,06 0,04 0,03<br /> 16:45:00 0,50 0,25 0,12 0,09 0,07 0,05 0,04<br /> 17:00:00 0,60 0,30 0,14 0,06 0,07 0,06 0,05<br /> 17:15:00 0,55 0,23 0,14 0,08 0,06 0,06 0,04<br /> 17:30:00 0,58 0,30 0,15 0,09 0,06 0,06 0,04<br /> 17:45:00 0,60 0,30 0,18 0,10 0,07 0,05 0,03<br /> 18:00:00 0,55 0,30 0,18 0,10 0,08 0,06 0,04<br /> 18:15:00 0,50 0,25 0,15 0,09 0,07 0,06 0,05<br /> 18:30:00 0,45 0,24 0,12 0,08 0,07 0,05 0,04<br /> §CSTB 0,48 0,23 0,13 0,07 0,06 0,05 0,03<br /> HÖ sè suy gi¶m (× 100%)<br /> 15:00:00 0,57 0,74 0,86 0,86 0,89 0,94<br /> 15:15:00 0,63 0,80 0,88 0,88 0,90 0,98<br /> 15:30:00 0,51 0,71 0,83 0,86 0,83 0,91<br /> 15:45:00 0,60 0,75 0,83 0,93 0,85 0,93<br /> 16:00:00 0,60 0,73 0,82 0,89 0,89 0,96<br /> 16:15:00 0,50 0,70 0,83 0,88 0,85 0,95<br /> 16:30:00 0,49 0,67 0,87 0,87 0,91 0,93<br /> 16:45:00 0,50 0,76 0,82 0,86 0,90 0,92<br /> 17:00:00 0,50 0,77 0,90 0,88 0,90 0,92<br /> 17:15:00 0,58 0,75 0,85 0,89 0,89 0,93<br /> 17:30:00 0,48 0,74 0,84 0,90 0,90 0,93<br /> 17:45:00 0,50 0,70 0,83 0,88 0,92 0,95<br /> 18:00:00 0,45 0,67 0,82 0,85 0,89 0,93<br /> 18:15:00 0,50 0,70 0,82 0,86 0,88 0,90<br /> 18:30:00 0,47 0,73 0,84 0,82 0,89 0,91<br /> HSSGTB 0,53 0,73 0,84 0,87 0,89 0,93<br /> Ghi chó: - §CSTB: ®é cao cña sãng trung b×nh;<br /> - HSSGTB: hÖ sè suy gi¶m trung b×nh.<br /> 38<br /> §é cao cña sãng (m)<br /> 0,65<br /> 0,60 15:00:00 15:15:00 15:30:00 15:45:00<br /> 0,55 16:00:00 16:15:00 16:30:00 16:45:00<br /> 17:00:00 17:15:00 17:30:00 17:45:00<br /> 0,50<br /> 0,45 18:00:00 18:15:00 18:30:00<br /> 0,40<br /> 0,35<br /> 0,30<br /> 0,25<br /> 0,20<br /> 0,15<br /> 0,10<br /> 0,05<br /> 0,00<br /> Tr−íc rõng 150 250 350 450 550 Sau rõng<br /> Kho¶ng c¸ch vµo rõng (m)<br /> <br /> H×nh 1. BiÕn ®æi ®é cao cña sãng tõ biÓn vµo bê<br /> <br /> HÖ sè suy gi¶m (× 100%)<br /> 1,2<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> <br /> 0,8<br /> <br /> <br /> 0,6<br /> <br /> <br /> 0,4 15:00:00 15:15:00 15:30:00 15:45:00<br /> 16:00:00 16:15:00 16:30:00 16:45:00<br /> 17:00:00 17:15:00 17:30:00 17:45:00<br /> 0,2<br /> 18:00:00 18:15:00 18:30:00<br /> <br /> 0,0<br /> 150 250 350 450 550 Sau rõng<br /> Kho¶ng c¸ch vµo rõng (m)<br /> <br /> H×nh 2. HÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng tõ biÓn vµo bê<br /> 39<br /> b. Khu vùc Vinh Quang (Tiªn L·ng) trung b×nh cña sãng t¹i vïng n−íc n«ng, c¸ch<br /> phÝa tr−íc rõng 100 m, lµ 0,54 m; sau ch©n d¶i<br /> C¸c kÕt qu¶ ®o ®é cao trung b×nh cña sãng<br /> rõng bÇn réng 950 m th× ®é cao cña sãng ®· gi¶m<br /> vµ tÝnh hÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng t¹i rõng<br /> xuèng chØ cßn 5 cm. §é cao vµ hÖ sè suy gi¶m<br /> bÇn ë Vinh Quang (Tiªn L·ng) vµo ngµy con<br /> ®é cao cña sãng trung b×nh qua mçi ®o¹n rõng lµ:<br /> n−íc c−êng trong th¸ng 8-2004 ®−îc thÓ hiÖn<br /> sau 120 m ®Çu, ®é cao cßn 0,37 m vµ hÖ sè suy<br /> qua b¶ng 6 vµ c¸c h×nh 3-4 cho thÊy:<br /> gi¶m lµ 36%; sau 320 m, cßn 26 cm vµ 52%; sau<br /> Vµo ngµy con n−íc c−êng lín (29-8-2004) 520 m, cßn 16 cm vµ 72%; sau 720 m, cßn 8 cm<br /> kÕt hîp víi giã ®óng h−íng vµo rõng, ®é cao vµ 85% vµ sau 920 m, cßn 5 cm vµ 90%.<br /> B¶ng 6<br /> §é cao vµ hÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng t¹i d¶i rõng bÇn réng 920 m<br /> (Vinh Quang)-sãng h−íng §«ng Nam (29-08-2004)<br /> Kho¶ng c¸ch vµo rõng<br /> Vµo Vµo Vµo Vµo<br /> Tr−íc Sau Bê kh«ng<br /> Thêi ®iÓm ®o rõng rõng rõng rõng<br /> rõng rõng rõng<br /> 120 m 320 m 520 m 720 m<br /> §é cao cña sãng (m)<br /> 14:00:00 0,50 0,35 0,25 0,12 0,09 0,05 0,32<br /> 14:15:00 0,55 0,37 0,27 0,17 0,10 0,06 0,35<br /> 14:30:00 0,45 0,30 0,26 0,11 0,07 0,07 0,30<br /> 14:45:00 0,60 0,36 0,28 0,20 0,08 0,03 0,37<br /> 15:00:00 0,55 0,35 0,26 0,16 0,06 0,04 0,36<br /> 15:15:00 0,60 0,37 0,30 0,19 0,10 0,05 0,38<br /> 15:30:00 0,65 0,41 0,32 0,20 0,11 0,08 0,40<br /> 15:45:00 0,60 0,42 0,27 0,18 0,09 0,06 0,36<br /> 16:00:00 0,55 0,36 0,25 0,15 0,08 0,04 0,34<br /> 16:15:00 0,50 0,30 0,22 0,13 0,07 0,06 0,33<br /> 16:30:00 0,48 0,29 0,20 0,12 0,07 0,05 0,30<br /> §CSTB 0,54 0,37 0,26 0,16 0,08 0,05 0,35<br /> HÖ sè suy gi¶m (× 100%)<br /> 14:00:00 0,30 0,50 0,76 0,82 0,90 0,36<br /> 14:15:00 0,33 0,51 0,69 0,82 0,89 0,36<br /> 14:30:00 0,33 0,42 0,76 0,84 0,84 0,33<br /> 14:45:00 0,40 0,53 0,67 0,87 0,95 0,38<br /> 15:00:00 0,36 0,53 0,71 0,89 0,93 0,35<br /> 15:15:00 0,38 0,50 0,68 0,83 0,92 0,37<br /> 15:30:00 0,37 0,51 0,69 0,83 0,88 0,38<br /> 15:45:00 0,30 0,55 0,70 0,85 0,90 0,40<br /> 16:00:00 0,35 0,55 0,73 0,85 0,93 0,38<br /> 16:15:00 0,40 0,56 0,74 0,86 0,88 0,34<br /> 16:30:00 0,40 0,58 0,75 0,85 0,90 0,38<br /> HSSGTB 0,36 0,52 0,72 0,85 0,90 0,37<br /> Ghi chó: - §CSTB: ®é cao cña sãng trung b×nh;<br /> - HSSGTB: hÖ sè suy gi¶m trung b×nh.<br /> 40<br /> §é§é<br /> caocao<br /> cñasãng<br /> sãng(m)<br /> (m)<br /> 0,70 14:00:00 14:15:00 14:30:00<br /> 0,65 14:45:00 15:00:00 15:15:00<br /> 0,60<br /> 15:30:00 15:45:00 16:00:00<br /> 0,55<br /> 0,50 16:15:00 16:30:00<br /> 0,45<br /> 0,40<br /> 0,35<br /> 0,30<br /> 0,25<br /> 0,20<br /> 0,15<br /> 0,10<br /> 0,05<br /> 0,00<br /> Tr−íc rõng 120 320 520 720 Sau rõng<br /> Kho¶ng c¸ch vµo rõng (m)<br /> <br /> H×nh 3. BiÕn ®æi ®é cao cña sãng tõ biÓn vµo bê<br /> <br /> HÖ sè suy gi¶m (× 100%)<br /> 1,0<br /> 0,9<br /> 0,8<br /> 0,7<br /> 0,6<br /> 0,5<br /> 0,4<br /> 0,3<br /> 14:00:00 14:15:00 14:30:00 14:45:00<br /> 0,2 15:00:00 15:15:00 15:30:00 15:45:00<br /> 0,1 16:00:00 16:15:00 16:30:00<br /> 0,0<br /> 120 320 520 720 Sau rõng<br /> Kho¶ng c¸ch vµo rõng (m)<br /> <br /> H×nh 4. HÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng tõ biÓn vµo bê<br /> 41<br />  ë chç kh«ng cã rõng, ®é cao vµ hÖ sè suy nh− ph¶n x¹ n¨ng l−îng tõ bê, hiÖu øng khóc<br /> gi¶m cña sãng trung b×nh ®−îc thÓ hiÖn trªn x¹, ®é cao cña sãng trung b×nh ®· gi¶m xuèng<br /> h×nh 5 vµ b¶ng 6. §é cao cña sãng trung b×nh ë cßn 35 cm vµ hÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng<br /> vÞ trÝ c¸ch bê 1100 m lµ 54 cm; khi vµo gÇn bê, trung b×nh lµ 37% (®iÓm ®o ®é cao cña sãng chç<br /> do bÞ ¶nh h−ëng bëi ma s¸t ®¸y vµ c¸c yÕu tè bê biÓn kh«ng cã rõng lµ ch©n ®íi sãng ®æ).<br /> <br /> §é<br /> §écao<br /> caocña sãng<br /> sãng<br /> 0,7<br /> Tr−íc rõng<br /> 0,6 Ven bê<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 0,4<br /> <br /> 0,3<br /> <br /> 0,2<br /> <br /> 0,1<br /> <br /> 0,0<br /> 14:0014:15 14:3014:4515:0015:1515:3015:4516:0016:15 16:30 Thêi gian<br /> <br /> H×nh 5. §é cao cña sãng tr−íc rõng vµ ë ven bê, n¬i kh«ng cã rõng t¹i Vinh Quang (29-08-2004)<br /> <br /> III. KÕt luËn nghiªn cøu, rõng trang cã ®é c¶n sãng tèt h¬n<br /> so víi rõng bÇn.<br /> 1. §é cao cña sãng cì ≤ 65 cm ®· gi¶m<br /> ®¸ng kÓ khi qua rõng. T¹i thêi ®iÓm ®o, ®èi víi Tµi liÖu tham kh¶o<br /> d¶i rõng bÇn chua t¹i x· Vinh Quang-Tiªn L·ng 1. Braun-Blanquet J., 1932: Plant sociology:<br /> réng 920 m vµ d¶i rõng trang t¹i x· Bµng La-§å The study of plant communities. Mc Graw -<br /> S¬n réng 650 m, ®é cao cña sãng sau rõng nhá, Hill, New York, 439 p.<br /> hÇu nh− kh«ng cã t¸c dông ph−¬ng h¹i tíi bê vµ<br /> 2. NguyÔn §øc Cù, 1993: B¸o c¸o m«i tr−êng<br /> ®ª biÓn.<br /> ®Þa chÊt ven bê H¶i Phßng: 268-272. H¶i<br /> 2. HÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng cì ≤ 65 Phßng.<br /> cm tr−íc rõng t¨ng dÇn tõ ngoµi biÓn vµo trong bê 3. Coastal Engineering Research Center,<br /> khi qua rõng; ®èi víi rõng trang, hÖ sè suy gi¶m<br /> 1984: Shore protection manual, vol. I, II.<br /> cao h¬n so víi rõng bÇn. Sau 650 m ®èi víi rõng<br /> Departement of the Army, US Army corps<br /> trang, hÖ sè suy gi¶m ®é cao cña sãng trung b×nh<br /> of Engineers, Washington, DC 20314.<br /> lµ 93%, trong khi sau 720 m ®èi víi rõng bÇn, hÖ<br /> sè suy gi¶m ®é cao cña sãng trung b×nh lµ 85%. 4. Phan Nguyªn Hång vµ cs., 1999: Rõng<br /> Trong tr−êng hîp kh«ng cã rõng, hÖ sè suy gi¶m ngËp mÆn ViÖt Nam. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ<br /> ®é cao cña sãng trung b×nh lµ 37%. Néi, 205 tr.<br /> 3. MËt ®é, kÝch cì, cÊu tróc, chiÒu réng cña 5. Ph¹m V¨n KiÒu, 1996: Lý thuyÕt x¸c xuÊt<br /> d¶i rõng, tuæi rõng, sù ph©n bè theo chiÒu cao thèng kª to¸n häc: 217-225. Tr−êng ®¹i häc S−<br /> cña mËt ®é rÔ thë (®èi víi loµi cã rÔ thë), cña ph¹m, §HQGHN.<br /> th©n vµ cµnh l¸, cã t¸c dông lµm gi¶m ®é cao 6. NguyÔn Hoµng TrÝ, 1999: Sinh th¸i häc<br /> cña sãng khi ®i vµo bê; ®©y chÝnh lµ nh©n tè rõng ngËp mÆn. Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi,<br /> quan träng ®Ó b¶o vÖ bê vµ ®ª biÓn. T¹i khu vùc 272 tr.<br /> 42<br /> 7. Trung t©m KhÝ t−îng Thñy v¨n quèc gia, 9: 54-61.<br /> 2003: B¶ng thñy triÒu 2004, I: 5-37. Nxb. 10. Yoshihiro Mazda et al., 1997: Mangroves<br /> Thèng kª, Hµ Néi. as a coastal protection from waves in the<br /> 8. Bé T− lÖnh H¶i qu©n, 2004: B¶ng thñy Tokin delta, Vietnam. Kluwer Academic<br /> triÒu 2005, I: 3-37. Nxb. Qu©n ®éi nh©n Publisers.<br /> d©n. 11. Sheue et al., 2003: Kandelia obovata<br /> 9. Tæng côc KhÝ t−îng thñy v¨n, 2004-2005: (Rhizophoraceace), a new mangrove species<br /> T¹p chÝ KhÝ t−îng Thñy v¨n, sè 4. 5. 6. 7. 8. from Eastern Asia. Taxon, 52: 287-294.<br /> <br /> <br /> Capability of some planted mangrove types to decrease the<br /> height of wave breaking the seashore<br /> at the haiphong littoral<br /> <br /> Vu Doan Thai, Mai Si Tuan<br /> Summary<br /> <br /> After studying and measuring the structure of some artificial mangrove types at the Haiphong littoral, so<br /> as the trang (Kandelia obovata Sheue, Liu & Yong) and the ban (Sonneratia caseolaris (L.) Engl.) types,<br /> using the wave frequency gauge DNW-5M, IVANOP H-10 and mia at the Bangla village, Doson hamlet, we<br /> are ascertaining that the structure, the density, the size, the broadness of the planted area and the ancienty of<br /> the plantation have significant influence on the decrease of the wave height by increasing the decrease<br /> coefficient of the wave height on the direction from the sea into the land through the mangrove (on condition<br /> that the trees of the mangrove not been submerged up at hight tide). Notably, at Bangla, the average wave<br /> height on East-South direction, in front of the trang plantation, is 0.48 m but through 650 m of the planted<br /> mangrove broadness, it falls down to 0.03 m, i.e. the decrease coefficient is reaching 93 percent.<br /> In the meantime at Vinhquang village (Tienlang district), the average wave height on the East-South<br /> direction at 100 m far from the ban mangrove with 920 m broadness is 0.54 m then falls down to 0.05 m after<br /> overcoming through such mangrove i.e. the decrease coefficient of the wave height is 90 percent. On the nude<br /> area without any planted mangrove, the derease coefficient is comparatively 37 percent only.<br /> <br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 7-3-2006<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 43<br />