Khảo sát nguyên nhân gây suy thận mạn giai đoạn cuối và tỷ lệ nhiễm siêu vi viêm gan B và C ở bệnh nhân điều trị tại khoa lọc máu Bệnh viện Quận 6

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> <br /> KHẢO SÁT NGUYÊN NHÂN GÂY SUY THẬN MẠN GIAI ĐOẠN CUỐI <br /> VÀ TỶ LỆ NHIỄM SIÊU VI VIÊM GAN B VÀ C Ở BỆNH NHÂN ĐIỀU TRỊ <br /> TẠI KHOA LỌC MÁU BỆNH VIỆN QUẬN 6 <br /> Dương Minh Cường*, Olszyna Dariusz Piotr**, Nguyễn Duy Phong***, Ngô Thanh Điểu****,  <br /> McLaws Mary‐Louise* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt  vấn  đề:  Việc  cập  nhật  những  thay  đổi  về  các  nguyên  nhân  gây  suy  thận  mạn  tính  giai  đoạn  cuối <br /> (STMGĐC) và tỷ lệ hiện mắc siêu vi viêm gan B (HBV) và C (HCV) giúp đưa ra các chiến lược phòng bệnh hợp <br /> lí cũng như đánh giá được vai trò các biện pháp chống nhiễm khuẩn đang được áp dụng tại khoa lọc máu. Từ đó, <br /> góp phần nâng cao hiệu quả của chương trình phòng bệnh và cải thiện hơn nữa chất lượng điều trị. <br /> Mục  tiêu:  Xác định các nguyên nhân gây bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối (STMGĐC), tỷ lệ hiện mắc <br /> siêu vi viêm gan B và C ở các bệnh nhân người lớn đang điều trị chạy thận nhân tạo định kỳ (CTNT). <br /> Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang từ 10/2012 đến 10/2013. Các bệnh nhân được thực hiện xét nghiệm <br /> tầm  soát  kháng  nguyên  bề  mặt  HBV  (HBsAg)  và  kháng  nguyên  lõi  HCV  (HCV‐coreAg)  trong  huyết  thanh. <br /> Thông tin về bản thân, tiền căn và tình trạng bệnh lý hiện tại được thu thập thông qua bảng câu hỏi in sẵn. <br /> Kết quả: Tổng số 141 bệnh nhân tham gia có 53% là nữ giới. Độ tuổi trung bình 55 ± 16 (nhỏ nhất là 19 và <br /> lớn nhất là 87 tuổi). 21% bệnh nhân nhỏ hơn 41 tuổi, 42% từ 41 – 60 và 37% lớn hơn 60 tuổi. Ba nguyên nhân <br /> gây bệnh hàng đầu là tăng huyết áp (THA) (33%), đái tháo đường týp 2 (ĐTĐ) (32%) và bệnh cầu thận (BCT) <br /> (18%). Nguyên nhân gây bệnh có sự khác biệt theo nhóm tuổi và giới tính. 5,7% (8/141) dương tính với HBsAg, <br /> 6,4% (9/141) với HCV‐coreAg và 0,7% (1/141) dương tính với cả hai loại xét nghiệm. <br /> Kết luận: Để góp phần ngăn ngừa STMGĐC, cần kiểm soát tốt THA, ĐTĐ và BCT; phát hiện sớm và điều <br /> trị dự phòng bệnh thận mạn. Để đạt được điều này, cần nâng cao kiến thức người dân về bệnh thận mạn và ý <br /> thức về việc thăm khám sức khỏe định kỳ. Ngoài ra, cần chú ý tầm soát triệu chứng sớm của các bệnh trên ở tất <br /> cả các chuyên khoa. Bên cạnh đó, nghiên cứu về mức độ tuân thủ qui trình chống nhiễm khuẩn tại các cơ sở <br /> CTNT cần được tiến hành nhằm đánh giá toàn diện hiệu quả của các biện pháp dự phòng nhiễm HBV và HCV ở <br /> các bệnh nhân CTNT. <br /> Từ khóa: Suy thận mạn; Nhiễm siêu vi viêm gan B và C; điều trị chạy thận nhân tạo <br /> <br /> ABSTRACT <br /> PATTERN OF END STAGE RENAL DISEASE AND SEROPREVALENCE OF HEPATITIS B VIRUS <br /> AND HEPATITIS C VIRUS INFECTIONS AMONG CHRONIC HAEMODIALYSIS PATIENTS IN <br /> VIETNAM: A SINGLE‐CENTRE EXPERIENCE <br /> Duong Minh Cuong, Olszyna Dariusz Piotr, Nguyen Duy Phong, Ngo Thanh Dieu,  <br /> McLaws Mary‐Louise* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014:: 206 ‐ 211 <br /> Background: The updatecause of end stage renail disease (ESRD) andprevalence of hepatitis B virus (HBV) and <br /> hepatitis C virus (HCV)helps to establish rational nosocomial preventivestrategiesindialysisdepartment.  <br /> Objectives: We aimed to identify the major causes of ESRD and the seroprevalence of hepatitis B virus and <br /> *<br /> <br /> **<br /> Đại Học New South Wales, Úc<br /> Trường Y Đại Học Quốc Gia, Singapore<br /> ***<br /> ****<br /> Đại Học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh, Việt Nam<br /> Bệnh viện An Sinh, Việt Nam<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS Nguyễn Duy Phong ĐT: 0913155993<br /> Email: nguyenduyphongvn@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> 205<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> hepatitis C virus infections among adult patients undergoing chronic haemodialysis.  <br /> Methods:  A  cross‐sectional  survey  was  conducted  between  October  2012  and  October  2013.  Study <br /> participants were tested for HBV surface antigen (HBsAg) and HCV core antigen (HCV‐coreAg). Demographic <br /> characteristics and medical histories were collected using a self‐reported questionnaire.  <br /> Results: All 141 patients attending the heamodialysis unit completed the questionnaire of whom53% were <br /> female. Age ranged between 19 and 87 years (mean ± SD; 55 ± 16). Of these, 21% were younger than 41 years, <br /> 42%  were  between  41  and  60  and  37%  were  older  than  60  years.  The  top  three  causes  of  ESRD  were <br /> hypertension (33%), diabetes mellitus (32%) and glomerulonephritis (18%). The leading cause of ESRD differed <br /> by age and gender. Seroprevelence for bloodborne infections identified 5.7% (8/141) were HBsAg+, 6,4% (9/141) <br /> were HCV‐coreAg+ and 0,7% (1/141) was HBsAg+ and HCV‐coreAg+.  <br /> Conclusion: Improvement in management of hypertension, diabetes and glomerulonephritis; early detection <br /> and better preventive care of chronic kidney disease pivotal to the prevention of ESRD. It is essential that people <br /> should  improve  their  perception  of  periodic  medical  checkup  and  ESRD  knowledge.  In  addition,  physicians <br /> regardless of specialiaty pay much attention to the early signs of those leading diseases causing ESRD. Actual <br /> practices of universal precautions among haemodialysis centres should be examined in Vietnam to evaluate the <br /> effectiveness of the current viral hepatitis prevention methods. <br /> Key words: Chronic renal failure; HBV and HCV infection; Heamodialysis Patients <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> STMGĐC  đang  trở  thành  một  vấn  đề  sức <br /> khỏe  toàn  cầu.  Theo  ước  đoán  năm  2012  có <br /> 3.010.000 bệnh nhân STMGĐC đang được điều trị <br /> trên toàn thế giới với tỷ lệ gia tăng hàng năm là <br /> 7%(7). Tại Việt Nam, báo cáo gần đây cho thấy tỷ <br /> lệ  bệnh  nhân  STMGĐC  được  chẩn  đoán  mới <br /> hàng năm vào khoảng 100 ‐ 150/ 1.000.000 dân(5). <br /> Riêng tại miền Bắc, một khảo sát với qui mô lớn <br /> được  thực  hiện  trên  8.505  người  cho  thấy  bệnh <br /> thận mạn giai đoạn 3 – 5 chiếm tỷ lệ 3.1%(9). Ở các <br /> nước phương Tây, ĐTĐ và THA là nguyên nhân <br /> gây  bệnh  hàng  đầu(16).  Tương  tự,  tại  Việt  Nam, <br /> nguyên  nhân  STMGĐC  cũng  đang  có  chiều <br /> hướng thay đổi cùng với sự trỗi dậy của các bệnh <br /> mạn tính không lây thời gian gần đây(11).  <br /> CTNT là một trong 3 phương pháp điều trị <br /> STMGĐC  được  thực  hiện  tại  Việt  Nam.  Hai <br /> phương  pháp  còn  lại  bao  gồm  ghép  thận  và <br /> thẩm phân phúc mạc. CTNT được áp dụng cho <br /> bệnh  nhân  STMGĐC  lần  đầu  tại  Việt  Nam  vào <br /> năm  1983(15).  Cho  đến  nay,  số  lượng  bệnh  nhân <br /> điều trị CTNT ngày càng tăng do hiệu quả cũng <br /> như chi phí điều trị hợp lí so với các nước có thu <br /> nhập tương đương trong khu vực cùng sự hỗ trợ <br /> <br /> 206<br /> <br /> của chính phủ thông qua việc chi trả bảo hiểm y <br /> tế(12).  Tuy  nhiên,  bệnh  nhân  CTNT  có  nguy  cơ <br /> cao  nhiễm  SVB  và  SVC(4).  Các  nghiên  cứu  cho <br /> thấy  truyền  máu  thường  xuyên,  điều  trị  tại <br /> nhiều  khoa  lọc  máu  khác  nhau,  thời  gian  lọc <br /> máu kéo dài và đặc biệt là các tiếp xúc trong môi <br /> trường khoa chạy thận là những yếu tố nguy cơ <br /> nhiễm bệnh(2,11). <br /> Việc cập nhật những thay đổi về các nguyên <br /> nhân phổ biến gây bệnh STMGĐC và tỷ lệ hiện <br /> mắc  SVB  và  SVC  giúp  đưa  ra  các  chiến  lược <br /> phòng bệnh hợp lí cũng như đánh giá được vai <br /> trò của các biện pháp chống nhiễm khuẩn đang <br /> được áp dụng tại khoa lọc máu. Từ đó góp phần <br /> nâng cao hiệu quả của chương trình phòng bệnh <br /> và  cải  thiện  hơn  nữa  chất  lượng  điều  trị <br /> STMGĐC.  Chúng  tôi  thực  hiện  nghiên  cứu  tại <br /> khoa Lọc Máu, Bệnh Viện Quận 6, thành phố Hồ <br /> Chí  Minh  nhằm  khảo  sát  nguyên  nhân <br /> STMGĐC  và  tỷ  lệ  hiện  mắc  SVB  và  SVC  ở  các <br /> bệnh nhân đang điều trị tại khoa. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Nghiên  cứu  cắt  ngang  được  thực  hiện  trên <br /> 141 bệnh nhân người lớn (trên 18 tuổi) đang điều <br /> trị tại khoa lọc máu Bệnh viện Quận 6 từ tháng <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> 10/2012 đến 10/2013. Tất cả bệnh nhân đều đồng <br /> ý tham gia nghiên cứu. Đề tài nghiên cứu được <br /> chấp  thuận  bởi  hội  đồng  Y  Đức  Đại  học  New <br /> South Wales, Sở Y Tế thành phố Hồ Chí Minh và <br /> Bệnh viện Quận 6. <br /> Người tham gia được thực hiện xét nghiệm <br /> tầm soát kháng nguyên bề mặt SVB (HBsAg) và <br /> kháng nguyên lõi SVC (HCV‐coreAg). Ngoài ra, <br /> bệnh nhân được yêu cầu cung cấp các thông tin <br /> về bản thân, tiền căn và tình trạng bệnh lý hiện <br /> tại  thông  qua  việc  điền  vào  bảng  câu  hỏi <br /> theomẫu in sẵn dưới sự hướng dẫn của nghiên <br /> cứu  viên.  Các  thông  tin  này  sẽ  được  đối  chiếu <br /> với hồ sơ bệnh án của bệnh nhân. <br /> Do giới hạn về diện tích, khoa lọc máu Bệnh <br /> viện  Quận  6  chưa  có  các  phòng  lọc  máu  riêng <br /> cho  bệnh  nhân  nhiễm  SVB  và/hoặc  SVC.  Tuy <br /> nhiên  các  bệnh  nhân  này  được  sử  dụng  máy <br /> chạy thận riêng biệt (“máy nhiễm SVB” và “máy <br /> nhiễm  SVC”).  Tương  tự,  màng  lọc  tái  sử  dụng <br /> được  rửa  và  bảo  quản  ở  những  khu  vực  khác <br /> nhau  tùy  theo  tình  trạng  nhiễm  bệnh  của  chủ <br /> nhân màng lọc. <br /> Số liệu thống kê được xử lý bằng phần mềm <br /> SPSS phiên bản 20. <br /> <br /> số này, 21% bệnh nhân nhỏ hơn 41 tuổi, 42% từ <br /> 41 đến 60 và 37% lớn hơn 60 tuổi. Nữ giới chiếm <br /> 53%.33% bệnh nhân đến từ các tỉnh thành khác <br /> thành phố Hồ Chí Minh (bảng 1). <br /> Bảng 1: Đặc điểm chung của 141 bệnh nhân điều trị <br /> tại khoa Lọc Máu, Bệnh viện Quận 6 <br /> Nữ giới % (n)<br /> Phân bố theo nhóm tuổi<br /> <br /> 54 (75)<br /> <br /> < 41 tuổi<br /> 41 - 60 tuổi<br /> > 60 tuổi<br /> Phân bố theo nơi sinh sống<br /> <br /> 21 (30)<br /> 42 (59)<br /> 37 (52)<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tỉnh thành khác<br /> <br /> 67 (95)<br /> 33 (46)<br /> <br /> THA  (33%),  ĐTĐ  (32%)  và  BCT  (18%)  là  3 <br /> nguyên  nhân  gây  bệnh  hàng  đầu  trong  dân  số <br /> nghiên cứu.Nguyên nhân gây bệnh có sự khác biệt <br /> về  giới  và  nhóm  tuổi.  Ở  nam  giới,  nguyên  nhân <br /> phổ biến nhất theo thứ tự là THA, BCT và ĐTĐ. <br /> Ngược  lại,  ở  nữ  giới  chỉ  có  ĐTĐ  và  THA  là  2 <br /> nguyên nhân chính.Trong khi BCT chiếm tỷ lệ 27% <br /> ở  các  bệnh  nhân  nam,  con  số  này  chỉ  11%  ở  các <br /> bệnh nhân nữ. Nguyên nhân gây bệnh hàng đầu ở <br /> các  bệnh  nhân  nhỏ  hơn  41  tuổi  là  BCT.  THA  và <br /> ĐTĐ là các nguyên nhân phổ biến ở nhóm 41 – 60 <br /> tuổi và trên 60 tuổi theo thứ tự (bảng 2). <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Độ tuổi trung bình của các bệnh nhân là 55 ± <br /> 16 (nhỏ nhất là 19 và lớn nhất là 87 tuổi).Trong <br /> Bảng 2: Nguyên nhân STMGĐC của 141 bệnh nhân điều trị tại khoa Lọc Máu, Bệnh viện Quận 6 <br /> Nguyên nhân STMGĐC<br /> <br /> Tăng huyết áp<br /> Đái tháo đường type 2<br /> Bệnh cầu thận<br /> Lupus<br /> Bệnh ống thận mô kẽ<br /> Bệnh thận đa nang<br /> Nguyên nhân tắc nghẽn*<br /> Sỏi hệ niệu<br /> Ung thư bàng quang<br /> Không rõ<br /> <br /> Tổng số<br /> (N= 141)<br /> % (n)<br /> 33 (46)<br /> 32 (45)<br /> 18 (26)<br /> 2 (3)<br /> 3 (4)<br /> 2 (3)<br /> 2 (3)<br /> 2 (3)<br /> 1 (1)<br /> 5 (7)<br /> <br /> Theo giới tính<br /> Nam(N= 66) Nữ(N= 75)<br /> % (n)<br /> % (n)<br /> 30 (20)<br /> 23 (15)<br /> 27 (18)<br /> 0<br /> 5 (3)<br /> 3 (2)<br /> 5 (3)<br /> 0<br /> 2 (1)<br /> 6 (4)<br /> <br /> 35 (26)<br /> 40 (30)<br /> 11 (8)<br /> 4 (3)<br /> 1 (1)<br /> 1 (1)<br /> 0<br /> 4 (3)<br /> 0<br /> 4 (3)<br /> <br /> Theo nhóm tuổi<br /> < 41 tuổi(N= 30) ‐ 60 tuổi(N= 59) > 60 tuổi(N= 52)<br /> % (n)<br /> % (n) <br /> % (n)<br /> 3 (1)<br /> 42 (25)<br /> 39 (20)<br /> 0<br /> 31 (18)<br /> 52 (27)<br /> 67 (20)<br /> 9 (5)<br /> 2 (1)<br /> 10 (3)<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 3 (2)<br /> 4 (2)<br /> 0<br /> 5 (3)<br /> 0<br /> 7 (2)<br /> 2 (1)<br /> 0<br /> 0<br /> 3 (2)<br /> 2 (1)<br /> 0<br /> 0<br /> 2 (1)<br /> (4)<br /> 5 (3)<br /> 0<br /> <br /> *Hẹp niệu quản bẩm sinh và mắc phải, bàng quang thần kinh do chấn thương tuỷ sống. <br /> Ghi chú: Tổng các tỷ lệ có thể khác 100% do làm tròn số <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> 207<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> Về  tỷ  lệ  hiện  mắc  SVB  và  SVC,  có  8  bệnh <br /> nhân  (5,7%)  và  9  bệnh  nhân  (6,4%)  dương  tính <br /> với  HBsAg  và  HCV‐coreAg.  Một  bệnh  nhân <br /> <br /> (0,7%)  dương  tính  với  cả  hai  loại  xét  nghiệm <br /> (hình 1). <br /> <br /> 5.7%<br /> <br /> 6.4%<br /> <br /> 0.7%<br /> Nhiễm SVVGB<br /> Nhiễm SVVGC<br /> Đồng nhiễm<br /> Không nhiễm<br /> <br /> Không nhiễm, <br /> 87.20%<br /> <br /> Hình 1: Tỷ lệ hiện mắc SVB và SVC của 141 bệnh nhân điều trị tại khoa Lọc Máu, Bệnh viện Quận 6 <br /> muộn của bệnh bao gồm bệnh thận mạn có khả <br /> BÀN LUẬN <br /> năng  xuất  hiện.  Ngoài  ra,  các  bệnh  nhân  trong <br /> Cập  nhật  nguyên  nhân  STMGĐC  đóng  vai <br /> nghiên  cứu  của  chúng  tôi  đa  số  sống  tại  thành <br /> trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh do một <br /> phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận, nơi có điều <br /> số  nguyên  nhân  có  thể  dự  phòng  hoặc  điều  trị <br /> kiện  kinh  tế  xã  hội  tốt  hơn  khu  vực  thực  hiện <br /> nhằm  giúp  kéo  dài  diễn  tiến  đến  STMGĐC. <br /> nghiên  cứu  của  tác  giả  Võ  Tam  là  các  xã  thuộc <br /> Trong  nghiên  cứu  của  chúng  tôi,  các  nguyên <br /> Thừa Thiên Huế. Điều này phần nào tạo nên sự <br /> nhân STMGĐC bao gồm THA, ĐTĐ, BCT, bệnh <br /> khác  biệt  về  mô  hình  bệnh  tật  ở  hai  nơi.  Mặt <br /> ống thận mô kẽ, Lupus, bệnh thận đa nang, bệnh <br /> khác,  trong  nghiên  cứu  hiện  tại,  chúng  tôi  thấy <br /> thận do nguyên nhân tắc nghẽn, sỏi hệ niệu và <br /> rằng nguyên nhân gây bệnh có sự khác biệt theo <br /> ung thư bàng quang. Trong số này, hai nguyên <br /> nhóm tuổi và giới tính. Như đã trình bày, THA <br /> nhân hàng đầu là THA và ĐTĐ phù hợp với các <br /> và  ĐTĐ  là  các  nguyên  nhân  phổ  biến  ở  nhóm <br /> báo  cáo  ở  Mĩ  và  Châu  Âu(3).  Ở  các  nước  đang <br /> bệnh  nhân  41  –  60  và  trên  60  tuổi  theo  thứ  tự. <br /> phát  triển  thuộc  khu  vực  hạ  Sahara  và  châu  Á, <br /> Nguyên  nhân  do  BCT  vẫn  còn  chiếm  tỷ  lệ  khá <br /> tương tự như Việt Nam, các bệnh này cũng đang <br /> cao  (18%)  và  đứng  hàng  thứ  ba  gây  STMGĐC <br /> dần  trở  thành  nguyên  nhân  STMGĐC  quan <br /> trong  toàn  dân  số  nghiên  cứu.  Đặc  biệt,  BCT <br /> trọng(13)(16).  Tại  Việt  Nam,  các  nghiên  cứu  về <br /> chiếm  tỷ  lệ  cao  ở  nam  giới  so  với  nữ  (27%  và <br /> nguyên  nhân  STMGĐC  không  nhiều.  Khảo  sát <br /> 11%). Đặc biệt, BCT là nguyên nhân hàng đầu ở <br /> của tác giả Võ Tam thực hiện năm 2004 cho thấy <br /> nhóm bệnh nhân diễn tiến đến STMGĐC ở lứa <br /> bệnh  lý  cầu  thận,  viêm  thận  bể  thận  do  nhiễm <br /> tuổi  vẫn  còn  khả  năng  lao  động  (trước  41  tuổi) <br /> khuẩn  hệ  tiết  niệu  mạn  tính  và  sỏi  hệ  niệu  là <br /> (67%).  Điều  này  tương  tự  như  báo  cáo  của  tác <br /> những nguyên nhân hàng đầu gây suy thận mạn <br /> giả  Tsai  TC  và  cộng  sự  tại  Đài  Loan(14).  Với  xu <br /> ở người lớn(15). Trong nghiên cứu hiện tại, chúng <br /> hướng tuổi chạy thận đang dần trẻ hóa tại Việt <br /> tôi  không  ghi  nhận  trường  hợp  nào  có  nguyên <br /> Nam  hiện  nay,  việc  xác  định  nguyên  nhân  gây <br /> nhân do nhiễm khuẩn hệ tiết niệu. Sự khác biệt <br /> STMGĐC  ở  nhóm  bệnh  nhân  này  thực  sự  cần <br /> này có thể do việc gia tăng số lượng bệnh nhân <br /> thiết nhằm kiểm soát tình trạng  bệnh.  BCT nếu <br /> ĐTĐ  và/hoặc  THA  trên  toàn  thế  giới  bao  gồm <br /> được chẩn đoán sớm, tùy theo nguyên nhân, có <br /> Việt  Nam  trong  thời  gian  gần  đây(10).  Bên  cạnh <br /> thể điều trị và theo dõi nhằm kéo dài thời gian <br /> đó, những tiến bộ trong điều trị và quản lý các <br /> diễn  tiến  đến  STMGĐC.  Điều  đáng  lưu  ý  là  đa <br /> bệnh này cũng giúp cho thời gian sống của bệnh <br /> số bệnh nhân trong nghiên cứu sống tại khu vực <br /> nhân  được  kéo  dài  hơn.  Từ  đó,  các  biến  chứng <br /> <br /> 208<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> có trình độ kinh tế xã hội và y tế phát triển. Từ <br /> đó cho thấy người dân còn chưa có thói quen đi <br /> khám  sức  khỏe  định  kỳ  nhằm  phát  hiện  sớm <br /> bệnh cũng như kiến thức về STMGĐC còn hạn <br /> chế.  Mặt  khác,  việc  khảo sát  chức  năng thận  có <br /> thể  cũng  chưa  được  thực  hiện  thường  qui,  đặc <br /> biệt ở các bệnh nhân trẻ tuổi tại một số cơ sở y tế.  <br /> Vấn  đề  nhiễm  SVB  và  SVC  là  một  trong <br /> những mối quan tâm hàng đầu ở các bệnh nhân <br /> điều  trị  CTNT.  Nhiễm  SVB  và  SVC  ở  các  bệnh <br /> nhân này thường không có triệu chứng lâm sàng <br /> rõ  rệt  nhưng  lại  có  nguy  cơ  cao  diễn  tiến  đến <br /> viêm gan mạn tính. Từ đó có thể đưa đến xơ gan <br /> và ung thư gan. Điều này làm tăng chi phí điều <br /> trị, giảm thời gian và chất lượng cuộc sống của <br /> các bệnh nhân STMGĐC. Tuy nhiên, điều đáng <br /> lưu ý là đáp ứng miễn dịch ở bệnh nhân CTNT <br /> với các xét nghiệm kháng thể dùng cho việc tầm <br /> soát SVB và SVC kém. Nghiên cứu gần đây cho <br /> thấy tỷ lệ âm tính giả ở nhóm bệnh nhân này lên <br /> tới  17,9%(6).  Đây  là  một  trở  ngại  lớn  trong  việc <br /> tầm soát viên gan siêu vi ở các bệnh nhân CTNT. <br /> Trong nghiên cứu hiện tại, chúng tôi sử dụng xét <br /> nghiệm HCV‐coreAg để phát hiện sự hiện diện <br /> của  kháng  nguyên  lõi  SVC  với  độ  đặc  hiệu  đạt <br /> 99.8%  cùng  độ  nhạy  tương  đương  xét  nghiệm <br /> HCV‐RNA  giúp  làm  giảm  tỷ  lệ  âm  tính  giả(12). <br /> Chúng  tôi  ghi  nhận  tỷ  lệ  hiện  mắc  của  SVB  và <br /> SVC  lần  lượt  là  5,7%  và  6,4%.  Một  bệnh  nhân <br /> (0,7%) dương tính với cả hai loại xét nghiệm tầm <br /> soát viêm gan siêu vi. Tỷ lệ này nhìn chung thấp <br /> hơn  nhiều  so  với  báo  cáo  của  các  tác  giả  khác <br /> trong  nước  thời  gian  gần  đây.  Tại  miền  Nam, <br /> năm 2011, tác giả Nguyễn Bách và cộng sự thực <br /> hiện nghiên cứu trong thời gian 6 năm tại bệnh <br /> viện Thống Nhất cho thấy tỷ lệ nhiễm SVB, SVC <br /> và đồng nhiễm lần lượt là 4,89% (2,17 – 7,21%), <br /> 19,58%  (12,37  –  15,22%),  và  2,09%  (1,01  – <br /> 3,26%)(11). Tại miền Bắc, tác giả Hà Phan Hải An <br /> và  cộng sự khảo  sát tỷ  lệ nhiễm  SVC  giai  đoạn <br /> 2007  –  2011  là  33,5%  tại  bệnh  viện  Việt  Đức(6). <br /> Nghiên  cứu  khác  tại  miền  Bắc  cho  thấy  tỷ  lệ <br /> nhiễm  SVB  và/hoặc  SVC  là  64,9%,  đồng  nhiễm <br /> chiếm tỷ lệ 5,5%(1). Sự khác biệt này có thể là do <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng <br /> <br /> việc  thực  hiện  nghiêm  ngặt  qui  trình  chống <br /> nhiễm  khuẩn  tại  cơ  sở  nghiên  cứu  kể  từ  khi <br /> thành  lập  cho  đến  nay.  Bên  cạnh  phòng  ngừa <br /> phổ  quát,  chúng  tôi  thực  hành  không  tái  sử <br /> dụng  các  thiết  bị  y  tế  dùng  trong  CTNT  ngoại <br /> trừ  màng  lọc,  hạn  chế  sử  dụng  chung  một  lọ <br /> thuốc  (Heparin…)  cho  nhiều  bệnh  nhân,  tuân <br /> thủ qui trình rửa máy sau chạy thận, rửa và bảo <br /> quản màng lọc tái sử dụng. Mặc dù vậy, như đã <br /> đề cập, sự khác biệt về loại xét nghiệm dùng tầm <br /> soát  bệnh  cũng  như  qui  mô  của  cơ  sở  lọc  máu <br /> cũng góp phần tạo nên sự khác biệt trên. <br /> Tóm lại, để phòng ngừa STMGĐC, bên cạnh <br /> việc kiểm soát tốt THA, ĐTĐ và BCT, phát hiện <br /> sớm và điều trị dự phòng bệnh thận mạn, chúng <br /> ta cần nâng cao kiến thức của người dân về bệnh <br /> thận  mạn  cũng  như  ý  thức  về  việc  thăm  khám <br /> sức khỏe định kỳ. Mặt khác, các triệu chứng sớm <br /> của  các  bệnh  nguyên  nhân  cũng  như  của <br /> STMGĐC  cần  được  lưu  ý  tầm  soát  ở  tất  cả  các <br /> chuyên khoa.Bên cạnh đó, nghiên cứu về mức độ <br /> tuân thủ qui trình chống nhiễm khuẩn tại các cơ <br /> sở CTNT cần được tiến hành để có thể đánh giá <br /> toàn diện hiệu quả của các biện pháp dự phòng <br /> nhiễm SVB và SVC ở các bệnh nhân CTNT. <br /> Hạn  chế  của  nghiên  cứu:  do  nghiên  cứu <br /> được thực hiện ở qui mô một khoa lâm sàng nên <br /> cỡ  mẫu  còn  khá  nhỏ.  Mặt  khác,  nguyên  nhân <br /> gây  bệnh  trong  nghiên  cứu  được  xác  định  dựa <br /> vào bệnh sử và hồ sơ bệnh án. Do sinh thiết thận <br /> là một kỹ thuật cao, xâm lấn và chưa được thực <br /> hiện  phổ  biến  tại  Việt  Nam,  cho  nên  các  bệnh <br /> nhân đều không được thực hiện sinh thiết thận <br /> để xác định nguyên nhân khi bệnh suy thận mạn <br /> được chẩn đoán ở giai đoạn sớm. Mặt khác, một <br /> số  bệnh  nhân  đã  vào  giai  đoạn  cuối  khi  được <br /> chẩn  đoán  bệnh.Việc  sinh  thiết  thận  lúc  này <br /> không giúp ích cho mục đích chẩn đoán nguyên <br /> nhân. <br /> Cảm ơn: chúng tôi chân thành cảm ơn các Bác <br /> sĩ Nguyễn Thị Kim Phượng, Phạm Kiều Nguyệt <br /> Oanh,  Dương  Bích  Thủy,  Bùi  Ngọc  Minh  Tâm, <br /> Nguyễn  Triệu  Vân,  Nguyễn  Trọng  Khoa, <br /> <br /> 209<br /> <br />