Luận án tiến sĩ Ngôn ngữ học: Ẩn dụ phạm trù lửa trong tiếng Pháp và tiếng Việt từ góc độ ngôn ngữ học tri nhận

Chia sẻ: Lê Thị Sang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:240

Thêm vào BST

Báo xấu

103
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận án là làm sáng tỏ những ẩn dụ ý niệm phạm trù lửa được sử dụng trong giao tiếp hàng ngày cũng nhƣ trong các tác phẩm văn học tiếng Pháp và tiếng Việt, phân tích mô hình ánh xạ của những ẩn dụ đó trong việc thể hiện tư duy của từng dân tộc, từ đó tìm ra những điểm tượng đồng và khác biệt trong việc sử dụng ẩn dụ giữa hai 3 ngôn ngữ. Những điểm tƣơng đồng và dị biệt sẽ được giải thích dựa trên mối quan hệ giữa tƣ duy, văn hóa và ngôn ngữ của hai dân tộc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Ngôn ngữ học: Ẩn dụ phạm trù lửa trong tiếng Pháp và tiếng Việt từ góc độ ngôn ngữ học tri nhận

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC LÊ LÂM THI ẨN DỤ PHẠM TRÙ LỬA TRONG TIẾNG PHÁP VÀ TIẾNG VIỆT TỪ GÓC ĐỘ NGÔN NGỮ HỌC TRI NHẬN Chuyên ngành: Ngôn ngữ học M số: LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÔN NGỮ HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Phạm Thị Anh Nga . TS. Nguyễn Thị Bạch Nhạn HUẾ - 2017 i Lời câm ơn Tôi xin trån trọng câm ơn các Thæy, Cô trường Đäi học Khoa học - Đäi học Huế, trường Đäi học Sư phäm - Đäi học Huế, trường Đäi học Ngoäi ngữ - Đäi học Huế, Viện Ngôn ngữ học, những người đã nhiệt tình giâng däy, truyền đät cho tôi những kiến thức về ngôn ngữ học. Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn såu sắc đến PGS.TS. Phäm Thị Anh Nga, TS. Nguyễn Thị Bäch Nhän, những người đã tận tình hướng dẫn, cho tôi những lời khuyên quý báu, giúp tôi hoàn thiện luận án này. Đồng thời, tôi xin được câm ơn gia đình, bän bè và đồng nghiệp đã luôn täo điều kiện, giúp đỡ tôi câ về vật chçt lẫn tinh thæn trong suốt quá trình học tập và viết luận án. Tác giâ luận án Lê Lâm Thi ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình của riêng tôi. Các số liệu, kết quả đƣợc nêu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kì công trình khoa học nào. Tác giả luận án Lê Lâm Thi iii MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa ................................................................................................................... i Lời cám ơn .......................................................................................................................ii Lời cam đoan ................................................................................................................. iii Mục lục ........................................................................................................................... iv Danh mục bảng ............................................................................................................... xi Danh mục biểu đồ ........................................................................................................ xiii Quy ƣớc viết tắt ............................................................................................................ xiv MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3 4. Ngữ liệu nghiên cứu ................................................................................................ 3 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4 6. Đóng góp của luận án .............................................................................................. 6 7. Bố cục luận án ......................................................................................................... 6 Chƣơng 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI .................................................................................................................. 8 1.1. Dẫn nhập ................................................................................................................... 8 1.2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu .................................................................................. 8 1.2.1. Tổng quan kết quả nghiên cứu về ẩn dụ từ góc độ ngôn ngữ học tri nhận ....... 8 1.2.2. Tổng quan kết quả nghiên cứu về “lửa” trong lĩnh vực ngôn ngữ .................. 14 1.2.3. Tổng quan kết quả nghiên cứu về “lửa” trong lĩnh vực văn hóa .................... 16 1.3. Cơ sở lý thuyết của luận án .................................................................................... 19 1.3.1. Một số khái niệm liên quan đến ẩn dụ ý niệm ................................................ 19 1.3.1.1. Phạm trù và sự phạm trù hóa ..................................................................... 19 1.3.1.2. Ý niệm và sự ý niệm hóa ........................................................................... 20 1.3.2. Những vấn đề về lý thuyết ẩn dụ ý niệm ........................................................ 22 1.3.2.1. Khái niệm ẩn dụ ý niệm ............................................................................. 22 1.3.2.2. Cơ sở trải nghiệm của ẩn dụ: tính nghiệm thân ......................................... 23 iv 1.3.2.3. Điển dạng trong nghiên cứu về ẩn dụ ý niệm ............................................ 24 1.3.2.4. Đặc điểm của ẩn dụ ý niệm ........................................................................ 25 1.3.2.5. Cấu trúc của ẩn dụ ý niệm ......................................................................... 26 1.3.2.6. Phân loại ẩn dụ ý niệm ............................................................................... 28 1.3.2.7. Ẩn dụ ý niệm với bức tranh ngôn ngữ về thế giới ..................................... 29 1.3.3. Một số vấn đề lý thuyết liên quan đến phạm trù lửa và ẩn dụ phạm trù lửa từ góc độ ngôn ngữ học tri nhận ........................................................................................ 30 1.4. Tiểu kết ................................................................................................................... 35 Chƣơng ẨN DỤ PHẠM TRÙ LỬA TRONG TIẾNG PHÁP TỪ GÓC ĐỘ NGÔN NGỮ HỌC TRI NHẬN .................................................................................. 36 2.1. Dẫn nhập ................................................................................................................. 36 2.2. Các nhóm từ ngữ thuộc phạm trù lửa và sự chọn lọc và phân bố các thuộc tính điển dạng của lửa trong hai miền ý niệm nguồn - đích trong tiếng pháp ...................... 36 2.2.1. Nhóm từ ngữ định danh lửa và các dạng thể liên quan đến lửa ...................... 37 2.2.2. Nhóm từ ngữ chỉ tính chất, đặc điểm, trạng thái của lửa và của vật đang cháy ....................................................................................................................................... 39 2.2.3. Nhóm từ ngữ chỉ quá trình vận động của lửa và của vật đang cháy ............... 40 2.2.4. Nhóm từ ngữ chỉ hoạt động của con ngƣời với lửa ........................................ 41 2.2.5. Nhóm từ ngữ chỉ những đối tƣợng, khái niệm khác có liên quan đến lửa ...... 42 2.2.5.1. Nhóm chỉ nguyên liệu phát ra lửa, giữ lửa ................................................ 42 2.2.5.2. Nhóm chỉ nơi chốn, vật dụng liên quan đến lửa ........................................ 43 2.3. Tái lập sự ánh xạ của mô hình tri nhận của ẩn dụ ý niệm lửa trong tiếng Pháp .... 46 2.4. Mô hình tri nhận của ẩn dụ ý niệm về lửa trong tiếng Pháp .................................. 50 2.4.1. Sự ánh xạ từ miền nguồn lửa đến miền đích con ngƣời ................................. 52 2.4.1.1. Sự ánh xạ từ miền nguồn lửa đến miền đích con ngƣời tâm lý, tình cảm . 53 2.4.1.2. Sự ánh xạ từ miền nguồn lửa đến miền đích con ngƣời xã hội ................. 60 2.4.1.3. Sự ánh xạ từ miền nguồn lửa đến miền đích con ngƣời sinh học .............. 62 2.4.1.4. Sự ánh xạ từ miền nguồn lửa đến miền đích con ngƣời tâm linh .............. 65 2.4.2. Sự ánh xạ từ miền nguồn lửa đến miền đích đời sống xã hội ......................... 68 2.4.3. Sự ánh xạ từ miền nguồn lửa đến miền đích hiện tƣợng tự nhiên .................. 73 v