Khảo sát tình hình sử dụng vị thuốc cổ truyền tại khảo sát tình hình sử dụng vị thuốc cổ truyền tại Viện Y Dược học Dân tộc - TP. Hồ Chí Minh trong thời gian năm 2015-2017 trong thời gian năm 2015 2017

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> <br /> KHẢO SÁT TÌNH HÌNH SỬ DỤNG VỊ THUỐC CỔ TRUYỀN<br /> TẠI VIỆN Y DƯỢC HỌC DÂN TỘC - THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH<br /> TRONG THỜI GIAN NĂM 2015 - 2017<br /> Trần Thị Thanh Hương*, Nguyễn Thị Hải Yến**, Võ Thị Diệu Tuyết**, Lê Đặng Tú Nguyên**,<br /> Phạm Đình Luyến**, Trần Hùng**<br /> <br /> TÓMTẮT<br /> Mở đầu: Nhu cầu chăm sóc sức khỏe bằng việc sử dụng thuốc cổ truyền đang trở thành một xu hướng<br /> lựa chọn trong điều trị của người dân Việt Nam. Việc đảm bảo cung ứng vị thuốc cổ truyền đầy đủ, kịp<br /> thời, đáp ứng nhu cầu sử dụng là một trong những vấn đề có ý nghĩa thực tiễn quan trọng tại Viện Y Dược<br /> học Dân tộc - TP. Hồ Chí Minh.<br /> Mục tiêu: Khảo sát tình hình sử dụng vị thuốc cổ truyền, phân tích được sự chuyển dịch trong phân<br /> nhóm ABC của vị thuốc cổ truyền từ năm 2015 đến năm 2017.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu dữ liệu từ nguồn dữ liệu hành chánh để khảo sát tình hình sử<br /> dụng vị thuốc cổ truyền tại Viện Y Dược học Dân tộc - TP. Hồ Chí Minh trong thời gian từ năm 2015 đến<br /> năm 2017.<br /> Kết quả: Giá trị vị thuốc cổ truyền theo nguồn gốc giảm dần theo thứ tự Bắc, Bắc-Nam, Nam. Nhóm<br /> tác dụng dược lý chiếm số lượng cao là Phát tán phong thấp; Thanh nhiệt giải độc; Trừ thấp lợi thủy; Hoạt<br /> huyết, khử ứ; Bổ âm, bổ huyết; Bổ dương, bổ khí; và nhóm có giá trị cao là Bổ dương, bổ khí; An thần; Chỉ<br /> huyết; Hoạt huyết khử ứ; Bổ huyết; Bổ khí. Bộ phận dùng có số lượng lớn là rễ, thân rễ, quả; và có giá trị<br /> cao là rễ, rễ củ, quả thể nấm. Nhóm A chỉ với 19 - 25 vị thuốc cổ truyền, từ 10,9% đến 13,5% tổng số<br /> lượng, chiếm từ 69,8% đến 70,4% tổng giá trị.<br /> Kết luận: Nghiên cứu đã xác định các nhóm vị thuốc cổ truyền có vai trò quan trọng, đưa ra đề xuất<br /> nâng cao công tác cung ứng thuốc.<br /> Từ khóa: Vị thuốc cổ truyền, phân tích ABC, Viện Y Dược học Dân tộc, TP. Hồ Chí Minh.<br /> ABSTRACT<br /> SURVEY ON USE OF TRADITIONAL HERBAL MEDICINE<br /> AT TRADITIONAL MEDICINE INSTITUTE - HO CHI MINH CITY IN THE PERIOD 2015 – 2017<br /> Tran Thi Thanh Huong, Nguyen Thi Hai Yen, Vo Thi Dieu Tuyet, Le Dang Tu Nguyen,<br /> Pham Dinh Luyen, Tran Hung<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 450 – 455<br /> <br /> Introduction: The demand for health care using traditional medicine is becoming a trend in<br /> treatment’s choice for Vietnamese people. Ensuring to supply traditional herbal medicines sufficient and<br /> timely to satisfy the demand is one of the important practical issues at the Traditional Medicine Institute -<br /> HCMC.<br /> Objectives: To survey the use of traditional herbal medicine, analyze the changes in the ABC group of<br /> traditional herbal medicine in the period 2015 - 2017.<br /> *<br /> Viện Y Dược học Dân tộc Thành phố Hồ Chí Minh<br /> **<br /> Khoa Dược, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. Phạm Đình Luyến ĐT: 0908481109 Email: dinhluyen@ump.edu.vn<br /> <br /> 450 Chuyên Đề Dược<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Method: Retrospective data from administrative database to survey on realistic usage of traditional<br /> herbal medicine at the Traditional Medicine Institute - HCMC from the year of 2015 to 2017.<br /> Results: The value of traditional herbal medicines by descent is in the order of North, North-South and<br /> South. Group pharmacological effects of high numbers: low rheumatism; heat detoxification; Low-margin<br /> hydropower; enhance blood circulation; add Qi; Group of pharmacological effects of high value: add Qi;<br /> sedative; stop bleeding; congestion of blood; blood donation. Parts used in large quantities are mainly roots,<br /> rhizomes, fruits; High value components: roots, tuberous root, mushrooms. Group A with 19 - 25<br /> traditional herbal medicines, ranging from 10.9% to 13.5% of the total quatity, accounting for 69.8% to<br /> 70.4% of the total value.<br /> Conclusion: The research has identified the traditional drug groups play an important role, proposed<br /> to improve the supply of medicines.<br /> Key words: Traditional medicine, ABC analysis, Traditional Medicine Institute, HCMC.<br /> ĐẶTVẤNĐỀ phương pháp y học cổ truyền(2). Chính vì<br /> vậy, việc đảm bảo dược liệu và VTCT đầy<br /> Thuốc là chế phẩm có chứa dược chất hoặc<br /> đủ, kịp thời, đáp ứng nhu cầu sử dụng của<br /> dược liệu dùng cho người nhằm mục đích<br /> người bệnh là một trong những vấn đề có ý<br /> phòng bệnh, chẩn đoán bệnh, chữa bệnh, điều<br /> nghĩa thực tiễn quan trọng cho việc cung ứng<br /> trị bệnh, giảm nhẹ bệnh, điều chỉnh chức năng<br /> thuốc tại Viện Y Dược học Dân tộc. Do đó,<br /> sinh lý cơ thể người bao gồm thuốc hóa dược,<br /> nghiên cứu được thực hiện để khảo sát và<br /> thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, vắc xin và<br /> phân tích tình hình sử dụng VTCT tại Viện Y<br /> sinh phẩm(3). Vì vậy, thuốc nói chung và thuốc<br /> Dược học Dân tộc - TP. Hồ Chí Minh trong<br /> cổ truyền nói riêng, đóng vai trò hết sức quan<br /> thời gian từ năm 2015 đến năm 2017.<br /> trọng trong công tác bảo vệ sức khỏe nhân dân.<br /> PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> Tại Viện Y Dược học Dân tộc - TP. Hồ<br /> Chí Minh, bên cạnh dược liệu thì vị thuốc cổ Thiết kế nghiên cứu<br /> truyền (VTCT), được chế biến theo lý luận Nghiên cứu hồi cứu dữ liệu để khảo sát<br /> và phương pháp của y học cổ truyền, là một tình hình sử dụng VTCT thông qua các dữ liệu<br /> hành chánh về VTCT tại Viện Y Dược học Dân<br /> yếu tố cốt lõi cấu thành thuốc cổ truyền<br /> tộc - TP. Hồ Chí Minh trong thời gian từ năm<br /> dùng để phòng bệnh, chữa bệnh bằng 2015 đến năm 2017.<br /> phương pháp y học cổ truyền. Đồng thời,<br /> Nội dung nghiên cứu<br /> trên thế giới việc sử dụng thuốc cổ truyền<br /> Nghiên cứu phân tích số lượng và giá trị<br /> ngày càng tăng và nhu cầu chăm sóc sức của các vị thuốc cổ truyền được phân loại theo<br /> khỏe bằng việc sử dụng thuốc cổ truyền (i) nguồn gốc; (ii) nhóm tác dụng dược lý; (iii)<br /> cũng đang trở thành một xu hướng lựa chọn bộ phận dùng, cụ thể:<br /> trong điều trị của người dân Việt Nam. Việc (i) VTCT được phân loại thành 3 nguồn gốc:<br /> cung ứng đầy đủ và kịp thời thuốc cổ truyền Bắc: là các VTCT được nhập khẩu;<br /> vừa là nhiệm vụ vừa là thách thức của công Nam: là các VTCT được chế biến trong nước;<br /> tác dược bệnh viện, nhất là đối với Viện Y Bắc - Nam: là các VTCT có thể sử dụng<br /> Dược học Dân tộc, một đơn vị dẫn đầu thay thế giữa nguồn gốc Bắc và Nam được<br /> trong công tác khám chữa bệnh bằng quy định tại Thông tư số 12/2010/TT-BYT về<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Dược 451<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> việc Ban hành Danh mục thuốc y học cổ quy về chi phí năm 2017 sử dụng chỉ số giá<br /> truyền chủ yếu sử dụng tại các cơ sở khám tiêu dùng (Consumer Price Index - CPI). Số<br /> chữa bệnh(4). liệu được phân tích theo phương pháp thống<br /> (ii) VTCT được phân loại thành 31 nhóm kê mô tả.<br /> tác dụng dược lý theo lý luận của YHCT được KẾTQUẢNGHIÊNCỨU<br /> quy định tại Thông tư số 12/2010/TT-BYT(4).<br /> Tình hình sử dụng vị thuốc cổ truyền theo<br /> (iii) Bộ phận dùng của VTCT sẽ được nguồn gốc<br /> phân loại theo tình hình thực tế tại Viện như<br /> VTCT có nguồn gốc Nam chiếm ưu thế<br /> rễ, thân rễ, lá và các bộ phận dùng khác.<br /> với tỷ lệ số lượng cao nhất lần lượt qua các<br /> Nghiên cứu áp dụng kỹ thuật phân tích<br /> ABC và theo dõi sự chuyển đổi nhóm của năm là 35,8%, 38,2%, 41,3%. Trong từng<br /> các vị thuốc cổ truyền(1). Với tỷ lệ về giá trị năm, chiếm giá trị cao nhất là VTCT nguồn<br /> của các nhóm được quy định như sau: gốc Bắc, kế tiếp là nguồn gốc Bắc-Nam,<br /> Nhóm A: chiếm 75 - 80% tổng giá trị VTCT; cuối cùng là nguồn gốc Nam. Vị thuốc cổ<br /> Nhóm B: chiếm 15 - 20% tổng giá trị VTCT; truyền nguồn gốc Bắc được nhập khẩu tuy<br /> Nhóm C: chiếm 5 -10% tổng giá trị VTCT. có số lượng không nhiều nhưng lại có giá<br /> Nghiên cứu quy ước đối với tác dụng trị cao nhất, vì vậy cần kiểm soát chặt chẽ<br /> dược lý, nhóm khác là nhóm có số lượng