Khảo sát sự hiểu biết của bệnh nhân về bệnh thoái hóa khớp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT SỰ HIỂU BIẾT CỦA BỆNH NHÂN<br /> VỀ BỆNH THOÁI HÓA KHỚP<br /> Nguyễn Thị Ngần*, Đinh Thị Việt*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Cơ sở nghiên cứu: Thoái hóa khớp là bệnh phổ biến, có thể gây tàn phế nếu không được điều trị. Trên thực<br /> tế người bệnh còn thiếu kiến thức về bệnh thoái hóa khớp.<br /> Mục tiêu: Khảo sát sự hiểu biết của bệnh nhân về bệnh thoái hóa khớp<br /> Phương pháp: mô tả, cắt ngang, sử dụng bảng câu hỏi phỏng vấn trực tiếp, đối tượng là bệnh nhân điều trị<br /> nội trú có chẩn đoán thoái hóa khớp.<br /> Kết quả: Đa số bệnh nhân biết mình bị thoái hóa khớp (80%) và mắc bệnh từ 1 năm trở lên (75,7%). Phần<br /> lớn bệnh nhân không hiểu về các yếu tố nguy cơ của bệnh thoái hóa khớp như công việc hằng ngày (54,3%) thừa<br /> cân béo phì (61,4%). Có 65,7% bệnh nhân không biết về cách vận động các tư thế phù hợp cho bệnh nhân thoái<br /> hóa khớp và 78,6% bệnh nhân không dùng thuốc để điều trị. Đa số bệnh nhân có tìm hiểu về bệnh thoái hóa khớp<br /> 54,3% .<br /> Kết luận: phần lớn bệnh nhân có hiểu biết về bệnh thoái hóa khớp nhưng sự hiểu biết không đầy đủ, việc<br /> điều trị chưa toàn diện.<br /> Từ khoá: thoái hoá khớp<br /> <br /> ABSTRACT<br /> STUDYING ON PATIENTS’ KNOWLEDGE OF OSTEOARTHRITIS<br /> Nguyen Thi Ngan, Dinh Thi Viet * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 3- 2014: 252-255<br /> Background: OA (osteoarthritis) is a commm disease, which can result in disability unless it is treated<br /> appro privately. In reality, many people do not have basic knowledge of the diseare.<br /> Object: to study patients, knowledge of OA<br /> Methods: descriptive, cross-sectional, using questionnaire, indusding in-patients. Whith diagnosis of OA<br /> Results: Most patients have known that they had osteoarthritis (80%) and had it for over 1 year (75.7%).<br /> Most of them don’t have knowledge of risk factors of osteoarthritis such as daily works (54.3%), obesity (61.4%)<br /> as well as appropriate body positions for osteoarthritis (65.7%). There is 78.6% of patient use no-drug for<br /> treatment and there is 54.3% patient search for osteoarthritis’ informations on their own.<br /> Conclusions: Most of the patient know about OA, but their knowledge is insufficient, resulting in unproper<br /> treatment.<br /> Key words: osteoarthritis<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Khớp cấu tạo gồm: sụn, xương dưới sụn,<br /> dịch khớp, màng hoạt dịch và bao khớp. Thoái<br /> hóa khớp là bệnh của toàn bộ thành phần cấu<br /> tạo khớp, là sự mòn của sụn che phủ ở đầu<br /> <br /> xương trong khớp, xương dưới sụn dày lên tăng<br /> sinh dẫn đến gai xương, màng hoạt dịch xơ hóa.<br /> Thoái hóa khớp thường gây ra những cơn<br /> đau cấp hoặc đau kéo dài làm hạn chế vận động,<br /> ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Ngoài ra<br /> <br /> * Khoa Nội cơ xương khớp Bệnh viện Thống Nhất Tp. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Thị Ngần<br /> ĐT: 0985363469<br /> Email: thienphubui@gmail.com<br /> <br /> 252<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> thoái hóa khớp gây đau và biến đổi cấu trúc<br /> khớp dẫn đến tàn phế làm ảnh hưởng đến chất<br /> lượng cuộc sống và còn là gánh nặng cho kinh tế<br /> gia đình và toàn bộ xã hội .<br /> - Điều trị thoái hóa khớp bao gồm:<br /> + Nội khoa: Điều trị triệu chứng và điều trị<br /> cơ bản kết hợp với chế độ ăn và chế độ vận động<br /> thích hợp.<br /> + Ngoại khoa: phẫu thuật.<br /> - Thoái hóa khớp nếu được chẩn đoán sớm<br /> và điều trị kịp thời có thể làm chậm phát triển<br /> của bệnh, giảm triệu chứng đau đớn, hạn chế tàn<br /> phế, giúp duy trì chất lượng cuộc sống cho bệnh<br /> nhân…<br /> Trên thực tế thoái hóa khớp phổ biến nhưng<br /> người dân thiếu kiến thức về bệnh và không<br /> được điều trị đầy đủ. Theo thống kê của WHO<br /> có khoảng 0,3-0,5% dân số bị mắc các bệnh về<br /> khớp trong đó thoái hóa khớp chiếm 20%. Ở Mỹ<br /> 80% trên 55 tuổi bị thoái hóa khớp. Ở Pháp thoái<br /> hóa khớp chiếm 28% số bệnh về khớp. Ở Việt<br /> Nam thoái hóa khớp chiếm 10.41% các bệnh về<br /> xương khớp(1).<br /> - Mục tiêu nghiên cứu: khảo sát sự hiểu biết<br /> của người bệnh đối với bệnh thoái hóa khớp.<br /> - Mục đích: Hướng tới điều trị toàn diện và<br /> dự phòng bệnh thoái hóa khớp cho mọi người.<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Mô tả, cắt ngang.<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Bệnh nhân điều trị nội trú tại khoa Nội Cơ<br /> Xương Khớp từ tháng 4/2013 đến tháng 10/2013,<br /> có chẩn đoán thoái hóa khớp.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Bệnh nhân không hợp tác; bệnh nặng, đang<br /> bất ổn<br /> <br /> Thu thập số liệu<br /> - Sử dụng bảng câu hỏi, khảo sát:<br /> + Trình độ học vấn của bệnh nhân<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> + Hiểu biết của bệnh nhân về bệnh thoái hóa<br /> khớp<br /> + Biết mình bị mắc bệnh và thời gian mắc<br /> bệnh<br /> + Các yếu tố nguy cơ của bệnh thoái hóa<br /> khớp: cân nặng, công việc<br /> + Cách vận động và tư thế phù hợp cho bệnh<br /> nhân thoái hóa khớp<br /> + Dùng thuốc điều trị thoái hóa khớp<br /> + Tái khám<br /> + Tìm hiểu về bệnh thoái hóa khớp<br /> - Người phỏng vấn hỏi trực tiếp bệnh nhân,<br /> bệnh nhân tự trả lời hoặc nhờ sự giúp đỡ của<br /> người nhà khi không nhớ rõ các dữ kiện.<br /> - Xử lý số liệu: sử dụng phần mềm thống kê<br /> SPSS.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu<br /> Tổng số bệnh nhân: 70. Giới nữ: 41 chiếm<br /> (58,6%); nam 29 chiếm (41,4%).<br /> Độ tuổi: nhỏ nhất 50 tuổi, lớn nhất 88 tuổi.<br /> Nhóm tuổi: 50-59 (12,9%), 60-69 (24,3%), 70-79<br /> (37,1%), >80 (25,7%).<br /> <br /> Trình độ học vấn<br /> Bệnh nhân có trình độ đại học chiếm 23/70<br /> (32,9%).<br /> Bảng 1: Trình độ học vấn<br /> Trình độ học vấn<br /> Mù chữ<br /> Cấp 1<br /> Cấp 2<br /> Cấp 3<br /> Đại học<br /> Tổng số<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 2<br /> 20<br /> 10<br /> 15<br /> 23<br /> 70<br /> <br /> %<br /> 2,8<br /> 28,6<br /> 14,3<br /> 21,4<br /> 32,9<br /> 100<br /> <br /> Hiểu biết của bệnh nhân về bệnh<br /> Ý thức về bệnh<br /> Số bệnh nhân biết mình bị bệnh chiếm tỉ lệ<br /> cao 56/70 (80%).<br /> Bảng 2: Ý thức về bệnh<br /> Biết<br /> Không biết<br /> Tổng<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 56<br /> 14<br /> 70<br /> <br /> %<br /> 80<br /> 20<br /> 100<br /> <br /> 253<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Thời gian mắc bệnh<br /> Bảng 3: Thời gian mắc bệnh<br /> Đa số bệnh nhân có thời gian mắc bệnh từ 1<br /> năm trở lên 53/70 (75,7%).<br /> Số bệnh nhân<br /> 17<br /> 53<br /> 70<br /> <br /> < 1 năm<br /> >= 1 năm<br /> Tổng<br /> <br /> %<br /> 24,3<br /> 75,7<br /> 100<br /> <br /> Hiểu biết của bệnh nhân<br /> Tỉ lệ bệnh nhân không biết công việc có liên<br /> quan đến thoái hóa khớp chiếm 38/70 (54,3%).<br /> Bảng 4: Hiểu biết của bệnh nhân về ảnh hưởng của<br /> công việc đến bệnh thoái hóa khớp<br /> Số bệnh nhân<br /> <br /> %<br /> <br /> 32<br /> 38<br /> 70<br /> <br /> 45,7<br /> 54,3<br /> 100<br /> <br /> Biết<br /> Không biết<br /> Tổng<br /> <br /> Bảng 5: Hiểu biết của bệnh nhân về cân nặng có liên<br /> quan đến bệnh thoái hóa khớp<br /> Tỉ lệ bệnh nhân biết cân nặng có liên quan<br /> đến thoái hóa khớp là 27/70 chiếm (38,6%), có<br /> 24/70 (34,3%) bệnh nhân áp dụng các biện pháp<br /> giảm cân và không để tăng cân quá mức.<br /> Không Tổng<br /> biết<br /> số<br /> <br /> Có biết<br /> <br /> Số bệnh<br /> nhân<br /> %<br /> <br /> Áp dụng biện Không áp dụng<br /> pháp giảm biện pháp giảm<br /> cân<br /> cân<br /> 24<br /> 3<br /> 34,3<br /> <br /> 4,3<br /> <br /> 43<br /> <br /> 70<br /> <br /> 61,4<br /> <br /> 100<br /> <br /> Tỉ lệ số bệnh nhân biết cách vận động và các<br /> tư thế cho bệnh thoái hóa khớp là 24/70 (34,3%)<br /> <br /> 254<br /> <br /> Sử dụng thuốc đều đặn, liên tục<br /> Sử dụng thuốc không đều đặn<br /> Tổng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 25<br /> 30<br /> 55<br /> <br /> %<br /> 45,5<br /> 54,5<br /> 100<br /> <br /> Tỉ lệ bệnh nhân sử dụng thuốc đều đặn, liên<br /> tục là 25/55 (45,5%)<br /> Bảng 9: Hiểu biết của bệnh nhân về cách dùng thuốc<br /> Tỉ lệ bệnh nhân biết rõ cách sử dụng thuốc là<br /> 20/55(36,4%)<br /> Số bệnh nhân<br /> 20<br /> 30<br /> 05<br /> 55<br /> <br /> Biết rõ<br /> Biết không đầy đủ<br /> Không biết<br /> Tổng<br /> <br /> %<br /> 36,4<br /> 54,5<br /> 9,1<br /> 100<br /> <br /> Bảng 10: Tái khám<br /> Tỉ lệ bệnh nhân tái khám đều đặn là 45/70<br /> (64,2%)<br /> Tái khám đều đặn<br /> Không tái khám đều đặn<br /> Tổng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 45<br /> 25<br /> 70<br /> <br /> %<br /> 64,2<br /> 35,8<br /> 100<br /> <br /> Bảng 11: Tìm hiểu về bệnh<br /> <br /> Có tìm hiểu về bệnh<br /> <br /> Không Tổng<br /> tìm<br /> hiểu<br /> Qua sách, Qua<br /> Qua bệnh<br /> về<br /> báo,<br /> nhân nhân khác và<br /> bệnh<br /> internet viên y tế người nhà<br /> Số bệnh<br /> nhân<br /> %<br /> <br /> 16<br /> <br /> 18<br /> <br /> 4<br /> <br /> 32<br /> <br /> 70<br /> <br /> 22,9<br /> <br /> 25,7<br /> <br /> 5,7<br /> <br /> 45,7<br /> <br /> 100<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 24<br /> <br /> %<br /> 34,3<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> 46<br /> 70<br /> <br /> 65,7<br /> 100<br /> <br /> Tổng số bệnh nhân là 70, trong đó nữ 41<br /> người (58,6%), nam 29 người (41,4%).<br /> <br /> Bảng 7: Thuốc người bệnh sử dụng để điều trị bệnh<br /> thoái hóa khớp<br /> Có dung thuốc điều trị<br /> Không dung thuốc điều trị<br /> Tổng số<br /> <br /> Bảng 8: Hiểu biết của bệnh nhân về cách dùng thuốc<br /> <br /> Tỉ lệ số bệnh nhân tìm hiểu về bệnh qua<br /> nhân viên y tế chiếm 25,7%<br /> <br /> Bảng 6: Hiểu biết của bệnh nhân về vận động và các<br /> tư thế cho bệnh thoái hóa khớp<br /> <br /> Có biết áp dụng các tư thế vận<br /> động<br /> Không biết<br /> Tổng số<br /> <br /> Tỉ lệ bệnh nhân dùng thuốc do bác sĩ kê đơn<br /> là 55/70 (78,6%) (Bảng 7).<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 55<br /> 15<br /> 70<br /> <br /> %<br /> 78,6<br /> 21,4<br /> 100<br /> <br /> Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu<br /> <br /> Hiểu biết của bệnh nhân về bệnh thoái hóa<br /> khớp<br /> - Số bệnh nhân biết mình bị thoái hóa khớp<br /> là (80%), số bệnh nhân không biết mình bị bệnh<br /> chiếm tỉ lệ nhỏ (20%). Qua đây cho ta thấy bệnh<br /> nhân có ý thức về bệnh của mình<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014<br /> - Chỉ có (24,3%) bệnh nhân mắc bệnh < 1<br /> năm còn lại (75,7%) mắc bênh từ 1 năm trở lên.<br /> Điều này cho ta thấy bệnh không được phát<br /> hiện sớm.<br /> - Tuy đa số bệnh nhân (80%) biết mình mắc<br /> bệnh thoái hóa khớp nhưng phần lớn lại không<br /> biết các yếu tố nguy cơ liên quan đến thoái hóa<br /> khớp như công việc hằng ngày (54,3%), thừa<br /> cân, béo phì (61,4%) Trong số những bệnh nhân<br /> biết thừa cân béo phì có ảnh hưởng đến thoái<br /> hóa khớp thì vẫn còn (4,3%) số bệnh nhân không<br /> áp dụng biện pháp kiểm soát cân nặng. Điều này<br /> cho ta thấy từ nhận thức đến thực hành của bệnh<br /> nhân vẫn còn khoảng cách.<br /> - Về điều trị: đa số bệnh nhân (65,7%) không<br /> biết cách vận động và tư thế phù hợp với bệnh<br /> thoái hóa khớp. Mặc dù đa số bệnh nhân 55/70<br /> (78,6%) có dùng thuốc điều trị nhưng số bệnh<br /> nhân dùng thuốc đều đặn chỉ là 25/55 (45,5%) và<br /> chỉ có 20/55 (36,4%) số người biết rõ cách sử<br /> dụng thuốc. Điều này phản ánh sự hiểu biết của<br /> bệnh nhân về bệnh thoái hóa khớp chưa đầy đủ<br /> và toàn diện. Qua đó cho thấy nhân viên y tế<br /> chưa phát huy hết vai trò của mình trong việc<br /> truyền thông giáo dục kiến thức y học.<br /> - Có (64,2%) bệnh nhân tái khám đều đặn và<br /> có (54,3 %) tìm hiểu về bệnh. Kết quả này có thể<br /> liên quan đến trình độ học vấn của bệnh nhân<br /> (54,3%) bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu có<br /> trình độ từ cấp 3 trở lên. Điều này chứng tỏ bệnh<br /> nhân ngày nay đã quan tâm nhiều đến tình<br /> trạng sức khỏe của bản thân<br /> - Chỉ có(25,7%) tìm hiểu thông qua nhân viên<br /> y tế. Điều này cho thấy nhân viên y tế chưa phải<br /> là nguồn thông tin quan trọng nhất đối với bệnh<br /> nhân trong việc phổ biến kiến thức y học.<br /> - Từ những kết quả trên chúng tôi thấy mặc<br /> dù bệnh nhân có quan tâm đến tình trạng sức<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> khỏe của bản thân nhưng hiểu biết của bệnh<br /> nhân về bệnh thoái hóa khớp chưa đầy đủ. Từ<br /> đó dẫn đến thái độ thiếu tích cực trong điều trị<br /> và kiểm soát bệnh . Nhân viên y tế chưa giữ vai<br /> trò chủ đạo trong việc giáo dục truyền thông<br /> kiến thức y học.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> - Đa số bệnh nhân biết mình bị thoái hóa<br /> khớp (80%). Phần lớn bệnh nhân có thời gian<br /> mắc bệnh từ 1 năm trở lên (75,7%)<br /> - Phần lớn bệnh nhân không hiểu về các yếu<br /> tố nguy cơ của bệnh thoái hóa khớp như công<br /> việc hằng ngày (54,3%) thứa cân béo phì (61,4%).<br /> - Tỉ lệ bệnh nhân không biết về cách vận<br /> động các tư thế phù hợp cho bệnh nhân thoái<br /> hóa khớp (65,7%)<br /> - Tỉ lệ bệnh nhân không dùng thuốc điều<br /> trị 55/70 (78,6%), trong đó có 25/55 (45,5%)<br /> dùng thuốc đều, có 20/55 (36,4%) hiểu rõ cách<br /> dùng thuốc.<br /> - Tỉ lệ bệnh nhân tái khám đều là 64,2%<br /> - Đa số bệnh nhân có tìm hiểu về bệnh thoái<br /> hóa khớp 54,3%. Chỉ có 25,7% tìm hiểu bệnh qua<br /> nhân viên y tế.<br /> <br /> ĐỀ XUẤT<br /> Để dự phòng và điều trị toàn diện bệnh<br /> thoái hóa khớp nhân viên y tế cần tích cực chủ<br /> động tuyên truyền phổ biến kiến thức y học<br /> cho bệnh nhân.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> http://www.medinet.hochiminhcity.gov.vn/ttyh/bshkhkt/thoa<br /> ihoakhop.htm. Nguyễn Thị Bay Bài giảng Thoái hóa khớp.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 11-04-2014<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 20-04-2014<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 20-05-2014<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014<br /> <br /> 255<br /> <br />