Khảo sát sự biểu hiện của gene quy định thụ thể glucocorticoids trong viêm mũi xoang mạn có polyp mũi

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> KHẢO SÁT SỰ BIỂU HIỆN CỦA GENE QUY ĐỊNH THỤ THỂ<br /> GLUCOCORTICOIDS TRONG VIÊM MŨI XOANG MẠN CÓ POLYP MŨI<br /> Nguyễn Nam Hà*, Nguyễn Thị Ngọc Dung**, Huỳnh Khắc Cường**, Phạm Hùng Vân***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề và mục tiêu: Glucocorticoids (GC) là nhóm thuốc hiệu quả trong điều trị các bệnh lý viêm. Tuy<br /> nhiên, trong viêm mũi xoang mạn (VMXM) có polyp mũi, một số polyp mũi đáp ứng kém với GC. Sự đáp ứng<br /> GC được cho là có liên quan đến số lượng và chất lượng của Thụ thể Glucocorticoids alpha (hGRα)trong mô<br /> polyp mũi. Do đó chúng tôi khảo sát sự biều hiện của gene hGRα ở các bệnh nhân VMXM có polyp mũi.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu phân tích cắt ngang, từ tháng 3 đến tháng 11/ 2013. Đối tượng<br /> nghiên cứu là 27 bệnh nhân VMXM có polyp mũi thuộc nhóm bệnh và 15 bệnh nhân chỉnh hình phức hợp hàm<br /> gò má thuộc nhóm chứng. Các bệnh nhân nhóm bệnh được sinh thiết polyp trước và sau đợt điều trị GC 3 tuần.<br /> Chúng tôithực hiện xét nghiệm phân tích các mRNA biểu hiện của hGRαgene trong mô polyp mũi và mô chứng<br /> qua kỹ thuật RT-PCR.<br /> Kết quả: mRNA biểu hiện của hGRα gene(chỉ số hGRα mRNA/ β-actin mRNA)trong mô polyp mũi cao<br /> hơn mô chứng 2,84 lần, có ý nghĩa thống kê. Trongnhóm bệnh, nhóm đáp ứng với GC có chỉ số mRNA cao và<br /> giảm xuống sau điều trị GC, nhóm không đáp ứng với GC vẫn còn tăng cao sau điều trị GC.<br /> Kết luận: hGRα mRNA trong mô polyp mũi cao hơn trong mô chứng. Chỉ số hGRα mRNAtrong mô polyp<br /> mũicó thể là 1 thông số đánh giá sự đáp ứng với với GC trong điều trị VMXM có polyp mũi.<br /> Từ khóa: gene quy định thụ thể glucocorticoids, VMXM có polyp mũi.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE EXPRESSION OF hGRα GENE IN CHRONIC RHINOSINUSITIS WITH NASAL POLYPS<br /> Nguyen Nam Ha, Nguyen Thi Ngoc Dung, Huynh Khac Cuong, Pham Hung Van<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 1 - 2014: 18 - 22<br /> Introduction and aim: Glucocorticoids (GC) are one of the most potent medications in the treatment of<br /> inflammatory disorders. However, in chronic rhinosinusitis with nasal polyps (CRSwNP), some polyps respond<br /> poorly with GC. The respond is referred to quantity and quality of Human Glucocorticoids Receptor Alpha<br /> (hGRα) in polyp tissue. Therefore, we do a study about the expression of hGRα gene in CRSwNP patients.<br /> Methods: Cross- sectional study, from Mar. to Nov. 2013. Study group includes 27 patients of CRSwNP;<br /> control group includes 15 patients of zygoma- maxillary complex reduction. Study group was performed biopsies<br /> before and after a 3-week GC course. We analyze mRNA of hGRα gene in polyp and control tissues by RT-PCR.<br /> Results: mRNA of hGRα gene (using hGRα mRNA/ β-actin mRNA index) in polyp tissues are 2.84 fold<br /> higher than in control tissues, statistically meaningful. Within polyp group, GC-sensitive patients have a<br /> decreased quantity of hGRα mRNA after treatment whereas GC-insensitive patients still have high quantity of<br /> thermo after treatment.<br /> Conclusion: hGRα mRNA in polyp tissues is higher than in control tissues. It can be used as an index for<br /> prognosis of the respond to GC in treatment of CRSwNP.<br /> * Bộ môn TMH, Trường ĐHYK PNT<br /> ***Bộ môn Vi Sinh, ĐHYD TPHCM<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Bs. Nguyễn Nam Hà<br /> <br /> 18<br /> <br /> ** Bộ môn TMH, ĐHYD TPHCM<br /> ĐT: 0913927432<br /> <br /> Email: hanguyennambs@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Keywords: GR gene, CRSwNP.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> <br /> shock protein (hsp90), và nhiều bộ phận phụ<br /> <br /> Glucocorticoids (GCs) là một trong các thuốc<br /> hiệu quả trong điều trị các bệnh lý viêm(1).Trong<br /> bệnh lý viêm mũi xoang mạn, đã có nhiều<br /> nghiên cứu về vai trò của glucocorticoids trong<br /> điều trị(3).<br /> <br /> khác. Khi Glucocorticoids gắn với receptor, phức<br /> <br /> Lund VJ và cs., 2002, khảo sát có đối chứng ở<br /> 167 bệnh nhân viêm mũi xoang mạn vẫn còn<br /> triệu chứng dai dẳng sau hai tuần điều trị kháng<br /> sinh. Nghiên cứu đã khẳng định có sự cải thiện<br /> có ý nghĩa các triệu chứng, thông khí mũi khách<br /> quan và chất lượng cuộc sống ở nhóm trị liệu<br /> bằng Steroids tại chỗ đơn thuần so với giả dược<br /> sau 20 tuần(6).<br /> <br /> chỉnh của gene mục tiêu. Phức hợp nhị<br /> <br /> Ngô Văn Công và Huỳnh Khắc Cường, 2009,<br /> nhận thấy Budesonide có tác dụng ngăn ngừa tái<br /> phát polyp mũi xoang sau phẫu thuật. Tỉ lệ tái<br /> phát polyp mũi sau 6 tháng ở nhóm dùng<br /> Budesonide giảm còn 4,9% so với nhóm chứng<br /> 40%(7).<br /> <br /> trạng thiếu về số lượng và chất lượng hGRα(5).<br /> <br /> Mặc dù hầu hết đáp ứng với điều trị, một số<br /> bệnh nhân vẫn còn phản ứng viêm dai dẳng dù<br /> đã được điều trị liều cao glucocorticoids. Bởi vì<br /> sự đề kháng glucocorticoids gây khó khăn trong<br /> việc điều trị các bệnh nhân này, cơ chế của hiện<br /> tượng này nên được tìm hiểu ở mức độ phân tử<br /> để có kế hoạch điều trị thích hợp(5).<br /> <br /> dịch. Nghiên cứu đã nêu lên có sự gia tăng của<br /> <br /> Tác dụng của Glucocorticoids trên mô đích<br /> <br /> hợp multiprotein được phân tách, giải phóng<br /> hGRα. hGRα di chuyển vào trong nhân, hình<br /> thành phức hợp nhị phânhGRα và gắn với các<br /> thành phần đáp ứng glucocorticoids ở vùng điều<br /> phânhGRα tương tác với yếu tố sao chép cơ<br /> bảngây ra sự sao chép của gene mục tiêu(2,8).<br /> Leung và cs., 2003, thực hiện nghiên cứu ở<br /> bệnh nhân hen phế quản được điều trị với<br /> glucocorticoids. Nhóm nghiên cứu nhận thấy là<br /> sự đề kháng với glucocorticoids đi cùng với tình<br /> Kang và cs, 2000, đã tìm thấy hGRα có mặt<br /> chủ yếu ở các tế bào biểu mô và các tế bào viêm<br /> thấm nhập trong lớp dưới niêm của niêm mạc<br /> mũi bằng phương pháp nhuộm hóa mô miễn<br /> hGR protein, và sự gia tăng này xảy ra trong các<br /> tế bào biểu mô chứ không phải ở các tế bào viêm<br /> thấm nhập trong lớp dưới niêm(4).<br /> Trong thực tế lâm sàng, chúng tôi nhận thấy<br /> các bệnh nhân viêm mũi xoang mạn có polyp<br /> mũi<br /> <br /> đáp<br /> <br /> ứng<br /> <br /> khác<br /> <br /> nhauvới<br /> <br /> điều<br /> <br /> trị<br /> <br /> được thực hiện qua Thụ thể Glucocorticoids<br /> <br /> glucocorticoids. Do đó, chúng tôi khảo sát sự<br /> <br /> alpha (hGRα). hGRα thuộc gia đình thụ thể các<br /> <br /> biều hiện<br /> <br /> chất<br /> <br /> glucocorticoids alpha ở các bệnh nhân này.<br /> <br /> có<br /> <br /> nhân<br /> <br /> steroid<br /> <br /> bao<br /> <br /> gồm:<br /> <br /> của gene<br /> <br /> quy định<br /> <br /> thụ thể<br /> <br /> mineralocorticoids, hormone tuyến giáp, retinoic<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> <br /> acid, vitamin D. hGRα có chức năng như một<br /> <br /> Đối tượng<br /> <br /> yếu tố sao chép trong quá trình điều chỉnh sự<br /> <br /> mô và tế bào. Khi tế bào chưa tiếp xúc với<br /> <br /> 27 bệnh nhân viêm mũi xoang mạn có<br /> polyp mũi (nhóm bệnh) và 15 bệnh nhân<br /> chỉnh hình phức hợp hàm gò má sau chấn<br /> thương (nhóm chứng).<br /> <br /> Glucocorticoids, hGRα nằm trong tế bào chất<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> <br /> biểu hiện của các gene liên quan đến phản ứng<br /> viêm. hGRα được biểu hiện trong hầu hết các<br /> <br /> như là một phần của phức hợp multiprotein lớn.<br /> <br /> Nghiên cứu phân tích cắt ngang.<br /> <br /> Phức hợp này bao gồm hGRα, hai phân tử heat<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> 19<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Thời gian<br /> Tháng 3/2013 - tháng 11/2013.<br /> <br /> Tiến hành nghiên cứu<br /> Lấy mẫu mô polyp mũi<br /> BN không uống/xịt mũi glucocorticoids 3<br /> tuần trước khi lấy mẫu.<br /> Sinh thiết trước điều trị:<br /> Sinh thiết polyp mũi tại phòng khám bằng<br /> forcep thru-cut.<br /> Lấy mẫu mô polyp bao gồm lớp niêm mạc<br /> và lớp dưới niêm.<br /> Điều trị glucocorticoids 3 tuần:<br /> Methylprednisolone: tuần đầu: 32mg  tuần<br /> thứ 2: 16mg  tuần thứ 3: 8mg.<br /> Fluticasone: ngày xịt mũi 2 lần, lần 2 nhát/<br /> bên, trong 3 tuần.<br /> <br /> Mẫu mô là niêm mạc khe mũi dưới ở vùng<br /> được lấy bỏ để đặt bóng sonde Foley vào<br /> xoang hàm.<br /> Mẫu mô được chia 2 phần: 1 cố định bằng<br /> formone 10%, và 1 cố định bằng dung dịch<br /> RNAlater.<br /> <br /> Xử lý mẫu mô polyp và mô nhóm chứng<br /> Không cho bội nhiễm.<br /> Cố định mẫu mô 1 trong formone 10% trong<br /> 24 giờ, chuyển về khoa GPB để làm phôi<br /> paraffin. Phôi paraffin sẽ được cắt trải lên lame,<br /> nhuộm HE để xác định GPB và đánh giá đáp<br /> ứng điều trị.<br /> Cố định mẫu mô 2 trong dung dịch<br /> RNALater để thực hiện xét nghiệm phân tích các<br /> mRNA biểu hiện của gene quy định thụ thể<br /> glucocorticoids trong mô polyp mũi và mô<br /> <br /> Sinh thiết sau điều trị glucocorticoids 3 tuần:<br /> <br /> chứng qua kỹ thuật RT-PCR.<br /> <br /> Trường hợp polyp nhỏ lại (giảm độ): Sinh<br /> <br /> Kỹ thuật RT-PCR định lượng hGRα mRNA:<br /> Qua các bước cơ bản sau<br /> <br /> thiết polyp mũi tại phòng khám bằng forcep<br /> thru-cut.<br /> Trường hợp polyp không nhỏ lại (không<br /> giảm độ): phẫu thuật nội soi mũi xoang theo<br /> <br /> mRNA của gene hGRα và của gene β- lactin<br /> (yếu tố so sánh chuẩn) được phân tách điện di<br /> trên gel agarose có chứa các chất biến tính.<br /> <br /> phương pháp Stamberger- Kennedy, đuổi theo<br /> <br /> mRNA được chuyển lên màng lai.<br /> <br /> bệnh tích polyp, lấy bỏ tận chân polyp bằng kéo<br /> <br /> mRNA cố định trên màng được lai với mẫu<br /> <br /> PTNS hoặc thru-cut, làm sạch hố mổ bằng dao<br /> cắt hút.<br /> Mẫu mô được chia 2 phần: 1 cố định bằng<br /> <br /> dò cóđánh dấu phóng xạ.<br /> Các phân tử lai được phát hiện nhờ kỹ thuật<br /> phóng xạ tự ghi.<br /> <br /> formone 10%, và 1 cố định bằng dung dịch<br /> <br /> Đọc kết quả trên phần mềm chuyên biệt.<br /> <br /> RNAlater.<br /> <br /> Thu thập và xử lý số liệu:<br /> <br /> Lấy mẫu mô nhóm chứng<br /> <br /> Các số liệu được phân tích bằng phần mềm<br /> <br /> Bệnh nhân vỡ phức hợp hàm- gò má có chỉ<br /> định phẫu thuật nắn chỉnh hàm- gò má..<br /> <br /> SPSS Version 16.0 (SPSS Inc., Chicago, IL, USA).<br /> Sự khác biệt tỉ lệ hGRαmRNAđược đánh giá<br /> bằng phép kiểm Wilcoson và Spearman.<br /> <br /> 20<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KẾT QUẢ- BÀN LUẬN<br /> Bảng 1. Kết quả<br /> Nhóm bệnh<br /> n = 27<br /> Trước điều trị<br /> - Chỉ số hGRα mRNA/ β-actin mRNA<br /> Nhóm đáp ứng điều trị<br /> - Số BN chuyển độ polyp<br /> - Chỉ số hGRα mRNA/ β-actin mRNA<br /> Nhóm không đáp ứng điều trị<br /> - Số BN không chuyển độ polyp<br /> - Chỉ số hGRα mRNA/ β-actin mRNA<br /> <br /> Trước điều trị<br /> Nhóm bệnh có chỉ số biểu hiện gene hGRα<br /> (chỉ số hGRα mRNA/ β-actin mRNA) tương đối<br /> cao (M= 0,668). Chỉ số này cao gấp 2,84 lần so với<br /> nhóm chứng (M=0,235). Kết quả này của chúng<br /> tôi cũng tương tự như của Webster và cs, 2001 là<br /> chỉ số biểu hiện gene hGRα của các bệnh nhân<br /> polyp mũi cao gấp 2 lần hơn bình thường(10).<br /> Webster và cs., 2001 cho rằng các bệnh nhân<br /> viêm mũi xoang mạn có polyp mũi có sự hoạt<br /> động mạnh của các cytokine gây viêm trong mô<br /> viêm như IL-1, IL-4, TNF,... Các cytokine này gây<br /> ra sự tăng điều chỉnh của gene hGRα.<br /> Rosenwasser và cs., 2001, đã báo cáo rằng có<br /> liên quan giữa sự đề kháng glucocorticoids và<br /> IL-4 trong hen phế quản. Tác giả cho rằng sự<br /> tăng sản xuất IL-4 do đột biến trình tự DNA gây<br /> ra quá trình đề kháng glucocorticoids(9).<br /> <br /> Sau điều trị<br /> Số bệnh nhân đáp ứng điều trị là 17, chiếm<br /> 62,9%. Chì số hGRα mRNA / β-actinmRNA<br /> trung bình sau điều trị trở về gần với giá trị<br /> trung bình của nhóm chứng(M= 0,246 so với M=<br /> 0,235 của nhóm chứng)..<br /> Số bệnh nhân không đáp ứng điều trị là 10,<br /> chiếm 57,1%. Chì số hGRα mRNA/ β-actin<br /> mRNA trung bình sau điều trị vẫn còn cao (M=<br /> 0,547 so với M= 0,668 trước điều trị).<br /> Cả 2 nhóm bệnh nhân này đều được sử<br /> dụng cùng loại, cùng liều glucocorticoids<br /> trong 3 tuần, nhưng sự biểu hiện hoạt động<br /> của genehGRα vẫn còn cao trong nhóm đề<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Nhóm chứng<br /> n’ = 15<br /> <br /> 0,668<br /> 17 (62,9%)<br /> 0,246<br /> <br /> Chỉ số hGRα mRNA/ β-actin<br /> mRNA:<br /> 0,235<br /> <br /> 10 (57,1%)<br /> 0,547<br /> <br /> kháng glucocorticoids. Điều này nói lên hiện<br /> tượng viêm không giảm, dai dẳng làm tăng<br /> sao chép của gene hGRα trong nhóm này. Sự<br /> khác nhau trong biểu hiện gene này gợi ý rằng<br /> chì số hGRα mRNAcó thể được dùng để sơ bộ<br /> đánh giá sự đáp ứng với điều trị<br /> glucocorticoids của polyp mũi.<br /> <br /> Về kỹ thuật xác định sự biểu hiện gene<br /> hGRα<br /> Kỹ thuật RT-PCR định lượng là kỹ thuật<br /> tương đối chính xác trong việc xác định và phân<br /> tích biểu hiện của hoạt động gene. Hiện nay đa<br /> số các phòng xét nghiệm sinh học phân tử đều<br /> trang bị máy theo kỹ thuật này.<br /> Ngoài ra, giá thành xét nghiệm chỉ số hGRα<br /> mRNA theo kỹ thuật này đang giảm do công<br /> nghệ ngày càng phổ thông, mở ra khả năng<br /> nhiều bệnh nhân có thể được chỉ định xét<br /> nghiệm này.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> hGRαmRNA trong mô polyp mũi cao hơn<br /> mô chứng. Chỉ số mRNA biểu hiện của gene quy<br /> định thụ thể glucocorticoids trong mô polyp mũi<br /> có thể là 1 thông số đánh giá sự đáp ứng với với<br /> glucocorticoids trong điều trị viêm mũi xoang<br /> mạn có polyp mũi.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> 3.<br /> <br /> Bernard P.S, (2006) The Pharmacologic Basis of Therapeutics,<br /> Mc Graw- Hill.<br /> Cato A, Wade E. (1996) Molecular mechanisms of antiinflammatory action of glucocorticoids. Bioessays;18: 371-8.<br /> Huỳnh Khắc Cường (2006), Cập nhật chẩn đoán và điều trị<br /> Bệnh lý mũi xoang, Nhà xuất bản Y học, tp.HCM,.<br /> <br /> 21<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 22<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Kang JM, Cho JH, Won YS, Kim SS, Cgang HS, Yonn HR<br /> (2000). Expression of glucocorticoid receptor in nasal polyps<br /> and nasal mucosa. Korean J Otolaryngol;43: 731-6.<br /> Leung DY, Bloom JW. (2003) Update on glucocorticoid action<br /> and resistance.J Allergy Clin Immunol;111: 3-22.<br /> Lund VJ, Black JH, Szabó LZ (2004), Efficacy and tolerability<br /> of budesonide aqueous nasal spray in chronic rhinosinusitis<br /> patients. Rhinology.;42(2): 57.<br /> Ngô Văn Công, Nguyễn Đình Bảng, Huỳnh Khắc Cường,<br /> (2009) Hiệu quả ngăn ngừa tái phát polyp mũi xoang sau<br /> phẫu thuật nội soi bằng steroids xịt liều cao, Y học Tp. HCM,<br /> tập 13, phụ bản 1,.<br /> Oakley RH, Jewell CM, Yudt MR, Bofetiado DM, Cidlowski<br /> JA. (1999) The dominant negative activity of the human<br /> glucocorticoid receptor beta isoform. Specificity and<br /> mechanisms of action.J Biol Chem;274: 27857-66.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> Rosenwasser L, Klemm JD, Klemm DJ, Drazen JM, Burchard<br /> EG, Leung DYM. (2001) Association of asthmatic steroid<br /> insensitivity with an IL-4 gene promoter polymorphism. J<br /> Allergy Clin Immunol;107: S235.<br /> Webster JC, Oakley RH, Jewell CM, Cidlowski JA. (2001)<br /> Proin-flammatory cytokines regulate human glucocorticoid<br /> receptor gene expression and lead to the accumulation of the<br /> dominant negative beta isoform: a mechanism for the<br /> generation of glucocorticoid resistance. Proc Natl Acad Sci<br /> USA;98: 6865-70.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 30/11/2013<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 16/12/3013<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 10/01/2014<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br />