Luận án Tiến sĩ Y học: Đánh giá hiệu quả giảm đau sau phẫu thuật bụng và tác dụng không mong muốn của Fentanyl, Morphin, Morphin-Ketamin tĩnh mạch theo phương pháp bệnh nhân tự kiểm soát

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> BỘ Y TẾ<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI<br /> <br /> NGUYỄN TOÀN THẮNG<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ GIẢM ĐAU SAU PHẪU THUẬT BỤNG<br /> VÀ TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN CỦA FENTANYL,<br /> MORPHIN, MORPHIN-KETAMIN TĨNH MẠCH THEO<br /> PHƯƠNG PHÁP BỆNH NHÂN TỰ KIỂM SOÁT<br /> <br /> Chuyên ngành : Gây mê hồi sức<br /> Mã số<br /> <br /> : 62720121<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> GS.TS. Nguyễn Hữu Tú<br /> <br /> HÀ NỘI – 2016<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Hoàn thành luận án này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới;<br /> - GS. Nguyễn Thụ, là người thầy đã tận tình hướng dẫn và động viên tôi<br /> từ khi học nội trú và trong quá trình hoàn thành luận án.<br /> - GS. TS. Nguyễn Hữu Tú, là người thầy, người anh đã tận tâm dạy bảo<br /> và trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án.<br /> Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các Giáo sư, Phó giáo sư,<br /> Tiến sỹ trong chuyên ngành GMHS và các chuyên ngành liên quan đã nhiệt<br /> tình đóng góp cho tôi những ý kiến hết sức quý báu, chi tiết và khoa học trong<br /> quá trình tiến hành nghiên cứu và hoàn thành luận án.<br /> Tôi xin trân trọng cám ơn:<br /> - Ban Giám hiệu, Bộ môn Gây mê hồi sức, Phòng đào tạo Sau đại học Trường đại học Y Hà Nội, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá<br /> trình học tập và thực hiện luận án.<br /> - Ban giám đốc, Tập thể khoa Gây mê hồi sức, khoa Ngoại và Phòng kế<br /> hoạch tổng hợp - Bệnh viện Bạch Mai, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và giúp<br /> đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án.<br /> - Xin được bày tỏ lòng biết ơn đến tất cả các bệnh nhân những người đã<br /> đồng ý hợp tác và cho tôi có cơ hội được thực hiện luận án này.<br /> - Trân trọng biết ơn bố mẹ, vợ cùng hai con yêu quý và những người<br /> thân yêu trong gia đình hai bên nội ngoại, các bạn bè và đồng nghiệp đã luôn<br /> bên cạnh, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.<br /> Hà Nội, ngày 15 tháng 06 năm 2016<br /> Nguyễn Toàn Thắng<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> <br /> Tôi là Nguyễn Toàn Thắng, nghiên cứu sinh khóa 28, Trường Đại học<br /> Y Hà Nội, chuyên ngành Gây mê hồi sức, xin cam đoan:<br /> 1. Đây là luận án do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn<br /> của Thầy GS.TS. Nguyễn Hữu Tú.<br /> 2. Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã<br /> được công bố tại Việt Nam.<br /> 3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác,<br /> trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp nhận của cơ sở<br /> nơi nghiên cứu.<br /> Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.<br /> Hà Nội, ngày 15 tháng 06 năm 2016<br /> Người viết cam đoan<br /> <br /> Nguyễn Toàn Thắng<br /> <br /> CÁC CHỮ VIẾT TẮT<br /> <br /> ASA<br /> BN<br /> cs<br /> HA<br /> HATB<br /> Max<br /> Min<br /> n<br /> NC<br /> NKQ<br /> NMC<br /> NMDA<br /> NSAIDs<br /> Opioids<br /> PCA<br /> PONV<br /> SpO2<br /> TDKMM<br /> VAS<br /> <br /> : Hội gây mê Hoa Kỳ<br /> (American Society of Anesthesiologists)<br /> : Bệnh nhân<br /> : Cộng sự<br /> : Huyết áp<br /> : Huyết áp trung bình<br /> : Tối đa<br /> : Tối thiểu<br /> : Số bệnh nhân<br /> : Nghiên cứu<br /> : Nội khí quản<br /> : Ngoài màng cứng<br /> : N-methyl-D-aspartate<br /> : Thuốc chống viêm giảm đau không steroid<br /> (Nonsteroidal anti-inflammatory drugs)<br /> : Các thuốc giảm đau họ morphin<br /> : Giảm đau do bệnh nhân tự kiểm soát<br /> (Patient - Controlled Analgesia)<br /> : Buồn nôn và/hoặc nôn sau phẫu thuật<br /> (Postoperative Nausea and/or Vomitting)<br /> : Độ bão hoà oxy máu mao mạch<br /> (Saturation Pulse Oxygen)<br /> : Tác dụng không mong muốn<br /> : Thang điểm nhìn hình đồng dạng<br /> (Visual Analogue Scale)<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1<br /> Chương 1: TỔNG QUAN ............................................................................... 4<br /> 1.1. ĐỊNH NGHĨA VÀ MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN ĐAU . 4<br /> 1.1.1. Định nghĩa ........................................................................................ 4<br /> 1.1.2. Đau cấp tính và đau mạn tính ........................................................... 4<br /> 1.2. CÁC ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN ĐAU ................................................... 5<br /> 1.2.1. Hoạt hóa các tận cùng thần kinh cảm giác ....................................... 5<br /> 1.2.2. Dẫn truyền đau đến tủy sống và hành tủy ........................................ 7<br /> 1.2.3. Dẫn truyền xung động từ tủy sống đến các cấu trúc trên tủy .......... 8<br /> 1.2.4. Kiểm soát đau đi xuống.................................................................... 9<br /> 1.3. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐAU LÊN CÁC HỆ THỐNG CƠ QUAN. ...... 11<br /> 1.3.1. Ảnh hưởng trên tim mạch .............................................................. 12<br /> 1.3.2. Ảnh hưởng trên hô hấp................................................................... 12<br /> 1.3.3. Ảnh hưởng trên hệ thống mạch máu, đông máu. ........................... 13<br /> 1.3.4. Tại vị trí thương tổn ....................................................................... 14<br /> 1.3.5. Ảnh hưởng trên hệ tiêu hóa ............................................................ 15<br /> 1.3.6. Ảnh hưởng trên hệ thần kinh trung ương ....................................... 15<br /> 1.3.7. Hiện tượng tăng đau cấp tính do opioid. ........................................ 16<br /> 1.3.8. Đau mạn tính sau phẫu thuật .......................................................... 16<br /> 1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ ĐAU .......................................... 17<br /> 1.4.1. Thang điểm nhìn hình đồng dạng VAS ......................................... 18<br /> 1.4.2. Thang điểm lượng giá bằng số ....................................................... 19<br /> 1.4.3. Thang điểm lượng giá bằng lời nói ................................................ 20<br /> 1.5. CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU TRỊ ĐAU SAU PHẪU THUẬT BỤNG .... 21<br /> 1.5.1. Paracetamol và các thuốc chống viêm giảm đau không steroid .... 21<br /> 1.5.2. Opioid đường tĩnh mạch, tiêm bắp hoặc dưới da ........................... 22<br /> 1.5.3. Các phương pháp gây tê ................................................................. 23<br /> <br />