Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Tổ chức hoạt động xêmina trong giảng dạy học phần phương pháp dạy học Toán cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI<br /> <br /> LÊ DUY CƢỜNG<br /> <br /> Tæ CHøC HO¹T §éNG X£MINA TRONG GI¶NG D¹Y<br /> HäC PHÇN PH¦¥NG PH¸P D¹Y HäC TO¸N CHO<br /> SINH VI£N NGµNH GI¸O DôC TIÓU HäC<br /> Chuyên ngành: Lý luận và PPDH Tiểu học<br /> Mã số: 62.14.01.10<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS TRẦN DIÊN HIỂN<br /> <br /> HÀ NỘI - 2017<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng<br /> tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Trần Diên Hiển.<br /> Các số liệu, kết quả nghiên cứu trình bày trong Luận án là trung<br /> thực, chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu<br /> nào, những trích dẫn tài liệu tham khảo trong Luận án là được<br /> phép sử dụng.<br /> <br /> Hà Nội, ngày<br /> <br /> tháng 4 năm 2017<br /> <br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Lê Duy Cƣờng<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Để hoàn thành đề tài Luận án “Tổ chức hoạt động xêmina trong giảng dạy<br /> học phần phương pháp dạy học Toán cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học”<br /> ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân, Nghiên cứu sinh còn nhận được sự giúp đỡ,<br /> góp ý về mặt chuyên môn của một số nhà khoa học, của nhiều thầy cô giáo, các anh<br /> chị đồng nghiệp, nhận được sự hợp tác của các em sinh viên, có sự hỗ trợ của bạn<br /> bè và chăm lo của người thân gia đình.<br /> Trước hết, Nghiên cứu sinh xin được tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới<br /> người thầy trực tiếp hướng dẫn khoa học PGS.TS. Trần Diên Hiển. Nghiên cứu<br /> sinh xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Vũ Quốc Chung cùng các nhà khoa học, các<br /> thầy cô giáo và các anh chị đồng nghiệp đã trao đổi, góp ý với Nghiên cứu sinh<br /> những ý kiến rất quý báu về mặt chuyên môn. Xin gửi lời cảm ơn tới các bạn sinh<br /> viên trong và ngoài trường về sự hợp tác với Nghiên cứu sinh trong quá trình khảo<br /> sát, thực nghiệm sư phạm.<br /> Qua đây Nghiên cứu sinh cũng xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Trường Đại<br /> học Đồng Tháp, Khoa Giáo dục Tiểu học – Mầm non của Trường Đại học Đồng<br /> Tháp đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi về mặt thời gian và công việc cho Nghiên cứu<br /> sinh trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành Luận án.<br /> Nghiên cứu sinh cũng xin chân thành cảm ơn quý lãnh đạo Trường Đại học<br /> Sư phạm Hà Nội, Phòng Sau đại học, Khoa Giáo dục Tiểu học, Chuyên ngành Lý<br /> luận và Phương Pháp dạy học Tiểu học của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tổ<br /> chức cho Nghiên cứu sinh được học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận án.<br /> Đặc biệt tôi biết ơn sâu sắc ba, mẹ, vợ con, những người thân trong gia đình,<br /> anh em bạn bè đã chăm lo, khuyến khích, giúp đỡ, hỗ trợ tôi rất nhiều trong quá<br /> trình học tập, nghiên cứu thực hiện và hoàn thành Luận án.<br /> Một lần nữa, Nghiên cứu sinh xin chân thành cảm ơn!<br /> <br /> Hà Nội, ngày<br /> <br /> tháng 4 năm 2017<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Lê Duy Cƣờng<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... 1<br /> 1. Lý do chọn đề tài.................................................................................................................... 1<br /> 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................................. 3<br /> 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 3<br /> 4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................................... 3<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................................ 3<br /> 6. Phạm vi của đề tài .................................................................................................................. 4<br /> 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................................................. 4<br /> 8. Những luận điểm bảo vệ ....................................................................................................... 5<br /> 9. Những đóng góp của luận án ................................................................................................ 6<br /> 10. Cấu trúc của luận án............................................................................................................. 6<br /> Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA TỔ CHỨC XÊMINA<br /> TRONG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC.................................................................. 7<br /> 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................................. 7<br /> 1.1.1. Hướng nghiên cứu xây dựng và phát triển hệ thống lý thuyết về xêmina .............. 7<br /> 1.1.2. Hướng nghiên cứu ứng dụng xêmina trong quá trình dạy học môn học ................ 8<br /> 1.1.3. Những nghiên cứu về tổ chức xêmina theo hướng phát triển năng lực trong<br /> đào tạo giáo viên.................................................................................................................. 10<br /> 1.1.4. Nhận định chung tổng quan lịch sử vấn đề nghiên cứu ......................................... 12<br /> 1.2. Lý thuyết về học tập và hình ảnh người học trong những mô hình giảng dạy........ 12<br /> 1.2.1. Một số lý thuyết về học tập của sinh viên ............................................................... 12<br /> 1.2.2. Hình ảnh người học trong những mô hình giảng dạy ............................................ 18<br /> 1.3. Đặc điểm hoạt động học tập của sinh viên ngành GDTH .......................................... 19<br /> 1.4. Xêmina trong dạy học ở đại học ...................................................................................... 22<br /> 1.4.1. Khái niệm xêmina..................................................................................................... 22<br /> 1.4.2. Nguồn gốc tâm lý, triết học sâu xa của xêmina ...................................................... 24<br /> 1.4.3. Ưu điểm và hạn chế của xêmina.............................................................................. 25<br /> 1.4.4. Chủ đề xêmina và nguyên tắc lựa chọn chủ đề xêmina ......................................... 25<br /> 1.5. Phát triển năng lực nghề nghiệp của SV thông qua dạy học bằng xêmina ................... 26<br /> 1.5.1. Năng lực ......................................................................................................................... 26<br /> 1.5.2. Năng lực nghề nghiệp.................................................................................................... 29<br /> 1.5.3. Năng lực nghề nghiệp của giáo viên tiểu học .............................................................. 30<br /> 1.5.4. Quan niệm về phát triển năng lực nghề nghiệp trong đào tạo giáo viên .................... 32<br /> <br /> 1.6. Tổ chức xêmina trong giảng dạy học phần phương pháp dạy học Toán theo<br /> hướng phát triển năng lực nghề nghiệp .................................................................................. 34<br /> 1.6.1. Học phần phương pháp dạy học Toán trong chương trình đào tạo GVTH .......... 34<br /> 1.6.2. Vị trí của xêmina trong hoạt động đào tạo giáo viên.............................................. 34<br /> 1.6.3. Cơ sở khoa học của tổ chức xêmina theo hướng phát triển NLNN ...................... 36<br /> 1.6.4. Quan niệm về tổ chức xêmina học phần PPDH Toán theo hướng phát triển<br /> năng lực nghề nghiệp .......................................................................................................... 39<br /> 1.6.5. Quy trình tổ chức xêmina theo hướng phát triển NLNN cho sinh viên ngành<br /> giáo dục tiểu học.................................................................................................................. 40<br /> 1.6.6. Đặc trưng của tổ chức xêmina trong giảng dạy học phần PPDH Toán theo<br /> hướng phát triển năng lực nghề nghiệp ............................................................................. 45<br /> 1.6.7. Cơ hội phát triển NLNN qua tổ chức xêmina học phần PPDH Toán cho sinh<br /> viên ngành giáo dục tiểu học .............................................................................................. 47<br /> 1.6.8. Đánh giá kết quả tổ chức xêmina học phần PPDH Toán theo hướng phát triển<br /> năng lực nghề nghiệp .......................................................................................................... 51<br /> 1.7. Thực trạng tổ chức xêmina học phần PPDH Toán cho SV ngành GDTH ở các<br /> trường sư phạm ........................................................................................................................ 52<br /> 1.7.1. Khái quát chung về khảo sát thực trạng .................................................................. 52<br /> 1.7.2. Kết quả khảo sát ........................................................................................................ 53<br /> 1.7.3. Một số nhận xét về thực trạng tổ chức xêmina học phần PPDH Toán cho SV<br /> ngành GDTH ở các trường sư phạm ................................................................................. 63<br /> Kết luận chƣơng 1.................................................................................................................. 65<br /> Chƣơng 2: TỔ CHỨC XÊMINA TRONG GIẢNG DẠY HỌC PHẦN<br /> PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TOÁN CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC<br /> TIỂU HỌC.............................................................................................................................. 67<br /> 2.1. Những định hướng, căn cứ cơ bản xây dựng các biện pháp .......................................... 67<br /> 2.1.1. Những định hướng.................................................................................................... 67<br /> 2.1.2. Những căn cứ ............................................................................................................ 67<br /> 2.2. Biện pháp tổ chức xêmina trong giảng dạy học phần PPDH Toán cho sinh viên<br /> ngành GDTH theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp.................................................. 69<br /> 2.2.1. Biện pháp 1: Xây dựng chủ đề xêmina trong giảng dạy học phần PPDH<br /> Toán cho SV ngành GDTH theo hướng phát triển NLNN.............................................. 69<br /> 2.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức xêmina các chủ đề trong học phần PPDH Toán cho<br /> SV ngành GDTH theo hướng phát triển năng lực nghề nghiệp ...................................... 80<br /> Kết luận chƣơng 2................................................................................................................ 127<br /> <br />