Lời kể của những người thân về Võ Nguyên Giáp: Phần 2

138  ÑAËNG ANH ÑAØO tuyeån choïn vaø giôùi thieäu<br /> <br /> CHUÙC MÖØNG ANH CAÛ<br /> VÖÔÏT TRAÊM XUAÂN!*<br /> <br /> HOÀNG MINH PHƯƠNG<br /> Phó ban thường trực Ban liên lạc Chiến sĩ Điện Biên Phủ<br /> tại TP.HCM.<br /> Nguyên trợ lý Tổng Tư lệnh VÕ NGUYÊN GIÁP<br /> Phó Tư lệnh – Tham mưu trưởng Quân đoàn 4<br /> <br /> N<br /> <br /> gày 25 tháng 8 năm nay, Đại tướng Võ Nguyên<br /> Giáp – nguyên Chủ tịch Quân ủy hội, Bí thư<br /> Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng - Tổng<br /> Tư lệnh Quân đội Nhân dân Việt Nam - Chủ tịch danh<br /> dự Hội Cựu chiến binh Việt Nam - tròn 100 tuổi tính<br /> theo Dương lịch. Đây là một kỷ lục chưa từng có về tuổi<br /> thọ của danh nhân danh tướng ở nước ta cũng như trên<br /> thế giới từ thời xưa cho đến ngày nay! Đây không chỉ là<br /> niềm hạnh phúc lớn của Đại tướng và gia đình, mà còn là<br /> * Bài nói tại cuộc họp mặt ngày 20/8/2011 của Chiến sĩ Điện Biên<br /> Phủ tại TP.Hồ Chí Minh mừng Đại tướng VÕ NGUYÊN GIÁP tròn<br /> 100 tuổi.<br /> <br /> VOÕ NGUYEÂN GIAÙP qua lôøi keå cuûa nhöõng ngöôøi thaân  139<br /> <br /> niềm vui lớn của cựu chiến binh chúng ta, những người<br /> từng chiến đấu và chiến thắng dưới sự lãnh đạo đúng đắn<br /> của Đảng và Hồ Chủ tịch, dưới sự chỉ huy tài năng của<br /> Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp!<br /> Đối với chiến sĩ Điện Biên Phủ, ân tình với Đại<br /> tướng lại càng sâu nặng! Vì nếu không có quyết định cực<br /> kỳ sáng suốt, quả đoán, dũng cảm, đầy tinh thần trách<br /> nhiệm của Tổng Tư lệnh kiêm Chỉ huy trưởng chiến dịch<br /> năm xưa, kịp thời hoãn cuộc tiến công chiều 26 tháng<br /> 1 năm 1954, từ chủ trương “Đánh nhanh thắng nhanh”<br /> chuyển sang “Đánh chắc tiến chắc”, thì đã không có một<br /> chiến thắng “chấn động địa cầu”, mà là một thảm bại,<br /> dẫn đến những hậu quả khôn lường cho cuộc kháng<br /> chiến chống Pháp! Phần lớn chúng ta ngồi đây đã bị<br /> thương vong lớn trong lòng chảo Điện Biên, không còn<br /> sống để tiếp tục cùng toàn Đảng toàn dân đưa sự nghiệp<br /> giải phóng dân tộc đến ngày toàn thắng!<br /> Chính vì lẽ đó mà trong cuộc họp kỷ niệm 57 năm<br /> Chiến thắng Điện Biên Phủ vừa qua, mọi người đã nhất<br /> trí đến tháng Tám năm nay, trong không khí chào mừng<br /> kỷ niệm 66 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc Khánh<br /> 2/9, chúng ta tổ chức họp mặt để chúc thọ, bày tỏ lòng<br /> biết ơn và học tập tấm gương sáng ngời của Đại tướng.<br /> Về thân thế và sự nghiệp của Đại tướng, chúng ta<br /> đều rõ; nhưng có thể nhiều đồng chí ít được biết về thời<br /> trẻ của ông. Điều may mắn là cách đây hơn 20 năm, tôi đã<br /> được Đại tướng kể cho nghe về thời niên thiếu của mình.<br /> Đại tướng nói:<br /> <br /> 140  ÑAËNG ANH ÑAØO tuyeån choïn vaø giôùi thieäu<br /> “Tôi sinh ngày 25 tháng 8 năm 1911 trong một gia<br /> đình trung nông lớp dưới ở xã An Xá, huyện Lệ Thủy,<br /> tỉnh Quảng Bình , nay gọi là thôn An Xá, xã Lộc Thủy,<br /> huyện Lệ Thủy. Cha là Võ Quang Nghiêm, vừa dạy học<br /> vừa làm ruộng, cấy cày trên 2,5 mẫu công điền, cứ 3 năm<br /> xã chia lại một lần. Là một nhà Nho yêu nước, đêm đêm,<br /> dưới ánh sáng của ngọn đèn dầu, cha thường đọc bài vè<br /> “Thất thủ kinh đô”, tỏ lòng cảm phục Tôn Thất Thuyết,<br /> căm ghét Nguyễn Văn Tường. Mẹ tôi là Nguyễn Thị Kiên,<br /> cháu của một Lãnh binh Cần vương yêu nước. Bà thường<br /> kể cho tôi nghe cảnh chạy loạn vào sâu trong dãy Ngàn<br /> Sơn mỗi khi có giặc Tây ruồng bố.<br /> Lời của mẹ cha đã gieo rắc trong tôi lòng yêu nước<br /> và ghét Tây từ nhỏ. Lên bốn, năm tuổi, cha đã cho học<br /> cuốn “Ấu học tân thư” xuất bản thời vua Duy Tân, học<br /> “Vè Bà phó” trong có đoạn “Trấn thủ lưu đồn”. Đến nay<br /> tôi vẫn còn nhớ mấy đoạn như sau:<br /> Nghĩa là:<br /> “ Ngô Tổ Hồng Bàng thị<br /> <br /> Tổ ta là Hồng Bàng,<br /> <br /> Triệu Thủy Kinh<br /> <br /> Triệu Thủy Kinh<br /> <br /> Dương Vương…<br /> <br /> Dương Vương…<br /> <br /> Tích Kinh Bắc thuộc thì<br /> <br /> Sự tích thời Bắc thuộc<br /> <br /> Cựu sĩ dĩ nan vong…<br /> <br /> Mối nhục cũ khó quên…<br /> <br /> ...<br /> <br /> ...<br /> <br /> Chi Lăng tẩu Tống binh<br /> <br /> Chi Lăng đuổi quân Tống,<br /> <br /> Bạch đằng phá<br /> Nguyên sư…<br /> <br /> Bạch Đằng phá<br /> quân Nguyên…<br /> <br /> VOÕ NGUYEÂN GIAÙP qua lôøi keå cuûa nhöõng ngöôøi thaân  141<br /> <br /> Cha tôi là người khí tiết, đòi hỏi con cái phải nghiêm<br /> giữ gia phong. Cụ đặt tên tôi là Võ Nguyên Giáp, em trai<br /> là Võ Thuần Nho. Khi vào Huế học, tôi bỏ chữ Nguyên<br /> cho gọn, chỉ ghi tên là Võ Giáp. Khi tôi bị bắt vào tù, mật<br /> thám Pháp cũng ghi tên phạm nhân là Võ Giáp. Sau này<br /> cha biết được, bèn gọi về la mắng, yêu cầu tôi phải giữ<br /> chữ lót là Nguyên. Mãi đến năm 1935 tôi mới được ghi<br /> lại trong hồ sơ học bạ: Võ Giáp tức Võ Nguyên Giáp. Và<br /> tôi giữ tên này cho đến bây giờ.<br /> Thuở nhỏ tôi học trường Tổng (bao gồm nhiều xã)<br /> từ lớp Đồng ấu, Dự bị, đến lớp Yếu lược, tương đương<br /> lớp 1, 2, 3 cấp I ngày nay. Những ngày không học, thường<br /> theo cha đi thăm ruộng, kết hợp mò cua bắt cá. Sau lên<br /> học tiếp ở trường Huyện 3 năm (lớp nhì đệ nhất niên, lớp<br /> nhì đệ nhị niên và lớp nhất). Ở trường Tổng cũng như<br /> trường Huyện đều đứng đầu lớp. Năm 13 tuổi (1924) thi<br /> đỗ Thủ khoa trường Huyện.<br /> Quê tôi thời ấy đến ngày mùa thường có thuê<br /> phường gặt, ngày gặt ngoài đồng, tối về giã gạo, luôn<br /> miệng hát: “Khoan khoan hò khoan”. Do vậy mà tôi rất<br /> thuộc Hò giã gạo. Những năm mất mùa đói kém, nhà tôi<br /> phải đi vay thóc về giã mới có ăn. Sau mùa gặt hái, tôi<br /> cùng mẹ đi trả nợ, bị địa chủ Bá Hai ở Mỹ Lộc buộc phải<br /> đem thóc ra quạt mạnh cho bay hết hạt lép, cuối cùng chỉ<br /> còn lại hai phần ba. Mẹ tôi đành chịu, nhà nghèo lại càng<br /> nghèo, khiến lòng tôi vô cùng căm uất.<br /> Đỗ xong tiểu học, nhờ có hai chị ruột buôn thúng<br /> bán bưng, tôi có tiền đi Huế thi vào trường Quốc học,<br /> <br /> 142  ÑAËNG ANH ÑAØO tuyeån choïn vaø giôùi thieäu<br /> nhưng thi hỏng phải về. Năm sau vào Huế tạm học trường<br /> tư, ở cùng nhà với anh Nguyễn Chí Diểu, người bạn thân<br /> nhất rồi trở thành người đồng chí chí cốt của tôi. Lên năm<br /> thứ ba, tôi được vào trường Quốc học, được ăn ở trong<br /> trường. Tôi bí mật đem sách báo vào đọc trộm. Nội trú<br /> thời ấy có tên giám thị rất độc ác, luôn rình mò học sinh<br /> như cú vọ. Tôi viết bài đả kích bằng tiếng Pháp: “À bas le<br /> tyran du Lycée” (Đả đảo tên độc tài trường Quốc học!).<br /> Trong những năm học ở Huế, tôi luôn đứng đầu<br /> lớp, cùng hai anh Nguyễn Chí Diểu và Nguyễn Khoa Văn<br /> (sau này lấy bút danh là Hải Triều) tham gia phong trào<br /> đấu tranh bảo vệ cụ Phan Bội Châu bị giặc Pháp đem về<br /> quản thúc tại đây. Thứ năm nào, ba người cũng lên thăm<br /> cụ Phan. Trên tường nhà, cụ treo cả ảnh Lênin, Tôn Dật<br /> Tiên, Thích Ca Mâu Ni. Cụ Phan rất thương chúng tôi,<br /> có lần cụ nói: “Sau này tủ sách của cụ sẽ để lại cho cậu<br /> Giáp”. Qua tủ sách cụ Phan, nhóm “Bến Ngự” chúng tôi<br /> được đọc báo “Người cùng khổ” và “Việt Nam hồn”. Có<br /> cuốn tập nào đẹp, chúng tôi đều dành để chép những bài<br /> ca yêu nước.<br /> Năm 1926, chúng tôi tham gia biểu tình đòi để tang<br /> cụ Phan Châu Trinh, tham gia bãi khóa chống việc đuổi<br /> học anh Nguyễn Chí Diểu. Bãi khóa xong, đến nhà thầy<br /> Võ Liêm Sơn; vào Sơn Trà, Mỹ Sơn quê đồng chí Phan<br /> Thanh. Thầy Võ Liêm Sơn là người đầu tiên dạy chúng<br /> tôi học chủ nghĩa Mác theo cuốn ABC du Marxisme do<br /> Nhà xuất bản Quốc tế ấn hành, dạy tại nhà riêng. Thầy<br /> Sơn khuyên tôi đi làm cách mạng.<br /> <br />