Khu hệ thực vật khu bảo tồn thiên nhiên Phia Oắc – Phia Đén, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng: Đa dạng sinh học và yếu tố ảnh hưởn

Trần Thị Thu Thủy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 119(05): 107 - 112<br /> <br /> KHU HỆ THỰC VẬT KHU BẢO TỒN THIÊN NHIÊN PHIA OẮC – PHIA ĐÉN,<br /> HUYỆN NGUYÊN BÌNH, TỈNH CAO BẰNG:<br /> ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG<br /> Trần Thị Thu Thủy, La Quang Độ, Hoàng Văn Hùng<br /> Trường Đại học Nông Lâm - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Khu Bảo tồn thiên nhiên Phia Oắc – Phia Đén thuộc huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng là vùng<br /> núi cao, có địa hình chia cắt, diện tích đất lâm nghiệp chiếm tới 84% tổng diện tích tự nhiên trong<br /> đó diện tích rừng chủ yếu là rừng tự nhiên trên núi đá vôi. Khu vực nghiên cứu là các dải núi đá<br /> vôi với nhiều đỉnh cao, độ dốc lớn, độ cao trung bình 1160 - 1328m, độ dốc từ 30 - 400, có nơi<br /> >450. Kết quả bƣớc đầu đã xác định đƣợc thành phần thực vật quý hiếm và nguy cấp tại khu vực<br /> nghiên cứu là rất đa dạng, có tới 33 loài, 27 chi và 20 họ thuộc 3 ngành thực vật bậc cao có mạch<br /> khác nhau có tên trong sách đỏ, danh lục đỏ IUCN. Đặc biệt lần đầu tiên vùng phân bố mới một<br /> quần thể Bách vàng Xanthocyparis vietnamensis trên núi đá vôi ở độ cao từ 1285 - 1328 m và<br /> quần thể Lan hài hƣơng duyên Paphiopedilum emersonii hiện đang ở mức cực kỳ nguy cấp CR<br /> phân bố trên sƣờn núi đá vôi ở độ cao từ 1230 – 1278m. Kết quả nghiên cứu cũng đã xác định<br /> đƣợc 5 yếu tố sinh thái môi trƣờng chính tác động tới sự phân bố của khu hệ thực vật tại đây.<br /> Từ khóa: Đa dạng sinh học, khu hệ thực vật, KBTTN Phia Oắc – Phia Đén, yếu tố sinh thái<br /> môi trường<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Rừng nhiệt đới và á nhiệt đới chỉ chiếm<br /> khoảng 7% diện tích bề mặt Trái Đất, song<br /> chúng chứa trong mình tới 50% tổng số loài<br /> thực vật [6]. Những vùng này là những nơi<br /> quan trọng về đa dạng sinh học, chứa đựng<br /> nhiều loài thực vật có mạch bản địa, tính tự<br /> nhiên và nguyên vẹn của các khu vực sinh<br /> thái quan trọng này đang bị tác động mạnh<br /> hơn bao giờ hết [6].<br /> Tính đa dạng sinh học cao này là một phần do<br /> yếu tố đai cao, bao gồm cả các tiểu khí hậu,<br /> tạo ra các loài chuyển tiếp sinh thái và ít tác<br /> động của con ngƣời so với rừng ôn đới và hàn<br /> đới [5]. Rừng nhiệt đới ẩm có hệ sinh thái<br /> trên cạn giầu nhất về sức sản xuất sinh khối<br /> và đa dạng sinh học. Chúng cung cấp 15% gỗ<br /> thƣơng phẩm cho thế giới, tạo đời sống cho<br /> 140 triệu ngƣời [1]. Tuy nhiên, hiện nay tính<br /> đa dạng sinh học đã và đang bị suy giảm<br /> nghiêm trọng do việc mở rộng diện tích đất<br /> canh tác nông nghiệp, và bị khai thác quá<br /> mức v.v. [4].<br /> *<br /> <br /> Tel: 01672 889888, Email: tientungtang.cb@gmail.com<br /> <br /> Khu Bảo tồn thiên nhiên (KBTTN) Phia Oắc<br /> – Phia Đén thuộc xã Ca Thành, huyện<br /> Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng có diện tích là<br /> 3.700 ha. Khu vực này có hệ sinh thái rừng<br /> trên núi đá vôi độc đáo lƣu giữ nhiều nguồn<br /> gen động thực vật quý hiếm [6]. Hiện tại, khu<br /> vực này cũng bị tác động tiêu cực của một số<br /> ngƣời dân địa phƣơng và các vùng lân cận đã<br /> và đang khiến rừng dần mất đi một trong<br /> những hệ sinh thái đặc thù. Trong khi đó, khả<br /> năng phục hồi rừng trên núi đá là rất chậm và<br /> khó khăn [3].<br /> <br /> thông<br /> ố<br /> <br /> [2].<br /> 107<br /> <br /> Trần Thị Thu Thủy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Việc nghiên cứu có hệ thống về ĐDSH khu<br /> hệ thực vật (HTV), điều kiện sinh thái môi<br /> trƣờng (STMT), từ đó xác định ảnh hƣởng và<br /> mối tƣơng quan giữa các yếu tố STMT với sự<br /> phân bố của một số loài thực vật tại KBTTN<br /> là việc làm cần thiết và rất cấp thiết.<br /> VẬT LIỆU,PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> <br /> Vật liệu nghiên cứu.<br /> - Các loại thƣớc đo: thƣớc kẹp, thƣớc dây<br /> 100m UTS, thƣớc Blumeiss<br /> - Dụng cụ, hóa chất thí nghiệm để xác định pH,<br /> GPS Trimble Juno SB, bản đồ hành chính.<br /> - Nghiên cứu đƣợc tiến hành từ 1/2013-1/2014.<br /> Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> - Phương pháp kế thừa: Kế thừa các số liệu,<br /> tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu.<br /> - Phương pháp liệt kê tự do trong sinh thái học<br /> và phân loại thực vật: xác định các loài thực vật<br /> xuất hiện trong các ô tiêu chuẩn (OTC).<br /> Điều tra ô tiêu chuẩn: Thu thập số liệu trực<br /> tiếp ngoài thực địa trên các ô tiêu chuẩn 1000<br /> m2 (50m x 20m), đƣợc phân bố ngẫu nhiên,<br /> 10 ô. Ô dạng bản đƣợc bố trí theo các đƣờng<br /> chéo, đƣờng vuông góc và các cạnh của ô tiêu<br /> chuẩn. Ngoài ra dọc hai bên tuyến điều tra<br /> còn đặt các ô dạng bản phụ để thu thập số liệu<br /> bổ sung. Phân loại dạng sống đƣợc xác định<br /> theo Raunkiaer (1934) [6]. Sử dụng phƣơng<br /> pháp của Thái Văn Trừng để mô tả cấu trúc<br /> thảm thực vật [4]. Và các công trình đã công<br /> bố [3, 4, 5, 6].<br /> ,m<br /> <br /> .v.<br /> -<br /> <br /> 108<br /> <br /> 119(05): 107 - 112<br /> <br /> Component Analysis (PCA).<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> Đa dạng sinh học Khu hệ thực vật tại Khu<br /> BTTN Phia Oắc – Phia Đén.<br /> Kết quả nghiên cứu trên diện tích rừng thôn<br /> Cau Lù, Xiền Pèng, Tả Phình của xã Ca<br /> Thành, bƣớc đầu đã phát hiện, giám định và<br /> lập đƣợc danh lục các loài cây quý hiếm cho<br /> 3 ngành nhƣ sau: Dƣơng xỉ - Polypodiophyta,<br /> Ngành thông – Pinophyta, Mộc lan –<br /> Magnoliophyta<br /> Thành phần thực vật tại khu vực nghiên cứu<br /> có tới 33 loài thực vật quý hiếm và nguy cấp,<br /> thuộc 27 chi, 20 họ thuộc 3 ngành thực vật<br /> khác nhau. Kết quả này cho thấy mức độ da<br /> dạng các loài thực vật quý hiếm và nguy cấp<br /> tại khu vực nghiên cứu là rất cao. Mức độ đa<br /> dạng trong từng họ giữa các ngành cũng khác<br /> nhau đƣợc thể hiện qua số loài của mỗi họ.<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy: Họ có nhiều<br /> loài quý hiếm và nguy cấp nhất là họ Lan<br /> (Orchidaceae) với 8 loài chiếm 24,2%, họ<br /> thông (Pinaceae) có số loài quý hiếm và nguy<br /> cấp nhiều thứ hai với 3 loài chiếm 9,1% tổng<br /> số loài thực vật quý hiếm của khu vực. Kết<br /> quả nghiên cứu cho thấy có 33 loài thực vật<br /> quý hiếm và nguy cấp tại khu vực nghiên cứu<br /> trong đó có 8 loài ở cấp độ thế giới (IUCN<br /> 2011) chiếm 24,2% tổng số loài nghi nhận,<br /> đặc biệt có loài cực kỳ nguy cấp của thế giới<br /> lần đầu tiên đƣợc phát hiện phân bố tại khu<br /> vực là loài Bách vàng Xanthocyparis<br /> vietnamensis Farjon et Hiep 2002. ở cấp cực<br /> kỳ nguy cấp CR B2ab và loài Lan hài hƣơng<br /> duyên Paphiopedilum emersonii ở cấp cực kỳ<br /> nguy cấp CR A2c.<br /> Trong các loài quý hiệm đƣợc ghi nhận có tới<br /> 16 loài (7 loài thuộc nhóm IA và 9 loài thuộc<br /> nhóm IIA) đƣợc ghi trong Nghị định<br /> 32/2006/NĐ-CP ngày 30/06/2006 chiếm 48,5%<br /> tổng số loài quý hiếm và nguy cấp.<br /> Kết quả nghiên cứu nghi nhận 33 loài nguy<br /> cấp và quý hiếm theo sách đỏ Việt Nam 2007,<br /> trong đó có 3 loài ở cấp cực kỳ nguy cấp (CR)<br /> chiếm 9,09%, 16 loài ở cấp nguy cấp (EN)<br /> chiếm 48,48% và 14 loài ở cấp VU chiếm<br /> 42,42%.<br /> <br /> Trần Thị Thu Thủy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Đa dạng các loài cây quý hiếm và nguy cấp<br /> trong các kiểu rừng tại khu vực nghiên cứu<br /> + Kiểu rừng thái rừng Trúc + gỗ<br /> Kiểu này hoàn toàn nằm ở khu vực lũng và<br /> chân núi, có diện nhỏ, tỷ lệ đá lộ đầu khoảng<br /> 40%, bị tác động mạnh của con ngƣời. Trạng<br /> thái rừng này ở độ cao khoảng 1200m thƣờng<br /> có cấu trúc 3 tầng, trong đó có 1 tầng cây vầu<br /> gỗ, 1 tầng cây bụi và 1 tầng thảm tƣơi. Thành<br /> phần chủ yếu là Trúc, Quếch (Chisocheton<br /> paniculatus),<br /> Chẹo<br /> (Engelhardtia<br /> roxburghiana), Dẻ - Fagaceae (Lithocarpus<br /> balansea, Lithocarpus corneus, Quercus<br /> bambusifolia, Castanopsis indica); Kháo<br /> (Phoebe macrocarpa, Machilus thunbergii).<br /> Có 04 loài cây quý hiếm và nguy cấp đƣợc<br /> ghi nhận tại trong trạng thái này là Thổ tế tân<br /> - Asarum caudigerum Hance, Dó đất Cúc<br /> Phƣơng - Balanophora cucphuongensis N.T.<br /> Ban, Bát giác liên - Podophyllum tonkinense<br /> Gagnep và Đảng sâm - Codonopsis javanica<br /> (Blume) Hook. f.<br /> + Kiểu rừng hỗn giao cây lá rộng lá kim trên<br /> núi đá vôi<br /> Kiểu này chỉ phân bố trên đỉnh và các khu<br /> vực xung quanh đỉnh núi có độ cao từ 1250<br /> đến 1330 m. Có ƣu hợp chính là các loài<br /> Thiết sam giả (Pseudotsuga brevifolia) và<br /> Thiết sam giả lá ngắn (Pseudotsuga sinensis),<br /> Thông tre lá ngắn (Podocarpus pelgeri) mọc<br /> xen lẫn với các cây lá rộng nhƣ Eleocapus sp,<br /> Sinosideroxylon wightianum Hook, Ficus sp<br /> và Bách vàng Xanthocyparis vietnamensis<br /> Farjon et Hiep 2002 ở một số đỉnh núi ở khu<br /> vực nghiên cứu. Đây là trạng thái rừng lùn có<br /> độ cao trung bình từ 10-15m.<br /> Trong kiểu rừng này chúng tôi ghi nhận 8 loài<br /> thực vật quý hiếm và nguy cấp nhƣ Thông đỏ<br /> bắc - Taxus chinensis (Pilg.) Rehder, Thiết<br /> sam giả - Pseudotsuga brevifolia, Thiết sam<br /> giả lá ngắn - Pseudotsuga sinensis, Thông pà cò<br /> - Pinus kwangtungensis Chun ex Tsiang, Hài<br /> mạng đỏ tía - Paphiopedilum emersonii, Pơ mu<br /> - Fokienia hodginsii Henry et Thomas, Mã hồ Mahonia nepalensis, và Bách vàng Xanthocyparis vietnamensis Farjon et Hiep<br /> 2002.<br /> <br /> 119(05): 107 - 112<br /> <br /> + Kiểu rừng thứ sinh phục hồi sau khai<br /> thác/bị tác động mạnh<br /> Kiểu này gặp ở tất cả các tuyến điều tra, phân<br /> bố ở khu vực chân và sƣờn núi, gần với các<br /> con đƣờng mòn đi lại thuận lợi do ngƣời dân<br /> tạo ra để khai thác tài nguyên rừng nhiều năm<br /> nay. Do tác động của khai thác, trữ lƣợng của<br /> kiểu rừng này thấp. Thành phần gồm các loài<br /> chính Nghiến (Exentrodendron tonkinense),<br /> Trai (Garcinia fragraeoides), Dẻ gai<br /> (Castanopsis indica), Cà lồ (Caryodaphnosis<br /> baviensis), Re (Cinnamomum bejolghota,<br /> Cinnamomum iners), Sếu (Celtis ssp), Trâm<br /> (Syzygium),<br /> Mán<br /> đỉa<br /> (Archidendron<br /> balansae), Vàng anh (Saraca dives), Máu chó<br /> (Knema pierei)... Các loài cây quý hiếm và<br /> nguy cấp trong trạng thái rừng này bao gồm<br /> 24 loài thuộc 19 chi, 15 họ chiếm 72,72 %<br /> tổng số loài, 70,37 % tổng số chi, 75.% tổng<br /> số họ. Các loài trong họ Lan (Orchidaceae)<br /> chiếm phần lớn và loài khác nhƣ Re hƣơng Cinnamomum parthenoxylon (Jack) Meisn,<br /> Sến mật - Madhuca pasquieri (Dubard) H. J,<br /> Đuôi ngựa - Rhoiptelea chiliantha, Thổ tế tân<br /> - Asarum caudigerum Hance, Phá lửa - Tacca<br /> subflabellata P. P. Ling & C. T. Ting, Hoàng<br /> tinh cách - Disporopsis longifolia Craib, Trân<br /> châu cheng - Lysimachia chenii. Củ dòm Stephania dielsiana Y.C. Wu, Trọng lâu nhiều<br /> lá - Paris polyphylla,<br /> Dần tòong Gynostemma pentaphyllum, Mã hồ - Mahonia<br /> nepalensis DC. 1821, Dó đất Cúc Phƣơng Balanophora cucphuongensis N.T. Ban,<br /> Hoàng tinh đốm - Polygonatum punctatum<br /> Royle, Tắc kè đá - Drynaria bonii...<br /> + Kiểu rừng thứ sinh phục hồi sau nương rẫy<br /> Trạng thái này thƣờng là những khoảnh nhỏ ở<br /> vùng chân núi liền kề với rừng nguyên sinh<br /> hay rừng thứ sinh bị khai thác kiệt. Thành<br /> phần gồm các loài cây tiên phong ƣa sáng<br /> mọc nhanh. Có các ƣu hợp sau: Thôi ba<br /> (Alangium chinense) + Thôi chanh (Alangium<br /> kurzii) + Đu đủ gai (Trevesia palmata) Côm<br /> (Elaeocarpus apiculatus) + Chòi mòi<br /> (Antidesma acidium, Antidesma fordii) +<br /> Thẩu tấu (Aporosa sphaerosperma, Aporosa<br /> villosa); Ba soi (Macaranga denticulata) +<br /> Ba bét (Mallotus Paniculatus); Ràng ràng<br /> 109<br /> <br /> Trần Thị Thu Thủy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> (Ormosia fordiana) + Dẻ gai (Castanopsis<br /> indica) + Chẹo (Engelhardtia roxburghiana)<br /> + Bời lời (Litsea umbellata, Litsea<br /> verticillata). Trong trạng thái rừng này do bị<br /> tác động mạnh nên chỉ xuất hiện hai loài cây<br /> quý hiếm là Đảng sâm - Codonopsis javanica<br /> (Blume) Hook. f. Và Dần tòong Gynostemma<br /> pentaphyllum.<br /> Đa dạng về dạng sống<br /> Dạng sống là biểu hiện tổng hợp kết quả thích<br /> ứng lâu dài của thực vật với điều kiện sống, là<br /> biểu hiện bên ngoài phản ánh tính thống nhất<br /> giữa thực vật với hoàn cảnh ở mức độ nhất<br /> định. Dạng sống nói lên bản chất sinh thái của<br /> loài. Mỗi hệ sinh thái là tổng hợp tƣơng quan<br /> dạng sống các loài với các nhân tố sinh thái<br /> của nơi chúng đang sống. Dựa theo phân loại<br /> của Raunkiaer (1934) dạng sống của thực vật<br /> tại khu vực nghiên cứu qua phân tích có 3<br /> nhóm dạng sống cơ bản:<br /> Mối quan hệ giữa thực vật và các yếu tố<br /> môi trƣờng điển hình của Khu BTTN Phia<br /> Oắc – Phia Đén<br /> Thành phần thực vật trong 10 OTC biến động<br /> từ 15-56 loài/1000m2, trong khi đó thành<br /> phần thực vật ở các hệ sinh thái rừng nhiệt<br /> đới khác thƣờng biến động từ 58-150<br /> loài/1000m2.<br /> Mối quan hệ giữa các loài thực vật trong 5 OTC<br /> 10 OTC đƣợc lập ở các trạng thái rừng khác<br /> nhau, đại diện cho các trạng thái rừng khác nhau.<br /> <br /> 119(05): 107 - 112<br /> <br /> (similarlity), cao nhất là các OTC 3+4 và<br /> OTC 5+9 và OTC 2+6 có hệ số đồng dạng<br /> cao nhất trên 93%.<br /> Kết quả của quá trình nghiên cứu trên cho ta<br /> thấy quá trình phát triển của thực vật bị ảnh<br /> hƣởng của quá trình tiến hóa và quá trình phát<br /> sinh loài mới nhằm duy trì khả năng sinh tồn.<br /> Tuy nhiên, quá trình nghiên cứu còn nhiều<br /> hạn chế nên chƣa tìm ra đƣợc tất cả các mối<br /> quan hệ với nhau, cần mở rộng khu vực<br /> nghiên cứu để có một kết quả tổng quan nhất<br /> và đem lại hiệu quả cao.<br /> Mối quan hệ giữa các yếu tố STMT với sự<br /> phân bố của thực vật.<br /> Địa hình và điều kiện sinh thái đã đƣợc coi là<br /> yếu tố quan trọng ảnh hƣởng đến phân bố các<br /> loài thực vật trên cả hai quy mô khu vực và<br /> địa phƣơng [4].<br /> Vai trò của các yếu tố khác cũng có ảnh<br /> hƣởng rất lớn đến sự tồn tại của thực vật, đặc<br /> biệt là các biến STMT [5].<br /> <br /> Biểu đồ 2: Mối quan hệ giữa các yếu tố STMT<br /> với HTV (stress: 0,14)<br /> <br /> Biểu đồ 1: Hệ số tương quan về thành phần loài<br /> thực vật giữa 10 OTC<br /> <br /> Biểu đồ 2 cho ta thấy HTV và các cây quý<br /> hiếm tại khu vực nghiên cứu có quan hệ mật<br /> thiết với một số yếu tố sinh thái nhất định<br /> nhƣ: độ cao, hướng phơi, yếu tố đất đai và<br /> chế độ nước mặt. Trong khi đó các yếu tố cơ<br /> học đã tác động đến trạng thái rừng là tƣơng<br /> đối lớn, tác động đến cả cây ƣu thế tầng trên<br /> và cây ƣu thế tầng dƣới.<br /> <br /> Từ biểu đồ 1 ta thấy: hệ số tƣơng đồng về<br /> thành phần loài biến động từ 83-100%<br /> <br /> Biểu đồ 3 cho ta thấy các yếu tố STMT với<br /> HTV trong các OTC có sự tƣơng quan chặt<br /> <br /> 110<br /> <br /> Trần Thị Thu Thủy và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> chẽ với nhau, OTC 3+4 có sự liên quan mật<br /> thiết nhất và có ý nghĩa nhất, vì trong biểu đồ<br /> 2 OTC tiến gần tới giá trị 0 tại cột PC2.<br /> Tƣơng tự OTC 2+6 có sự tƣơng quan khá<br /> khăng khít trên biểu đồ cho thấy 2 OTC tiến<br /> gần tới giá trị 0 tại cột PC1.<br /> <br /> 119(05): 107 - 112<br /> <br /> Tuy vậy, khi phân tích cả HTV trong 10<br /> OTC, kết quả chỉ ra rằng có các nhóm thực<br /> vật kết hợp với nhau chặt chẽ, trong khi trên<br /> một diện tích nhỏ chúng lại không thể hiện<br /> đƣợc mối quan hệ. Vì vậy, khi nghiên cứu về<br /> sự phân bố của các loài thực vật và mối quan<br /> hệ của chúng với nhau ta cần phải xem xét<br /> chúng trong mối quan hệ tổng thể.<br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> Biểu đồ 3: Tương quan giữa các yếu tố ST với HTV<br /> trong các OTC (Principal Component Analysis)<br /> <br /> Kết quả của quá trình nghiên cứu cho ta thấy<br /> các yếu tố STMT và HTV có sự tƣơng quan<br /> với nhau tại các OTC đặt tại các trạng thái<br /> rừng khác nhau.<br /> Khi phân tích riêng biệt mối quan hệ của từng<br /> OTC, kết quả vẫn thể hiện HST có mối quan<br /> hệ chặt chẽ với sự phân bố của các loài thực<br /> vật đặc thù và thành phần loài thực vật chủ<br /> yếu vẫn là Thông tre lá ngắn (Podocarpus<br /> pilgeri), Hồng bì rừng (Clauena duniana),<br /> Nghiến (Exentrodendron tonkinensis), Kim<br /> tuyến (Anoectochilus setaceus) và các loài<br /> cây này cùng có quan hệ mật thiết với loài<br /> Bách vàng (Xanthocyparis vietnamensis).<br /> Trong đó, Thông tre lá ngắn có tần suất xuất<br /> hiện lớn từ 35-50 cá thể/1000m2.<br /> <br /> Biểu đồ 4: Mối quan hệ tương tác giữa các loài<br /> thực vật trong các OTC và HTV trong khu vực<br /> nghiên cứu KBTNT<br /> <br /> Bƣớc đầu xác định đƣợc thành phần loài thực<br /> vật quý hiếm và nguy cấp tai KBTTN gồm:<br /> 33 loài thuộc 27 chi, 20 họ thuộc 3 ngành<br /> thực vật khác nhau. Trong đó có 8 loài ở cấp<br /> độ thế giới (IUCN, 2011) chiếm 24,2% tổng<br /> số loài ghi nhận. Và 16 loài (7 loài thuộc<br /> nhóm IA và 9 loài thuộc nhóm IIA) đƣợc ghi<br /> trong Nghị định 32/2006/NĐ-CP ngày<br /> 30/06/2006 chiếm 48,5% tổng số loài quý<br /> hiếm và nguy cấp.<br /> Thành phần các loài thực vật quý hiếm trong<br /> các kiểu rừng là khác nhau. Kiểu rừng thứ<br /> sinh phục hồi sau khai thác/bị tác động có độ<br /> da dạng về thành phần các loài cây quý hiếm<br /> và nguy cấp là cao nhất bao gồm 24 loài<br /> thuộc 19 chi, 15 họ chiếm 72,72 % tổng số<br /> loài, 70,37 % tổng số chi, 75.% tổng số họ,<br /> kiểu rừng có loài Lan hài hƣơng duyên<br /> Paphiopedilum emersonii Koop. & P.J.Cribb<br /> (N.T. Tich) N.T.Tich ở cấp cực kỳ nguy cấp<br /> CR A2c. Kiểu rừng hỗn giao cây lá rộng lá<br /> kim trên núi đá vôi có số lƣợng loài quý hiếm<br /> là 8 loài đứng thứ hai về mức độ tập trung các<br /> loài nguy cấp, trạng thái này có loài Bách<br /> vàng - Xanthocyparis vietnamensis Farjon et<br /> Hiep 2002. ở cấp cực kỳ nguy cấp CR B2ab.<br /> Đa dạng về dạng sống của thực vật quý hiếm<br /> tại khu vực nghiên cứu khá phong phú, có 3<br /> dạng sống chính là cây chồi trên mặt đất, cây<br /> chồi sát mặt đất và nhóm chồi ẩn. Tỷ lệ<br /> nhóm các dạng sống có khác nhau, nhóm có<br /> tỷ lệ cao nhất là nhóm chồi trên mặt đất<br /> (Ph) chiếm 78,79%, dạng sống ít nhất nhóm<br /> chồi ẩn (Cr) 3,03%.<br /> HTV và các cây quý hiếm tại khu vực nghiên<br /> cứu có quan hệ mật thiết với một số yếu tố<br /> sinh thái nhất định nhƣ: độ cao, hướng phơi,<br /> 111<br /> <br />