Khoa học và trồng và chăm sóc rừng - Phần 7

Chia sẻ: Dweferhyj Gerhrtdjhtyd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

119
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kết quả nghiên cứu chứng tỏ quần thể loài thực vật có một mật độ hợp lý, nghĩa là mật độ lớn nhất của sức sản xuất trên một đơn vị diện tích trong thời kỳ khác nhau của quần thể loài thực vật, mật độ hợp lý của từng thời kỳ không phải chỉ số cố định mà là một phạm vi hợp lý ( có giới hạn trên và giới hạn dưới). Đường cong của mật độ hợp lý có thể dùng quan hệ sản lượng cá thể bình quân với mật độ để bỉểu thị theo một đường cong hình chữ S lệch...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoa học và trồng và chăm sóc rừng - Phần 7

61 kÕt cÊu s¶n xuÊt, tÝch luü s¶n l-îng sinh vËt, mËt ®é vµ s¶n l-îng bé phËn thu ho¹ch. KÕt qu¶ nghiªn cøu chøng tá quÇn thÓ loµi thùc vËt cã mét mËt ®é hîp lý, nghÜa lµ mËt ®é lín nhÊt cña søc s¶n xuÊt trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch trong thêi kú kh¸c nhau cña quÇn thÓ loµi thùc vËt, mËt ®é hîp lý cña tõng thêi kú kh«ng ph¶i chØ sè cè ®Þnh mµ lµ mét ph¹m vi hîp lý ( cã giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n d-íi). §-êng cong cña mËt ®é hîp lý cã thÓ dïng quan hÖ s¶n l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n víi mËt ®é ®Ó bØÓu thÞ theo mét ®-êng cong h×nh ch÷ S lÖch sang tr¸i cña Logistic: LogW= k/{`1 + exp(blnN- a], trong ®ã W lµ s¶n l-îng c¸ thÓ c©y rõng; N lµ mËt ®é; k lµ gi¸ trÞ giíi h¹n trªn s¶n l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n t-¬ng øng víi sinh tr-ëng b×nh qu©n; b,a lµ hÖ sè håi quy exp lµ c¬ sè cña log tù nhiªn, nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ lý luËn nµy ®èi víi qu¶n lý khoa häc mËt ®é rõng trång cã mét ý nghÜa quan träng. NÕu tõ gãc ®é tæng s¶n l-îng gç ®Ó xem xÐt hiÖu øng mËt ®é, tÝnh h×nh sÏ phøc t¹p h-n, nh-ng quy luËt c¬ b¶n vÉn lµ nh- nhau.. Trong thêi kú ®Çu sinh tr-ëng cña l©m phÇn do trång dµy lµm cho c©y rõng lîi dông ®Çy ®ñ sím h¬n kh«ng gian dinh d-ìng, tõ ®ã cã thÓ ë møc ®é nhÊt ®Þnh lµm t¨ng tæng s¶n l-îng. Quan ®iÓm nµy ®-îc nhiÒu ng-êi thõa nhËn. §ã lµ c¬ së ly luËn cho viÖc trång rõng ë giai ®o¹n ®-êng kÝnh kh«ng lín, trång rõng chÕ biÕn giÊy sîi, ¸p dông mËt ®é trång rõng cao h¬n hiÖu øng mËt ®é ®èi víi tæng s¶n l-îng v× lý luËn mËt ®é hîp lý ph¶i gi¶i quyÕt ®-îc mét sè vÊn ®Ò vÒ nhËn thøc tr-íc ®©y chÆt tØa th-a n©ng cao s¶n l-îng rõng hay kh«ng Wu Zeng Zhi n¨m 1984 ®· ph¸t hiÖn trong rõng trång c©y B¸ch NhËt B¶n khÐp kÝn ®Çy ®ñ tØa th-a 50%, tØ lÖ lîi dông ¸nh s¸ng kh«ng nh÷ng kh«ng lµm gi¶m l-îng l¸ mµ cßn t¨ng thªm, kh«ng chØ chøng minh l©m phÇn ph¶i cã mËt ®é hîp lý mµ cßn nãi râ chÆt tØa th-a lµm t¨ng s¶n l-îng c©y rõng. C¨n cø vµo nguyªn lý mËt ®é hîp lý «ng ®Ò ra ph-¬ng ph¸p qu¶n lý mËt ®é hÖ thèng nghÜa lµ th«ng qua chän mËt ®é trång rõng, qu¶n lý ch¨m sãc rõng trång chÆt chän, chÆt tØa th-a ®Ó ®iÒu chØnh mËt ®é lµm cho l©m phÇn b¾t ®Çu ®· cã mét mËt ®é hîp lý vµ cuèi cïng mËt ®é vÉn b¶o ®¶m trong mét ph¹m vi hîp lý, nghÜa lµ tr¶i qua nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh cuèi cïng ®¹t ®Õn mét thêi kú chÆt chÝnh. Ý nghÜa cña ph-¬ng ph¸p qu¶n lý mËt ®é hÖ thèng lµ ë chç chuyÓn sù tiªu hao n¨ng l-îng do c¹nh tranh g©y ra thµnh mét rõng s¶n xuÊt lµ con ®-êng quan trnäng ®Ó n©ng cao s¶n l-îng rõng (3) T¸c dông mËt ®é ®èi víi s¶n l-îng c©y rõng Nghiªn cøu t¸c dông cña mËt ®é ®èi víi s¶n l-îng l©m phÇn cã hai ý nghÜa: Tr-íc hÕt rõng gç cñi, rõng bét giÊy cã chu kú ng¾n cã mét ý nghÜa hiÖn thùc râ rÖt; sau ®ã do s¶n l-îng thÓ hiÖn toµn diÖn søc s¶n xuÊt cña rõng, cµng ph¶n ¸nh søc s¶n xuÊt søc quang hîp cña l©m phÇn. Do ®ã rÊt nhiÒu lý luËn mËt ®é( nh- phÐp 3/2), phÐp c©n b»ng thu ho¹ch cuèi cïng, lý luËn mËt ®é hîp lý ®Òu lµ b¾t ®Çu tõ s¶n l-îng, sau ®ã suy ra mét bé phËn s¶n l-îng thu ho¹ch. VÝ dô lý luËn mËt ®é hîp lý tr-íc hÕt ph¶i th«ng qua mèi quan hÖ mËt ®é c©y vµ s¶n l-îng. Lý luËn mËt ®é hîp lý chøng lµ qu¸ tr×nh th«ng qua c¸c loµi c©y l©m nghÞp vµ n«ng Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
62 nghiÖp mËt ®é trång c©y vµ s¶n l-îng, sau ®ã ph¸t triÓn lý luËn mËt ®é hîp lý tån t¹i rÊt phæ biÕn trong giíi thùc vËt vµ ®Ò suÊt mét c«ng thøc ®-êng mËt ®é hîp lý LnW= k/ [1+exp (b x lnN –a)]. H×nh 3-4 lµ biÓu ®å thÓ hiÖn mËt ®é víi träng l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n s¶n l-îng trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch lu«n lu«n biÕn ®æi theo th-ßi gian. Tõ biÓu ®å còng cã thÓ thÊy trong thêi kú ®Çu cña sinh tr-ëng mËt ®é kh«ng liªn quan ®Õn sinh tr-ëng träng l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n cña mËt ®é gÇn nh- b»ng nhau, s¶n l-îng trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch t¨ng theo mËt ®é. Trong thêi kú nµy ®é chªnh cña ®-êng th¼ng cña LnW – lnN = 0, LnY- lnN = 1(W lµ träng l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n, Y lµ s¶n l-îng b×nh qu©n trªn mét ®în vÞ diÖn tÜch, N lµ mËt ®é) sù biÕn ®æi cña c¸ thÓ kh«ng ngõng theo thêi gian, sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh sù c¹nh tranh tr-íc hÕt lµ b¾t ®Çu tõ mËt ®é cao dÇn dÇn ®Õn mËt ®é thÊp. T¸c dông øc chÕ cña sù c¹nh tr¹nh lµm cho t¨ng tr-ëng c¸ thÓ bÞ gi¶m ®i sinh tr-ëng chËm l¹i, do ®ã träng l-îng c¸ thÓ b×nh qu©n cña mËt ®é thÊp dÇn dÇn v-ît qu¸ mËt ®é cao, sai sè s¶n l-îng gi÷a c¸c mËt ®é còng gi¶m dÇn ®Õn mét thêi gian nhÊt ®Þnh mËt ®é thÊp gÇn víi mËt ®é cao ®Ó ®uæi kÞp s¶n l-îng cña mËt ®é cao. C¨n cø vµo ®Þnh nghÜa cña mËt ®é hîp lý trong thêi kú sinh tr-ëng kh¸c nhau mËt ®é cao nhÊt cña s¶n l-îng Trong ph¹m vi mËt ®é hîp lý ®é chªnh lÑch ®-êng th¼ng LnW – lnN lµ b»ng –1 ®é chªnh cña ®-êng th¼ng LnY – LnN lµ 0 chøng tá s¶n l-îng trong ph¹m vi hîp lý lµ nh- nhau. Sinh tr-ëng mËt ®é thÊp lóc nµy vÉn nhanh h¬n mËt ®é cao, ®é chªnh lÖch cña ®-êng th¼ng LnY-lnN v-ît qu¸ -1, tiÕp tôc nhá dÇn, ®é chªnh lÖch ®-êng th¼ng Lny – LnN v-ît qu¸ 0, s¶n l-îng mËt ®é cao v-ît qu¸ mËt ®é thÊp , mËt ®é cao nhÊt cña s¶n l-îng trung b×nh chÝnh lµ mËt ®é hîp lý lóc nµy. Sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh mËt ®é thÊp s¸t gÇn mËt ®é hîp lý l¹i ®uæi kÞp mËt ®é hîp lý h×nh thµnh mét ph¹m vi mËt ®é hîp lý. Sù biÕn ®æi theo thêi gian mËt ®é hîp lý hay ph¹m vi hîp lý kh«ng ngõng tõ cao ®Õn thÊp quü tÝch di ®éng ®ã sÏ h×nh thµnh mét chuçi di ®éng hîp lý. Tõ trªn ta cã thÓ biÕt mËt ®é hîp lý lµ mét ph¹m vi cã giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n d-íi, ®-êng mËt ®é hîp lý lµ mét ®-êng cong logitic më réng ra bªn tr¸i. Khi rõng cã thÓ h×nh thµnh mét tuyÕn mËt ®é hîp lý ®iÓn h×nh lµ mét ph¹m vi mËt ®é hîp lý kh¸ hÑp vµ lµ mét b¶o ®¶m kh¸ hÑp ®Ó chän mét mËt ®é hîp lý. §ång thêi vÒ mÆt lý luËn cã thÓ gi¶i quyÕt m©u thuÉn phÐp 3/2 vµ phÐp c©n b»ng s¶n l-îng cuèi cïng. Lý luËn vÒ mËt ®é thÝch hîp ®-îc øng dông ë bé phËn sau thu ho¹ch cho nªn x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn tuú môc tiªu thu ho¹ch cã thÓ ¸p dông quy luËt trªn. 4) T¸c dông cña mËt ®é ®èi víi chÊt l-îng gç MËt ®é trång rõng t¨ng cã thÓ lµm cho th©n c©y ph¸t triÓn trßn ®Òu ®é nhän nhá h×nh th©n c©y th¼ng( chñ yÕu lµ c©y l¸ réng) ph©n cµnh nhá cã lîi cho ph©n cµnh tù nhiªn lµm gi¶m bít c¸i kh«ng cã lîi lµ m¾t sÑo. Nh-ng nÕu nh- l©m phÇn qua dµy th©n c©y m¶nh nhá t¸n c©y hÑp kh«ng phï hîp víi yªu cÇu vÒ gç, kh«ng phï hîp víi chÊt l-îng, cho nªn ph¶i ch¸ch sù xuÊt hiÖn lo¹i rõng nµy. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
63 MËt ®é ¶nh h-ëng ®Õn kÕt cÊu gi¶i phÉu cña gç, tÝnh chÊt ho¸ häc, vËt lý häc cña gç, nh-ng t×nh h×nh kh¸ phøc t¹p. Nãi trung trång th-a sÏ lµm cho vßng n¨m cña c©y trång réng ra do ®-êng kÝnh cña lç qu¶n bµo lín, v¸ch tÕ bµo máng, xoang v¸ch t¨ng nªn lµm cho c-êng ®é chèng uÊn ®é cøng ®Òu gi¶m xuèng, tõ ®ã chÊt l-îng cña gç còng gi¶m. C©y gç ë phÝa nam gãc s-ên tÇng S2 vµ ®é kÕt tinh t-¬ng ®èi t¨ng theo sù gi¶m mËt ®é lµm cho tÝnh chÊt vËt lý häc, lùc häc cña gç gi¶m. Nh-ng còng cã mét sè loµi c©y dông l¸ nh- Th«ng, Såi vßng n¨m t¨ng nªn vÉn ®¶m b¶o t¨ng tr-ëng theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh, thµnh c«ng lín chÊt l-îng cña gç, ®èi víi loµi c©y l¸ réng sù t¨ng vßng n¨m còng kh«ng cã g× bÞ ¶nh h-ëng. §iÒu quan träng lµ môc ®Ých yªu cÇu kh¸c nhau ®èi víi chÊt l-îng gç nh- gç V©n Sam ®Ó lµm nh¹c cô yªu cÇu vßng n¨m ph¶i ®Òu vµ dµy nªn ph¶i trång trong rõng dµy nh-ng ®èi víi gç lµm giÊy t¨ng theo mËt ®é, ®é dµi cña sîi tû lÖ c¸c cÊp sîi ph¶i ®ång ®Òu cho nªn mËt ®é trång rõng cã thÓ n©ng cao chÊt l-îng giÊy sîi. CÇn chØ ra r»ng h×nh d¸ng th©n c©y ë møc ®é lín quyÕt ®Þnh bëi ®Æc tÝnh di truyÒn cña loµi, dïng mËt ®é ®Ó xóc tiÕn cã mét h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. 5) T¸c dông cña mËt ®é ®èi víi sinh tr-ëng bé rÔ vµ tÝnh æn ®Þnh cña l©m phÇn. Nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu vÒ ¶nh h-ëng cña mËt ®é ®èi víi sinh tr-ëng bé rÔ c©y rõng cßn ch-a nhiÒu, tõ nh÷ng nghiªn cøu cã thÓ thÊy ®-îc mét quy luËt t-¬ng ®«i phæ biÕn, trång qu¸ dµy sÏ lµm ¶nh h-ëng ®Õn sù ph¸t triÓn bé rÔ c©y rõng. Trong rõng ph¹m vi ph©n bè l»m ngang cña bé rÔ kh¸ nhá, ph©n bè ®-êng th¼ng kh¸ n«ng nh÷ng nghiªn cøu vÒ c©y Th«ng, Sa Méc, D-¬ng ®Òu cã thÓ ®-a ra kÕt luËn t-¬ng tù. Trong l©m phÇn qu¸ dµy kh«ng chØ lµm cho bé rÔ c¸ thÓ c©y rõng nhá mµ tæng s¶n l-îng rÔ toµn rõng còng Ýt ®i. V¶ l¹i bé rÔ cïng mét loµi c©y rÔ liÒn nhau lµm t¨ng thªm sù c¹nh tranh vµ ph©n ho¸ gi÷a c¸c c¸ thÓ. Trong rõng dµy ph©n phèi vËt chÊt sinh tr-ëng gÇn nh- cung cÊp cho sinh tr-ëng phÇn trªn mÆt ®Êt t×nh h×nh sinh tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña bé rÔ c©y rõng cã quan hÖ rÊt lín ®Õn tÝnh æn ®Þnh vµ sinh tr-ëng cña c¶ c©y. L©m phÇn qu¸ dµy kh«ng nh÷ng lµm cho sinh tr-ëng cña bé phËn trªn mÆt ®Êt m¶nh nhá mµ lµm cho bé rÔ bÞ ¶nh h-ëng, nh÷ng c©y nh- vËy rÊt rÔ bÞ giã ®æ vµ rÔ bÞ s©u bÖnh h¹i x©m nhiÔm l©m phÇn ë tr¹ng th¸i kh«ng æn ®Þnh, nh÷ng l©m phÇn qu¸ th-a th× ph¶i xem sÐt tÝnh ®iÒu kiÖn cña ®Êt trong vïng ®Êt Èm, ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng tèt chØ cÇn c©y rõng cã thÓ c¹nh tranh ®-îc c¸c loµi c©y kh¸c ( cá d¹i, c©y bôi, d©y leo) lµ cã thÓ ®øng v÷ng dï lµ mét c©y ®¬n ®éc còng cã thÓ sinh tr-ëng b×nh th-êng. Trong nh÷ng vïng ®Êt kh«ng æn ®Þnh vÒ n-íc l©m phÇn cÇn cã mét ®é tµn che nhÊt ®Þnh míi cã thÓ ®¶m b¶o c©y rõng chiÕm -u thÕ trong mét quÇn x· vµ cã lîi cho viÖc ®Ò kh¸ng nh÷ng ¶nh h-ëng bÊt lîi cña nh©n tè m«i tr-êng, nh- l©m phÇn qu¸ th-a, khÐp t¸n muén sÏ gi¶m bít tÝnh æn ®Þnh Quy luËt t¸c dông cña mËt ®é ®· ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy trong mét tæ hîp c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ nhÊt ®Þnh vÒ kh¸ch quan tån t¹i mét ph¹m vi Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
64 thÝch hîp nhÊt vÒ sinh vËt häc, trong ph¹m vi ®ã kÕt cÊu l©m phÇn hîp lý cho mét s¶n l-îng tèt nhÊt c¸ thÓ c©y rõng khoÎ m¹nh sinh tr-ëng c©y rõng æn ®Þnh h×nh th©n sÏ tèt h¬n. Vµ ph¹m vi mËt ®é thÝch hîp ®ã kh«ng thay ®æi trong qóa tr×nh sinh tr-ëng c©y rõng, thêi kú sinh tr-ëng ph¸t triÓn kh¸c nhau xÏ cã ph¹m vi mËt ®é thÝch hîp nhÊt kh¸c nhau. NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i th«ng qua th¨m dß lý luËn vµ thùc nghiÖm, ®iÒu tra t×m cho ®-îc mËt ®é pham vi thÝch hîp nhÊt trong thêi kú ph¸t triÓn 1.2 Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn kh¸c nhau MËt ®é thÝch hîp nhÊt kh«ng ph¶i lµ mét h»ng sè mµ lµ mét ph¹m vi sè l-îng biÕn ®æi theo c¸c nh©n tè môc ®Ých kinh doanh ,loµi c©y trång, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, kü thuËt vµ thêi kú trång vµ ch¨m sãc. §Ó x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn th× ph¶i lµm râ mèi quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi c¸c nh©n tè ®ã mËt ®é ban ®Çu ( mËt ®é trång rõng) lµ c¬ së h×nh thµnh l©m phÇn cña c¸c thêi kú, nguyªn t¾c x¸c ®Þnh mËt ®é ban ®Çu bao gåm 1.2.1.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi môc ®Ých kinh doanh Môc ®Ých kinh doanh tr-íc hÕt lµ loµi c©y. Loµi c©y kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng kÕt cÊu cô thÓ cÇn thiÕt kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh trång vµ ch¨m sãc, mËt ®é l©m phÇn còng kh¸c nhau khi x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn, x¸c lËp mét t- t-ëng chØ ®¹o ph¶i thèng nhÊt mét kÕt cÊu vÒ chøc n¨ng vÝ dô trång rõng c©y lÊy gç ph¶i cã nh÷ng l©m phÇn h×nh thµnh mét kÕt cÊu cô thÓ cã lîi cho sinh tr-ëng cña th©n x¸c ®Þnh mËt ®é trång rõng thÝch hîp nhÊt theo lo¹i gç môc ®Ých nãi chung m©tj ®é trång rõng cña nh÷ng c©y gç lín( gç xÎ, gç v¸n sµn gç v¸n Ðp) ph¶i nhá h¬n mét chót ®Ó cho kh«ng gian dinh d-ìng cña c¸ thÓ c©y gç lín h¬n hoÆc lµ thêi kú ban ®Çu trång dµy võa ph¶i ®Ó lîi dông kh«ng gian dinh d-ìng, thêi kú sau tiÕn hµnh chÆt tØa th-a víi c-êng ®é lín ®Ó xóc tiÕn sinh tr-ëng ®-êng kÝnh. §èi víi c©y gç nhá ( gç chèng lß, gç lµm cét, gç lµm giÊy) cã thÓ trång dµy h¬n ®Ó thu ®-îc s¶n l-îng gç lín h¬n ®èi víi nh÷ng loµi gç mäc nhanh lu©n kú khai th¸c ng¾n yªu cÇu ph¶i ch¨m sãc, mËt ®é trång rõng ®Òu ph¶i nhá h¬n ®Ó sóc tiÕn sinh tr-ëng ®-êng kÝnh ®Ó lîi dông ®-îc kh«ng gian sinh tr-ëng ®Çy ®ñ §èi víi rõng phßng hé c¨n cø vµo loµi c©y kh¸c nhau mµ s¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn yªu cÇu cña viÖc chèng xãi mßn lµ t¨ng nhanh ®é che phñ cña l©m phÇn, nãi chung mËt ®é trång rõng ph¶i lín ®Ó t¨ng nhanh ®é khÐp t¸n cña l©m phÇn , nh-ng mÊy n¨m gÇn ®©y nhiÒu ng-êi nghiªn cøu ph¸t hiÖn r»ng trong nh÷ng khu rõng kh«ng æn ®Þnh vÒ n-íc lîi dông ®Çy ®ñ tµi nguyªn thùc vËt tù nhiªn trªn ®Êt trång rõng cã thÓ lµm gØam mËt ®é trång rõng cña toµn c©y gç mµ b¶o ®¶m ®-îc ®Êt n-íc cã lîi cho viÖc h×nh thµnh nhanh mét kÕt cÊu l©m phÇn c©y gç, c©y buÞ vµ cá, cµng ph¸t huy tèt h¬n viÖc b¶o vÖ ®Êt vµ n-íc; ®èi víi rõng phßng gÝo cè ®Þnh c¸t th× lÊy nguyªn t¾c khèng chÕ c¸t lµ chÝnh vÒ mÆt lý luËn ph¶i trång dµy h¬n, trong thùc tÕ th-êng bÞ ¶nh h-ëng cña nh÷ng ®iÒu kiÖn khèc liÖt cña ®Êt c¸t. NÕu chän nh÷ng c©y bôi cã t¸n réng thÝch hîp lµm Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
65 cho mËt ®é trång rõng nhá h¬n còng cã thÓ che phñ ®-îc ®Êt rõng, ®èi víi rõng phßng hé ®ång ruéng ph¶i lµm cho mËt ®é vµ phèi chÕ t-¬ng øng víi hÖ sè thÊu quang. MËt ®é rõng kinh tÕ ph¶i cã lîi cho viÖc s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn lîi dông chñ yÕu phÇn lín lµ môc ®Ých lÊy qu¶ yªu cÇu t¸n c©y ph¶i cã ®é chiÕu s¸ng ®Çy ®ñ vµ vÒ nguyªn t¾c trong qu¸ tr×nh khai th¸c kh«ng chÆt tØa th-a cho nªn mËt ®é trång rõng lµ kh«ng qu¸ nhá. Trång nh÷ng khu rõng lÊy cñi vµ rõng lÊy sîi nãi chung ph¶i trång dµy ®Ó lîi dông kh«ng gian ban ®Çu nh-ng trong kú thu ho¹ch kh«ng v× qu¸ dµy mµ lµm cho s¶n l-îng quÇn thÓ bÞ øc chÕ. 1.2.2.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi loµi c©y trång rõng MËt ®é l©m phÇn liªn quan ®Õn mét lo¹t ®Æc tÝnh sinh vËt häc nh- tÝnh -a s¸ng cña loµi c©y, tÝnh mäc nhanh ®Æc tÝnh t¸n c©y, ®Æc tr-ng bé rÔ, ®Æc ®iÓm h×nh th©n vµ ph©n cµnh. Nãi chung nh÷ng loµi c©y -a s¸ng mäc nhanh th× ph¶i trång th-a, nh÷ng c©y chÞ bãng vµ sinh tr-ëng ban ®Çu chËm th× ph¶i trång dµy; nh÷ng c©y th©n th¼ng tØa cµnh tù nhiªn tèt th× ph¶i trång th-a, nh÷ng c©y t¸n réng bé rÔ ph¸t triÓn th× ph¶i trång th-a nh÷ng c©y t¸n hÑp bé rÔ dµy th× phØa trång dµy. Ph¹m vi mËt ®é trång rõng cña mét sè c©y chñ yÕu ®-îc thÓ hiÖn ë biÓu 3.1 khi x¸c ®Þnh mËt ®é trång rõng cßn nªn c¨n cø vµo mét sè ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó chän mét mËt ®é víi hµm trªn vµ hµm d-íi Loµi c©y MËt ®é(c©y/ha) Loµi c©y MËt ®é(c©y/ha) Th«ng ®u«i ngùa, 3000-6750 Tr¾c b¸ch, V©n 4350-6000 Th«ng v©n nam, sam Th«ng eli«ti Såi 3000-6000 Th«ng ®en 3000-5000 Vèi thuèc 2400-3600 Sa méc 1650-4500 Keo 1200-3300 Thuû sam 1250-2500 Së 1100-1650 Long n·o 1350-6000 TrÈu 600-900 LiÔu sam 2400-4500 150-370 ãc chã(xen) B¹ch ®µn 2500-5000 300 ¤ liu Phi lao 2400-5000 800-1200 Cam, Quýt Sau sau 1350-2400 200-1650 DÎ HoÌ 1650-6000 450-1250 S¬n M¬, MËn, §µo 450-1200 330-500 Tróc mäc t¶n LiÔu 1240-5000 520-820 Tróc mäc côm 1.2.3.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa Mèi quan hÖ nµy kh¸ phøc t¹p. Nh÷ng khu vùc kinh doanh rõng truyÒn thèng th-êng ë n¬i ®Êt Èm trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc rõng sù c¹nh tranh do ¸nh s¸ng lµ chñ yÕu, ®ã lµ c¬ së lý luËn ®Ó khèng chÕ mËt ®é trong l©m häc truyÒn thèng. L©m nghiÖp hiÖn ®¹i cµng ngµy cµng chó ®Õn ®Êt kh« h¹n vµ nöa kh« h¹n. Trong nhiÖm vô ®ã sù c¹nh tranh n-íc Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
66 cã vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh trång vµ ch¨m sãc rõng. Xem xÐt vÊn ®Ò mËt ®é ph¶i ®iÒu chØnh sù c©n b»ng n-íc tõ ®ã mµ cã nh÷ng nguyªn t¾c kh«ng gièng víi nh÷ng nguyªn lý l©m häc truyÒn thèng. ë nh÷ng vïng t-¬ng ®èi Èm th-êng kh«ng tÝnh ®Õn sè c©y theo cÊp tuæi (cÊp kÝnh) trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt th× cã nhiÒu chØ tiªu h¬n, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm th× Ýt chØ tiªu h¬n. Nh-ng vÒ mÆt kinh doanh mµ nãi th× l¹i ng-îc l¹i. ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt th× ch¨m sãc nh÷ng c©y gç lín vµ ph¶i trång th-a ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÕm th× ph¶i trång dµy. Nh÷ng n¬i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt c©y rõng sinh tr-ëng nhanh ph©n ho¸ khÐp t¸n sím ®ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng ph¶i trång c©y th-a, nh÷ng n¬i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm ph¶i trång dµy ®Ó ®-îc khÐp t¸n sím nh-ng vÒ sau ph¶i tiÕn hµnh tØa th-a ®Ó b¶o ®¶m mËt ®é võa ph¶i. Nh-ng nh÷ng vïng kh« h¹n vµ nöa kh« h¹n nh- c¸c vïng cao nguyªn l-îng n-íc kh«ng ®ñ l-îng bèc h¬i lín mËt ®é qu¸ lín sÏ v-ît qu¸ søc t¶i cña m«i tr-êng n-íc lµm mÊt c©n b»ng n-íc. Trong t×nh h×nh ®ã theo lý luËn truyÒn thèng ph¶i kÞp thêi phñ kÝn vµ kh«ng phï hîp c¬ së viÖc x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn nªn c¨n cø vµo dung l-îng m«i tr-êng tµi nguyªn l-îng m-a lµ trong ®iÒu kiÖn t-íi n-íc kh«ng dïng n-íc ngÇm ë nh÷ng vïng kh« h¹n vµ b¸n kh« h¹n c¸c loµi c©y vµ sè l-îng c©y ph¶i sö dông tµi nguyªn n-íc m-a nhÊt ®Þnh sè l-îng ®ã thÓ hiÖn vÒ mÆt kÕt cÊu l©m phÇn lµm mËt ®é l©m phÇn lín nhÊt ë giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña mét loµi c©y nµo ®ã hoÆc sè c©y lín nhÊt cã thÓ chøa ®ùng trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch sö dông l©m nghiÖp dßng ch¶y tiÕn hµnh kü thuËt tÝch n-íc h÷u hiÖu ë nh÷ng nghiªn cøu vïng kh« h¹n b¸n kh« h¹n cã thÓ gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò thiÕu n-íc tû lÖ sèng cã thÓ ®¹t h¬n 95% l-îng sinh tr-ëng vµ tÝnh æn ®Þnh ®-îc b¶o ®¶m nh-ng theo nguyªn lý c©n b»ng n-íc x¸c lËp mét mËt ®é trång rõng dßng ch¶y hîp lý lµ mét vÊn ®Ò kü thuËt khã gi¶i quyÕt. GÇn ®©y mét sè chuyªn gia Trung Quèc ®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm vµ thu ®-îc mét sè kÕt luËn ®¸ng tin cËy. Sun Chang Zhong (1996) ®· vËn dông ph-¬ng ph¸p c©n b»ng tõng c©y ®Ó x¸c ®Þnh l-îng n-íc tiªu hao b×nh qu©n n¨m cña tõng c©y -u thÕ HoÌ vµ Th«ng vµ lËp mét ph-¬ng tr×nh t-¬ng quan A/B = (AWPs – AWPa)/ (P. Rc) Trong ®ã A lµ diÖn tÝch dßng ch¶y, B lµ diÖn tÝch trång rõng A/B lµ tû lÖ dßng ch¶y AWPs lµ tiªu chuÈn l-îng n-íc thÊp nhÊt ®-îc chøa kú väng AWPa lµ l-îng n-íc chøa trong ®Êt rõng thùc tÕ P lµ l-îng n-íc r¬i Rc lµ hÖ sè dßng ch¶y. Th«ng qua tÝnh to¸n ng-êi ta tÝnh ®-îc ph¹m vi thÝch øng cña hai loµi c©y trªn c¸c khu vùc kh¸c nhau (BiÓu 3-2) TiÒm lùc s¶n xuÊt rõng trång dßng ch¶y vïng khÝ hËu kh¸c nhau Vïng L-îng Rpi Loµi c©y Tuæi MËt ®é S¶n l-îng S¶n khÝ hËu n-íc c©y l©m l-îng r¬i(mm) phÇn(m3/ b×nh ha) qu©n n¨m(m3/ ha.n¨m) Vïng 600-500 1.00-0.36 Th«ng DÇu 20 1584-570 93-33 4.63-1.67 Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
67 b¸n Èm 499-400 0.36-0.18 570-285 33-17 1.67-0.83 600-500 1.00-0.36 HoÌ 23 1269-457 162-58 7.06-2.54 499-400 0.36-0.18 457-228 58-29 2.54-1.27 Vïng 399-300 0.18-0.1 Th«ng DÇu 20 285-158 17-9 0.83-0.46 nöa kh« 299-200 0.1-0.05 158-79 9-4.5 0.46-0.23 h¹n 399-300 0.18-0.1 HoÌ 23 228-127 22-16 1.27-0.71 299-200 0.1-0.05 127-63 16-8 0.71-0.35 1.2.4.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn vµ biÖn ph¸p ch¨m sãc rõng Nãi chung kü thuËt ch¨m sãc cµng tû mØ c©y rõng cµng mäc nhanh còng kh«ng cÇn ph¶i trång dµy. Nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû 20 mét sè n¬i cßn muèn trång dµy ®Ó cho s¶n l-îng cao, kÕt qu¶ lµ bÞ thÊt b¹i. §ã lµ kÕt qu¶ coi nhÑ quy luËt t¸c dông cña ¸nh s¸ng qua mËt ®é. Trong c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc còng ®Òu nh- vËy. Cµy bõa cµng tû mØ viÖc cung cÊp n-íc vµ ph©n cµng ®Çy ®ñ quy c¸ch c©y con cµng lín chÊt l-îng cµng cao ch¨m sãc qu¶n lý cµng t¨ng c-êng th× yªu cÇu c©y ph¶i trång th-a t-¬ng ®èi. KÕt hîp trång xen c©y n«ng l©m víi c¸c biÖn ph¸p ch¨m sãc rõng còng yªu cÇu gi¶m mËt ®é thÝch hîp trong l©m nghiÖp trång xen c©y l©m nghiÖp mËt ®é trång rõng ®-¬ng nhiªn ph¶i nhá h¬n. Nh-ng tÊt c¶ nh÷ng néi dung trªn ®Òu ph¶i xem xÐt ®Õn môc ®Ých kinh doanh, nÕu ¸p dông ch¨m sãc lu©n kú khai th¸c ng¾n c©y gç nhá vµ c©y chÊt ®èt th× ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p trång tËp trung cao ®é, vµ ph¶i trång thËt dµy. 1.2.5.Quan hÖ mËt ®é l©m phÇn víi c¸c nh©n tè kinh tÕ MËt ®é võa ph¶i cßn ph¶i c©n nh¾c tíi hiÖu Ých kinh tÕ nhÊt lµ ®èi víi rõng th-¬ng phÈm. §èi víi rõng th-¬ng phÈm c¸c gÝa thµnh ch¨m sãc vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm bao gåm 4 phÇn: §Çu t- cho trång rõng (bao gåm cµy bõa ®Êt xíi cá chi phÝ h¹t gièng c©y con chi phÝ trång), chi phÝ kinh doanh ( bao gåm chi phÝ ch¨m sãc c©y con, ch¨m sãc rõng tr-ëng thµnh, phÝ b¶o hiÓm rõng), gÝa thµnh khai th¸c (bao gåm gi¸ thµnh chÆt chän, gi¸ thµnh chÆt chÝnh), thuÕ. Thu nhËp rõng bao gåm thu nhËp chÆt chÝnh thu nhËp chÆt chän vµ thu nhËp l©m s¶n ngoµi gç. Khi chän mËt ®é trång rõng cÇn c¨n cø tÊt c¶ c¸c tû lÖ trªn ®Ó tÝnh to¸n. Nã cÇn ph¶i c¨n cø vµo nguyªn lý ph©n tÝch kinh tÕ kü thuËt hiÖn ®¹i cña ng-êi ®Çu t-. Trong lu©n kú khai th¸c ph¶i ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ®ång th¸i dù b¸o hiÖu Ých kinh tÕ t-¬ng lai cña c¸c l©m phÇn theo mËt ®é trång rõng nh- c©y gç nhá ph¶i lµm ®-êng trong kú chÆt chän còng ph¶i cã ®-êng giao th«ng c¸c ®iÒu kiÖn nh©n lùc vµ m¸y mãc nÕu trång rõng ë mËt ®é lín vµ chÆt chän gç nhá c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ tho¶ m·m ®-îc th× mËt ®é nªn nhá h¬n. NÕu kÕt hîp n«ng l©m kinh doanh nhiÒu mÆt th× mËt ®é trång rõng ph¶i theo mét tiªu chuÈn hiÖu Ých tæng hîp l©m n«ng s¶n . Tæng hîp 5 mÆt trªn nguyªn t¾c chung cña viÖc x¸c ®Þnh mËt ®é trång rõng lµ: mét loµi c©y nhÊt ®Þnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ ®iÒu kiÖn trång nhÊt ®Þnh c¨n cø vµo môc ®Ých kinh doanh, hiÖu Ých kinh Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
68 tÕ lín nhÊt cã thÓ thu ®-îc, hiÖu Ých sinh th¸i, hiÖu ich x· héi ®Ó x¸c ®Þnh mËt ®é trång rõng nghÜa lµ mËt ®é trång rõng ph¶i hîp lý mËt ®é ®ã ph¶i ë trong ph¹m vi mËt ®é hîp lý ®-îc khèng chÕ bëi quy luËt sinh vËt häc vµ sinh th¸i häc hîp lý vµ gi¸ trÞ cô thÓ cña nã ph¶i ®-îc tÝnh to¸n mét 1.3.Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn hiÖu Ých lín nhÊt cã thÓ thu ®-îc. C¨n cø vµo nguyªn t¾c quy luËt x¸c ®Þnh mËt ®é ®Ó x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn, khi x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn cã thÓ ¸p mÊy ph-¬ng ph¸p sau 1.3.1.Ph-¬ng ph¸p kinh nghiÖm. Tõ nh÷ng l©m phÇn ®· trång tr-íc ®©y ®· trång kh¸c nhau nh÷ng thµnh qu¶ ®· thu ®-îc vÒ mÆt môc ®Ých kinh doanh ph©n tÝch ph¸n ®o¸n ph-¬ng h-íng vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh cÇn thiÕt cho hîp lý tõ ®ã x¸c ®Þnh mËt ®é ban ®Çu vµ mËt ®é kinh doanh cÇn ¸p dông trong ®iÒu kiÖn míi. ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy ng-ßi ra quyÕt s¸ch ph¶i cã trÝ thøc lý luËn vÇ kinh nghiÖm s¶n xuÊt ®Çy ®ñ nÕu kh«ng th× sÏ sinh ra bÖnh tuú tiÖn chñ quan. 1.3.2.Ph-¬ng ph¸p thÝ nghiÖm. Th«ng qua kÕt qu¶ trång rõng ë mËt ®é kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh mËt ®é trång rõng vµ môc ®Ých kinh doanh thÝch hîp. Ph-¬ng ph¸p nµy lµ ®¸ng tin cËy nhÊt. HiÖn nay phÇn lín c¸c thÝ nghiÖm mËt ®é do kho¶ng c¸ch mËt ®é ®-îc chä kh«ng hîp lý vµ thu ®-îc nh÷ng kÕt luËn cã nhiÒu m©u thuÉn trªn c¬ së tæng kÕt kinh nghiÖm cña Wu Zeng Zhi ®· ®Ò ra mét nguyªn t¾c chung tu©n theo nh÷ng thÝ nghiÖm vÒ mËt ®é. Tr-íc hÕt lµ nguyªn t¾c chØ sè (hoÆc cÊp sè h×nh häc). TØ lÖ mäc, tØ lÖ chÕt, tØ lÖ sèng biÕn ®æi sinh th-êng cña c©y trong mét quÇn thÓ sinh vËt kh«ng theo mét biÕn ®æi cÊp sè to¸n häc mµ theo mét chØ sè hoÆc theo mét cÊp sè h×nh häc. Cho nªn khi nghiªn cøu mèi quan hÖ mËt ®é quÇn thÓ vµ s¶n xuÊt còng ph¶i xem sÐt quy luËt biÕn ®æi cña chØ sè ®ã nã vèn ®-îc quyÕt ®Þnh bëi thuyÕt Malthus nh-ng cho ®Õn nay nhiÒu thÝ nghiÖm vÒ mËt ®é th-êng mang tÝnh thùc dông cù tuyÖt thuyÕt Êy. KÕt qu¶ lµ trong thiÕt kÕ thÝ nghiÖm ®· b-íc qua ph¹m vi mËt ®é kh«ng chØ kh«ng ®Õm xØa ph¹m vi mËt ®é mµ cßn ®-a ra nh÷ng ý kh¸c nhau. Hai lµ ®iÒu kiÖn chÊt l-îng h¹t ph¶i ®ång ®Òu. RÊt nhiÒu nghiªn cøu l©m phÇn ph¶i ®ång loµi ®ång tuæi chÊt l-îng c©y con ph¶i ®ång ®Òu. §iÓu kiÖn sinh tr-ëng còng ph¶i ®ång ®Òu nghÜa lµ trong mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®ång ®Òu chØ cã mËt ®é lµ kh¸c nhau. Ngoµi ba ®iÒu kiÖn trªn cßn ph¶i theo mét nguyªn t¾c thèng kª thÝ nghiÖm ®ång ruéng vµ nguyªn t¾c thiÕt kÕ. Do thÝ nghiÖm mËt ®é ph¶i chê mét thêi gian rÊt dµi (nãi chung ph¶i nöa chu kú khai th¸c, tèt nhÊt lµ c¶ lu©n kú khai th¸c ) míi thu ®-îc kÕt luËn, v¶ l¹i ph¶i tèn rÊt nhiÒu søc lùc tiÒn cña , kh«ng thÓ tiÕn hµnh mét lo¹t thÝ nghiÖm trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau cña tõng loµi c©y, cho nªn nãi chung chØ cã thÓ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm mËt ®é cña nh÷ng loµi c©y chñ yÕu trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng ®iÓn h×nh, tõ ®ã rót ra mét Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
69 quy luËt hiÖu øng mËt ®é vµ tham sè chñ yÕu ®Ó chØ ®¹o s¶n xuÊt. Th«ng qua thÝ nghiÖm mËt ®é rót ra nh÷ng kÕt luËn ph¹m trï sinh vËt häc cßn ph¶i ph©n tÝch kinh tÕ míi cã thÓ x¸c ®Þnh mËt ®é l©m phÇn cuèi cïng 1.3.3.Ph-¬ng ph¸p ®iÒu tra NÕu trong rõng hiÖn cã ®· trång ®-îc c¸c lo¹i rõng cã sè l-îng t-¬ng ®èi víi mËt ®é kh¸c nhau hoÆc mét nguyªn nh©n nµo ®ã cã nh÷ng l©m phÇn cã mËt ®é kh¸c nhau th× ph¶i th«ng qua ®iÒu tra t×nh sinh tr-ëng ph¸t triÓn c¸c l©m phÇn cã mËt ®é kh¸c nha, sau ®ã ¸p dông ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª rót ra nh÷ng quy luËt hiÖu øng mËt ®é vµ c¸c tham sè liªn quan cña rõng thùc nghiÖm mËt ®é ph-¬ng ph¸p nµy ®· ®-îc sö dông kh¸ réng r·i mµ thu ®-îc nhiÒu thµnh qu¶ c¸c h¹ng môc träng ®iÓm ph¶i ®iÒu tra lµ mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é më t¸n vµ thêi kú khÐp t¸n , mèi quan hÖ sinh tr-ëng c©y rõng cña mËt ®é ban ®Çu vµ kú chÆt lÇn thø nhÊt; mèi quan hÖ sinh tr-ëng ®-êng kÝnh thÓ tÝch tõng c©y chiÒu réng t¸n c©y víi mËt ®é; mèi quan hÖ mËt ®é víi tr÷ l-îng hiÖn t¹i l-îng sinh tr-ëng thÓ tÝch vµ tæng s¶n l-îng. Sau khi n¾m v÷ng ®-îc nh÷ng quy luËt ®ã nãi chung lµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc mËt ®é trång rõng. VÝ dô ®èi víi rõng c©y lÊy gç, cÇn ph¶i cã mét l-îng lín gç nhá ( bao gåm c¶ gç cñi) cã thÓ c¨n cø vµo tèc ®é më t¸n yªu cÇu ®¹t ®-îc møc ®é khÐp t¸n trong mét thêi kú thÝch hîp 1.3.4.Ph-¬ng ph¸p vÏ biÓu ®å ®Ó qu¶n lý mÆt sau biÓu ®å NÕu nh- trong khu rõng hiÖn cã mËt ®é trång rõng kh¸c nhau th× …. 2.Bè trÝ ®iÓm trång Bè trÝ c¸c ®iÓm trång ®èi víi c¸c rõng trång lµ mét ph-¬ng thøc ®Æc biÖt ®èi víi c«ng t¸c trång rõng. Cïng mét loµi c©y mËt ®é kh¸c nhau cã thÓ dÉn ®Õn mét ph-¬ng thøc chen chóc ¶nh h-ëng ®Õn sinh tr-ëng ph¸t triÓn cña c©y rõng hiÖn t¹i. Nãi chung ph-¬ng ph¸p nµy chØ bè trÝ ë nh÷ng vïng ®Êt rõng cã thÓ chÊp nhËn ®-îc. Theo ý nghÜa kinh tÕ c«ng thøc h×nh ch÷ nhËt bè trÝ t¸n c©y rõng phï hîp nãi chung nh÷ng bÖnh phô còng cã thÓ g©y ra nh÷ng tr-êng hîp t-¬ng tù Bè trÝ ®iÓm gieo trång lµ ph-¬ng thøc s¾p xÕp cù ly trªn ®Êt rõng trång. §-¬ng nhiªn nã lµ mèi liªn hÖ mËt ®é trång rõng thÓ hiÖn ph-¬ng thøc s¾p xÕp kh¸c nhau víi mËt ®é trång rõng cho nªn nã cã ý nghÜa vÒ sinh vËt häc vµ kinh tÕ häc kh¸c nhau nãi trung ®iÓm trång vµ c¸ch bè trÝ cã hai ph-¬ng thøc kh¸c nhau. Trong rõng tù nhiªn ph©n bè rõng trång theo mét quy luËt theo nguån loµi c©y nhÊt ®Þnh, cã thÓ trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p can thiÖp víi môc ®Ých ch¨m sãc ®Ó 2.1.C¸ch bè trÝ hµng ®¹t ®äc nh÷ng loµi c©y -u thÕ. Sù x¾p xÕp ph©n t¸n cña tõng c©y theo tõng hµng lµ mét ph-¬ng ph¸p trång ph©n t¸n ¸p dông ph-¬ng thøc nµy cã thÓ lîi dông ®-îc kh«ng gian ®Êt rõng ph©n bè ®Òu cña t¸n c©y vµ bé rÔ co lîi cho viÖc t¨ng s¶n tiÖn lîi cho viÖc c¬ giíi ho¸ trång rõng vµ thi c«ng ch¨m sãc. Bè Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
70 trÝ theo hµng cã thÓ chia ra h×nh ch÷ nhËt ,h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c c©n…khi bè trÝ h×nh vu«ng ph¶i ¸p dông ®-îc cù ly gi÷a c¸c c©y vµ c¸c hµng liÒn nhau thµnh mét h×nh vu«ng. Ph-¬ng thøc nµy t-¬ng ®èi ®Òu méi hµng ®Òu bè trÝ theo mét ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh lµ ph-¬ng thøc bè trÝ th-êng dïng ®èi víi rõng kinh tÕ vµ rõng lÊy gç. Khi bè trÝ h×nh ch÷ nhËt cù ly hµng lín h¬n cù ly c©y lèi liÒn nhau thµnh mét h×m ch÷ nhËt ph-¬ng thøc nµy kh«ng ®Òu nh- h×nh vu«ng nh-ng cã lîi cho viÖc xíi cá b»ng c¬ giíi gi÷a c¸c hµng trong c¸c khu rõng cã thÓ tiÕn hµnh t¸i sinh tù nhiªn c¸c c©y l¸ réng cù ly hµng vµ cù ly c©y bè trÝ theo h×nh ch÷ nhËt theo mét tû lÖ nhá h¬n 2 nh-ng còng cã thÓ ®Ó cã lîi cho c¬ giíi hãa vµ ch¨m sãc tû lÖ hµng vµ c©y cã thÓ më réng lín h¬n 2 rõng trång B¹ch §µn th-êng ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy. Thùc tiÔn chøng minh ®Ó ¸p dông ph-¬ng thøc bè trÝ nµy g©y ra lçi lo sù lÖch t¸n vµ th©n h×nh bÇ dôc ®èi víi nhiÒu loµi c©y th× kh«ng cÇn thiÕt. Bè trÝ theo « nanh sÊu,nhÊn m¹nh vÞ trÝ t-¬ng ®èi gi÷a c¸c hµng vµ c¸c c©y, cù ly hµng vµ c©y cã thÓ b»ng nhau vµ còng cã thªt kh«ng b»ng nhau c¸ch bè trÝ nh- vËy cã lîi cho viÖc b¶o vÖ n-íc chèng c¸t bay còng cã lîi cho viÖc ph¸t triÓn t¸n c©y lµ mét ph-¬ng thøc bè trÝ ¸p dông réng d·i trong trång rõng miÒn nói vµ vïng c¸t ven biÓn . Bè trÝ theo h×nh tam gi¸c ®Òu yªu cÇu cù ly c©y ph¶i b»ng nhau cù ly hµng nhá h¬n cù ly c©y b»ng 0.866 gÇn cña cù ly c©y(sin 600) ph-¬ng thøcbè trÝ nµy cã thÓ t¨ng sè c©y trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch trong t×nh h×nh diÖn tÝch dinh d-ìng tõng c©y kh«ng gi¶m bít tõ ®ã cã thÓ thu ®-îc s¶n l-îng cao theo ®iÒu tra cña viÖn l©m nghiÖp Hµ Nam trång c©y Pawlonia(h«ng) t¸n c©y ph¸t triÓn ®Òu cµnh ph©n bè ®èi søng th©n c©y trßn tû lÖ cho gç cao c¸c chØ tiªu ®Òu h¬n c¸c ph-¬ng thøc bè trÝ kh¸c. Nh-ng ph-¬ng thøc nµy ®ßi hái kü thuËt kh¸ phøc t¹p vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn t¸n c©y trong l©m phÇn kh«ng nh- ph-¬ng ph¸p h×nh häc ®-îc quy chuÈn c¸ch bè trÝ h×nh tam gi¸c ch-a ch¾c ®· cã tÝnh -u viÖt h¬n. Khi cù ly hµng lín h¬n cù ly c©y cßn cã vÊn ®Ò h-íng ®i cña hµng nhiÒu n¬i trång ph¸t hiÖn ë nh÷ng vïng vÜ ®é cao cã thÓ t¨ng s¶n l-îng lªn 15% ë nh÷ng vïng vÜ ®é thÊp còng cã thÓ t¨ng s¶n ë nh÷ng vïng nói h-íng ®i cña hµng theo ®-êng ®ång møc vµ song song. H-íng song song cã lîi cho viÖc gi÷ ®Êt gi÷ n-íc vµ h-íng ®i theo ®-êng ®ång møc cã lîi cho viÖc tho¸t n-íc vµ th¨m quan. Hai ph-¬ng thøc nµy ph¶i tuú theo m«i tr-êng ®Þa lý kh¸c nhau mµ bè trÝ ë nh÷ng vïng phßng giã c¸t ven 2.2.Bè trÝ theo ®¸m. biÓn nãi chung h-íng hµng ph¶i vu«ng gãc víi h-íng giã. Còng cßn gäi lµ bè trÝ theo côm hoÆc theo tæ c©y. C©y trång trªn c¸c ®Êt trång rõng thÓ hiÖn ph©n bè theo ®¸m kh«ng b»ng nhau mËt ®é trång trong ®¸m vµ cù ly gi÷a c¸c ®¸m rÊt lín. §Æc ®iÓm cña ph-¬ng thøc nµy lµ trong ®¸m cã thÓ ®¹t ®-îc khÐp t¸n s¬m cã lîi cho viÖc øc chÕ c¸c t¹i c¸c nh©n tè m«i tr-êng x©u bªn ngoµi ( nh- nhiÖt ®é qu¸ lín, n¾ng nãng, kh« h¹n, giã h¹i, c¹nh tranh cá d¹i). Theo t¨ng tr-ëng cña Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)