Khảo sát niệu động học ở trẻ em có rối loạn chức năng đường tiểu dưới qua phép đo áp lực bàng quang

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> KHẢO SÁT NIỆU ĐỘNG HỌC Ở TRẺ EM CÓ RỐI LOẠN CHỨC NĂNG<br /> ĐƯỜNG TIỂU DƯỚI QUA PHÉP ĐO ÁP LỰC BÀNG QUANG<br /> Phan Xuân Cảnh*, Nguyễn Văn Ân**, Lê Tấn Sơn***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát các thông số niệu động học (NĐH) ở trẻ em có rối loạn chức năng đường tiểu dưới<br /> (ĐTD) qua phép đo áp lực đồ bàng quang (ALĐBQ).<br /> Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu mô tả cắt ngang.<br /> Kết quả: Chúng tôi có 61 trẻ biểu hiện rối loạn chức năng ĐTD được đo ALĐBQ. Nhóm trẻ bàng quang<br /> thần kinh (BQTK) hoặc nghi ngờ BQTK được chỉ định đo ALĐBQ nhiều nhất (# 50%). Độ giãn nở BQ trung<br /> bình 10,68 ml/cmH20 (1-60), 61% trẻ có giảm độ giãn nở BQ. Áp lực tối đa cơ chóp BQ (Pdetmax) giai đoạn chứa<br /> đựng trung bình 24,21 cmH20 (8-72), 19,7% trẻ có Pdetmax giai đoạn chứa đựng ≥ 40 cmH20. Dung tích BQ (lớn<br /> nhất) trung bình 193,54 ml (43-611ml), nhóm BQ dung tích nhỏ so với tuổi chiếm 61%, BQ dung tích lớn chiếm<br /> 5%. Nhóm có tăng co bóp của cơ chóp BQ chiếm 33%, giảm co bóp cơ chóp chiếm 11%. Pdetmax giai đoạn tống xuất<br /> ở trẻ trai trung bình 55,83 cmH20, ở trẻ gái trung bình là 47,22 cmH20. Thể tích nước tiểu tồn lưu (TTNTTL)<br /> trung bình 81,43 ml (3-410).<br /> Kết luận: Giai đoạn chứa đựng: (1) Độ giãn nở BQ trung bình 10,68 ml/cmH20, có 61% trẻ giảm độ giãn<br /> nở BQ. Độ giãn nở BQ giảm là nguyên nhân gây tăng áp lực cơ chóp BQ trong giai đoạn chứa đựng. (2) Pdetmax<br /> giai đoạn chứa đựng trung bình 24,21 cmH20. Trong đó, 19,7% trẻ có Pdetmax giai đoạn chứa đựng ≥ 40 cmH20,<br /> đây là 1 nguyên nhân gây trào ngược BQ-NQ. (3) Dung tích BQ lớn nhất (Vmax) trung bình 193,54 ml. BQ dung<br /> tích nhỏ so với tuổi chiếm 61%, BQ dung tích lớn so với tuổi chiếm 5%. BQ dung tích nhỏ liên quan đến tiểu<br /> dầm và tiểu nhiều lần. (4) Tăng co bóp cơ chóp chiếm 33%, giảm co bóp cơ chóp BQ là 11%. Tăng co bóp cơ chóp<br /> BQ liên quan đến tiểu gấp. Giai đoạn tống xuất: (1) Pdetmax giai đoạn tống xuất ở bé trai trung bình 55,83 cmH20<br /> và ở bé gái 47,22 cmH20, chỉ số này thấp hơn ở trẻ em bình thường; (2) Thể tích nước tiểu tồn lưu trung bình<br /> 81,43 ml.<br /> Từ khóa: Niệu động học; Áp lực đồ bàng quang; Rối loạn chức năng đường tiểu dưới.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> TO SURVEY URODYNAMIC IN CHILDREN HAVE LOWER URINARY TRACT DYSFUNCTION BY<br /> CYSTOMETROGRAM<br /> Phan Xuan Canh, Nguyen Van An, Le Tan Son<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 1 - 2014: 318 - 323<br /> Obiectives: To survey some urodynamics index in children who have lower urinary tract dysfunction by<br /> examining cystometrogram.<br /> Method: This is a descriptive cross-sectional study.<br /> Results: We examinated cystometrogram in 61 children, who have showed lower urinary tract dysfuntion.<br /> 50% of patients was neurogenic bladder or suspect neurogenic bladder (highest ratio). Mean bladder compliance<br /> <br /> * Khoa Ngoại Tổng Hợp, BVĐK Bình Định<br /> ** Bệnh viện Bình Dân TP. HCM<br /> *** Trường ĐHYD Tp. HCM, BV Nhi Đồng 2 TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc : ThS.BS.Phan Xuân Cảnh ĐT: 0979710777<br /> Email: canhbacsy1212@gmail.com<br /> <br /> 318<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> was 10.68 ml/cmH20 (1-60): 61% children have reduced bladder compliance. Maximum detrusor pressure in<br /> storage phase was 24.21 cmH20 (8-72): 19.7% patients had Pdetmax storage phase ≥ 40 cmH20. Maximum bladder<br /> volume on cystometrogram was 193.54ml (43-611). 61% of patients had small bladder volume following year old<br /> meanwhile 5% had high bladder volume. The ratio of detrusor hypercontractility was 33%, detrusor<br /> hypocontractility was 11%. Pdetmax voiding phase in male was 55.83 cmH20, in female was 47.2 cmH20. Residual<br /> urine volume was 81.43 (3-410 ml).<br /> Conclusions: Storage phase: (1) Mean bladder compliance 10.68 ml/cmH20, 61% children had reduced<br /> bladder compliance. Reducing bladder compliance was reason for increasing detrusor pressure in storage phase;<br /> (2) Pdetmax storage phase 24.21cmH20. 19.7% children had Pdetmax storage phase ≥ 40 cmH20. This is a reason<br /> making reflux bladder-ureter. (3) Maximum bladder volume 193.54ml. The group small bladder volume following<br /> year old was 61%, high bladder volume following year old was 5%. Small bladder volume involved enuresis and<br /> urinary high frequency. (4) The ratio of detrusor hypercontractility was 33%, detrusor hypocontractility was<br /> 11%. Detrusor hypercontractility involved urgency. Voiding phase: (1) Maximum detrusor pressure voiding<br /> phase in male 55.83cmH20, in female 47.2 cmH20. This index was lower than Pdetmax voiding phase of healthy<br /> children. (2) Mean residual urine volume 81.43 ml.<br /> Key words: Urodynamic; Cystometrogram; Lower urinary tract dysfunction.<br /> hết tháng 3/2012 (17 tháng) tại Phòng đo Niệu<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Động Học của bệnh viện Bình Dân thành phố<br /> Đường tiểu dưới gồm bàng quang và niệu<br /> Hồ Chí Minh. Xử lý và phân tích số liệu bằng<br /> đạo (NĐ). Chức năng của ĐTD là một đơn vị<br /> phần mềm thống kê SPSS 16.0.<br /> điều hòa đối với sự đổ đầy BQ và tống xuất nước<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:<br /> tiểu ra khỏi cơ thể. Sự rối loạn về cấu trúc, chức<br /> năng của BQ và/hoặc niệu đạo gây ra những<br /> Chúng tôi có 61 trẻ biểu hiện rối loạn chức<br /> (5). Trên thế giới có đến 5 -10%<br /> triệu chứng ĐTD<br /> năng ĐTD được đo ALĐBQ. Các thông số NĐH<br /> trẻ trên 5 tuổi có rối loạn đi tiểu(3). Khoảng 15%<br /> được thể hiện qua các bảng, số liệu.<br /> trẻ độ 6 tuổi có rối loạn chức năng BQ-cơ thắt<br /> Bảng 1: Chẩn đoán lâm sàng khi chỉ định đo ALĐBQ<br /> không do thần kinh nhưng chúng ta chỉ biết<br /> Ch n đoán lâm sàng khi ch đ nh đo NĐH n = 61 %<br /> được khi trẻ có biểu hiện: nhiễm trùng đường<br /> BQTK ho c nghi ng BQTK<br /> 31 50%<br /> Đái d m<br /> 4<br /> 7%<br /> tiểu, trào ngược BQ-niệu quản(NQ), tiểu không<br /> (20). Niệu động học có vai trò quan trọng<br /> Van ni u đ o sau<br /> 3<br /> 5%<br /> kiểm soát<br /> Trào ngư c BQ-NQ<br /> 4<br /> 7%<br /> để tác động đến sự hiểu biết về quá trình bệnh lý<br /> Ti u không ki m soát<br /> 16 26%<br /> của ĐTD(16,1,9). NĐH gồm có nhiều phép đo.<br /> Ti u nhi u l n<br /> 3<br /> 5%<br /> Trong đó, ALĐBQ được xem là “hòn đá tảng”<br /> Các thông số niệu động học giai đoạn chứa<br /> trong các phép đo NĐH(1). Ngoài ra, thể tích<br /> đựng<br /> nước tiểu tồn lưu cũng có vai trò khá quan trọng<br /> Độ giãn nở bàng quang trung bình<br /> khi kết hợp với các phép đo NĐH(16). Nghiên cứu<br /> nhằm khảo sát các thông số NĐH ở bệnh nhi có<br /> 10,68 ± 1,4 ml/cmH20 (1 - 60 ml/cmH20).<br /> rối loạn chức năng ĐTD qua phép đo ALĐBQ<br /> Bảng 2: Phân loại độ giãn nở BQ trong nghiên cứu<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Nghiên cứu cắt ngang trên bệnh nhi có biểu<br /> hiện rối loạn chức năng ĐTD với thời gian mắc<br /> bệnh ≥ 1 năm, tuổi bệnh nhi trong khoảng 4-15<br /> tuổi. Thời gian thực hiện từ tháng 01/11/2010 đến<br /> <br /> theo cách phân loại của các tác giả<br /> (8)<br /> <br /> Theo Gilmour<br /> (9)<br /> Theo Hjälms<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> Gi m<br /> 36 (59%)<br /> 37 (61%)<br /> <br /> Bình thư ng<br /> 25 (41%)<br /> 24 (39%)<br /> <br /> n<br /> 61<br /> 61<br /> <br /> 319<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Áp lực tối đa cơ chóp bàng quang giai đoạn<br /> chứa đựng<br /> 24,21 ± 17,77 cmH20, (8-72 cmH20)<br /> Bảng 3: Pdetmax giai đoạn chứa đựng ≥ 40 cmH20 và<br /> trào ngược BQ-NQ trên phim BQ lúc tiểu<br /> Phim<br /> ch p<br /> bàng<br /> Nhóm khác<br /> quang<br /> Trào ngư c<br /> lúc ti u<br /> BQ-NQ<br /> T ng<br /> <br /> Áp l c cơ chóp bàng<br /> quang<br /> < 40 cmH20 ≥ 40 cmH20<br /> 15 (55,6%)<br /> <br /> 1 (8,3%)<br /> <br /> T ng<br /> <br /> 16 (41%)<br /> <br /> 12 (44,4%) 11 (91,7%) 23 (59%)<br /> 27<br /> 12<br /> 39<br /> <br /> Bảng 7: Bàng quang dung tích nhỏ so với tuổi và tiểu<br /> nhiều lần<br /> Dung tích bàng quang<br /> T ng<br /> Nh so v i tu i Nhóm khác<br /> 7 (18,9%)<br /> 12 (50%)<br /> 19 (31%)<br /> Không<br /> Ti u<br /> 30 (81,1%)<br /> 12 (50%)<br /> 42 (69%)<br /> nhi u Có<br /> T ng<br /> 37<br /> 24<br /> 61<br /> l n<br /> <br /> Nhóm dung tích BQ nhỏ so với tuổi có tiểu<br /> nhiều lần cao hơn nhóm BQ dung tích bình<br /> thường và BQ dung tích lớn so với tuổi (81,1%<br /> so với 50%) có ý nghĩa thống kê, với χ2(1) =<br /> 6,57, P = 0,01.<br /> <br /> Tỷ lệ trào ngược BQ-NQ ở nhóm có Pdetmax ≥<br /> 40 cmH20 cao hơn nhóm Pdetmax < 40 cmH20<br /> (91,7% so với 44,4%), với χ2 (1) = 7,65, P = 0,006.<br /> Chỉ có 39 trẻ được chụp phim BQ lúc tiểu<br /> <br /> Bảng 8: Co bóp cơ chóp bàng quang<br /> <br /> Bảng 4: Độ giãn nở bàng quang và Pdetmax giai đoạn<br /> chứa đựng ≥ 40 cmH20<br /> <br /> Bảng 9: Tăng co bóp của cơ chóp BQ và tiểu gấp<br /> <br /> Pdetmax ≥ 40 cmH20<br /> Pdetmax < 40 cmH20<br /> <br /> Đ giãn n BQ<br /> (ml/cmH20)<br /> 3,77 ± 2,38<br /> 12,37 ± 1,75<br /> <br /> n = 61<br /> <br /> %<br /> <br /> 12<br /> 49<br /> <br /> 19,7%<br /> 80,3%<br /> <br /> Độ giãn nở BQ ở nhóm Pdetmax ≥ 40 cmH20<br /> thấp hơn độ giãn nở BQ ở nhóm có Pdetmax < 40<br /> cmH20 có ý nghĩa thống kê, với T (57,8) = 4,46,<br /> P = 0,0001. 19,7% trẻ có Pdetmax giai đoạn chứa<br /> đựng ≥ 40 cmH20.<br /> <br /> S co bóp cơ chóp BQ<br /> Bình thư ng<br /> Tăng co bóp<br /> Gi m co bóp<br /> <br /> n = 61<br /> 34<br /> 20<br /> 7<br /> <br /> Co bóp cơ chóp bàng<br /> quang<br /> Tăng co<br /> bóp<br /> Nhóm khác<br /> 31 (75,6%)<br /> Không 7 (35%)<br /> Ti u<br /> 10 (24,4%)<br /> Có 13 (65%)<br /> g p<br /> T ng<br /> 20<br /> 41<br /> <br /> %<br /> 56%<br /> 33%<br /> 11%<br /> <br /> T ng<br /> <br /> 38 (62,3%)<br /> 23 (37,7%)<br /> 61<br /> <br /> Nhóm tăng co bóp cơ chóp BQ trong giai<br /> đoạn chứa đựng có tỷ lệ tiểu gấp nhiều hơn<br /> nhóm khác (65% so với 24,4%) có ý nghĩa thống<br /> kê, với χ2 (1) = 9,43, P = 0,002.<br /> <br /> Dung tích bàng quang lớn nhất đo trên<br /> ALĐBQ<br /> Vmax trung bình 193,54 ± 127,33 ml (43-611 ml)<br /> <br /> Ghi nhận về các thông số giai đoạn tống<br /> xuất<br /> <br /> Bảng 5: Phân loại dung tích bàng quang<br /> <br /> Bảng 10: Áp lực tối đa của cơ chóp BQ lúc tống xuất<br /> trung bình là<br /> <br /> Phân lo i dung tích BQ<br /> Bình thư ng<br /> Nh so v i tu i<br /> L n so v i tu i<br /> <br /> n = 61<br /> 21<br /> 37<br /> 3<br /> <br /> %<br /> 34%<br /> 61%<br /> 5%<br /> <br /> Bảng 6: Bàng quang dung tích nhỏ và tiểu dầm<br /> Lo i dung tích bàng quang<br /> T ng<br /> Nh so v i tu i Nhóm khác<br /> 11 (29,7%)<br /> 16 (66,7%) 27 (44,3%)<br /> Ti u Không<br /> 26 (70,3%)<br /> 8 (33,3%) 34 (55,7%)<br /> Có<br /> d m<br /> T ng<br /> 37<br /> 24<br /> 61<br /> <br /> Tiểu dầm ở nhóm dung tích BQ nhỏ so với<br /> tuổi cao hơn nhóm BQ dung tích bình thường và<br /> BQ dung tích lớn so với tuổi (70,3% so với 33,3%)<br /> có ý nghĩa thống kê, với χ2(1) = 8,05, P = 0,005.<br /> <br /> 320<br /> <br /> Trai<br /> Gái<br /> <br /> Pdetmax lúc t ng xu t (cmH20)<br /> 55,83 ± 31,01<br /> 47,22 ± 26,43<br /> <br /> T ng<br /> 29<br /> 32<br /> <br /> Không có sự khác biệt về Pdetmax tống xuất<br /> giữa 2 nhóm trẻ trai và trẻ gái, với T (59) = 1,17, P<br /> = 0,247.<br /> <br /> Thể tích nước tiểu tồn lưu trung bình<br /> 81,43 ± 11,2 ml, (3 - 410 ml)<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Nghiên cứu NĐH gồm có nhiều phép đo<br /> như: đo ALĐBQ, niệu dòng đồ, đo điện cơ đáy<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> chậu, quay phim NĐH… Trong đó, ALĐBQ là<br /> phép đo cơ bản và quan trọng nhất, được xem là<br /> “chiếc búa phản xạ của nhà niệu động học”,<br /> nhưng là phép đo có xâm nhập vì phải đặt thông<br /> tiểu để ghi nhận áp lực BQ(16,4). Eward đưa ra chỉ<br /> định đo NĐH ở trẻ em: thoát vị màng tủy; thoát<br /> vị màng não; hở đường tiếp giáp ống thần kinh;<br /> chấn thương tủy; bất sản xương cùng; bại liệt; rối<br /> loạn BQ không do nguyên nhân thần kinh; van<br /> niệu đạo sau; tiểu dầm(7). Hjälms cho rằng chỉ<br /> định đo NĐH ở trẻ em giống người lớn gồm:<br /> BQTK, trào ngược BQ-NQ, nhiễm trùng tiểu tái<br /> diễn, van NĐ sau, hẹp NĐ sau phẫu thuật, tiểu<br /> không kiểm soát, tiểu dầm không đáp ứng điều<br /> trị sau 1 năm(9). Trong đó, nhóm BQTK-nghi ngờ<br /> BQTK là quan trọng nhất để chỉ định đo<br /> NĐH(15,12,9,11). Và xét nghiệm NĐH nên thực hiện<br /> mỗi năm một lần với nhóm bệnh BQTK(6,9,11).<br /> Trong nghiên cứu tất cả bệnh nhi đều có biểu<br /> hiện rối loạn chức năng ĐTD. Các triệu chứng<br /> ĐTD, bệnh lý được chỉ định đo ALĐBQ thể hiện<br /> qua bảng 1. Điều này phù hợp với chỉ định đo<br /> NĐH ở trẻ em của các tác giả nêu ở trên. Trong<br /> đó nhóm trẻ có chẩn đoán BQTK - nghi ngờ<br /> BQTK được chỉ định đo nhiều nhất (# 50%).<br /> <br /> Dung tích BQ trên các bệnh nhi<br /> Trẻ em không giống như người lớn, dung<br /> tích BQ của trẻ thay đổi theo tuổi. Chúng tôi<br /> dùng công thức tính Vmax theo tuổi đối với trẻ<br /> em: Vmax (ml) = 30 + (tuổi (năm) x 30)(15,9). Từ đó<br /> đối chiếu với Vmax đo được trên ALĐBQ. Vmax đo<br /> trên ALĐBQ 193,54 ± 127,33 ml. Trong đó 61%<br /> trẻ có dung tích BQ nhỏ so với tuổi. Agawal<br /> trong khảo sát NĐH ở trẻ có rối loạn chức năng<br /> đi tiểu: Vmax trung bình 246,5 ± 119,9 ml và có<br /> 15% là BQ dung tích nhỏ tăng trương lực(2). Silva<br /> nghiên cứu ở nhóm trẻ bại liệt: Vmax trung bình<br /> 168 ± 122,2 ml và BQ dung tích nhỏ so với tuổi<br /> chiếm 54%(18). Chúng tôi thấy tỷ lệ bệnh nhi ở<br /> nhóm BQ dung tích nhỏ so với tuổi có tiểu dầm<br /> cao hơn so với nhóm khác (bảng 6, P = 0,005). BQ<br /> dung tích nhỏ là một nguyên nhân gây nên tiểu<br /> dầm ở trẻ em(3,13). Ở trẻ tiểu dầm dung tích BQ sẽ<br /> giảm xuống nhưng chỉ là giảm dung tích BQ về<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> mặt cơ năng chứ dung tích thực về mặt giải phẫu<br /> không giảm xuống(13). Chúng tôi cũng thấy nhóm<br /> trẻ có BQ dung tích nhỏ có tiểu nhiều lần cao<br /> hơn so với nhóm khác (bảng 7, P = 0,01). Ở trẻ<br /> em dung tích BQ bình thường khoảng 65% đến<br /> 150% so với Vmax tính theo tuổi(9,14). Vì có sự thay<br /> đổi trong dung tích chứa đựng nên thể tích mỗi<br /> lần đi tiểu của trẻ có thể rất khác nhau nhưng số<br /> lần tiểu luôn ở trong ngưỡng bình thường (< 8<br /> lần/ngày). Ở trẻ có BQ dung tích nhỏ, không có<br /> thay đổi nhiều về dung tích chứa đựng nên số<br /> lần tiểu của trẻ sẽ nhiều hơn để đào thoát hết<br /> lượng nước tiểu được bài xuất ổn định trong<br /> ngày từ 2 thận.<br /> <br /> Độ giãn nở và áp lực cơ chóp BQ trong giai<br /> đoạn chứa đựng<br /> Theo Gilmour độ giãn nở BQ của trẻ em ở<br /> giai đoạn đổ đầy nên ≥ 10 ml/cmH20(8). Theo<br /> Hjälms độ giãn nở BQ nhỏ nhất ở trẻ em trong<br /> lúc đổ đầy nên ≥ 5% Vmax đo trên ALĐBQ(9). Qua<br /> bảng 2 chúng tôi thấy tỷ lệ bệnh nhi có giảm độ<br /> giãn nở BQ theo cách phân loại của 2 tác giả là<br /> như nhau. Vì trẻ em có sự thay đổi dung tích BQ<br /> theo tuổi, nên chúng tôi cho rằng cách phân loại<br /> của Hjälms là phù hợp hơn. Độ giãn nở BQ<br /> trung bình ở nhóm trẻ trong nghiên cứu là 10,68<br /> ± 1,4 ml/cmH20. Theo Wen và Tong độ giãn nở<br /> BQ trung bình ở trẻ bình thường 13,3 ± 3<br /> ml/cmH20(19). Như vậy, độ giãn nở BQ ở trẻ em<br /> có rối loạn chức năng ĐTD giảm hơn so với trẻ<br /> bình thường. Qua bảng 4 chúng tôi thấy có mối<br /> liên quan giữa độ giãn nở BQ và Pdetmax giai đoạn<br /> chứa đựng: độ giãn nở BQ càng giảm thì áp lực cơ<br /> chóp BQ càng cao. Kelly và Niti cũng nhận xét độ<br /> giãn nở BQ giảm sẽ dẫn đến áp lực BQ cao trong<br /> giai đoạn chứa đựng và độ giãn nở BQ < 10<br /> ml/cmH20 trong giai đoạn này sẽ gây nguy hại<br /> đối với đường tiểu trên(11,17). Như vậy, độ giãn nở<br /> BQ giảm sẽ tạo ra áp lực cao của cơ chóp BQ và<br /> gây trào ngược BQ-NQ đối với nhóm trẻ có rối<br /> loạn chức năng ĐTD. Tuy nhiên, độ giãn nở BQ<br /> có thể ít quan trọng hơn Pdetmax giai đoạn chứa<br /> đựng. Vì độ giãn nở phụ thuộc mức thể tích BQ,<br /> mức thay đổi áp lực cơ chóp BQ lúc được chọn<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br /> 321<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> để tính độ giãn nỡ(11,17). Độ giãn nở BQ còn bị ảnh<br /> hưởng bởi tốc độ đổ đầy BQ, tốc độ đổ<br /> đầy(ml/phút) phù hợp đối với trẻ được khuyến<br /> cáo nên ≤ 10% Vmax BQ theo tuổi(9,10).<br /> Pdetmax giai đoạn chứa đựng ở nhóm trẻ có rối<br /> loạn chức năng ĐTD là 24,21 ± 17,77 cmH20, số<br /> trẻ có Pdetmax giai đoạn chứa đựng ≥ 40 cmH20<br /> chiếm 19,7% (bảng 4). Theo Wen và Tong, Pdetmax<br /> giai đoạn chứa đựng ở trẻ bình thường là < 27,2<br /> cmH2O(19). Pdetmax giai đoạn chứa đựng ≥ 40<br /> cmH20 là yếu tố nguy cơ gây ra những thương<br /> tổn đối với đường tiểu trên: trào ngược BQ-NQ,<br /> nhiễm trùng thận, suy thận(7,11). Qua bảng 3 thấy<br /> tỷ lệ trào ngược BQ-NQ trên phim chụp BQ lúc<br /> tiểu ở nhóm Pdetmax giai đoạn chứa đựng ≥ 40<br /> cmH20 cao hơn so với tỷ lệ trào ngược ở nhóm<br /> Pdetmax giai đoạn chứa đựng < 40 cmH20 (P =<br /> 0,006). Như vậy, Pdetmax giai đoạn chứa đựng ≥ 40<br /> cmH20 có liên quan với trào ngược nước tiểu từ<br /> BQ lên NQ hoặc thận.<br /> <br /> Ý nghĩa của co bóp bất thường cơ chóp BQ<br /> trong lúc đổ đầy<br /> Hoạt động của cơ chóp BQ có thể bình<br /> thường, tăng co bóp và giảm co bóp. BQ tăng<br /> hoạt liên quan với tăng hoạt động của cơ chóp<br /> BQ. Ngược lại, BQ giảm hoạt đi kèm với giảm<br /> co bóp của cơ chóp BQ(10). Trong nghiên cứu,<br /> chúng tôi thấy 33% trẻ có tăng co bóp và 11%<br /> trẻ có giảm co bóp của cơ chóp BQ (bảng 8).<br /> Theo Silva: nghiên cứu NĐH ở trẻ em bại liệt<br /> có 35,1% tăng co bóp cơ chóp BQ trong giai<br /> đoạn chứa đựng(18). Agarwal có 5% số trẻ rối<br /> loạn đi tiểu có tăng co bóp cơ chóp BQ(2).<br /> Neveus cũng cho rằng có liên quan giữa tiểu<br /> són gấp và tăng hoạt động cơ chóp BQ(14).<br /> Chúng tôi thấy có sự liên quan giữa tăng co<br /> bóp cơ chóp BQ với tiểu gấp trong nghiên cứu<br /> (bảng 9, P = 0,002). Theo Cerruto ở trẻ có rối<br /> loạn chức năng ĐTD do nguyên nhân thần<br /> kinh, sẽ thường gặp tăng co bóp của cơ chóp<br /> BQ trong suốt giai đoạn đổ đầy, và đây là<br /> nguyên nhân gây nên tiểu không kiểm soát<br /> trên lâm sàng ở những trẻ BQTK(6).<br /> <br /> 322<br /> <br /> Áp lực tối đa của cơ chóp BQ trong giai<br /> đoạn tống xuất<br /> Qua bảng 10 thấy: Pdetmax giai đoạn tống<br /> xuất ở bé trai 55,83 ± 31,01 cmH20 và ở bé gái<br /> là 47,22 ± 26,43 cmH20, không có sự khác biệt ở<br /> hai nhóm (P = 0,247), nhưng có thể thấy Pdetmax<br /> giai đoạn tống xuất ở trẻ trai cao hơn Pdetmax ở<br /> trẻ gái. Thông thường, Pdetmax giai đoạn tống<br /> xuất ở trẻ trai thường cao hơn so với trẻ gái. Vì<br /> trẻ trai có niệu đạo dài và hẹp sẽ tạo ra một<br /> sức cản lớn đối với dòng tiểu gây nên áp lực<br /> cao của cơ chóp BQ khi tống xuất nước<br /> tiểu(9,20,19). Wen và Tong thấy Pdetmax giai đoạn<br /> tống xuất ở trẻ bình thường: trẻ trai 66 ± 13,1<br /> cmH20, trẻ gái 56,6 ± 14,7 cmH20(19). Theo Jong<br /> Pdetmax giai đoạn tống xuất ở trẻ em bình<br /> thường: trẻ trai 70 cmH20, trẻ gái 60 cmH20(10).<br /> Như vậy, Pdetmax giai đoạn tống xuất ở nhóm<br /> trẻ rối loạn chức năng ĐTD thấp hơn so với trẻ<br /> em bình thường ở cả 2 giới. Điều này cho thấy<br /> khả năng tống xuất ở nhóm trẻ rối loạn chức<br /> năng ĐTD có giảm hơn so với trẻ em bình<br /> thường.<br /> <br /> Thể tích nước tiểu tồn lưu<br /> TTNTTL trung bình là 81,4±11,2ml. Trong<br /> khi ở trẻ em bình thường TTNTTL là 6,3 ± 3,9<br /> ml(19), hoặc < 5ml(10). Điều này cho thấy khả năng<br /> tống xuất ở nhóm trẻ rối loạn chức năng ĐTD có<br /> suy giảm nhiều so với trẻ em bình thường.<br /> Chúng tôi không khảo sát được sức cản niệu<br /> đạo, tình trạng bất đồng vận BQ cơ thắt đồng<br /> thời với đo TTNTTL trên bệnh nhi. Nên không<br /> thể kết luận TTNTTL cao ở nhóm bệnh nhi<br /> nghiên cứu là do nguyên nhân cụ thể nào: bế tắc<br /> dòng ra hay suy cơ chóp BQ? Tuy nhiên, đa số<br /> các tác giả cho rằng TTNTTL phản ánh sự suy<br /> yếu chức năng co bóp cơ chóp BQ hơn là bế tắc<br /> dòng tiểu. Suy yếu chức năng cơ chóp thường do<br /> lực bóp không duy trì tốt để bài xuất nước tiểu<br /> hơn là lực co bóp không đủ mạnh(1).<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua khảo sát ALĐBQ ở 61 trẻ có rối loạn<br /> chức năng ĐTD. Chúng tôi nhận thấy<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Bình Dân 2014<br /> <br />