Luận án Tiến sĩ Triết học: Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: ViJenlice ViJenlice | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:187

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở phân tích lý luận và thực trạng phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự, luận án đề xuất một số giải pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Triết học: Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH VŨ THỊ THU TRANG PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC CỦA HỌC VIÊN CÁC TRƯỜNG KỸ THUẬT QUÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC HÀ NỘI – 2020
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH VŨ THỊ THU TRANG PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC CỦA HỌC VIÊN CÁC TRƯỜNG KỸ THUẬT QUÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử Mã số : 9229002 LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS,TS. Nguyễn Thị Nga 2. PGS,TS. Nguyễn Vĩnh Thắng HÀ NỘI – 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng nghiên cứu sinh. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, không trùng lặp với các công trình khoa học đã công bố. TÁC GIẢ Vũ Thị Thu Trang
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU............................. 6 1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến đề tài luận án ......... 6 1.2. Khái quát kết quả chủ yếu của các công trình khoa học đã công bố và những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết .......................................... 19 Chương 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC CỦA HỌC VIÊN CÁC TRƯỜNG KỸ THUẬT QUÂN SỰ Ở VIỆT NAM ............................................................................ 24 2.1. Quan niệm về ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam và phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam ........................................................... 24 2.2. Thực chất và những yếu tố quy định phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam ............................ 52 Chương 3: THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC CỦA HỌC VIÊN CÁC TRƯỜNG KỸ THUẬT QUÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ..................................................................................................... 73 3.1. Thực trạng và nguyên nhân của thực trạng phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay ...... 73 3.2. Những vấn đề đặt ra trong phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay ........................... 102 Chương 4: YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC CỦA HỌC VIÊN CÁC TRƯỜNG KỸ THUẬT QUÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY.............................................................................. 108 4.1. Tình hình mới tác động và yêu cầu phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. ............ 108 4.2. Một số giải pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay .......................................... 118 KẾT LUẬN .................................................................................................. 149 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 151 Phụ lục
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, cũng như thực tiễn tiến hành công cuộc bảo vệ Tổ quốc ở các nước xã hội chủ nghĩa nói chung, ở Việt Nam nói riêng đã khẳng định vai trò quan trọng của ý thức bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, việc thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của mọi người dân nói chung và của cán bộ, chiến sĩ trong quân đội nói riêng là mối quan tâm thường xuyên của Đảng, Nhà nước và của quân đội. Học viên các trường kỹ thuật quân sự là các học viên được đào tạo trong các học viện, các trường sĩ quan kỹ thuật quân sự với thời gian đào tạo từ 5 đến 5 năm rưỡi để trở thành những kỹ sư quân sự, các sĩ quan chỉ huy kỹ thuật quân sự tương lai; với đặc điểm đào tạo gắn liền với việc khai thác, sử dụng, quản lý, chế tạo vũ khí, trang bị kỹ thuật và chỉ huy kỹ thuật quân sự. Vì vậy, cần phải kết hợp hài hòa đào tạo tri thức khoa học kỹ thuật quân sự, khoa học nghệ thuật quân sự với khoa học xã hội và nhân văn quân sự, trong đó phải thường xuyên coi trọng việc bồi dưỡng, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc ở họ. Nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự, trong những năm qua, các học viện, nhà trường tham gia đào tạo sĩ quan khoa học kỹ thuật quân sự đã thường xuyên quan tâm giáo dục, bồi dưỡng, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự và đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, việc phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự vẫn còn những hạn chế, bất cập cả trong nhận thức và trong tổ chức thực tiễn phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự, nhất là những hạn chế, bất cập trong nhận thức, trách nhiệm, năng lực của các chủ thể, việc lựa chọn nội dung, phương thức và những điều
2 kiện đảm bảo cho sự phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự. Hiện nay và trong những năm tới, trước sự diễn biến nhanh chóng, phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và trong nước, đặc biệt là sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã, đang và sẽ tác động mạnh mẽ, toàn diện đến lĩnh vực quân sự. Cuộc chiến tranh nếu xảy ra trong tương lai sẽ là cuộc chiến tranh bằng vũ khí công nghệ cao. Từ đó, sẽ tác động đến nhận thức, thái độ, tình cảm, ý chí quyết tâm bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự, nhất là những biểu hiện như: đề cao, tuyệt đối hóa vai trò của yếu tố vũ khí, trang bị, kỹ thuật quân sự, xem nhẹ yếu tố chính trị - tinh thần. Trong lúc đó, việc nghiên cứu vấn đề phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự dưới góc độ triết học chưa được nghiên cứu một cách hệ thống, sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn. Do đó, việc nghiên cứu đề tài: “Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay” là vấn đề thực sự cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn rất quan trọng. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích lý luận và thực trạng phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự, luận án đề xuất một số giải pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, đề tài tập trung thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể sau: - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án và những vấn đề đặt ra mà luận án phải đi sâu nghiên cứu.
3 - Phân tích làm rõ một số vấn đề lý luận về ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam; Thực chất và những yếu tố cơ bản quy định phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam. - Phân tích, đánh giá đúng thực trạng phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự và những vấn đề đặt ra trong phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. - Xác định yêu cầu và đề xuất giải pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Luận án chỉ tập trung nghiên cứu dưới góc độ triết học những vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam, thực hiện điều tra bằng phiếu đối với 1000 học viên của các học viện, nhà trường quân đội tham gia đào tạo sĩ quan kỹ thuật quân sự. Số liệu, tài liệu được sử dụng trong nghiên cứu chủ yếu từ năm 2011 (mốc thời gian tiến hành Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng) đến nay. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận của việc thực hiện luận án là cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, về xây dựng và phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả
4 luận án tiếp cận vấn đề theo quan điểm hệ thống - cấu trúc; quan điểm phức hợp: hoạt động - giá trị - nhân cách; quan điểm lịch sử - lô gích; quan điểm thực tiễn để phân tích rõ hoàn cảnh lịch sử, điều kiện hình thành và thực chất phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam; làm sáng tỏ cơ sở khoa học, thực trạng và các giải pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án sử dụng các phương pháp: phân tích và tổng hợp, hệ thống và cấu trúc, lịch sử và lôgic, trừu tượng hóa và khái quát hóa, so sánh, thống kê, quan sát, điều tra xã hội học và phương pháp chuyên gia. 5. Những đóng góp mới của luận án - Góp phần làm rõ thêm một số vấn đề lý luận về ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam; Thực chất và những yếu tố cơ bản quy định phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam. - Đánh giá thực trạng phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay và những vấn đề đặt ra trong phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. - Xác định yêu cầu và đề xuất được một số giải pháp chủ yếu phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1 Ý nghĩa lý luận Nghiên cứu vấn đề “Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay” góp phần làm sâu sắc và hoàn
5 thiện nội dung lý luận về phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam. 6.2 Ý nghĩa thực tiễn của luận án Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo thiết thực, phục vụ công tác nghiên cứu và giảng dạy, học tập trong các học viện, nhà trường của Quân đội nhân dân Việt Nam. 7. Kết cấu của luận án Kết cấu của luận án gồm: Mở đầu, 4 chương (8 tiết), kết luận, danh mục các công trình khoa học của tác giả đã được công bố, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
6 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1. NHỮNG CÔNG TRÌNH KHOA HỌC TIÊU BIỂU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1.1. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến bảo vệ Tổ quốc Vấn đề bảo vệ Tổ quốc đã được đề cập đến ở các nước xã hội chủ nghĩa, tiêu biểu là ở Liên Xô (cũ) và Trung Quốc hiện nay. Tác giả Đ.A. Vôncôgônôp (1988), Học thuyết Mác- Lênin về chiến tranh và quân đội, do Trần Hùng dịch [153]. Trong cuốn sách này, tác giả đã giới thiệu đối tượng, cấu trúc, nội dung của học thuyết Mác - Lênin về chiến tranh và quân đội, với lối viết giản dị, dễ hiểu và những dẫn chứng sinh động, tác giả đã trình bày một cách khoa học những luận điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về chiến tranh và quân đội, về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; đồng thời, tác giả cũng phê phán những quan điểm tư sản phản khoa học về những vấn đề này. Tác giả cũng nhấn mạnh, do tính chất xâm lược của chủ nghĩa đế quốc, các nước xã hội chủ nghĩa phải không ngừng nâng cao cảnh giác, quan tâm thích đáng đến việc tăng cường lực lượng phòng thủ của mình. Đ.A.Vôncôgônôp cho rằng, cuộc đấu tranh củng cố hòa bình và sự nghiệp bảo vệ thành quả cách mạng của chủ nghĩa xã hội là một quy luật khách quan, một nhiệm vụ thống nhất không thể tách rời. Đấu tranh cho hòa bình là hình thức quan trọng để bảo vệ chủ nghĩa xã hội, ngược lại bảo vệ thành quả của chủ nghĩa xã hội là tiền đề cần thiết để giữ gìn và củng cố hòa bình, độc lập, tự do của các dân tộc. Tác giả La Quốc Kiệt (chủ biên) (2003), Tu dưỡng đạo đức tư tưởng, [75]. Trong cuốn sách này, các tác giả đã đề cập đến những nội dung cơ bản về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, về đạo đức, tư tưởng chính trị xã hội chủ nghĩa, làm cơ sở để giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho thanh niên, học sinh, sinh viên các nước xã hội chủ nghĩa, trước hết là ở Trung Quốc.
7 Tác giả Đoàn Khuê (1993), Quan điểm cơ bản về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa [74]. Đây là cuốn sách tập hợp những bài viết, bài nói của Đoàn Khuê. Nội dung của cuốn sách phân tích một cách sâu sắc những quan điểm, tư tưởng cơ bản trong văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VII, về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; về đường lối quân sự của Đảng trong tình hình mới; về quan điểm quốc phòng toàn dân và tăng cường quản lý nhà nước về quốc phòng; về xây dựng quân đội và kết hợp kinh tế với quốc phòng. Các bài viết trong cuốn sách còn đề cập đến những vấn đề thực tiễn đang đặt ra như: chính quy hóa quân đội, công tác huấn luyện bộ đội, công tác văn hóa, văn nghệ, báo chí, xuất bản trong quân đội, công tác thanh niên trong quân đội nhằm mục đích tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc. Tác giả Lê Đức Anh (1996), Bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa theo kế sách tối ưu [1]. Đây là cuốn sách tập hợp những bài viết của Lê Đức Anh nhân dịp kỷ niệm những ngày lễ lớn của đất nước trong 2 năm 1994 - 1995. Những bài viết trong cuốn sách này của tác giả vừa mang giá trị lý luận, vừa có giá trị thực tiễn, đề cập đến vấn đề bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trên phương diện thực hiện đường lối đổi mới xây dựng quân đội nhân dân, củng cố nền quốc phòng toàn dân. Hội nghị lần thứ Tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX đã ban hành Nghị quyết về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới” [3]. Đây là cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng để toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta nghiên cứu quán triệt và thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đồng thời, đây còn là cơ sở quan trọng để phát huy vai trò của các chủ thể trong việc phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên các trường kỹ thuật quân sự ở Việt Nam hiện nay. Quán triệt đường lối, quan điểm của Đảng về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa đã có nhiều công trình nghiên cứu, bài viết của các tác giả đề cập đến các góc độ khác nhau về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa như:
8 Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự (2014), Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới - một số vấn đề lý luận và thực tiễn [150]. Đây là công trình của nhiều tác giả được tập hợp lại trên các tạp chí, báo tuần, báo ngày từ năm 1999 đến năm 2003. Trong cuốn sách này, các tác giả đã làm sáng tỏ thêm những quan điểm cơ bản của Đảng ta về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng nền quốc phòng toàn dân và xây dựng quân đội nhân dân được nêu trong Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng. Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự (2003), Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay [143]. Đây là cuốn sách tập hợp các bài tham luận khoa học trong hội thảo, các bài viết đề cập đến bối cảnh quốc tế và trong nước đang đặt ra những vấn đề mới đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, từ đó đưa ra những nhận thức mới, nội dung, biện pháp mới về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay. Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2004), Nhà trường quân đội trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc [121]. Cuốn sách là công trình nghiên cứu, sưu tầm công phu nhằm khẳng định vai trò to lớn của hệ thống nhà trường quân đội trong sự nghiệp đào tạo đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng. Đồng thời, góp phần giáo dục truyền thống vẻ vang của hệ thống nhà trường quân đội. Cuốn sách đã đề cập đến quan điểm cơ bản của Đảng về công tác giáo dục đào tạo, hệ thống nhà trường quân đội, vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của nhà trường quân đội trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2006), Mấy vấn đề cơ bản về tăng cường sức mạnh quốc phòng bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới [122]. Cuốn sách đã trình bày quan niệm và sức mạnh quốc phòng bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; khái quát những nội dung cơ bản về tăng cường sức mạnh quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đồng thời, đánh giá
9 thành tựu, chỉ ra hạn chế, nguyên nhân và đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm tăng cường sức mạnh quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới. Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự (2006), Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ đổi mới [144]. Công trình đã phân tích, làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò lãnh đạo của Đảng trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trước yêu cầu nhiệm vụ mới. Đồng thời, trình bày một cách hệ thống các quan điểm, tư duy lý luận mới của Đảng ta về công tác quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; những thành tựu nổi bật về Đảng lãnh đạo sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong 20 năm đổi mới; qua đó, dự báo tình hình và những yêu cầu mới, làm rõ những giải pháp nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự (2007), Một số vấn đề lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới [146]. Công trình đã làm rõ những nội dung cơ bản về mục tiêu, nhiệm vụ, phương thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Tác giả Nguyễn Mạnh Hưởng (2007), Một số vấn đề lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới [70]. Trên cơ sở phân tích những nhân tố tác động đến sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, đề tài làm rõ một số vấn đề lý luận về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, góp phần phát triển lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Tác giả Nguyễn Vĩnh Thắng (2010), Quốc phòng - An ninh trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam [112]. Cuốn sách đã tập trung phân tích, làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quốc phòng, an ninh trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Trong đó, cuốn sách đã làm rõ bốn nội dung cơ bản: Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về quốc phòng, an ninh trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội; Quốc phòng trong lịch sử dân tộc Việt
10 Nam trước khi có Đảng và của một số nước xã hội chủ nghĩa; Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về quốc phòng, an ninh trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; Quốc phòng, an ninh trong giai đoạn mới của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Tác giả Nguyễn Vĩnh Thắng (chủ biên) (2010), Sự phát triển quan điểm lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa xã hội [113]. Cuốn sách đã phản ánh một cách tương đối toàn diện, có hệ thống quan điểm lý luận về bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng; qua đó, rút ra bài học kinh nghiệm và dự báo nhân tố tác động đến sự phát triển lý luận của Đảng Cộng sản Việt Nam về bảo vệ Tổ quốc trong thời gian tới, đồng thời đưa ra một số nội dung cần tiếp tục khẳng định, bổ sung và phát triển trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Những vấn đề lý luận về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa được đề cập trong cuốn sách là nguồn tư liệu rất đáng tin cậy. Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự ((2015), Một số vấn đề về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa từ xa trong tình hình mới [151]. Nội dung cuốn sách mang tính chất đấu tranh tư tưởng lý luận; trong đó đã vạch trần bản chất, âm mưu, thủ đoạn của các quan điểm sai trái, phản động trong chống phá cách mạng Việt Nam; đồng thời, phê phán những biểu hiện lệch lạc, nhận thức chưa đúng về nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới. Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự (2011), Học thuyết bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của V.I. Lênin - giá trị lịch sử và hiện thực [149]. Các bài viết của các nhà khoa học trong và ngoài quân đội được tập hợp trong cuốn sách này đã đề cập đến học thuyết bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của V.I. Lênin. Đó là sự kế thừa, bổ sung và phát triển lý luận của C. Mác và Ph. Ăngghen và bảo vệ thành quả cách mạng trong điều kiện lịch sử mới và tổng
11 kết thành một hệ thống các quan điểm lý luận mới qua thực tiễn lãnh đạo cuộc đấu tranh của nhân dân Xô viết chống thù trong giặc ngoài, bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới ra đời sau cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại. Cuốn sách còn đề cập đến việc vận dụng những nội dung cơ bản của học thuyết bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của V.I. Lênin vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời đại ngày nay. Tác giả Nguyễn Chí Vịnh, Thực hiện chiến lược bảo vệ Tổ quốc từ xa, [142]. Từ đánh giá kết quả của hoạt động đối ngoại quốc phòng thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, tác giả nhận định: “Về bản chất, đối ngoại quốc phòng là cách ứng xử với bên ngoài nhằm thực hiện tốt công cuộc phòng thủ đất nước từ bên trong, thực hiện chiến lược bảo vệ Tổ quốc từ xa, củng cố sức mạnh quốc phòng từ thời bình nhằm thực hiện các mục tiêu phòng thủ đất nước”. Tác giả Nguyễn Bá Dương (2013), Góp phần phát triển tư duy mới về bảo vệ Tổ quốc [37]. Tác giả cuốn sách đã tập trung phân tích, nêu rõ những tác động của tình hình thế giới, khu vực đến sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; khẳng định sự nhất quán về mục tiêu, quan điểm, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của Đảng và nhân dân ta trong tình hình mới. Qua đó, luận giải tính tất yếu và nội dung phát triển tư duy mới về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; chủ động đấu tranh, phòng chống chiến lược “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta của các thế lực thù địch. Đồng thời, nhấn mạnh sự cần thiết phải đấu tranh phòng, chống “giặc nội xâm”, các tệ nạn xã hội, các quan điểm, nhận thức lệch lạc, sai trái của một bộ phận cán bộ, chiến sĩ và nhân dân; đề xuất các giải pháp phát triển tư duy mới về bảo vệ Tổ quốc trong tình hình thế giới luôn biến động với những diễn biến đặc biệt phức tạp hiện nay.
12 Tác giả Nguyễn Bá Dương - Chủ nhiệm đề tài (2014), Nghiên cứu tổng kết mười năm thực hiện nghị quyết Trung ương 8, khóa IX về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới (2003 – 2013) [38]. Dưới dạng đề tài lịch sử quân sự, đề tài đã nghiên cứu tổng kết mười năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8, khóa IX về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó đã làm rõ những thành tựu và hạn chế qua mười năm thực hiện Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; trên cơ sở đó, đề tài đề xuất một số vấn đề cần bổ sung, phát triển và định hướng giải pháp tổ chức thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tác giá Nguyễn Mạnh Hưởng (2015), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giữ nước từ khi nước chưa nguy [69]. Đây là cuốn sách nghiên cứu, làm rõ những vấn đề cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giữ nước từ khi nước chưa nguy, trong đó đề cập đến ở mức độ nhất định về mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới. Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự (2015), Một số vấn đề về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa từ xa trong tình hình mới [151]. Tác giả cuốn sách đã tập trung nghiên cứu, luận giải và làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn như: Cơ sở khoa học của bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa từ xa; Quan niệm bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa từ xa; Một số vấn đề đặt ra đối với bảo vệ Tổ quốc từ xa trong tình hình mới; Một số định hướng giải pháp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa từ xa trong tình hình mới. Trên các tạp chí đã có một số bài viết đề cập đến vấn đề bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Tiêu biểu như: Phùng Quang Thanh: Phát huy truyền thống yêu nước, ý chí quật khởi của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân pháp vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc ngày nay. Tạp chí Quốc phòng toàn dân, số tháng 12, năm 2011, [108]; Phạm Đình Trọng (2010), Thanh niên quân đội với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Tạp chí Quân
13 huấn, số 515 tháng 7, [131] ; Nguyễn Tiến Quốc: Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa theo quan điểm Đại hội Đảng XI, Tạp chí Cộng sản (Bản điện tử), tháng 5 năm 2011, [103]; Trần Thái Bình: Một số vấn đề cần nghiên cứu, bổ sung khi tổng kết 10 năm thực hiện nghị quyết Trung ương 8 (Khóa IX), Tạp chí Quốc phòng toàn dân số tháng 9, năm 2013, [9]; Trần Nam Chuân: Tư duy mới về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, Báo Tuyên giáo. Tháng 10 năm 2015, [17]. 1.1.2. Những công trình khoa học tiêu biểu liên quan đến ý thức bảo vệ Tổ quốc Vấn đề ý thức bảo vệ Tổ quốc và xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc đã được đề cập nghiên cứu ở nước ta từ rất sớm, ngay trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa. Đề tài cấp nhà nước KX. 07.19 (1995) Xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc trong giáo dục con người Việt Nam hiện nay [48]. Đề tài đã nghiên cứu và làm rõ hơn cơ sở lý luận và thực tiễn của việc giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc của con người Việt Nam ngày nay, trên cơ sở đề xuất giải pháp và kiến nghị về giáo ý thức bảo vệ Tổ quốc với con người Việt Nam (mà trọng tâm là thế hệ trẻ) cho phù hợp với đặc điểm, tâm lý lứa tuổi, với yêu cầu phát triển đất nước và thời đại, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục, xây dựng nguồn nhân lực con người đáp ứng với yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đề tài đã đưa ra khái niệm về ý thức bảo vệ Tổ quốc của con người Việt Nam, đồng thời xác định cấu trúc của ý thức bảo vệ Tổ quốc gồm các yếu tố: tri thức, thái độ, cảm xúc, tình cảm, ý chí, tâm thế sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ công dân để bảo vệ Đảng, Nhà nước xã hội chủ nghĩa và nhân dân, sẵn sàng chống “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ”. Đinh Quốc Triệu (2005) Vai trò của gia đình trong giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho thanh niên Tỉnh Phú Thọ hiện nay [129] .Tác giả đã xác định được cấu trúc của ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
14 nghĩa bao gồm tri thức bảo vệ Tổ quốc xã hội ở các cấp độ khác nhau, tác giả đã luận giải vai trò của gia đình trong giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm phát huy vai trò của gia đình trong giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc cho thanh niên trong Tỉnh Phú Thọ. Học viện Chính trị - Bộ Quốc phòng (2010), Mối quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong ý thức người dân Việt Nam hiện nay [61]. Cuốn sách do Hội đồng lý luận Trung ương và Ban chủ nhiệm Chương trình khoa học chính trị trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2006 - 2010, mã số KX.04/06-10 nghiên cứu, làm rõ 8 vấn đề: 1. Mối quan hệ giữa đổi mới và ổn định phát triển; 2. Mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới hệ thống chính trị; 3. Mối quan hệ giữa kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa; 4. Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và từng bước hoàn thiện quan hệ sản xuất; 5.Mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, thực hiện công bằng xã hội; 6. Mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; 7. Mối quan hệ giữa độc lập tự chủ và chủ động hội nhập quốc tế; 8. Mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ. Trong đó, đã tập trung làm rõ quá trình nhận thức, phát triển tư duy lý luận của Đảng ta về mối quan hệ và giải quyết mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; tình hình thực hiện mối quan hệ này từ khi Đảng, Nhà nước và nhân dân ta thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội từ năm 1991 đến nay và đề xuất những vấn đề mới trong ứng xử và giải quyết mối quan hệ giữa xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Tác giả Đặng Bá Minh (2004), Nâng cao chất lượng quán triệt tư duy mới của Đảng về bảo vệ Tổ quốc cho học viên đào tạo cán bộ chính trị cấp trung đoàn ở Học viện Chính trị Quân sự hiện nay [90]. Đây là đề tài cấp Học viện Chính trị, đề tài đã chỉ rõ thực trạng, nguyên nhân và đề ra những giải pháp chủ
15 yếu để nâng cao chất lượng quán triệt tư duy mới của Đảng về bảo vệ Tổ quốc cho đối tượng học viên đào tạo cán bộ chính trị cấp trung đoàn ở Học viện Đề tài KX.04.22.06- 10, Định hướng và giải pháp xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho mọi người dân Việt Nam [49]. Đây là một đề tài trong chương trình khoa học công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước do Lê Minh Vụ chủ nhiệm đề tài. Trong công trình này, tập thể các tác giả đã làm rõ cơ sở khoa học, thực trạng, dự báo các nhân tố tác động và đề xuất những định hướng và giải pháp xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho mọi người dân Việt Nam trong thời kỳ mới. Tác giả Phùng Quang Thanh (2007) Tăng cường giáo dục quốc phòng an ninh trong thời kỳ đất nước hội nhập kinh tế quốc tế [108]. Trong bài viết này, tác giả đã đánh giá những thành công, cũng như những hạn chế của công tác giáo dục quốc phòng - an ninh ở các cấp, các ngành và các đơn vị. Từ đó tác giả đưa ra nhiều giải pháp, trong đó đã nhấn mạnh đến việc xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Tác giả Nguyễn Sỹ Quyết Tâm (2008) Giáo dục tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa cho học sinh trung học phổ thông ở miền Đông Nam Bộ hiện nay [107]. Trên cơ sở những nhận thức chung về tinh thần yêu nước, yêu Tổ quốc xã hội chủ nghĩa và công tác giáo dục tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa cho học sinh trung học phổ thông ở nước ta hiện nay, đề tài đã phân tích thực trạng giáo dục tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa cho học sinh trung học phổ thông ở miền Đông Nam Bộ, chủ yếu ở các tỉnh Đồng Nai - Bà Rịa - Vũng Tàu và Thành phố Hồ Chí Minh, đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị, tinh thần yêu nước xã hội chủ nghĩa cho học sinh trung học phổ thông các tỉnh, thành trên. Tác giả Lê Minh Vụ , Nguyễn Bá Dương (2009) Xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho người dân Việt Nam – định hướng và giải pháp [155], đã làm rõ hơn cơ sở khoa học của việc xác định mục tiêu, nhiệm
16 vụ, quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, xác định phương châm, phương hướng và đề xuất các giải pháp khả thi để xây dựng nền quốc phòng toàn dân, củng cố thế trận chiến tranh nhân dân, xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho con người Việt Nam. Bằng phương pháp tiếp cận triết học, tác giả Nguyễn Đức Tiến (1998) Mối quan hệ giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan trong phát triển lý tưởng xã hội chủ nghĩa ở thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Quân sự, Học viện Chính trị Quân sự, Hà Nội [119], đã đề xuất một số giải pháp cơ bản giải quyết mối quan hệ giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan trong phát triển lý tưởng xã hội chủ nghĩa ở thanh niên quân đội hiện nay. Công trình đã đề xuất ba nhóm giải pháp cơ bản: Tích cực xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, đồng thời chủ động ngăn chặn và khắc phục những ảnh hưởng tiêu cực của nó đối với sự phát triển lý tưởng xã hội chủ nghĩa ở thanh niên quân đội; Nâng cao chất lượng giáo dục chính trị - tư tưởng, kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục và tự giáo dục; Kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng hệ giá trị với giáo dục định hướng giá trị cho thanh niên, đồng thời tích cực đưa thanh niên vào hoạt động thực tiễn quân sự và các phong trào cách mạng của tuổi trẻ. Tác giả Đặng Sỹ Lộc (2017) trong công trình: “Một số vấn đề có tính nguyên tắc xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị hiện nay”, Tạp chí Giáo dục Lý luận Chính trị Quân sự, số 6 (166) [79], Hà Nội cho rằng: Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị là “cái gốc”, là cơ sở, nền tảng để nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của quân đội. Xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam về chính trị phải dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam; xây dựng quân đội về chính trị là cơ sở, nền tảng để xây dựng Quân đội ta vững mạnh toàn diện, không ngừng nâng cao sức mạnh chiến đấu và chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược; không ngừng giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực