Luận án Tiến sĩ Văn học Việt Nam: Tiểu thuyết Việt Nam giai đoạn 1986 – 2014 từ góc nhìn phê bình sinh thái

ĐẠI HỌC HUẾ<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC<br /> <br /> NGUYỄN THÙY TRANG<br /> <br /> TIỂU THUYẾT VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1986 – 2014<br /> TỪ GÓC NHÌN PHÊ BÌNH SINH THÁI<br /> <br /> Chuyên ngành: VĂN HỌC VIỆT NAM<br /> Mã số<br /> <br /> : 62 22 01 21<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HỌC VIỆT NAM<br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS.TS ĐỖ LAI THÚY<br /> 2. TS. TÔN THẤT DỤNG<br /> <br /> HUẾ - NĂM 2018<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> <br /> Tôi cam đoan luận án này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các kết quả nghiên cứu,<br /> đoạn trích dẫn và số liệu sử dụng trong luận án đều được dẫn nguồn và có độ chính<br /> xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi.<br /> TP. Huế, tháng 8 năm 2018<br /> Người viết cam đoan<br /> <br /> Nguyễn Thùy Trang<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Đỗ Lai Thúy và TS. Tôn Thất<br /> Dụng, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá<br /> trình thực hiện luận án.<br /> Tôi xin trân trọng cảm ơn Khoa Ngữ Văn và Phòng Đào tạo Sau Đại học,<br /> Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi<br /> trong suốt quá trình tôi theo học Nghiên cứu sinh, khóa 2014-2017.<br /> Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm<br /> Huế, Ban Chủ nhiệm và các đồng nghiệp Khoa Ngữ Văn đã tạo mọi điều kiện thuận<br /> lợi để tôi hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu.<br /> Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã khích lệ, ủng hộ tôi trong suốt<br /> thời gian thực hiện luận án.<br /> TP. Huế, tháng 8 năm 2018<br /> Tác giả<br /> <br /> Nguyễn Thùy Trang<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1<br /> 1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................1<br /> 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................2<br /> 2.1. Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................2<br /> 2.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................2<br /> 3. Cơ sở lí thuyết và phương pháp nghiên cứu ...........................................................2<br /> 3.1. Cơ sở lí thuyết......................................................................................................2<br /> 3.2. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................3<br /> 4. Đóng góp của luận án...............................................................................................4<br /> 5. Kết cấu luận án ........................................................................................................4<br /> CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ...................................5<br /> 1.1. Nghiên cứu lí thuyết phê bình sinh thái ...............................................................5<br /> 1.1.1. Nghiên cứu lí thuyết phê bình sinh thái trên thế giới .......................................5<br /> 1.1.2. Nghiên cứu lí thuyết phê bình sinh thái ở Việt Nam ......................................15<br /> 1.2. Nghiên cứu tiểu thuyết Việt Nam sau 1986 nhìn từ lí thuyết phê bình sinh thái ....... 23<br /> 1.2.1. Tiểu thuyết Việt Nam sau 1986 – quá trình đổi mới và tiến dần đến văn học<br /> sinh thái .....................................................................................................................23<br /> 1.2.2. Phê bình sinh thái – một lối tiếp cận mới vào tiểu thuyết Việt Nam sau 1986 ....... 27<br /> 1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu và hướng triển khai đề tài .................................29<br /> 1.3.1. Về tình hình nghiên cứu ..................................................................................29<br /> 1.3.2. Hướng triển khai đề tài....................................................................................30<br /> CHƯƠNG 2. MỘT CÁI NHÌN HẬU/ GIẢI CẤU TRÚC VỀ PHÊ BÌNH SINH THÁI<br /> TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1986 – 2014 ........................................ 32<br /> 2.1. Phê bình sinh thái và đặc tính hậu/ giải cấu trúc ................................................32<br /> 2.1.1. Về khái niệm và cội nguồn của phê bình sinh thái .........................................32<br /> 2.1.2. Đặc tính hậu/ giải cấu trúc của phê bình sinh thái ..........................................38<br /> 2.2. Những phương diện hậu/ giải cấu trúc của phê bình sinh thái trong tiểu thuyết Việt<br /> Nam sau 1986 ............................................................................................................42<br /> 2.2.1. Phi trung tâm – dạng thức tồn tại của văn hóa hậu hiện đại ...............................42<br /> 2.2.2. Cái chết của chủ thể - tính liên chủ thể ...........................................................47<br /> <br /> CHƯƠNG 3. ĐỊNH GIÁ CHUẨN TẮC ĐẠO ĐỨC SINH THÁI TỪ HỆ<br /> THỐNG NHÂN VẬT ..............................................................................................60<br /> 3.1. Kiểu nhân vật xâm phạm tự nhiên – khát vọng bành trướng .............................60<br /> 3.1.1. Tư tưởng nhân loại trung tâm và sai lạc hành vi.......................................................... 61<br /> 3.1.2. Sự mơ hồ sinh thái – những ngộ nhận trong quy luật sinh tồn .......................67<br /> 3.2. Kiểu nhân vật nạn nhân sinh thái – hậu quả của văn minh ................................74<br /> 3.2.1. Nông dân, người nghèo và dấu ấn của sinh thái giai cấp ................................75<br /> 3.2.2. Thị dân, trí thức và làn sóng sinh thái đô thị...................................................81<br /> 3.2.3. Nữ giới và những thấu chạm sinh thái nữ quyền ............................................86<br /> 3.3. Kiểu nhân vật thức tỉnh – ý niệm về sự hợp nhất ..............................................91<br /> 3.3.1. Sám hối, trăn trở – niềm kính sợ sinh mệnh ...................................................91<br /> 3.3.2. Bảo vệ tự nhiên – nỗ lực tái thiết Trái đất.......................................................95<br /> 3.3.3. Hướng đến lối sống điền viên – cuộc hành hương về với tự nhiên ..............100<br /> CHƯƠNG 4. PHỤC HƯNG TINH THẦN SINH THÁI TỪ QUYỀN LỰC<br /> VĂN HÓA ..............................................................................................................105<br /> 4.1. Quyền lực của diễn ngôn – những khai mở nhãn quan văn minh đương đại ................ 107<br /> 4.1.1. Định hình diễn ngôn lãng mạn tự nhiên trong tầm nhận thức mới .......................... 108<br /> 4.1.2. Kiến tạo diễn ngôn sinh thái hiện đại – tưởng tượng khác về môi trường............... 117<br /> 4.2.1. Sự biện chứng giữa văn chương và thực tế ...................................................124<br /> 4.2.2. Những huyền tích, tập tục như cách thức điều chỉnh tư duy về Trái đất ................. 131<br /> C. KẾT LUẬN .......................................................................................................141<br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN<br /> QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ........................................................................................145<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................146<br /> PHẦN PHỤ LỤC<br /> <br />