Luận văn: Quan điểm giáo dục toàn diện và cách học tập toàn diện của sinh viên

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

109
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong tình hình hiện nay, c. nước đang phấn đấu đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thực hiện dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng văn minh, chúng ta cần giáo dục, trong đó giáo dục toàn diện ở bậc đại học là cực kỳ quan trọng. Xu hướng chung của nền kinh tế thế giới là toàn cầu hoá, hội nhập hoá kinh tế khu vực và thế giới với sự tác động đa mặt, đa phương, đa dạng thì chúng ta lại cần tới giáo dục toàn diện để giữ vững độc lập tự chủ,...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Quan điểm giáo dục toàn diện và cách học tập toàn diện của sinh viên

Luận văn Đề tài: Quan điểm giáo dục toàn diện và cách học tập toàn diện của sinh viên
Më §Çu Trong t×nh h×nh hiÖn nay, c¶ níc ®ang phÊn ®Êu ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, thùc hiÖn d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh, chóng ta cÇn gi¸o dôc, trong ®ã gi¸o dôc toµn diÖn ë bËc ®¹i häc lµ cùc kú quan träng. Xu híng chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ toµn cÇu ho¸, héi nhËp ho¸ kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi víi sù t¸c ®éng ®a mÆt, ®a ph¬ng, ®a d¹ng th× chóng ta l¹i cÇn tíi gi¸o dôc toµn diÖn ®Ó gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, ph¸t huy néi lùc, v÷ng vµng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §©y lµ diÖu kÕ ®Ó tr¸nh mäi nguy c¬ bÊt æn tõ ®©u ®Õn, x©y dùng x· héi míi, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, lèi sèng, b¶n s¾c v¨n ho¸, d©n téc vµ con ngêi ViÖt Nam. Nhng vÒ chñ quan, mét sè sinh viªn trong c¬ chÕ thÞ trêng ®· kh«ng gi÷ ®îc b¶n chÊt tèt ®Ñp cña ngêi ViÖt Nam lµ "Häc tËp v× ngµy mai lËp nghiÖp", dÉn ®Õn hiÖn tîng thùc dông trong häc tËp vµ cuéc sèng, nÕu kh«ng ®îc nghiªn cøu kh¾c phôc sÏ dÉn ®Õn t¸c h¹i kh«n lêng... V× vËy, víi vai trß lµ tinh hoa cña ®Êt níc, lµ thÕ hÖ t¬ng lai, ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®ßi hái cña tæ quèc, sinh viªn ph¶i häc tËp toµn diÖn, ®a m×nh thµnh con ngêi toµn diÖn phôc vô cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña d©n téc. V× tÇm quan träng cña nã nªn chóng t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi nµy ®Ó nghiªn cøu, nh»m t×m hiÓu thùc tr¹ng vµ ®a ra mét sè gi¶i ph¸p trong qu¸ tr×nh häc tËp toµn diÖn cña sinh viªn. Néi Dung I - C¬ së lý luËn cña quan ®iÓm toµn diÖn. 1. Kh¸i niÖm. Theo chñ nghÜa duy vËt biÖn chømg ®· chØ râ, quan ®iÓm toµn diÖn lµ khi xem xÐt ph©n tÝch bÊt kú hiÖn tîng, sù vËt nµo th× chóng ta ph¶i xem xÐt tÊt c¶ c¸c mÆt bé phËn, yÕu tè, c¸c mèi quan hÖ cña chóng, thËm chÝ c¶ nh÷ng kh©u trung gian cña chóng, xem chóng lµ c¬ së, lµ c¨n cø ®Çy ®ñ ®Ó tõ ®ã rót ra ®îc b¶n chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng. Tõ viÖc hiÓu b¶n chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng ®ã, ph¶i quy l¹i, gi¶i thÝch ®îc c¸c mèi quan hÖ kh¸c råi liªn kÕt chóng l¹i thµnh mét hÖ thèng hoµn chØnh. ChØ ®Õn khi ®ã chñ thÓ míi hiÓu thÊu ®¸o sù vËt, hiÖn tîng. §ång thêi, nhËn thøc lµ mét qu¸ tr×nh biÖn chøng ®i tõ nhËn thøc c¶m tÝnh ®Õn nhËn thøc lý tÝnh, chóng ta nhËn thøc ®îc râ sù vËt, hiÖn tîng 1
trong c¶ thùc tÕ lÉn lý luËn, kh«ng thiªn vÒ m×nh lý luËn hay thùc tÕ, ph¶i ®Æt sù vËt, hiÖn tîng trong ®iÒu kiÖn tån t¹i cô thÓ cña nã ®Ó xem xÐt toµn diÖn. ThÕ giíi kh¸ch quan ®îc t¹o thµnh tõ v« sè vËt, hiÖn tîng, nh÷ng qu¸ tr×nh kh¸c nhau. VËy gi÷a chóng cã mèi quan hÖ qua l¹i víi nhau, ¶nh hëng lÉn nhau hay chóng tån t¹i biÖt lËp t¸ch rêi nhau. NÕu chóng tån t¹i trong sù liªn hÖ qua l¹i, th× nh©n tè g× quyÕt ®Þnh sù liªn hÖ ®ã ? Tr¶ lêi c©u hái trªn cã hai quan ®iÓm tr¸i ngîc nhau. Thø nhÊt lµ quan ®iÓm siªu h×nh: Xem xÐt c¸c sù vËt hiÖn tîng trªn thÕ giíi kh¸ch quan t¸ch rêi nhau, c¸i nµo riªng c¸i Êy, c¸i nµy bªn c¹nh c¸i kia, hÕt c¸i nµy ®Õn c¸i kh¸c, gi÷a chóng kh«ng cã sù phô thuéc, rµng buéc lÉn nhau hoÆc nÕu cã th× chØ lµ sù quy ®Þnh lÉn nhau mét c¸ch gi¶n ®¬n bªn ngoµi. Thø hai lµ phÐp biÖn chøng duy vËt: Xem xÐt mäi sù vËt, hiÖn tînglµ nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña thÕ giíi vËt chÊt, thèng nhÊt ë tÝnh vËt chÊt vèn cã, nªn chóng lu«n lu«n cã liªn hÖ ch»ng chÞt víi nhau. Kh¸i niÖm "liªn hÖ" ph¸n ¸nh sù phô thuéc, rµng buéc lÉn nhau, lµm ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho nhau vµ quy ®Þnh lÉn nhau cña mäi sù vËt hiÖn tîng. "Kh¸i niÖm "liªn hÖ" cßn ph¸n ¸nh sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng. §ã lµ kiÓu liªn hÖ ®Æc biÖt mµ trong ®ã c¸c sù vËt, hiÖn tîng lµ ®èi tîng biÕn ®æi cña nhau mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, nhê ®ã mµ sù vËn ®éng biÕn ho¸ cña thÕ giíi ®îc thùc hiÖn thêng xuyªn, liªn tôc." (TriÕt häc M¸c - Lªnin - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia 1995 - tr55). Kh«ng nh÷ng c¸c sù vËt, hiÖn tîng liªn hÖ víi nhau, mµ c¸c yÕu tè, c¸c bé phËn cÊu thµnh sù vËt hiÖn tîng còng liªn hÖ víi nhau, kh«ng nh÷ng c¸c giai ®o¹n trong mét qu¸ tr×nh mµ c¶ c¸c qu¸ tr×nh tríc vµ c¸c qu¸ tr×nh sau trong sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña thÕ giíi nãi chung vµ cña tõng sù vËt, hiÖn tîng nãi còng liªn hÖ víi nhau, kh«ng chØ trong tù nhiªn mµ c¶ trong lÜnh vùc ®êi sèng x· héi vµ tinh thÇn, mäi sù vËt hiÖn tîng còng lu«n lu«n liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i víi nhau chóng ta kh«ng thÓ t×m thÊy ë bÊt cø n¬i nµo, ë bÊt cø thêi gian nµo, ë bÊt cø lÜnh vùc nµo cã nh÷ng sù vËt hiÖn tîng tån t¹i mét c¸ch hoµn toµn riªng rÏ c« lËp. Sù liªn hÖ ®ã lµ tÝnh kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña sù vËt hiÖn tîng trong thÕ giíi kh¸ch quan. HiÖn nay, díi ¸nh s¸ng cña khoa häc hiÖn ®¹i chóng ta thÊy râ h¬n yÕu tè quyÕt ®Þnh h×nh thøc tån t¹i cña sù vËt, hiÖn tîng ë mét d¹ng cô thÓ nµo ®ã lµ ë c¸ch thøc liªn hÖ víi nhau cña c¸c yÕu tè c¸c bé phËn cÊu thµnh sù vËt, hiÖn tîng ®ã. Cßn yÕu tè quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng lµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c bé phËn cÊu thµnh nã, mµ chñ yÕu lµ sù liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. MÆt kh¸c, b¶n th©n sù tån t¹i cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng cïng víi sù liªn hª t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng lµ c¬ së hiÖn thùc ®Ó c¸c sù vËt hiÖn tîng quy ®Þnh lÉn nhau, ph©n biÖt lÉn nhau. H¬n n÷a, nh÷ng thuéc tÝnh vèn cã cña sù vËt hiÖn tîng chØ ®îc béc lé ra khi c¸c sù vËt, hiÖn tîng liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. Tuú theo diÖn (réng hay hÑp) vµ møc ®é 2
(n«ng hay s©u) cña sù liªn hÖ, t¸c ®éng mµ b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn tîng ®îc béc lé ra nh thÕ nµo. ChØ cã trªn c¬ së nh vËy, con ngêi míi cã thÓ ngµy cµng nhËn thøc ®îc b¶n chÊt s©u s¾c cña sù vËt hiÖn tîng cïng víi sù ®a d¹ng, mu«n h×nh, mu«n vÎ, sinh ®éng vµ v« cïng v« tËn cña thÕ giíi vËt chÊt. Trong thÕ giíi kh¸ch quan, cã v« vµn c¸c mèi liªn hÖ. Chóng rÊt ®a d¹ng vµ gi÷ nh÷ng vai trß, vÞ trÝ kh¸c nhau trong sù tån t¹i, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt, hiÖn tîng. Cã mèi liªn hÖ bªn ngoµi, cã mèi liªn hÖ bªn trong. Cã mèi liªn hÖ chñ yÕu, cã mèi liªn hÖ thø yÕu, cã mèi liªn hÖ chung bao qu¸t toµn bé thÕ giíi, cã mèi liªn hÖ bao qu¸t mét sè lÜnh vùc hoÆc mét lÜnh vùc riªng biÖt cña thÕ giíi ®ã. Cã mèi liªn hÖ trùc tiÕp, cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp mµ trong ®ã sù t¸c ®éng qua l¹i ®îc thùc hiÖn th«ng qua mét hay mét sè kh©u trung gian. Cã mèi liªn hÖ tÊt yÕu, cã mèi liªn hÖ ngÉu nhiªn cã mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mÆt kh¸c nhau cña cïng mét sù vËt. Sù vËt, hiÖn tîng nµo còng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau t¹o thµnh lÞch sö ph¸t triÓn hiÖn thùc cña c¸c sù vËt vµ c¸c qu¸ tr×nh t¬ng øng. Tuú theo sù t¸c ®éng cña ®èi tîng mµ cã mèi liªn hÖ thuËn chiÒu hay ngîc chiÒu v.v... Nh vËy, sù liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c sù vËt hiÖn tîng kh«ng nh÷ng lµ v« cïng, v« tËn mµ cßn phøc t¹p, nhÊt lµ trong lÜnh vùc x· héi, tÝnh chÊt phøc t¹p cña sù liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i ®îc nh©n lªn do sù ®an xen, chång chÐo, ch»ng chÞt lÉn nhau cña v« vµn ho¹t ®éng cã môc ®Ých, cã ý thøc cña con ngêi. ChÝnh v× thÕ, mµ t¹o ra nhiÒu nhiÔu lo¹n che mê b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn tîng x· héi, ng©y khã kh¨n cho nhËn thøc con ngêi. Nhng mÆt kh¸c, tæng hîp c¸c quan ®iÓm cña c¸c mèi liªn hÖ x· héi l¹i t¹o thµnh nh÷ng khuynh híng tÊt yÕu, chóng lµ c¬ së ®Ó con ngêi nhËn thøc vµ vËn dông c¸c quy luËt x· héi. Trong tÝnh ®a d¹ng cña c¸c h×nh thøc vµ c¸c lo¹i liªn hÖ tån t¹i trong tù nhiªn, trong x· héi vµ t duy con ngêi, phÐp biÖn chøng duy vËt tËp trung nghiªn cøu nh÷ng lo¹i liªn hÖ chung mang tÝnh phæ biÕn. Nh÷ng h×nh thøc vµ nh÷ng kiÓu liªn hÖ riªng biÖt trong c¸c bé phËn kh¸c nhau cña thÕ giíi lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña c¸c khoa häc kh¸c nhau. Tõ ®ã, ta thÊy r»ng c¬ së lý luËn cña quan ®iÓm toµn diÖn lµ mèi liªn hÖ phæ biÕn mäi sù vËt, hiÖn tîng ®Òu cã mèi quan hÖ qua l¹i, t¸c ®éng hç trî cho nhau, ®Òu cã mèi liªn hÖ phæ biÕn. V× vËy, xËy dùng quan ®iÓm toµn diÖn trong viÖc nhËn thøc, xem xÐt c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng còng nh lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn gióp ta nh×n toµn diÖn vÒ sù vËt, hiÖn tîng. 2 Néi dung cña quan ®iÓm toµn diÖn: Víi t c¸ch lµ mét nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p luËn trong viÖc nhËn thøc c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng, quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái ®Ó cã ®îc nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ sù vËt chóng ta ph¶i xem xÐt nã kh«ng chØ ë ngay trong b¶n th©n nã, mµ cßn trong sù liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i víi c¸c sù vËt, hiÖn tîng kh¸c nghÜa lµ ph¶i tÝnh ®Õn ”tæng hoµ nh÷ng quan hÖ mu«n vÎ cña sù vËt Êy víi nh÷ng sù vËt kh¸c” (Lª nin - toµn tËp Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé Matxc¬va - 1981, tr29), Lª nin ghi nhËn “Muèn thùc sù hiÓu ®îc sù vËt cÇn ph¶i nh×n 3
bao qu¸t vµ nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mÆt, tÊt c¶ c¸c liªn hÖ vµ “quan hÖ gi¸n tiÕp” cña sù vËt ®ã ”(s®d tr42). Nhng ®Ó kh«ng tù m©u thuÉn Lª nin chØ râ r»ng “chóng ta kh«ng thÓ lµm ®îc ®iÒu ®ã mét c¸ch hoµn toµn ®Çy ®ñ, nhng sù cÇn thiÕt ph¶i xÐt tÊt c¶ mäi mÆt sÏ ®Ò phßng cho chóng ta khái ph¹m ph¶i sai lÇm cøng nh¾c”( s®d tr-384). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trong mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, chóng ta kh«ng thÓ n¾m ®îc tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt, hiÖn tîng, nhng dï sao cÇn ph¶i tu©n theo yªu cÇu ®ã, chñ thÓ nghiªn cøu cÇn ph¶i su tÇm lîng th«ng tin vÒ ®èi tîng ë møc ®é nhiÒu nhÊt cã thÓ cã ®îc vµ nh vËy sÏ tr¸nh ®îc nh÷ng sai lÇm. ¡ng-ghen viÕt “tÊt c¶ thÕ giíi mµ chóng ta cã thÓ nghiªn cøu ®îc lµ mét hÖ thèng, mét tËp hîp gåm c¸c sù vËt kh¨ng khÝt víi nhau viÖc c¸c vËt thÓ Êy ®Òu cã liªn hÖ qua l¹i víi nhau ®· cã nghÜa lµ c¸c vËt thÓ nµy t¸c ®éng lÉn nhau, vµ sù t¸c ®éng qua l¹i Êy chÝnh lµ sù vËn ®éng”. (Ph ¡ng-ghen: BiÖn chøng cña tù nhiªn, Nhµ xuÊt b¶n sù thËt Hµ Néi, 1971, tr94 ). Tuy nhiªn, xem xÐt toµn diÖn c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt kh«ng ph¶i lµ xem xÐt mét c¸ch dµn tr¶i, ®ång lo¹t nh nhau mµ ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng vÞ trÝ, vai trß cu¶ tõng mèi liªn hÖ. Tõ trong tæng sè nh÷ng mèi liªn hÖ Êy, tríc hÕt ph¶i rót ra ®îc nh÷ng mèi liªn hÖ c¬ b¶n, chñ yÕu - nh÷ng mèi liªn hÖ cè ®Þnh b¶n chÊt vµ ph¬ng ph¸p vµ ®éng, ph¸t triÓn cña sù vËt ®ang chi phèi nh÷ng mèi liªn hÖ kh¸c, vµ do ®ã, cho phÐp thèng nhÊt tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt thµnh mét hÖ thèng hoµn chØnh. ë ®©y, tõ yªu cÇu xem xÐt toµn diÖn chuyÓn thµnh yªu cÇu xem xÐt cã träng t©m, träng ®iÓm. Nhê ®ã mµ nhËn thøc ®îc b¶n chÊt cña sù vËt. Sau khi v¹ch râ ®îc mèi liªn hÖ c¬ b¶n, chñ yÕu, chñ thÓ ph¶i xuÊt ph¸t tõ mèi liªn hÖ Êy ®Ó gi¶i thÝch c¸c mèi liªn hÖ kh¸c cña sù vËt. Nh thÕ lµ tõ viÖc xem xÐt cã träng t©m, träng ®iÓm l¹i chuyÓn thµnh viÖc lý gi¶i toµn diÖn vËt. Nhng ®Õn ®©y, tÝnh toµn diÖn ®· kh¸c h¼n: nÕu tríc ®©y tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ ®îc xem xÐt c¸i nµy bªn c¹nh c¸i kia, cã vai trß nh lµ c¨n cø ®Çy ®ñ ®Ó tõ ®ã rót ra ®îc mét c¸ch chÝnh x¸c mèi liªn hÖ c¬ b¶n , v× b©y giê chóng ®îc xem xÐt trong mèi liªn hÖ c¬ b¶n, b¶o ®¶m tÝnh ®ång bé trong viÖc nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn cña sù vËt, thóc ®Èy sù vËt ph¸t triÓn. Nguyªn t¾c toµn diÖn ®ßi hái ph¶i chèng l¹i c¸ch xem xÐt phiÕn diÖn , siªu h×nh, chØ thÊy mét mÆt mµ kh«ng thÊy nhiÒu mÆt. C¸ch xem xÐt nh vËy sÏ kh«ng nhËn thøc ®îc b¶n chÊt cña sù vËt mét c¸ch ®óng ®¾n. Nguyªn t¾c toµn diÖn hoµn toµn kh¸c xa vµ ®èi lËp vãi chñ nghÜa chiÕt trung vµ thuËt nguþ biÖn. V× chñ nghÜa chiÕt trung th× chó ý ®Õn nhiÒu mÆt, nhiÒu mèi liªn hÖ cña sù vËt, nhng l¹i kh«ng biÕt rót ra mÆt b¶n chÊt, mèi liªn hÖ chñ yÕu nªn dÉn ®Ên xem xÐt sù vËt mét c¸ch trµn lan, cµo b»ng. Cßn thuËt ngôy biÖn l¹i xuyªn t¹c mèi liªn hÖ toµn diÖn vµ tÝnh chÊt mÒm dÎo, linh ho¹t cña c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï. Lª nin viÕt “ tÝnh linh ho¹t ®ã ¸p dông mét c¸ch chñ quan b»ng chñ nghÜa chiÕt trung vµ ngôy biÖn.” ( s®d t29 tr118). 4
Tuy nhiªn, mäi sù vËt ®Òu tån t¹i trong kh«ng gian, thêi gian nhÊt ®Þnh vµ mang dÊu Ên kh«ng gian , th¬× gian ®ã. Do vËy, chóng ta cÇn cã quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ khi xem xÐt gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò do thùc tiÔn ®Æt ra. VËn dông quan ®iÓm nµy, ®ßi hái chóng ta ph¶i chó ý ®óng møc lÞch sö cô thÓ ®· lµm ph¸t sinh vÊn ®Ò ®ã, tíi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn tíi bèi c¶nh hiÖn thùc (c¶ kh¸ch quan lÉn chñ quan) cña mét quan ®iÓm, mét häc thuyÕt v× kh«ng thÓ cã sù vËt , hiÖn tîng ®óng trong mäi ®iÒu kiÖn lÞch sö kh¸c nhau . Tãm l¹i, muèn ®¸nh gi¸ ®óng t×nh h×nh, muèn nhËn thøc ®îc b¶n chÊt cña sù vËt vµ gi¶i quyÕt tèt mäi c«ng viÖc, chóng ta ph¶i qu¸n triÖt quan ®iÓm toµn diÖn. §ã lµ ph¬ng ph¸p nhËn thøc khoa häc. Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña phÐp biÖn chøng duy vËt chÝnh lµ c¬ së lý luËn cña ph¬ng ph¸p nhËn thøc vµ hµnh ®éng khoa häc ®ã. II. §êng lèi gi¸o dôc toµn diÖn ë níc ta. Trong nhiÒu thËp kû qua, §¶ng ta lu«n coi träng sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, ch¨m lo ®Õn viÖc “trång ngêi ”, “v× lîi Ých tr¨m n¨m ”cña ®Êt níc d©n téc. H¬n 50 n¨m qua, ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· gãp phÇn chñ yÕu vµo viÖc n©ng cao d©n trÝ ®µo t¹o nh©n lùc vµ båi dìng nh©n tµi. GÇn ®©y, v¨n kiÖn §¹i héi VIII l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i ®îc xem lµ quèc s¸ch hµng ®Çu; gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ ch×a kho¸ vµng ®Ó më cöa tiÕn vµo t¬ng lai. LÞch sö ViÖt Nam tõ xa ®· chønh minh, d©n téc ta lµ mét d©n téc hiÕu häc, th«ng minh nh¹y c¶m víi c¸i míi bÊt kÓ tõ ®©u ®Õn vµ biÕn nã thµnh cña chÝnh m×nh. Vµ sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o cña níc ta hiÖn nay ®ang tiÕp tôc kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®Ó v¬n lªn ®µo t¹o ra ®îc nh÷ng con ngêi toµn diÖn, cã chiÒu s©u vÒ trÝ tuÖ, cã bÒ dÇy vÒ kiÕn thøc, nh©n phÈm, n¨ng lùc nh»m ®¸p øng nhu cÇu con ngêi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ níc nhµ. Ngµy 3/9/1945, chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ra nhiÖm vô cho toµn d©n ta “chèng giÆc ®ãi, giÆc dèt, giÆc ngo¹i x©m” (Ph¹m V¨n §ång - Bµn vÒ gi¸o dôc - ®µo t¹o Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, 1999, tr13). §iÒu ®¸ng nãi lªn ë ®©y lµ B¸c ®Ó viÖc chèng giÆc dèt sau giÆc ®ãi nhng tríc giÆc ngo¹i x©m. Sau ®ã, th¸ng 1/1946 tr¶ lêi c¸c nhµ b¸o Hå ChÝ Minh l¹i nãi “lµm sao cho níc ta ®îc ®éc lËp, d©n téc ta hoµn toµn ®îc tù do, ®ång bµo ai còng cã c¬m ¨n ¸o mÆc, ai còng ®îc häc hµnh” (Ph¹m V¨n §ång - bµn vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, 1999, tr14). Nh©n dÞp khai gi¶ng n¨m häc cña chÕ ®é míi (9/1945) trong mét bøc th göi cho häc sinh B¸c Hå nãi “Non s«ng ViÖt Nam cã trë nªn t¬i ®Ñp hay kh«ng, d©n téc ViÖt Nam cã bíc tíi ®µi vinh quang ®Ó s¸nh vai víi c¸c cêng quèc n¨m Ch©u ®îc hay kh«ng lµ nhê phÇn lín c«ng lao häc tËp cña c¸c ch¸u” (Ph¹m V¨n §ång - Bµn vÒ gi¸o dôc - ®µo t¹o Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, 1999, tr16). TiÕp theo nh÷ng t tëng ®óng ®¾n cña Hå ChÝ Minh, d©n téc ta ®i lªn tõ trong ®èng tro tµn, ®æ n¸t cña chiÕn tranh, vÉn x¸c ®Þnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o 5
lµ nhiÖm vô h¹ng ®Çu, cÊp thiÕt trong ph¸t triÓn toµn diÖn ®Êt níc. Vµ vÊn ®Ò ®ã ®îc thùc hiÖn mét c¸ch triÖt ®Ó trong ®êng lèi gi¸o dôc toµn diÖn cña níc ta, nhÊt lµ sau §¹i héi VIII cña §¶ng vµ nghÞ quyÕt TW 04 vÒ Gi¸o dôc - §µo t¹o. Trong lêi khai m¹c héi nghÞ TW 04, Tæng bÝ th §ç Mêi ®· nãi: “Cïng víi viÖc t¹o ra nguån lùc vËt chÊt vµ nguån lùc tµi chÝnh vµ ®Ó ph¸t triÓn nguån lùc con ngêi, th× ®iÒu quan träng nhÊt cña ViÖt Nam lµ t¹o ra kh¶ n¨ng lao ®éng ë tr×nh ®é míi cao h¬n tríc ®©y” (PhÊn ®Êu t¹o bíc chuyÓn biÕn c¬ b¶n vÒ gi¸o dôc - Hµ Néi, 1993, tr9) vµ x¸c ®Þnh “gi¸o dôc lµ c¬ së h¹ tÇng x· héi” (NghÞ quyÕt TW 04 trong ngµnh Gi¸o dôc - §µo t¹o Hµ Néi, 1993, tr19). Níc ta bíc vµo thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong ph¹m vi c¶ níc ®ßi hái sù ph¸t triÓn t¬ng øng cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, n©ng cao d©n trÝ, båi dìng nh©n lùc, ®µo t¹o nh©n tµi. Nh÷ng ®ßi hái nµy lµ tÊt yÕu vµ chÝnh ®¸ng, bëi ®ã lµ quan ®iÓm ®µo t¹o nªn con ngêi toµn diÖn cho toµn x· héi, cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. YÕu tè con ngêi lµ yÕu tè hµng ®Çu cña mäi môc tiªu x· héi. §ã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh, chñ thÓ cña mäi s¸ng t¹o, mäi nguån lùc cña c¶i vËt chÊt vµ v¨n ho¸, mäi nÒn v¨n minh cña c¸c quèc gia. Ph¶i xuÊt ph¸t tõ tinh thÇn nh©n v¨n x©u s¾c, nh»m ph¸t triÓn con ngêi toµn diÖn, x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, nh©n ¸i, thiÕt lËp quan hÖ thËt sù tèt ®Ñp vµ tiÕn bé gi÷a con ngêi víi con ngêi trong s¶n xuÊt vµ trong ®êi sèng, ®Ó tõ ®ã lµm t¨ng gÊp béi hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ x· héi. Con ngêi ph¸t triÓn cao vÒ trÝ tuÖ cêng tr¸ng vÒ thÓ chÊt, phong phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc lµ ®éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi ®ång thêi lµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi. V× vËy, mäi chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ph¶i qu¸n triÖt viÖc ch¨m sãc, båi dìng vµ ph¸t huy yÕu tè con ngêi. Song “ chóng ta ph¶i lµm tõng bíc v÷ng ch¾c kh«ng thÓ nãng véi, tr¸i tim cã thÓ rÊt nãng, ®Çy tia s¸ng, song c¸i ®Çu th× ph¶i l¹nh, nghÜa lµ ph¶i tØnh t¸o thËn träng, biÕt tÝnh to¸n vµ c©n ®èi nhiÒu mÆt, tõ ®ã míi cã sù ph¸t triÓn ®i lªn ®óng híng, v÷ng vµng vµ m¹nh mÏ ” ( phÊn ®Êu t¹o bíc chuyÓn c¬ b¶n vÒ gi¸o dôc Hµ Néi, 1993, tr13). Do ®ã, ®Ó båi dìng vµ ph¸t huy nh©n tè con ngêi, ®Æc biÖt lµ ®èi víi thÕ hÖ trÎ nhÊt thiÕt ph¶i tõng bíc hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc vµ ®êi sèng x· h«Þ. Chóng ta thêng ®Ò cao tÝnh u viÖt cña chñ nghÜa x· héi, nhng tÝnh u viÖt Êy kh«ng thÓ do ai ®a ®Õn, kh«ng thÓ tù nhiªn mµ cã. §ã lµ kÕt qu¶ nh÷ng nç lùc vîc bËc, bÒn bØ cña nh©n d©n ta, c¶ vÒ kh¶ n¨ng lao ®éng vÒ tÝnh tÝch cùc chÝnh trÞ - x· héi, ®¹o ®øc t×nh c¶m trong s¸ng. CÇn hiÓu r»ng chØ cã thÓ t¨ng trëng nguån lùc con ngêi khi qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh gi¸o dôc, v¨n ho¸ v¨n nghÖ, b¶o vÖ søc kháe g¾n liÒn víi viÖc kÕ thõa vµ ph¸t huy truyÒn thèng, võa ph¸t triÓn, võa hoµ nhËp chø kh«ng hoµ tan. a. Trong nh÷ng n¨m võa qua, mÆc dï cã nhiÒu khã kh¨n nhng ngµnh gi¸o dôc - ®µo t¹o ®· ®Æt ®îc nh÷ng thµnh tùu kh¸ rùc rì. 6
HÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n tõ mÇm non ®Õn ®¹i häc ®îc x¸c lËp, m¹ng líi trêng häc ph¸t triÓn réng kh¼p trong c¶ níc. Gi¸o dôc mÇm non ®· tõng bíc ®îc kh«i phôc sau sù tan r· cña viÖc xuÊt hiÖn c¬ chÕ thÞ trêng, s¸ch gi¸o khoa gi¸o dôc phæ th«ng ®îc thèng nhÊt. C«ng t¸c phæ cËp tiÓu häc cã nhiÒu tiÕn bé. HÖ thèng trêng chuyªn líp chän tuy kh«ng cßn duy tr×, nhng chÊt lîng ®µo t¹o ë phæ th«ng vÉn t¨ng cao vµ toµn diÖn vÒ mäi mÆt. Ngµnh d¹y nghÒ ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, bao gåm c¸c trêng d¹y nghÒ chÝnh quy vµ kh«ng chÝnh quy. Ngµnh ®¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp ®· b¾t ®Çu tæ chøc l¹i qu¸ tr×nh ®µo t¹o, ®a d¹ng ho¸ ph¬ng thøc ®µo t¹o. C«ng t¸c sau ®¹i häc ®Èy m¹nh, c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc ®· vµ ®ang ®æi míi vµ hoµn thiÖn. KÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng, khoa häc kü thuËt ®îc n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn ®Çy ®ñ. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trªn ®©y cña ngµh gi¸o dôc - ®µo t¹o thÓ hiÖn sù næ lùc cña ®éi ngò gi¸o viªn, c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc, sù cè g¾ng cña häc sinh, sinh viªn, sù l·nh ®¹o qu¶n lý cña c¸c cÊp uû ®¶ng, chÝnh quyÒn c¸c ®oµn thÓ vµ sù ®ãng gãp to lín cña nh©n d©n. b. Tuy nhiªn, so víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt níc, nÒn gi¸o dôc cña ta cßn nhiÒu yÕu kÐm. NhiÖm vô båi dìng nh©n tµi cha ®îc chó träng ®óng møc. ChÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc cßn thÊp. Tr×nh ®é v¨n ho¸, nghÒ nghiÖp, n¨ng lùc thùc hµnh, hiÓu biÕt vÒ x· héi, nh©n v¨n cña häc sinh, sinh viªn cßn yÕu, kÓ c¶ vÒ chÝnh trÞ, x· héi. ThÓ lùc häc sinh, sinh viªn gi¶m sót. Sè häc sinh sinh viªn kh¸, giái vµ xuÊt s¾c cã t¨ng lªn, nhng häc sinh yÕu kÐm, chÊt lîng thÊp l¹i t¨ng nhanh h¬n. Con ngêi ®îc ®µo t¹o thêng thiÕu n¨ng ®éng, chËm thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ - x· héi ®ang ®æi míi. Sinh viªn tèt nghiÖp thêng khã t×m viÖc lµm. “Quy m« gi¸o dôc nhá bÐ, nhÊt lµ vïng s©u, vïng xa. §¹i bé phËn ®éi ngò gi¸o viªn cha ®îc ®µo t¹o vµ båi dìng tèt, bÊt cËp víi yªu cÇu toµn diÖn cña gi¸o dôc. §êi sèng gi¸o viªn thiÕu thèn, truyÒn thèng t«n s träng ®¹o bÞ phai mßn. C¬ cÊu hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n cßn bÊt hîp lý. C¬ së vËt chÊt cho gi¸o dôc cßn nghÌo nµn l¹c hËu ” ( TrÇn Hång Qu©n - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o - bµi viÕt t¹i §¹i héi TW4). C«ng t¸c qu¶n lý cha hîp lý, chuyÓn biÕn chËm, sù ph©n c«ng, ph©n cÊp tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp cha hîp lý, sö dông nguåi vèn cho gi¸o dôc thiÕu hiÖu qu¶. c. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña thùc tr¹ng yÕu kÐm vµ gi¶m sót nãi trªn lµ: - B¶n th©n ngµnh gi¸o dôc chËm ®æi míi vÒ c¬ cÊu hÖ thèng, môc tiªu, néi dung vµ ph¬ng ph¸p, cha lµm tèt chøc n¨ng tham mu vµ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña nhµ níc. - C¸c cÊp uû ®¶ng, c¸c c¬ quan nhµ níc cha quan t©m thùc sù ®Õn gi¸o dôc. Kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, ng©n s¸ch nhµ níc giµnh cho gi¸o dôc cßn cã h¹n, d©n sè t¨ng nhanh, g©y nhiÒu khã kh¨n lín cho sù ph¸t triÓn gi¸o dôc. 7
d. ChÝnh v× vËy, ®Ó ph¸t triÓn ®êng lèi gi¸o dôc toµn diÖn ë níc ta, §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ®a ra nhiÒu quan ®iÓm biÖn ph¸p ®Ó chØ ®¹o vµ thùc hiÖn: 1. Cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· ®îc ®¹i héi §¶ng VIII xem lµ quèc s¸ch hµng ®Çu. §ã lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy vµ lµ mét ®iÒu kiÖn c¬ b¶n b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi, x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt níc. Ph¶i coi ®Çu t vµ ph¸t triÓn cho gi¸o dôc lµ ®i tríc mét bíc, x¸c ®Þnh ®Çu t cho gi¸o dôc lµ ®Çu t cã lîi v« thêi h¹n. Huy ®éng toµn bé x· héi lµm gi¸o dôc, ®éng viªn c¸c tÇng líp nh©n d©n gãp søc x©y dùng nÒn gi¸o dôc quèc d©n díi sù qu¶n lý cña nhµ níc. LuËt gi¸o dôc ®îc quèc héi th«ng qua n¨m 1999, t¹o c¬ së cho viÖc ®a sù nghiÖp gi¸o dôc ph¸t triÓn lªn mét bíc míi. 2. Ph¸t triÓn gi¸o dôc nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi, ®µo t¹o nh÷ng con ngêi cã kiÕn thøc v¨n ho¸, khoa häc, cã kü n¨ng nghÒ nghiÖp, lao ®éng tù chñ, s¸ng t¹o vµ cã kû luËt, giµu lßng nh©n ¸i, yªu níc, yªu chñ nghi· x· héi, sèng lµnh m¹nh, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt níc. Ph¶i më réng quy m«, ®ång thêi chó träng n©ng cao chÊt lîng, hiÖu qu¶ gi¸o dôc, g¾n víi häc hµnh, tµi víi ®øc, x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé t¬ng lai “võa hång, võa chuyªn”. 3. Gi¸o dôc ph¶i võa g¾n chÆt víi yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt níc võa phï hîp víi xu thÕ tiÕn bé cña thêi ®¹i. Thùc hiÖn mét nÒn gi¸o dôc thêng xuyªn cho mäi ngêi, x¸c ®Þnh häc tËp suèt ®êi lµ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña mçi c«ng d©n. 4. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®µo t¹o. Thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong gi¸o dôc. Ngêi ®i häc ph¶i ®ãng häc phÝ, ngêi sö dông lao ®éng qua ®µo t¹o ph¶i ®ãng gãp chi phÝ cho ®µo t¹o, Nhµ níc cã chÝnh s¸ch ®¶m b¶o cho ngêi nghÌo vµ c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch ®Òu ®îc ®i häc. 5. Më réng hîp lý vµ kÕt cÊu quy m« gi¸o dôc, ®µo t¹o cho mäi cÊp häc. Ph¸t triÓn gi¸o dôc nghÒ nghiÖp, tõng bíc h×nh thµnh nÒn gi¸o dôc nghÒ nghiÖp trong x· héi, ®µo t¹o lùc lîng c«ng nh©n lµng nghÒ bËc cao. 6. Më réng hîp lý quy m« dµo t¹o ®¹i häc. Ph¸t triÓn hÖ cao häc, ®Èy m¹nh ®µo t¹o nghiªn cøu sinh. 7. X¸c ®Þnh l¹i môc tiªu, thiÕt kÕ l¹i ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch néi dung, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cô thÓ cña tõng bËc häc, ngµnh häc. 8. §Èy m¹nh nghiªn cøu vµ øng dông khoa häc vµ c«ng nghÖ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò vÒ khoa häc, gi¸o dôc phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc. 9. X©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn vµ c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc mét c¸ch toµn diÖn. 10. §ång thêi ®æi míi qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. T¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña c¸c cÊp uû §¶ng ®èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc, qu¸n triÖt s©u s¾c nghÞ quyÕt nµy trong §¶ng, trong c¸c cÊp. Nh»m ph¸t huy toµn diÖn phôc vô cho sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. 8
Trong nh÷ng n¨m qua, níc ta ®· thùc hiÖn ®êng lèi gi¸o dôc toµn diÖn, tuy gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, nhng còng ®¹t ®îc nhiÒu kÕt qu¶ trong nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ, nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ ®èi víi gi¸o dôc - ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc ®¹i häc. ChÝnh s¸ch häc bæng dµnh cho nh÷ng sinh viªn cã ®iÓm trung b×nh häc kú cao, kh«ng cã m«n nµo ®iÓm díi 5. Cã thÓ nãi ®©y lµ biÖn ph¸p tèi u ®Ó khuyÕn khÝch ngêi häc: häc ®Òu c¸c m«n, chó träng vµo viÖc häc cña m×nh. ViÖc céng ®iÓm cho nh÷ng sinh viªn, häc sinh cã ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc xuÊt s¾c, thiÕt thùc còng lµ biÖn ph¸p cho ngêi häc ®i s©u h¬n vµo chuyªn ngµnh vµ lÜnh vùc mµ hä yªu thÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi häc ®i vµo nghiªn cøu khoa häc mét c¸ch rÊt tù nguyÖn vµ tho¶i m¸i, ®îc ®a ra nh÷ng ý kiÕn cña c¸ nh©n m×nh, ph¸t triÓn toµn diÖn t duy trÝ ãc. Cho sinh viªn nghÌo ®îc vay tiÒn ®ãng häc, t¹o ®iÒu kiÖn cho sinh viªn nghÌo, hoÆc diÖn chÝnh s¸ch ®îc c¬ héi ¨n häc trong nh÷ng lóc khã kh¨n vµ ®Õn khi nµo lµm ®îc tiÒn th× tr¶ sè tiÒn ®· vay trong lóc häc. T¨ng l¬ng cho gi¸o viªn, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c gi¶ng viªn yªn t©m nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y, n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc. §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ®Çu t cho gi¸o dôc h¬n 15% tæng ng©n s¸ch cho gi¸o dôc- ®µo t¹o, ph¸t triÓn mäi mÆt cho gi¸o dôc nh trang thiÕt bÞ kü thuËt, ®å dïng häc tËp, c¬ së h¹ tÇngv.v.. Nãi tãm l¹i, ®êng lèi gi¸o dôc toµn diÖn ë níc ta lµ mét yªu cÇu bøc b¸ch, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu. Mäi c«ng d©n, mäi tæ chøc x· héi, mäi ho¹t ®éng ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn gi¸o dôc. §ã lµ quan ®iÓm ®óng ®¾n vµ x¸c thùc nhÊt ®èi víi t×nh h×nh hiÖn nay. Nh ®· nãi ë trªn, t¹i kú häp thø t, Quèc héi kho¸ X, ®· xem xÐt vµ th«ng qua luËt gi¸o dôc, ®iÒu nµy ®· ®¸p øng ®îc yªu cÇu cÊp thiÕt cña gi¸o dôc hiÖn nay. LuËt gi¸o dôc ®· x©y dùng trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm rót ra tõ 50 n¨m x©y dùng, ph¸t triÓn vµo ®æi míi nÒn gi¸o dôc, ®ång thêi dùa vµo nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp x©y dùng luËt cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ cña nh©n d©n, trong ®ã cã sinh viªn vµ häc sinh. LuËt gi¸o dôc x©y dùng c¸c ®Þnh chÕ b¶o ®¶m ®Ó sù nghiÖp gi¸o dôc, thùc hiÖn môc tiªu n©ng cao d©n trÝ, båi dìng nh©n tµi, ®µo t¹o con ngêi theo ®Þnh híng mµ §¶ng ®· x¸c ®Þnh. LuËt gi¸o dôc ®a vµo thùc thi (6/1999) ®· gãp phÇn kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm, t¨ng cêng nÒ nÕp kû c¬ng trong gi¸o dôc, tiÕp tôc më réng quy m« gi¸o dôc, t¨ng cêng chÊt lîng vµ hiÖu qu¶, b¶o ®¶m c«ng b»ng vÒ c¬ héi häc tËp, héi nhËp thÕ giíi, ®¸p øng sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt níc khi bíc sang thÕ kû míi. LuËt gi¸o dôc ®· ®a ®êng lèi gi¸o dôc toµn diÖn cña níc ta tiÕn lªn mét bíc, hoµn thiÖn h¬n, v÷ng ch¾c h¬n, gãp phÇn kh¼ng ®Þnh trong toµn diÖn cña gi¸o dôc níc nhµ. §©y lµ lý tëng vµ môc ®Ých cña toµn §¶ng, toµn d©n ta. III. Yªu cÇu vÒ häc tËp toµn diÖn cña sinh viªn. 9
1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan: Trong thêi kú hiÖn nay, níc ta ®ang tiÕn hµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸, ®a ®Êt níc ph¸t triÓn b¾t nhÞp víi tèc ®é ph¸t triÓn cña toµn cÇu. Do ®ã, níc ta rÊt cÇn mét ®éi ngò lao ®éng, con ngêi cã kiÕn thøc, n¨ng ®éng, nhiÖt t×nh gãp phÇn ®a ®Êt níc tiÕn lªn, xøng danh víi c¸c níc trªn thÕ giíi. Vµ ®èi víi bÊt cø níc nµo sinh viªn còng lµ mét lùc lîng x· héi cùc kú quan träng. Cã thÓ nãi, sinh viªn lµ u tó nhÊt trong thanh niªn, lµ tinh hoa, nguån lùc trÝ tuÖ cña ®Êt níc. Bíc vµo thÕ kû XXI, trªn thÕ giíi, c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ tiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh víi tr×nh ®é ngµy cµng cao. Lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c quèc gia lµ trÝ tuÖ vµ tiÒm lùc cña con ngêi, søc m¹nh trÝ tuÖ sÏ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh chiÕn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh ®Ó v¬n lªn.V× thÕ, nguån lùc trÝ tuÖ vµ tiÒm n¨ng con ngêi nãi chung, cô thÓ lµ sinh viªn,trÝ thøc trÎ nãi riªng lµ tiÒm n¨ng, sù tù tin h·nh diÖn cña ®Êt níc. Trong nh÷ng n¨m qua, hÖ thèng gi¸o dôc ®¹i häc, cao ®¼ng ngµy cµngph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ vÒ quy m« vµ ph©n bè trªn kh¾p c¶ níc. Sè lîng sinh viªn kh«ng ngõng t¨ng nhanh, vÝ dô nh "n¨m häc1997 - 1998, tæng sè sinh viªn lµ 700.000 ngêi, t¨ng kho¶ng 3,5 lÇn so víi n¨m 1993" (Theo thèng kª cña b¸o gi¸o dôc vµ thêi ®¹i - sè 15 - 1999), cha bao giê ®éi ngò sinh viªn l¹i t¨ng nhanh nh hiÖn nay. Tuy nhiªn, so víi c¸c níc trong khu vùc tØ lÖ sinh viªn cña níc ta cha cao, chÊt lîng còng cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ®Êt níc. H¬n 10 n¨mqua c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc do §¶ng khëi xíng l·nh ®¹o thu ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín, ®a ®Êt níc ta tho¸t khái t×nh tr¹ngkhñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi, chuyÓn sang thêi kú ph¸t triÓn míi: Thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, nhng tr×nh ®é d©n trÝ níc ta cßn thÊp, gi÷a c¸c vïng c¸c miÒn cßn qu¸ chªnh lÖch. V× vËy, sinh viªn lµ trÝ thøc trÎ t¬ng lai, lµ lùc lîng tr«ng cËy trong sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt níc §ång thêi, sinh viªn lµ lùc lîng chÝnh trÞ-x· héi quan träng, lµ lùc lîng trÎ, khoÎ, cã tr×nh ®é cao, nh¹y bÐn víi thêi cuéc. Sinh viªn lµ nguån bæ sung to lín cho ®éi ngò tri thøc trÎ, nh÷ng ngêi tiªn phong nßng cèt trong cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ. Sinh viªn lµ lùc lîng kiÕn t¹o c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®Æt ra yªu cÇu rÊt cao ®èi víi lao ®éng trÝ thøc. Ngoµi ra, tÇng líp sinh viªn hiÖn nay cã nh÷ng biÓu hiÖn thiÕu toµn diÖn, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu thùc tiÔn ®Ò ra. ChÝnh v× vËy, sinh viªn ph¶i t×m c¸ch kh¾c phôc vµ hoµn thiÖn chÝnh m×nh, mµ häc toµn diÖn sÏ lµm cho sinh viªn cã nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng toµn diÖn vÒ mäi mÆt, mäi lÜnh vùc. §iÒu ®ã ®· ®¸p øng ®îc sù ®ßi hái cña ®Êt níc còng nh xøng ®¸ng vai trß lµ lùc lîng nßng cèt, c¸n c©n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. 10
Do ®ã viÖc häc toµn diÖn trong sinh viªn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. 2. ThÕ nµo lµ häc toµn diÖn. ViÖc häc toµn diÖn cã thÓ nh×n tõ nhiÒu gãc ®é nh sau: a. Toµn diÖn ®èi víi m«n häc, tøc lµ sinh viªn ph¶i nghiªn cøu mäi mÆt, bé phËn, cÊu t¹o vµ c¸c kh©u liªn quan tíi m«n häc ®ã. Lóc nµy, sinh viªn sÏ hiÓu s©u s¾c h¬n vÒ b¶n chÊt cña m«n häc ®ã qua c¸c phÇn cã liªn quan ®èi víi m«n häc ®ã. b. Toµn diÖn trong c¸c m«n häc, tøc lµ sinh viªn trong qu¸ tr×nh häc, kh«ng ph¶i nghiªn cøu duy nhÊt mét m«n häc, mét m«n häc chuyªn ngµnh nµo; mµ ph¶i nghiªn cøu toµn bé tÊt c¶ c¸c m«n. V× tÊt c¶ c¸c m«n häc ®Òu cã quan hÖ h÷u c¬, g¾n bã víi nhau, chóng võa lµ tiÒn ®Ò, võa lµ mãc xÝch ®Ó cÊu t¹o nªn nhau. M«n häc nµy quyÕt ®Þnh m«n häc kia, m«n häc kia bæ xung cho m«n häc kh¸c. c. Toµn diÖn trong c¸c kh©u häc tËp: tõ viÖc nghe gi¶ng tiÕp thu, t duy, tù häc, «n tËp cho ®Õn thi th× tÊt c¶ diÒu ®ã lµ mét qu¸ tr×nh, mét qu¸ tr×nh toµn diÖn. Tøc lµ chóng ta ph¶i nghe c¸c thÇy c« gi¸o gi¶ng trªn líp ®Ó tiÕp thu t duy vÒ kiÕn thøc mµ do thÇy c« truyÒn ®¹t vÒ c¸c m«n häc. §ång thêi, sinh viªn ph¶i kÕt hîp viÖc nghiªn cøu, tù häc hái ®Ó n¾m v÷ng kiÕn thøc trªn líp vµ më mang kiÕn thøc ra réng h¬n vµ s©u h¬n vÒ c¸c m«n häc. Khi «n tËp, ph¶i cã ph¬ng ph¸p n¾m l¹i toµn bé néi dung c¸c m«n häc theo hÖ thèng (®©y lµ kh©u quan träng cña toµn diÖn) ®Ó khi thi cã kiÕn thøc vµ tËp trung cao ®é, suy nghÜ mang l¹i kÕt qu¶ cao. §iÒu nµy kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc thô ®éng trong viÖc häc tËp cña sinh viªn mµ nã ®ßi hái sù tù gi¸c, kiªn nhÉn vµ s¸ng t¹o cña mçi ngêi. d. Toµn diÖn trong häc tËp víi vui ch¬i-víi c¸c ho¹t ®éng x· héi. Häc toµn diÖn kh«ng ph¶i lµ chØ ngåi häc trong phßng hay th viÖn mµ häc toµn diÖn lµ ph¶i g¾n häc tËp víi vui ch¬i ®Ó n©ng cao thÓ chÊt, tinh thÇn bæ trî cho viÖc häc. Cã søc khoÎ, cã cuéc sèng tinh thÇn tho¶i m¸i th× kÕt qu¶ häc tËp sÏ rÊt tèt. §ång thêi häc ph¶i g¾n víi c¸c ho¹t ®éng x· héi. VÝ dô nh, sinh viªn tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao mïa hÌ, “®em ¸nh s¸ng v¨n ho¸ ®Õn vïng cao”, “tuyªn truyÒn gi¸o dôc” sinh viªn lµ líp ngêi n¨ng ®éng, kÕ cËn vµ tiÕp søc cho c¸c lùc lîng ®i tríc. Do ®ã, häc ®i ®«i víi hµnh, häc g¾n víi vui ch¬i, ho¹t ®éng x· héi lµ toµn diÖn. Nãi tãm l¹i, häc toµn diÖn lµ häc tÊt c¶ c¸c m«n, nhng ph¶i x¸c ®Þnh ®©u lµ m«n c¬ b¶n, ®©u lµ m«n phô; m«n nµo cã liªn hÖ mËt thiÕt hay kh«ng mËt thiÕt. Häc toµn diÖn ph¶i kÕt hîp ®îc c¶ tri thøc, søc khoÎ, tµi ®øc vµ thùc tiÔn, ph¶i cã lý luËn vµ thùc hµnh. Häc toµn diÖn gióp cho sinh viªn toµn diÖn h¬n nhÊt lµ ®¹i häc ®¹i c¬ng. 3. Lîi Ých cña viÖc häc toµn diÖn: “Khoa häc lµ hÖ thèng quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, nã bæ sung, hç trî, lµm tiÒn ®Ò cho nhau. V× tÊt c¶ c¸c sù vËt, hiÖn tîng cña thÕ giíi kh¸ch quan ®Òu cã mèi liªn hÖ phæ biÕn, do ®ã tÊt c¶ c¸c m«n khoa häc ®Òu cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau. M«n khoa häc nµy sÏ lµm tiÒn ®Ò hay lµ nguyªn nh©n cña m«n khoa häc kh¸c. §«i khi nã kh«ng thÓ t¸ch ra khái 11
nhau, nã bæ sung, hç trî cho nhau” (BÝ quyÕt thµnh c«ng cña sinh viªn - häc sinh-Nxb TrÎ-1996, tr 133). ChÝnh v× thÕ, khi nghiªn cøu khoa häc th× chóng ta sÏ ®îc hiÓu biÕt toµn diÖn vÒ c¸c mèi quan hÖ cña chóng, hiÓu ®óng vµ s©u s¾c h¬n vÒ c¸c m«n khoa häc mµ sinh viªn ®ang nghiªn cøu. H¬n thÕ n÷a, nhê viÖc nghiªn cøu vÒ nh÷ng m«n khoa häc kh¸c nhau mµ chóng ta ph¸t triÓn t duy mét c¸ch toµn diÖn kh«ng mÐo mã, kh«ng phiÕn diÖn mét chiÒu. §ång thêi, l¹i cã nhËn thøc s©u h¬n vÒ mét m«n khoa häc, vÒ mÆt chñ yÕu, c¬ b¶n, kh©u trung gian cÇn thiÕt cña m«n khoa häc ®ã. Lóc ®ã, “h÷u t×nh” chóng ta ®· x©y dùng nªn mét con ngêi toµn diÖn vÒ mäi mÆt, bëi “khoa häc vµ cuéc sèng lµ l«gÝc h×nh thøc cña nhau” (Tristan Bernard - Khoa häc vµ ®êi sèng, Nxb §ång Nai, tr 92). Lîi Ých cña häc toµn diÖn lµm nÒn t¶ng c¬ së cho c¸c m«n khoa häc chuyªn ngµnh. Bëi bÊt cø mét m«n häc nµo còng ®Òu bæ sung cho m«n häc chuyªn ngµnh. §iÒu ®ã gióp sinh viªn cã kiÕn thøc réng r·i vÒ toµn ngµnh, kh«ng m¸y mãc, phiÕn diÖn riªng vÒ ngµnh m×nh häc, hay mét lÜnh vùc khoa häc. Bªn c¹nh ®ã, viÖc häc toµn diÖn sÏ cung cÊp cho sinh viªn vÒ c¸ch sèng, giao tiÕp víi x· héi, nh»m n©ng cao vµ hoµn thiÖn cuéc sèng tinh thÇn trong sinh viªn nãi chung vµ trÝ thøc trÎ qua c¸c lÜnh vùc. Nhng nÕu sinh viªn häc toµn diÖn víi mét m«n häc th× viÖc nghiªn cøu toµn diÖn Êy l¹i mang l¹i nhiÒu lîi Ých kh¸ bÊt ngê: TrÝ thøc ®ã thùc sù lµ trÝ thøc ®· ®îc nghiªn cøu chuyªn s©u, nã cã thÓ ®îc ®a ra øng dông trong cuéc sèng vµ kh¶ n¨ng thµnh c«ng lµ rÊt lín. §ång thêi, khi ®i s©u nghiªn cøu b¶n chÊt mét vÊn ®Ò nµo ®ã ta cã thÓ t×m ra nh÷ng sai lÇm mµ thÕ hÖ ®i tríc ®· m¾c ph¶i vµ còng cã kh¶ n¨ng lµ t×m ra ®îc gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm Êy, t¹o niÒm høng thó, say mª cho ngêi häc. Vµ häc toµn diÖn g¾n liÒn víi c¸c kh©u häc tËp cña mçi c¸ nh©n, g¾n víi ho¹t ®éng vui ch¬i - ho¹t ®éng x· héi sÏ gióp mçi chóng ta cã tÝnh tù gi¸c, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, th«ng minh vµ cã tinh thÇn céng ®ång, ®oµn kÕt. Tr¸nh xa ®îc c¸c hiÖn tîng tiªu cùc nh ma tuý, trém cíp, cê b¹c cña x· héi. Sèng mét cuéc sèng hoµ ®ång, vui t¬i víi tËp thÓ, ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ vÒ t duy vµ thÓ chÊt. §©y lµ con ngêi ®Ých thùc cña x· héi c«ng b»ng, v¨n minh mµ níc ta ®ang phÊn ®Êu. §©y còng lµ lùc lîng, lµ thÕ hÖ cÇn thiÕt cña ®Êt níc, lµ thÕ hÖ cÇn thiÕt cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ níc nhµ. Sinh viªn thùc sù trë thµnh tinh hoa cña ®Êt níc. §Ó thùc hiÖn môc tiªu toµn diÖn cã thÓ lý gi¶i theo c¸c khÝa c¹nh: §øc - TrÝ - ThÓ - Mü Hång vµ Chuyªn Häc vµ hµnh Nãi tãm l¹i, lîi Ých cña viÖc häc toµn diÖn trong sinh viªn häc sinh lÇ rÊt lín. häc toµn diÖn lµ mét qu¸ tr×nh ®µo t¹o nªn con ngêi toµn diÖn, võa cã ®øc võa cã tµi, võc cã tri thøc l¹i kh«ng rêi x· héi - chÝnh trÞ xøng ®¸ng lµ niÒm tin cña t¬ng lai níc nhµ. 12
IV. Thùc tr¹ng cña viÖc häc toµn diÖn trong sinh viªn 1.Nh÷ng biÓu hiÖn vÒ häc tËp toµn diÖn cña sinh viªn: “ ViÖc vµo ®¹i häc kh«ng ph¶i lµ may rñi, kh«ng ph¶i hoµn toµn lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng th¸ng ngµy cÆm côi ®Ìn s¸ch mµ cßn lµ kÕt qu¶ cña trÝ tuÖ - sù th«ng minh” (gi¸o dôc ViÖt Nam, xu híng ph¸t triÓn vµ nh÷ng sù kh¸c biÖt-H: Thèng kª - 1996, tr:133-134). ThÕ nhng viÖc häc ®¹i häc kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n, ®ã lµ mét “nghÖ thuËt” cña sinh viªn. V× häc ®¹i häc ®ång nghÜa víi sù nghiªn cøu vµ thÝch øng do ®ã sinh viªn kh«ng chØ miÖt mµi kinh sö mµ cßn ph¶i s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh häc hái cña nh÷ng n¨m th¸ng tuæi trÎ, nh»m ®¸p øng ®îc nhu cÇu mai sau. Vµ thùc tÕ viÖc häc tËp cña sinh viªn hiÖn nay ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh qu¶, tuy nhiªn kh«ng tr¸nh ®îc nh÷ng h¹n chÕ sai lÇm. a. TÝch cùc. 1. §Çu vµo cña sinh viªn c¸c trêng ®¹i häc cã chÊt lîng ngµy cµng cao, nhÊt lµ c¸c trêng s ph¹m. §iÓm chuÈn vµo c¸c trêng ®¹i häc t¨ng lªn víi tríc rÊt nhiÒu, vÝ nh n¨m 1999 ®iÓm chuÈn tuyÓn sinh vµo trêng s ph¹m I-Hµ Néi lµ 28 ®iÓm ®èi víi khoa Ho¸, khoa To¸n lµ 24 ®iÓm, trêng Th¬ng m¹i lµ 18,5 ®iÓm. §iÒu ®ã chøng tá tr×nh ®é cña sinh viªn ngµy cµng ®îc chó träng toµn diÖn ngay tõ ban ®Çu. 2.TrÝ tuÖ cña sinh viªn ph¸t triÓn toµn diÖn h¬n. Trong c¸c cuéc thi, c¸c s©n ch¬i gi¶i trÝ trªn truyÒn h×nh ta thÊy cã nhiÒu sinh viªn, häc sinh cã sù hiÓu biÕt thËt réng r·i vÒ mäi lÜnh vùc trong x· héi tõ c¸c m«n To¸n, Lý, Ho¸,V¨n, Sö, §Þa, TriÕt, kinh tÕ ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi nh: Lao ®éng tiÕt kiÖm, truyÒn thèng, c¸c tÖ n¹n x· héi nh ma tuý, AIDS trong s©n ch¬i §êng lªn ®Ønh Olimpia, 7 s¾c cÇu vång, SV 96, SV2000. Hay trong c¸c cuéc thi Olimpic quèc tÕ ta thÊy sù xuÊt hiÖn cña c¸c khu«n mÆt trÎ ViÖt Nam ngµy cµng nhiÒu nh c¸c gi¶i nhÊt tin häc, to¸n häc. Trong ®ã cã sinh viªn líp cö nh©n tµi n¨ng §¹i häc Quèc gia Hµ Néi §ç Quèc Anh- Huy ch¬ng vµng Olimpic to¸n quèc tÕ lÇn thø 38. §ång thêi, ë tÊt c¶ c¸c trêng hiÖn nay ®· c¸c cuéc thi Olimpic cho c¸c m«n häc TriÕt, Tin, Ngo¹i ng÷, LÞch sö §¶ng nh»m ph¸t huy tr×nh ®é cña sinh viªn vµ tÝnh toµn diÖn trong häc tËp cña sinh viªn. Cã thÓ nãi, toµn bé sinh viªn rÊt hµo høng ®ãn chê nh÷ng cuéc thi nµy, hä thùc sù t×m thÊy hä trong cuéc thi ®ã. 3. Sinh viªn ngµy cµng ®îc ®µo t¹o víi chÊt lîng cao h¬n, toµn diÖn vÒ mäi mÆt, trÝ tuÖ còng nh phÈm chÊt. ChÊt lîng ®µo t¹o sinh viªn t¨ng, sinh viªn häc giái rÊt nhiÒu, tæng kÕt trªn 8,0 t¨ng, vµ sinh viªn nhËn ®îc häc bæng ë trong níc vµ níc ngoµi t¨ng nhanh. 4.Sinh viªn ra tiÕp cËn víi cuéc sèng ngµy cµng nhiÒu, nh¹y bÐn n¨ng ®éng, s¸ng t¹o; hiÖn tîng sinh viªn ®i lµm thªm ®Ó më mang tri thøc vµ kh¶ n¨ng giao tiÕp cã chiÒu híng t¨ng nh sinh viªn c¸c ngµnh ®iÖn tö-tin häc, ngo¹i ng÷ x©y dùng. 5. §ång thêi sinh viªn nhËn thøc ®óng ®¾n, toµn diÖn h¬n vÒ ph¬ng ph¸p häc tËp: võa nghiªn cøu, häc hái võa ¸p dông vµo thùc tÕ. 13
6. Sinh viªn ViÖt Nam ngµy cµng toµn diÖn h¬n. “Trong sè 36 níc cã sinh viªn häc ë AIT, sinh viªn ViÖn Nam ®îc xÕp h¹ng thø 6 tríc n¨m 1993 vµ n©ng lªn thø 2 (sau Ên §é) tõ n¨m 1993 ®Õn nay” (N©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o bËc ®¹i häc - HN, 1995- b7). b. H¹n chÕ. 1.Mét thùc tr¹ng mµ chóng ta nhËn thÊy dÓ nhÊt cã lÏ lµ t×nh tr¹ng sinh viªn häc lÖch kh¸ nhiÒu. §µnh r»ng lªn ®¹i häc lµ chóng ta cÇn ®i s©u nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m, c¸c lÜnh vùc chuyªn m«n. Nhng, còng nh mét c¸i c©y, muèn cã c¸i ngän cã thÓ ph¸t triÓn vµ v¬n cao lªn ®îc th× nã còng cÇn cã mét bé rÔ thËt v÷ng ch¾c. Ch¬ng tr×nh gi¸o dôc toµn diÖn cña §¶ng ta yªu cÇu ph¶i häc tèt (hoÆc chÝ Ýt còng n¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n) cña tÊt c¶ c¸c m«n khi lµ häc sinh cÊp I, cÊp II vµ cÊp III. ThÕ nhng, thö hái xem trong chóng ta cã mÊy ai lµ ngêi n¾m ®îc toµn bé nh÷ng kiÕn thøc Êy? NhÊt lµ trong c¸c trêng chuyªn ban, nÕu theo ban C th× hÇu hÕt lµ kÐm ban A vµ ngîc l¹i. Råi ®Õn khi bíc vµo kú ®¹i c¬ng cña trêng ®¹i häc còng vËy. HÇu hÕt mäi sinh viªn l¹i cho lµ kiÕn thøc kh«ng c¬ b¶n, kh«ng ph¶i kiÕn thøc phôc vô cho ngµnh nghÒ cña m×nh nªn häc rÊt chÓnh m¶ng hoÆc ®i ch¨ng n÷a th× còng lµ häc m¸y mãc, Ðp buéc cèt dµnh lÊy häc bæng, cã thi xong th× quªn lu«n . 2. §èi lËp víi t×nh tr¹ng trªn th× l¹i lµ sinh viªn häc trµn man, häc liªn miªn, c¸i g× còng häc, còng nghiªn cøu. kh«ng biÕt ®©u lµ kiÕn thøc thùc sù cÇn thiÕt cho m×nh. ë ®©y, kh«ng ph¶i häc nhiÒu lµ tèt, lµ më mang ®îc tÇm nhiÒu tri thøc mµ häc ph¶i häc cã träng ®iÓm, tøc lµ lÊy c¸i nhiÒu lµm nÒn mãng thËt v÷ng ch¾c cho c¸i Ýt ph¸t triÓn. Chóng ta h·y h×nh dung nh khi tiÕn hµnh x©y mét c¨n nhµ chóng ta kh«ng thÓ x©y mãng nh x©y têng ®îc, c¸i nhµ nh thÕ sÏ dÔ dµng r¹n nøt hoÆc lón nÕu nh ta chång tÇng cao. Nhng nÕu chóng ta ®· cã mét c¸i mãng nhµ thËt v÷ng ch¾c th× b¹n cø yªn t©m mµ x©y c¸i tÇng cao bao nhiªu tuú kh¶ n¨ng cña chóng ta. C¸i mãng v÷ng ch¾c Êy chÝnh lµ 12 n¨m häc phæ th«ng mµ mäi sinh viªn ®· qua céng víi kú ®¹i c¬ng trªn ®¹i häc, cßn nh÷ng c¸i tÇng Êy ®ang chê kh¶ n¨ng cña tõng ngêi. 3. §ång thêi ph¬ng ph¸p häc cña sinh viªn chóng ta hiÖn nay qu¸ thô ®éng, û l¹i nhng nã l¹i diÔn ra réng r·i trong giíi sinh viªn. HiÖn tîng sinh viªn ngåi im trªn gi¶ng ®êng chê kiÕn thøc cña thÇy c« truyÒn ®¹t cßn tay th× cø chÐp lia lÞa nh sî kiÕn thøc ch¹y mÊt kh«ng cßn g× lµ l¹. Kh«ng cã sù chuÈn bÞ, t×m hiÓu bµi häc tríc, 1tiÕt tr«i qua, 2 tiÕt tr«i qua hÕt tiÕt nµy ®Õn tiÕt kh¸c hÕt m«n nµy ®Õn m«n kh¸c, mµ kiÕn thøc cña mçi buæi d¹y ®©u cã ph¶i Ýt, v× vËy sinh viªn sÏ dÔ dµng cho¸ng ngîp tríc mét bÇu trêi kiÕn thøc réng lín. Hä häc véi häc vµng ®Ó chuÈn bÞ bíc vµo kú thi thÕ nªn c¸ch häc thËt m¸y mãc, dËp khu«n vµ kh«ng cã søc s¸ng t¹o. §©y còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng sinh viªn quay cãp, nhê thi hé, mua ®iÓm. 14
4. Mét c¸ch häc n÷a cña sinh viªn còng ®¸ng bÞ phª ph¸n, tuy r»ng nhiÒu sinh viªn trong sè nµy häc rÊt tèt, rÊt cã kh¶ n¨ng trong t¬ng lai, ®ã lµ viÖc sinh viªn chØ quan t©m tíi viÖc häc mµ kh«ng quan t©m tíi søc khoÎ. §èi víi hä, ®i häc thÓ dôc lµ mét cùc h×nh, lµ mét sù tra tÊn vµ lµm mÊt thêi gian häc cña hä. Hä sî, hoÆc tiÕc c¸i thêi gian ph¶i ra s©n tËp ch¹y, tËp nh¶y vµ tËp nÐm bãng. Cã thÓ ®a phÇn trong sè hä lµ lêi, lµ kh«ng quen vËn ®éng nhng còng cã mét sè lín lµ chØ muèn dµnh thêi gian ngåi yªn æn bªn bµn häc. Suy nghÜ nh vËy ph¶i ch¨ng lµ qu¸ sai lÇm? Chóng ta, ch¾c hÇu hÕt d· nghe qua nh÷ng c©u nh: “Sinh viªn lµ tinh hoa cña ®Êt níc”,“sinh viªn lµ biÓu hiÖn cña søc khoÎ vµ trÝ tuÖ” (V¨n ho¸ vµ gi¸o dôc - Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia 1998, tr 72.114). VËy th× tinh hoa g×? søc trÎ g×? khi chóng ta gÆp nh÷ng con ngêi lóc nµo còng xanh xao, m¾t th©m quÇng, d¸ng vÎ mÖt mái cho dï hä cã mang theo mét c¸i ®Çu chøa ®Çy tri thøc. 2. Nguyªn nh©n cña nh÷ng t×nh tr¹ng trªn: a. Nguyªn nh©n tríc hÕt ph¶i ®Ò cËp ®Õn ®ã chÝnh lµ ph¬ng ph¸p häc tËp cña c¸c sinh viªn cha hîp lý, kh¶ n¨ng thÝch nghi kÐm, hä cßn ngì ngµng khi chuyÓn giao tõ c¸ch häc phæ th«ng sang c¸ch häc ®¹i häc. b. Nguyªn nh©n thø hai lµ do ý thøc häc tËp cña c¸c sinh viªn cha cao, hä cha biÕt ®îc môc ®Ých cña viÖc häc hoÆc ®· qu¸ quen dùa dÉm vµo gia ®×nh vµ ngêi th©n. Khi gÆp sù qu¶n lý láng lÎo cña nhµ trêng lµ hä mÆc søc tung hoµnh vµ còng cã hÓ lµ nh÷ng sinh viªn sèng xa nhµ, thiÕu sù kÌm cÆp cña bè mÑ, bÞ b¹n bÌ xÊu l«i kÐo mµ trë thµnh h háng, lêi häc, bá häc, nhiÔm c¸c tÖ n¹n x· héi. c. Ngoµi ra, vÇn ®Ò cÇn bµn ®Õn ë ®©y còng lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc ë níc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu phï hîp. VÝ nh nÒn gi¸o dôc hiÖn nay qu¸ träng khoa häc: Trong c¸c trêng ®¹i häc, cao ®¼ng mçi tuÇn cã 33 tiÕt häc th× trong ®ã cã 3 tiÕt lµ häc thÓ dôc cßn 30 tiÕt lµ häc c¸c m«n khoa häc, phÇn ®øc dôc th× ngµy cµng bÞ bá r¬i. Hay viÖc d¹y khoa häc mét c¸ch thiÕu ph¬ng ph¸p, thêng lµ b¾t häc sinh ph¶i c«ng nhËn mét sù viÖc, hiÖn tîng nµo ®ã lµ sù thùc hay cha chøng minh nã lµ sù thùc mµ ®· ®em vËn dông. Thùc tr¹ng n÷a lµ c¸c gi¸o viªn thêng ®a lîng kiÕn thøc lín kh«ng t¬ng xøng víi thêi gian vµ lùc häc cña sinh viªn. VÝ dô: trong mét buæi häc (3 tiÕt) nhiÒu khi sinh viªn ph¶i häc ®Õn 2 ch¬ng cña mét m«n. d. §ång thêi, c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p cña nhµ níc ta ®èi víi gi¸o dôc cßn cha s¸t víi thùc tÕ, hay cha ®îc ¸p dông mét c¸ch chÝnh x¸c víi thùc tiÔn gi¶ng d¹y. Vèn ®Çu t cho c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ d¹y häc nghiªn cøu thÊp kÐm theo chñ nghÜa b×nh qu©n, mÊt c©n ®èi. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng ngêi cã liªn quan ®Õn sù nghiÖp gi¸o dôc cha quan t©m hay ho¹t ®éng hÕt søc m×nh cho gi¸o dôc” (Tham lu©n cña vô gi¸o dôc thêng xuyªn vÒ “n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o”, dßng 69-71, tr3). e. Nh÷ng tÖ n¹n quan liªu, phiÕn diÖn, tiªu cùc trong chÝnh gi¸o dôc ®¹i häc cha ®îc kh¾c phôc nh viÖc cho ®iÓm , trï dËp sinh viªn vµ cha khuyÕn khÝch ®îc sinh viªn tham gia nghiªn cøu khoa häc vµ c¸c ho¹t ®éng x· 15
héi, §oµn, §¶ng. §©y lµ mét trong nh÷ng thiÕu sãt cña gi¸o dôc ®¹i häc cña níc ta hiÖn nay. g. “Tû lÖ gi÷a hai khèi kiÕn thøc gi¸o dôc ®¹i c¬ng vµ gi¸o dôc chuyªn nghiÖp ®èi víi chu¬ng tr×nh ®¹i häc kh«ng t¬ng xøng. PhÇn kiÕn thøc cèt lâi kh«ng cã quy ®Þnh chung vÒ khèi lîng tèi thiÓu, trõ c¸c ngµnh s ph¹m (®îc hiÓu lµ c¸c kiÕn thøc vÒ gi¸o dôc häc vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y)” (Th«ng t sè 59/§H- Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, tr15). h. T×nh tr¹ng thiÕu tµi liÖu häc tËp nghiªn cøu, dÉn ®Õn kiÕn thøc chuyªn m«n s©u s¾c vµ toµn diÖn trong sinh viªn yÕu kÐm. Sinh viªn chØ ®îc häc chñ yÕu c¸c kiÕn thøc trong ®¬n vÞ häc tr×nh kh«ng ®îc më mang kiÕn thøc vµ rÊt thiÕu thùc tÕ. i. Kû c¬ng d¹y vµ häc cha nghiªm: Néi quy, quy chÕ häc tËp, kiÓm tra, thi cha thùc hiÖn nghiªm tóc. C¸c líp do trêng më ë c¸c ®Þa ph¬ng cha t«n träng vÒ thêi gian lªn líp vµ tù häc cña sinh viªn, quy ®Þnh vÒ thi, kiÓm tra. T×nh tr¹ng d¹y vµ häc dån giê t¬ng ®èi phæ biÕn. Nãi tãm l¹i, “ tõ nh÷ng nguyªn nh©n trªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng toµn diÖn trong häc tËp cña sinh viªn”. “Sinh viªn tèt nghiÖp ra trêng vÉn cha tiÕp cËn víi ®æi míi cña kinh tÕ-x· héi, vÉn cßn kho¶ng c¸ch kh¸ xa gi÷a kh¶ n¨ng vµ yªu cÇu sö dông nhÊt lµ vÒ c«ng nghÖ, tay nghÒ vµ n¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô” (b¸o c¸o cña Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o- PhÇn I: §¸nh gi¸ chÊt lîng ®µo t¹o trong c«ng cuéc ®æi míi gi¸o dôc ®¹i häc hiÖn nay, tr2). H¹n chÕ vÒ chÊt lîng ®µo t¹o, ph¶n ¸nh kho¶ng c¸ch gi÷a ®µo t¹o vµ sö dông, béc lé nh÷ng yÕu kÐm cña qu¸ tr×nh ®µo t¹o toµn diÖn cña §¶ng ta. Ngµy nay c¸c c¬ së tuyÓn dung nh©n lùc khoa häc, c«ng nghÖ kh«ng chØ dùa vµo v¨n b»ng mµ chñ yÕu dùa vµo thùc lùc tri thøc vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp. Sinh viªn cña ta yÕu vÒ rÌn luyÖn kü n¨ng nghÒ nghiÖp, kü thuËt c«ng nghÖ. 3. Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p Tõ nh÷ng lý do trªn, chóng t«i nghÜ ®· ®Õn lóc chóng ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn. 3.1.§èi víi Nhµ níc. Nhµ níc ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch t¹o nªn ®éng lùc ®èi víi c¸n bé gi¶ng d¹y vµ sinh viªn. KhuyÕn khÝch c«ng t¸c gi¸o dôc lªn mét tÇm cao míi. TiÕp tôc thùc hiÖn tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé gi¸o dôc theo chøc danh. LËp quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m cña Bé vµ trêng vÒ ®µo t¹o vµ båi dìng c¸n bé n©ng cao tr×nh ®é vµ cËp nhËt kiÕn thøc, gióp qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ ph¸t huy vai trß häc tËp toµn diÖn cña sinh viªn ngµy cµng cao. VÒ ®êi sèng c¸n bé gi¶ng d¹y, §¶ng, Nhµ níc vµ c¸c ngµnh ph¶i cã chÝnh s¸ch c¶i thiÖn chÕ ®é tiÒn l¬ng vµ phô cÊp, mÆt kh¸c gi¶i quyÕt vÒ biªn chÕ, chÕ ®é lµm viÖc cña c¸n bé gi¶ng d¹y, qu¶n lý. T¹o quy m« m«i trêng ho¹t ®éng lín, thêi gian phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc, 16
ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nhiÒu, n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o ®éi ngò gi¸o viªn toµn diÖn, ®Ó ®µo t¹o nªn tÇng líp sinh viªn toµn diÖn. §èi víi sinh viªn, t¹o mäi u tiªn cho viÖc x©y dùng nªn ngêi sinh viªn toµn diÖn. V× vËy, cÇn x©y dùng chÕ ®é häc bæng míi theo tinh thÇn t¸ch biÖt häc bæng khuyÕn khÝch tµi n¨ng vµ trî cÊp x· héi, n©ng møc häc bæng tµi n¨ng vµ giái toµn diÖn. §ång thêi, §¶ng vµ Nhµ níc ph¶i cã gi¶i ph¸p vÒ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o n©ng cao chÊt lîng cña ®µo t¹o toµn diÖn. T×m c¸c gi¶i ph¸p vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó t¨ng nguån lùc cho gi¸o dôc toµn diÖn: kinh phÝ Nhµ níc, vay vèn quèc tÕ, kinh phi cña c¸c trêng (néi lùc)... TiÕp tôc ®Èy m¹nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ phôc vô gi¶ng d¹y, häc tËp, nghiªn cøu khoa häc. §Èy m¹nh nghiªn cøu khoa häc, thö nghiÖm vµ s¶n xuÊt trùc tiÕp quan hÖ tíi n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc ®µo t¹o toµn diÖn. TiÕp tôc n©ng cao phong trµo sinh viªn tham gia nghiªn cøu khoa häc. Nhµ níc x¸c ®Þnh ®Çu t cho gi¸o dôc lµ con ®êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc. Bªn c¹nh ®ã, ph¶i g¾n liÒn gi¸o dôc toµn diÖn víi c«ng t¸c qu¶n lý ®¶m b¶o chÊt lîng ®µo t¹o vµ cã chñ tr¬ng chiÕn lîc ®µo t¹o ®éi ngò nh÷ng ngêi thÇy cã chuyªn m«n, tr×nh ®é cao. V× thùc chÊt ®éi ngò gi¶ng viªn chÝnh ë trêng ®¹i häc hiÖn nay lµ 27,7%, tr×nh ®é tõ th¹c sÜ trë lªn chØ cã h¬n 30%. V× vËy, víi t×nh h×nh hiÖn nay viÖc gi¸o dôc toµn diÖn ë bËc ®¹i häc lµ rÊt khã kh¨n. 3.2.§èi víi c¸c tæ chøc x· héi vµ gia ®×nh TÊt c¶ mäi tæ chøc x· héi, gia ®×nh, c«ng d©n ®Òu cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn vµ thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc vÒ gi¸o dôc ®¹i häc, ®Æc biÖt lµ môc tiªu gi¸o dôc toµn diÖn hiÖn nay. Cã biÖn ph¸p kh¬i dËy truyÒn thèng "t«n s träng ®¹o" ®ang bÞ xãi mßn trong x· héi, ®Æc biÖt lµ t©ng líp trÎ nh sinh viªn. §Çu t nguån lùc lín vµo c¸c trêng ®¹i häc s ph¹m. §ång thêi cung víi c¸c c¬ quan l·nh ®¹o vµ qu¶n lý ë ngµnh gi¸o dôc, ë tõng trêng ®¹i häc ph¶i lµm hÕt søc m×nh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc häc tËp vµ cuéc sèng cña sinh viªn, ch¨m lo sö dông tèt vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng cña c¸c sinh viªn ®· tèt nghiÖp, kh¾c phôc cho ®îc nh÷ng sai lÇm díi ®©y: ChÊm døt viÖc mua b»ng, mua chøc, b¸n ®iÓm, quay cãp... ChÊm døt viÖc gi¸o viªn ®em bµi vÒ nhµ chÊm vµ cã héi ®ång chÊm thi. LËp l¹i kû luËt, kû c¬ng trong nhµ trêng, sao cho "trêng ra trêng", "líp ra líp", "trß ra trß", "thÇy ra thÇy". LËp l¹i m«i trêng x· héi trong s¹ch vµ v÷ng m¹nh. 3.3.§èi víi nhµ trêng Chóng ta thÊy r»ng, gi¸o dôc ®¹i häc vµ gi¸o dôc phæ th«ng cã chç kh¸c nhau c¬ b¶n, ®ã lµ môc tiªu ®µo t¹o, néi dung ®µo t¹o, ph¬ng ph¸p ®µo t¹o, ®a ®Õn kÕt qu¶ ®µo t¹o. 17
Gi¸o dôc phæ th«ng nãi chung lµ nh»m d¹y cho häc sinh cßn ë tuæi vÞ thµnh niªn nh÷ng kiÕn thøc phæ th«ng vÒ thÕ giíi, vÒ ViÖt Nam c¬ b¶n, hiÖn ®¹i vµ lu«n lu«n cã sù hoµn thiÖn hoÆc ®æi míi theo sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc, c«ng nghÖ trong thêi ®¹i ngµy nay. §ã lµ hµnh trang kh«ng thÓ thiÕu cho thanh niªn bíc vµo ®êi. Cßn gi¸o dôc ®¹i häc lµ mét bíc míi, míi vÒ môc tiªu, néi dung vµ ph¬ng ph¸p. ë ®©y, sinh viªn dµnh mét phÇn thêi gian häc kiÕn thøc tæng hîp réng h¬n, s©u h¬n so víi tríc ®Ó trë thµnh nh÷ng chuyªn gia thuéc nh÷ng ngµnh khoa häc kü thuËt, khoa häc c¬ b¶n.... Do ®ã, "môc tiªu lµ ®µo t¹o chuyªn khoa vµ ph¶i chuyªn khoa cµng cao, cµng tinh, cµng s©u, cµng tèt" (trÝch PV§ vÒ vÊn ®Ò Gi¸o dôc - §µo t¹o, Nxb chÝnh trÞ quèc gia -1999,tr 78). CÇn kÕt hîp gi¸o dôc bÒ réng mang tÝnh chÊt ®a ngµnh víi gi¸o dôc chuyªn s©u vÒ mét ngµnh nghÒ, thêng lµ liªn ngµnh, tËp trung vµo c¸c kü n¨ng vµ n¨ng lùc, hai lo¹i gi¸o dôc nµy lµm cho c¸ nh©n cã kh¶ n¨ng sèng trong nhiÒu hoµn c¶nh lu«n biÕn ®éng, hµnh ®éng cã hiÖu qu¶ vµ cã thÓ thay ®æi nghÒ nghiÖp. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®ßi hái ë ngêi thÇy rÊt nhiÒu, nhÊt lµ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, ph¬ng ph¸p truyÒn thô kiÕn thøc, nã tuú thuéc ë tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ phong c¸ch cña ngêi thÇy. Vµ ®iÒu quan träng lµ n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o trong s ph¹m mét c¸ch toµn diÖn, ®ã lµ ®iÒu tÊt yÕu ®Ó cã mét thÕ hÖ häc sinh, sinh viªn toµn diÖn. Tríc ®©y, Thñ tíng Ph¹m v¨n §ång ®· nãi víi c¸n bé, gi¸o viªn, häc viªn Trêng c¸n bé qu¶n lý Gi¸o dôc vµ §µo t¹o Trung ¬ng I vÒ "ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¸t huy tÝch cùc mét ph¬ng ph¸p v« cïng quý b¸u" ( 11- 10-1994) ( trÝch vÊn ®Ò gi¸o dôc vµ ®µo t¹o - Nxb chÝnh trÞ quèc gia - 1999, tr 108) vµ nhÊt lµ trong trêng ®¹i häc th× cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y toµn diÖn gåm bèn ®iÓm sau: D¹y ai? D¹y nh thÕ nµo? D¹y c¸i g×? D¹y ®Ó lµm g×? §ã lµ c¸ch d¹y, truyÒn ®¹t cho sinh viªn cã mét c¸ch häc, nghiªn cøu kiÕn thøc cã c¶ bÒ s©u lÉn bÒ réng, gîi ý cho c¶ thÇy lÉn trß suy nghÜ thªm, t duy thªm...Tr¸nh t×nh tr¹ng häc thô ®éng "thÇy ®äc trß chÐp" suèt 5-6 tiÕng ®ång hå. §ång thêi, gi¸o dôc ®¹i häc ph¶i g¾n d¹y häc víi nghiªn cøu khoa häc vµ triÓn khai øng dông, g¾n häc víi hµnh. Nhµ trêng ph¶i t¹o c¬ héi ®Ó thÇy vµ trß ®Õn c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c doanh nghiÖp, c«ng trêng, ®ång ruéng..., ®Ó biÕt thùc tÕ s¶n xuÊt vµ cuéc sèng, ®Ó hiÓu thªm thùc chÊt bµi häc, tËp dît vµ n©ng cao tay nghÒ vµ cã thÓ cã sù ®ãng gãp quý b¸u kh¸c. Gi¸o dôc chÝnh trÞ lµ mét m«n cã tÇm quan träng bao trïm, cã liªn quan tíi viÖc häc tËp cña sinh viªn, ®Õn viÖc gi¸o dôc cña nhµ trêng vµ sù nghiÖp lín cña ®Êt níc, cña d©n téc. Níc ta ®ang trªn con ®êng tiÕn tíi XHCN, v× thÕ gi¸o dôc chÝnh trÞ lµ ®iÒu rÊt quan träng, gi¸o dôc cho sinh viªn vÒ lý luËn M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh. §©y lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng hay ®µo t¹o ra mét con ngêi toµn diÖn, t¹o nªn mét ®éi ngò c¸n bé míi "võa hång võa chuyªn". ChÝnh v× vËy, ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i trang bÞ cho m×nh ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, ph¸t huy vai trß chñ ®éng cña ngêi häc, gi¶i ®¸p tèt 4 c©u 18
hái: d¹y ai, d¹y c¸i g×, d¹y nh thÕ nµo, d¹y ®Ó lµm g×. §iÒu cÇn nhÊn m¹nh lµ ë ®©y ngêi thÇy ph¶i võa d¹y häc, võa nghiªn cøu vµ triÓn khai khoa häc, chÝnh ®iÒu ®ã ®· t¹o ra chÊt lîng cao nhÊt cña bµi gi¶ng trong trêng ®¹i häc. Cßn sinh viªn ngay tõ ®Çu lµm quen víi nghiªn cøu khoa häc vµ thùc sù tham gia nghiªn cøu khoa häc víi sù híng dÉn cña thÇy, ®ã còng chÝnh lµ môc tiªu chÊt lîng cña trêng. Chøc n¨ng cao quý nhÊt cña gi¸o dôc ®¹i häc lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cã tr×nh ®é bËc trung vµ cao, ®ång thêi båi dìng nh©n tµi. Trong céng ®ång d©n téc ViÖt Nam, cã lÏ kh«ng Ýt ngêi cã nh÷ng trÝ tuÖ vµ tµi n¨ng cùc kú quý b¸u, song ®Êt níc cha t¹o ®ñ c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn cho sù n¶y në nh÷ng cña quý nµy. Theo chóng t«i nghÜ, kh«ng chØ cã nh÷ng ngêi phô tr¸ch c«ng t¸c gi¸o dôc mµ c¶ Nhµ níc, c¶ toµn d©n ph¶i quan t©m vµ thóc ®Èy sù nghiÖp gi¸o dôc, vun ®¾p nh÷ng mÇm non, tíi ch¨m bãn thóc ®Èy nh÷ng h¹t c©y n¶y mÇm mét c¸ch nghiªm tóc ®oµn kÕt ®ång t©m hiÖp lùc, t¹o c¬ héi gãp phÇn thùc hiÖn hoµi b·o ®Ñp ®Ï ®ã. §ång thêi tÝnh lÞch sö cô thÓ cña chÊt lîng ®ßi hái ph¶i kÓ ®Õn môc tiªu, thêi gian, kh«ng gian vµ ®iÒu kiÖn khi xem xÐt ®¸nh gi¸. V× vËy,muèn cã chÊt lîng ®µo t¹o tèt cÇn ph¶i cã ®éi ngò thÇy gi¸o giái cïng víi c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ, gi¸o tr×nh , th viÖn... Nhµ níc ph¶i u tiªn cho gi¸o dôc ®¹i häc, ®Çu t trang thiÕt bÞ, th viÖn, c¬ së h¹ tÇng, kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng kh¸ch quan xÊu ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng ®µo t¹o ®¹i häc. 3.4.§èi víi sinh viªn Trªn ®©y lµ nh÷ng ®iÒu kh¸ch quan ¶nh hëng lín ®Õn qu¸ tr×nh häc tËp toµn diÖn cña sinh viªn, cßn ®iÒu chñ quan quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc häc toµn diÖn cña sinh viªn lµ chÝnh sinh viªn. Sinh viªn ph¶i tù gi¸c vµ cã ý thøc ®óng ®¾n trong viÖc häc cña m×nh, kh«ng û l¹i, hay tr«ng chê vµo kiÕn thøc cña thÇy cho gi¸o. Sinh viªn ph¶i tù th©n vËn ®éng, tù t×m tßi, nghiªn cøu s¸ng t¹o, t×m con ®êng bíc vµo thÕ giíi khoa häc mét c¸ch v÷ng ch¾c. Mçi c¸ nh©n cã ph¬ng ph¸p häc toµn diÖn, kh«ng nªn xam thêng qu¸ tr×nh häc ®¹i c¬ng.V× ®ã lµ c¬ së ®Ó cho chóng ta ph¸t triÓn toµn diÖn ë giai ®o¹n sau. Cã chÕ ®é sinh ho¹t, häc tËp.. nhÊt ®Þnh theo kÕ ho¹ch ®Ó cã mét søc khoÎ tèt, tinh thÇn tho¶i m¸i, t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp thu kiÕn thøc vµ häc tËp, nghiªn cøu tèt. §ång thêi, ph¶i cã mét niÒm ®am mª, søc cuèn hót vµo khoa häc, hay ®ã lµ lßng yªu khoa häc. §iÒu nµy kh«ng ph¶i tù nhiªn mµ cã, mµ nã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh nhËn thøc cña mçi sinh viªn. Bªn c¹nh ®ã, sinh viªn ph¶i tËn dông toµn bé nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ ¶nh hëng tèt ®Õn viÖc häc toµn diÖn cña m×nh ®ã lµ ®éi ngò c¸c thÇy c« gi¸o giái, c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ, gi¸o tr×nh s¸ch gi¸o khoa, th viÖn.. vµ bµi trõ c¸c ®iÒu kiÖn kh«ng tèt nh: ma tuý, AIDS, mua ®iÓm, ®¸nh nhau... dÉn ®Õn chÊt lîng häc kh«ng tèt. 19