Khai thác yếu tố ngoài văn bản trong dạy – học Văn học dân gian ở trường đại học

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 6 (31) - Thaùng 8/2015<br /> <br /> <br /> <br /> Khai thác yếu tố ngoài văn bản trong dạy – học<br /> Văn học dân gian ở trường đại học<br /> Exploiting elements outside the text of teaching and learning Folklore at university<br /> <br /> ThS. Mai Thị Huệ<br /> Trường Đại học Đồng Nai<br /> <br /> M.A. Mai Thi Hue<br /> The University of Dong Nai<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Qua kinh nghiệm thực tế giảng dạy chúng tôi thấy tự học, tự nghiên cứu là một trong những cách học<br /> tốt nhất. Cách học này giúp người học nâng cao trình độ kiến thức, nhanh chóng chiếm lĩnh vấn đề cần<br /> tìm hiểu. Mỗi ngành học, môn học có thể áp dụng cách tự học khác nhau. Ở bài viết này, chúng tôi đề<br /> cập đến vấn đề cách tự học, tự nghiên cứu trong bộ môn Văn học dân gian ở trường đại học từ phương<br /> diện khai thác các yếu tố ngoài văn bản của bộ môn này trong giảng dạy ở trường đại học.<br /> Từ khóa: kinh nghiệm, tự học, tự nghiên cứu, văn học dân gian Việt Nam…<br /> Abstract<br /> Through practical teaching experience, we realize that self-study and research is one of the best ways of<br /> learning. It helps students improve their academic level, grasping the subject more quickly. For different<br /> fields and academic subjects, different methods of self – study should be used. This paper discusses self<br /> – study and research methods in the popular literature subject in colleges with regards to making use of<br /> – document element of this subject in teaching at the university.<br /> Keywords: methodology, self-study and research, Vietnamese folklore…<br /> <br /> <br /> 1. Mở đầu hơn trong thực tiễn hoạt động dạy và học.<br /> Tự học, tự nghiên cứu là một trong Hai tác giả Phạm Gia Đức - Phạm Đức<br /> những cách học tích cực, nếu không muốn Quang đã viết “Cốt lõi là tự học, là quá<br /> nói là tích cực nhất. Tự học (Teach trình phát triển nội tại trong đó chủ yếu là<br /> oneself) hiểu một cách đơn giản là tự mình tự thể hiện và biến đổi mình, tự làm phong<br /> tư duy, sử dụng năng lực (bao gồm tất cả phú giá trị mình bằng cách thu nhận xử lí<br /> các năng lực về trí tuệ, tình cảm, cơ bắp…) và biến đổi thông tin bên ngoài thành tri<br /> của mình để chiếm lĩnh tri thức, biến thức bên trong của con người mình”(1).<br /> những tri thức của nhân loại thành sở hữu Giáo sư Văn Như Cương cũng cho rằng<br /> riêng của mình. Cách học này quyết định “Tự học là phương pháp tốt nhất để phát<br /> một phần lớn đến việc chiếm lĩnh kiến thức huy trí tuệ, để nắm vững kiến thức và linh<br /> của cá nhân người học nhằm giúp người hoạt áp dụng”(2)<br /> học ứng dụng kiến thức đó một cách tốt Văn học dân gian (VHDG) với tư cách<br /> <br /> 60<br /> là một bộ phận cấu thành nền văn học dân Thứ nhất, người học thiếu hẳn một<br /> tộc không chỉ đóng vai trò quan trọng trong nền tảng tri thức liên ngành để tiếp cận và<br /> việc hình thành và phát triển của nền văn cảm thụ đầy đủ các giá trị văn hoá, thẫm<br /> học viết mà còn có mối quan hệ chặt chẽ, mỹ của tác phẩm. Mỗi tác phẩm VHDG là<br /> không thể tách rời với lịch sử, văn hoá của một tác phẩm văn hoá, ẩn chứa nhiều mã<br /> dân tộc. Với tính chất như vậy “nền văn văn hoá, lịch sử và các biểu tượng, kiến<br /> học nói” (để phân biệt với “nền văn học thức liên ngành. Xin đơn cử một ví dụ:<br /> viết”) sớm được đưa vào giảng dạy trong Việc tiếp cận truyện Sơn Tinh Thuỷ Tinh<br /> nhà trường ở nhiều cấp học. Riêng ở Đại rất cần đến nền tảng tri thức liên ngành và<br /> học, VHDG là phân môn có thời lượng đến kiến thức thể loại (trong tự sự dân gian).<br /> 5 đơn vị học trình hoặc một học phần 3 tín Nếu kiến thức thể loại cho phép sinh viên<br /> chỉ. Đây là môn học có những đặc trưng giải quyết vấn đề thể loại của văn bản<br /> riêng, đòi hỏi người dạy và người học cần (truyền thuyết hay thần thoại) thì kiến thức<br /> có những phương pháp phù hợp để đạt liên ngành như lịch sử, khí tượng thuỷ văn<br /> được mục tiêu dạy – học. Một trong những (của sông Hồng), dân tộc học… sẽ giúp các<br /> cách thức đó chính là việc khai thác các em có được cái nhìn toàn vẹn về các giá trị<br /> yếu tố ngoài văn bản trong quá trình dạy – văn hoá của tác phẩm này. Tiếp cận theo<br /> học. Xuất phát từ thực tiễn dạy học ở Đại hướng này, sinh viên sẽ thấy, truyện Sơn<br /> học Đồng Nai, bài viết của chúng tôi tập Tinh Thuỷ Tinh hàm chứa những tri thức<br /> trung nghiên cứu việc vận dụng những yếu dân tộc học, đó là chế độ quần hôn đang<br /> tố ngoài văn bản trong dạy – học môn Văn dần bị thay bằng chế độ hôn nhân một vợ<br /> học dân gian trong trường Đại học, giúp một chồng. Cùng với chế độ hôn nhân ấy là<br /> phục vụ tốt hơn công tác này trong quá tục thách cưới, tục con gái lấy chồng cư trú<br /> trình giảng. bên nhà chồng, tục lại mặt sau đám cưới…<br /> 2. Nội dung Và đặc biệt truyện còn phản ánh 2 tín<br /> 2.1. Thực tế giảng dạy VHDG hiện nay ngưỡng quan trọng bậc nhất của người Việt<br /> trong Trường Đại học Đồng Nai là là tín ngưỡng thờ tự nhiên (tục thờ thần<br /> Như đã nói ở trên, VHDG có những núi) và thờ cúng con người (tục thờ các vị<br /> đặc trưng riêng, bản thân tác phẩm VHDG anh hùng có công lao lớn với cộng đồng,<br /> cần được nhìn nhận như một quá trình; thờ các vị tổ tiên khai sáng đất nước…).<br /> trong mối quan hệ với các yếu tố văn hoá Như vậy, việc xác định vai trò và vị trí của<br /> lịch sử và đặc điểm diễn xướng của từng truyện này trong hệ thống truyền thuyết<br /> thể loại. Đặc trưng này tạo nên những giá người Việt cũng trở nên dễ dàng hơn<br /> trị đặc biệt của tác phẩm VHDG đồng thời (truyện phản ánh một thời kỳ huy hoàng,<br /> cũng gây không ít khó khăn trong quá trình quan trọng bậc nhất trong lịch sử dân tộc:<br /> tiếp nhận nó. Thực tế giảng dạy phân môn Thời kì Hùng Vương dựng nước). Và tất<br /> VHDG Việt Nam ở Trường Đại học Đồng nhiên, những băn khoăn về tính đa chủ đề<br /> Nai, chúng tôi nhận thấy việc dạy – học của truyện cũng được giải quyết. Sinh viên<br /> VHDG chưa đạt được kết quả như mong hoàn toàn có thể tự giải thích vì sao về bản<br /> đợi có nhiều nguyên nhân, xuất phát từ chất truyện là thần thoại nhưng sách giáo<br /> nhiều phía (trong nội dung bài viết này chỉ khoa trong chương trình phổ thông lại gọi<br /> xin nói về người học). là truyền thuyết và muốn dạy theo chủ đề<br /> <br /> 61<br /> này (chủ đề ngợi ca lao động, khắc phục trong việc tìm kiếm tài liệu để đọc và khả<br /> những trở ngại của thiên nhiên (lũ lụt) của năng tương tác với giáo viên là chưa cao.<br /> người Việt cổ để tổ chức đời sống, tạo Khả năng làm việc theo nhóm để giải quyết<br /> dựng nền móng cho một nền văn minh lúa nhiệm vụ học tập của các em cũng hạn chế.<br /> nước sau này). Về điều này, tác giả Trần Minh Hường,<br /> Việc thiếu hẳn nền tảng tri thức liên cũng cho rằng: “… trong thực tế hiện nay,<br /> ngành dẫn đến có rất nhiều câu hỏi (hoặc đa số sinh viên chưa ý thức một cách đầy<br /> vấn đề) chúng tôi đặt ra, sinh viên còn lúng đủ về vấn đề tự học. Họ đang lúng túng<br /> túng hay trả lời “đúng mà chưa trúng”, nhất trong việc tự chiếm lĩnh tri thức, nhưng<br /> là những câu hỏi mang tính “hàn lâm”. vấn đề quan trọng hơn là tính thụ động. Rất<br /> Chẳng hạn: “Qua ví dụ cụ thể, anh (chị) nhiều giáo viên ở các trường ĐH, CĐ đã<br /> hãy nêu điểm giao thoa giữa các thể loại than phiền về việc ứng dụng phương pháp<br /> VHDG” thì sinh viên trả lời loanh quanh, dạy học mới chưa thực sự hiệu quả. Một<br /> hoặc sự cảm thụ tác phẩm VHDG chưa trong những nguyên nhân quan trọng của<br /> cao, có khi ngây ngô nếu không muốn nói thất bại này chính là ở người học” [Trần<br /> là sai lệch (ví như yêu cầu bình giảng bài Minh Hường (2006), “Tự học – Bí quyết<br /> ca dao: “Rủ nhau xuống bể mò cua…” sinh thành công”, GDTĐ số tháng 7](3).<br /> viên nhầm “bể” là dụng cụ đựng nước Thứ ba, việc dạy – học tác phẩm<br /> mưa; quả mơ nhầm với “mơ” ngâm đường VHDG hiện nay chủ yếu tiếp cận trên văn<br /> ở Hà Nội… rồi cứ thế mà thắc mắc, mà bản ngôn từ. Điều này không sai nhưng<br /> “tán” (!). Hay khi người dạy yêu cầu kể, chưa hoàn toàn phù hợp với đặc trưng loại<br /> đọc một số tác phẩm VHDG như truyện hình foklore này. Chúng ta biết rằng, tác<br /> thần thoại, truyện cười, truyện ngụ ngôn, phẩm VHDG luôn gắn với môi trường diễn<br /> sử thi, truyện thơ, thành ngữ, …có rất xướng, tính thực hành sinh hoạt. Nói cách<br /> nhiều sinh viên không kể và đọc được, đặc khác, đây chính là nơi bộc lộ tất cả các đặc<br /> biệt là những thể loại, tác phẩm VHDG của điểm và giá trị của nó. Nhìn nhận, tiếp cận<br /> dân tộc thiểu số (như truyện thơ hay sử VHDG trong môi trường diễn xướng là<br /> thi). Vì sao lại có cách hiểu, cách cảm đưa tác phẩm trở về đúng môi trường sản<br /> trong tình trạng trên? Phải chăng do chưa sinh và hành dụng của nó. Chẳng hạn, dạy<br /> thực sự tạo cho mình một thói quen tự học, về ca dao dân ca (đặc biệt giao duyên) và<br /> tự nghiên cứu tìm tòi đọc tài liệu dẫn đến hát ru sinh viên không thể “hình dung” môi<br /> vốn kiến thức về VHDG quá ít? trường diễn xướng mà cần được thấy, trải<br /> Thứ hai, tính thụ động trong học tập nghiệm quan sát mới cảm hết được giá trị<br /> của sinh viên là một trở ngại vô cùng lớn của nó. Điều này ở các trường Đại học và<br /> trong việc tiếp cận và chiếm lĩnh tác phẩm Cao đẳng về cơ bản là chưa thực hiện được<br /> VHDG. Mặc dù trong quá trình giảng dạy, do những hạn chế về điều kiện thời gian và<br /> ngay từ đầu phân môn, giảng viên đã cung cơ sở vật chất. Việc đưa sinh viên đi thực<br /> cấp cho sinh viên Đề cương chi tiết học tế, điền dã phục vụ cho việc học tập học<br /> phần theo từng vấn đề, giới thiệu tài liệu phần này là khó khả thi bởi những quy<br /> bắt buộc, tài liệu tham khảo liên quan,… định về thời gian, cơ chế… Rõ ràng, nếu<br /> để định hướng cho sinh viên nghiên cứu. chỉ tiếp cận trên bình diện ngôn từ văn bản<br /> Tuy nhiên, tính chủ động của sinh viên thì không thể khai thác hết các giá trị và ý<br /> <br /> 62<br /> nghĩa của tác phẩm. Đây cũng là hạn chế được…<br /> nói chung không chỉ ở trường chúng tôi mà Khác với văn học viết, VHDG có<br /> còn ở nhiều trường khác được các đồng những đặc điểm, thuộc tính (hay đặc trưng<br /> nghiệp chia sẻ. cơ bản): tính tập thể, tính truyền miệng,<br /> 2.2. Khai thác các yếu tố ngoài tính vô danh, tính biểu diễn (hoặc diễn<br /> văn bản – một định hướng đề xuất xướng), tính dị bản, tính đa chức năng và<br /> Để cảm thụ được hết cái hay, cái đẹp nguyên hợp. Tính đa chức năng và tính<br /> của VHDG chúng ta không chỉ tìm hiểu nguyên hợp là hai mặt của một vấn đề (tính<br /> VHDG bằng văn bản ngôn từ (dĩ nhiên văn nguyên hợp sản sinh ra tính đa chức năng.<br /> bản ngôn từ là yếu tố cốt lõi) mà phải tìm Tính đa chức năng phản ánh tính đa ngành,<br /> hiểu nó trong văn hóa dân gian, trong môi đa lĩnh vực nghệ thuật và khoa học trong<br /> trường sinh thành, tồn tại, biến đổi và phát sáng tác dân gian). Về chức năng VHDG,<br /> triển của nó. Có nghĩa, chỉ khi hòa mình ngoài bốn chức năng chung của văn học<br /> vào các sinh hoạt của dân gian nơi diễn nói chung, VHDG còn có chức năng quan<br /> xướng VHDG ta mới thấy hết được sự hồ trọng chủ yếu là chức năng thực hành trong<br /> hởi, phấn khởi, vui nhộn (lễ hội) hay sự tán đời sống. Chính vì thế, tiếp nhận tác phẩm<br /> thành, đau thương, không đồng tình (giao VHDG ngoài văn bản ngôn từ ta cần phải<br /> tiếp),… trong từng cử chỉ, điệu bộ, thái độ, có môi trường tồn tại thực hành của nó. Có<br /> động tác, không gian, âm thanh… mà ở thể khái quát bằng sơ đồ sau và so sánh nó<br /> văn bản ngôn từ VHDG không thể thấy với văn học viết:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Văn học<br /> Văn học viết<br /> dân gian<br /> <br /> <br /> <br /> Rõ ràng, tiếp nhận VHDG không chỉ một thành tố của văn hóa dân gian chỉ có<br /> trên văn bản ngôn từ mà tiếp nhận nó như thể phát huy đầy đủ chức năng thẩm mĩ khi<br /> nó tồn tại sinh thành và biến đổi. Nói cách gắn bó với các thành tố khác”(4) hay tác giả<br /> khác, ngoài văn bản ngôn từ ta cần tìm hiểu Chu Xuân Diên: “là thành phần chủ yếu<br /> VHDG ở các yếu tố ngoài ngôn từ và trong trong tổng thể sinh hoạt văn hóa nghệ thuật<br /> tính liên văn bản. Tuy nhiên, cũng cần phải dân gian, văn bản văn học dân gian Việt<br /> thấy rằng, trong môi trường lớp học hiện Nam đậm dấu vết của những thành phần<br /> nay, để thực hiện được việc tìm hiểu yếu tố không phải văn học của tổng thể đó”(5).<br /> ngoài văn bản hãy còn không ít khó khăn. Đặc trưng của VHDG tạo ra những yếu tố<br /> Dù vậy, không thể không làm. Nói như tác ngoài văn bản ngôn từ, nếu người tìm hiểu<br /> giả Đinh Gia Khánh: “Nghệ thuật ngữ văn, bỏ đi những yếu tố ấy thì tác phẩm VHDG<br /> <br /> 63<br /> không còn là bản thân nó nữa. (các yếu tố tự sự, trữ tình, kịch kết hợp)<br /> 1. Nhận diện các yếu tố ngoài văn bản dẫn đến sự tổng hợp về phương pháp sáng<br /> Hiểu một cách đơn giản, yếu tố ngoài tác; tổng hợp về phương tiện nghệ thuật<br /> văn bản là các yếu tố không nằm trong văn (vũ, nhạc, động tác…). Điều này sinh ra<br /> bản tác phẩm (được in ấn trong sách, giáo tính liên văn bản của VHDG.<br /> trình) mà có liên quan đến các giá trị, nội 2. Tổ chức thực hiện nhằm khai thác<br /> dung, ý nghĩa của tác phẩm. Những yếu tố triệt để các yếu tố ngoài văn bản<br /> ngoài văn bản có thể là các làn điệu dân Các hình thức tổ chức rất đa dạng, có<br /> ca, các cách thức diễn xướng, phương thức thể sử dụng một hình thức, cũng có thể kết<br /> tồn tại, sự vận động trong đời sống dân hợp vài ba hình thức với nhau. Có thể kể<br /> gian, các chức năng sinh hoạt thực hành xã đến một số hình thức sau:<br /> hội của VHDG. Cũng có những yếu tố - Sân khấu hóa để một phần nào đó tái<br /> được nhắc đến trong văn bản nhưng chỉ có hiện không khí dân gian, hoàn cảnh giao<br /> thể cảm nhận được khi chính người tiếp tiếp. Ngoài phần thực hành được quy định<br /> cận được trải nghiệm. Chẳng hạn, trong trong “phần cứng” của chương trình học tín<br /> truyền thuyết nói đến tính thiêng (ngài hiển chỉ, cần thiết tổ chức thêm những giờ/ đêm<br /> linh, hiển thánh, hoặc ngôi đền rất thiêng, sinh hoạt để diễn một trích đoạn chèo<br /> người dân thường ra đó cầu tự…). Chi tiết Quan âm Thị Kính hoặc Xúy Vân giả dại<br /> này được mô tả khá đơn giản và rất dễ bị hay một trích đoạn tuồng Nghêu, Sò, Ốc,<br /> bỏ qua khi tiếp cận từ mặt ngôn từ. Tuy Hến,…Ở Trường Đại học Đồng Nai hoàn<br /> nhiên, tính thiêng lại là một đặc trưng quan toàn có khả năng thực hiện hình thức này<br /> trọng của truyền thuyết. Đây là cơ sở niềm (giảng viên, sinh viên nghiên cứu tự tập<br /> tin của nhân dân đối với các vị anh hùng có hoặc mời chuyên gia như cô Lưu Thị Kim<br /> công với dân với nước. Tính thiêng chỉ Cúc, nguyên giảng viên của Trường ĐN đã<br /> được cảm nhận đầy đủ khi người tiếp nhận từng đóng vai Xúy Vân rất hay trên sân<br /> tham dự, trải nghiệm ở môi trường diễn khấu Đại học Vinh)<br /> xướng (tham gia vào lễ, tế trong lễ hội - Diễn kể về một truyện truyền thuyết,<br /> chẳng hạn…). Ngoài ra, có thể kể đến các truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, chèo...<br /> yếu tố ngoài văn bản một cách khái quát Yêu cầu SV phải tập và tự thể hiện, có thể<br /> như ở các chức năng và loại hình của tác thực hiện kể bằng cách phân vai.<br /> phẩm VHDG như: - Thi đố, cá cược ở hình thức câu đố,<br /> - Chức năng ứng dụng thực hành: bao đồng giao để thấy được sự vui nhộn, phấn<br /> gồm môi trường (lễ hội, sinh hoạt, lao khởi, hồ hởi, thi đua, tranh tài, hay hả hê, ủ<br /> động, vui chơi, giải trí, giao tiếp…) sinh dột…<br /> thành, tồn tại, phát triển, biến đổi; cử chỉ, - Thực hành nói diễn cảm, có vần<br /> điệu bộ, thái độ…; nhạc, vũ…; không gian, điệu, vận dụng cách nói đệm/ nói xen ca<br /> không khí dân gian. dao, tục ngữ, vè. Chẳng hạn: cho 2 bạn cãi<br /> - Loại hình nguyên hợp: VHDG không nhau thật hăng, đang cao trào thì bạn thứ 3<br /> chỉ có ý thức thẩm mĩ về mặt ngôn từ mà xuất hiện can ngăn: “Thôi mà, một sự nhịn<br /> còn là khoa học (truyện thần thoại, tục là chín sự lành đấy bạn ạ”v.v…<br /> ngữ…), triết học, tôn giáo, đạo đức; tính - Hát hò đối đáp dân ca, hát ru…các<br /> chất tổng hợp về phương thức biểu hiện vùng miền nước ta. Đã dạy và học VHDG,<br /> <br /> 64<br /> cả người dạy lẫn người học (nhất là người lũy được tri thức VHDG. Điền dã là một<br /> dạy) tối thiểu phải trang bị cho mình “nằm phương pháp tối thiết của dạy - học VHDG<br /> lòng” một số câu hát xoan, hò, lý, ví, dặm, vì qua đó người học sẽ được làm quen với<br /> ru Bắc bộ, ru Nam bộ,…Trên cơ sở đó phải công tác thu thập tài liệu, xử lí tài liệu, bảo<br /> biết phát hiện trong SV những em ham quản tài liệu và sử dụng tài liệu hiệu quả.<br /> thích, có năng khiếu để tổ chức những buổi Hình thức học qua cách điền dã giúp người<br /> hát này (hoặc kết hợp khi đi điền dã, du học trực tiếp tiếp xúc với văn bản trong dân<br /> lịch,…) gian, trực tiếp tiếp xúc với những người<br /> - Giả thiết tình huống, hoàn cảnh giao sáng tác lưu truyền, với không khí dân gian<br /> tiếp để hiểu tác phẩm VHDG với những ý thực mà qua nguồn tài liệu sách vở nào<br /> nghĩa khác nhau trong văn cảnh khác nhau cũng không thể có được. Nói như<br /> tạo ra… bởi nó là văn học ứng dụng nên ai Iu.M.Xôcôlôp (1889-1941): “Cần phải coi<br /> cũng có thể vận dụng. Ví dụ: câu ca dao là đã lỗi thời rồi, cái thời mà nhà nghiên<br /> “Ước gì sông rộng một gang/ Bắc cầu giải cứu folklore có thể không kiêm nhà sưu<br /> yếm cho chàng sang chơi”, chỉ khi đưa câu tầm và nhà quan sát trực tiếp sự tồn tại của<br /> ca dao trên vào giả dụ hoàn cảnh giao tiếp folklore trong đời sống thực tế”.(6)<br /> trực tiếp ta mới thấy tình cảm của cô gái 3. Kết luận<br /> bộc lộ như thế nào với chàng trai một cách Trong phạm vi một bài viết, chúng tôi<br /> đúng mức (phải trực tiếp nhìn, nghe thái chưa có dịp đề cập đến toàn bộ nội dung<br /> độ, nét mặt, cử chỉ, giọng nói ta mới thấy công tác dạy - học Văn học dân gian ở<br /> cô gái đang thổ lộ tình yêu mãnh liệt, có trường Đại học đã được đề cập tới khá<br /> phần táo bạo nhưng không kém phần tế nhị nhiều trong các giáo trình, sách chuyên<br /> dịu dàng của cô gái với chàng trai, với khảo,… mà chỉ tập trung vào một khía<br /> mong ước và sự “mách nước” cho chàng cạnh: khai thác các yếu tố ngoài văn bản.<br /> trai rút gần khoảng cách). Hoặc câu tục Nhưng ngay ở khía cạnh này, do nhiều<br /> ngữ “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn” là câu nguyên nhân khác nhau nên chúng tôi cũng<br /> khuyên người nhưng tùy vào người ứng chưa đề cập được đầy đủ, thấu đáo những<br /> dụng trong hoàn cảnh giao tiếp khác nhau nội dung của nó.<br /> cho ra nghĩa khác nhau: khuyên mua đồ Điều chúng tôi muốn nhấn mạnh là: tự<br /> dùng, khuyên chọn người, khuyên cách tìm hiểu, nghiên cứu VHDG đối với người<br /> sống, khuyên rèn tính cách v.v… dạy, người học hay người yêu thích bộ<br /> - Ứng dụng công nghệ thông tin: xem môn này là một trong những phương pháp<br /> ca hát, lễ hội, diễn truyện...bằng phim ảnh, học hữu ích nhất. Tất nhiên, khi nghiên cứu<br /> âm thanh. Điều này rất tốt và quen thuộc VHDGVN chúng ta phải có phương pháp,<br /> nhưng cần lưu ý: chỉ vận dụng chứ nhất phải dựa vào các tiêu chí cụ thể, vào đặc<br /> thiết không lạm dụng. thù của VHDG mà nghiên cứu, tìm hiểu và<br /> - Điền dã: Ngoài công tác điền dã quy khai thác các yếu tố ngoài văn bản là một<br /> định trong chương trình để SV làm quen trong các phương pháp đó. Với những gợi<br /> việc sưu tầm, thu thập tài liệu, cần linh ý về các phương pháp tự học, tự nghiên<br /> động tổ chức nhóm/ lớp tận dụng các lễ hội cứu VHDGVN nói trên, chúng tôi hi vọng<br /> ở địa phương, các buổi giỗ tiền hiền ở dòng rằng điều đó sẽ ít nhiều mang lại hiệu quả<br /> họ hay lễ hội đình làng để SV hiểu và tích tốt cho mọi người trong việc nghiên cứu,<br /> <br /> 65<br /> dạy và học môn VHDG. Chúng tôi mong 6. Đỗ Bình Trị (1991), Văn học dân gian Việt Nam,<br /> Tập 1, Nxb Giáo Dục.<br /> sao việc tự học, tự nghiên cứu sẽ tạo thành<br /> một thói quen - một phương pháp học tích TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> cực và các hoạt động ngoài văn bản này sẽ<br /> khơi nguồn cảm hứng say mê, yêu thích 1. Nguyễn Bích Hà (2006), (Tuyển chọn và giới<br /> thiệu), Văn học dân gian Việt Nam- Tác phẩm<br /> của người dạy cũng như người học đối với dùng trong nhà trường, Nxb Thanh Niên.<br /> môn VHDG. 2. Đinh Gia Khánh (chủ biên), Văn học dân gian<br /> Việt Nam, Nxb Giáo dục, 2004.<br /> Chú thích 3. Nguyễn Xuân Lạc (1998), “Giảng dạy VHDG<br /> 1. Phạm Gia Đức – Phạm Đức Quang (2007), Giáo theo thi pháp VHDG”, Văn học dân gian Việt<br /> trình dạy học sinh trung học cơ sở tự lực tiếp cận Nam trong nhà trường, Nxb Giáo dục.<br /> kiến thức toán học, Nxb Đại học sư phạm, Hà Nội.<br /> 4. Bùi Mạnh Nhị (2008), Văn học dân gian<br /> 2. http://vov.vn/xa-hoi/gs-van-nhu-cuong-tu-hoc-la- những tác phẩm chọn lọc, Nxb Giáo dục.<br /> phuong-phap-tot-nhat-223662.vov<br /> 5. Bùi Mạnh Nhị (2008), (chủ biên), Văn học<br /> 3. http://web.hanoi.edu.vn/newsdetail.asp?NewsId=2<br /> 654&CatId=102 dân gian những công trình nghiên cứu, Nxb<br /> Giáo dục.<br /> 4. Đinh Gia Khánh (1989), Trên đường tìm hiểu văn<br /> hóa dân gian. Nxb Khoa học Xã hội. 7. Hoàng Tiến Tựu, Văn học dân gian Việt Nam,<br /> 5. Chu Xuân Diên (1989), Văn hóa dân gian – những Nxb Giáo dục, 1998.<br /> lĩnh vực nghiên cứu, Nxb Khoa học xã hội.<br /> <br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 20/5/2015 Biên tập xong: 15/8/2015 Duyệt đăng: 20/8/2015<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 66<br />