Luận văn Thạc sĩ: Đề tài quá khứ trong sáng tác của Nguyễn Tuân trước cách mạng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> -----------------------------------------<br /> <br /> PHẠM THỊ HỒNG NGỌC<br /> <br /> ĐỀ TÀI QUÁ KHỨ TRONG SÁNG TÁC<br /> CỦA NGUYỄN TUÂN TRƢỚC CÁCH MẠNG<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ<br /> Chuyên ngành: Văn học Việt Nam<br /> <br /> Hà Nội- 2015<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> ------------------------------------------<br /> <br /> PHẠM THỊ HỒNG NGỌC<br /> <br /> ĐỀ TÀI QUÁ KHỨ TRONG SÁNG TÁC<br /> CỦA NGUYỄN TUÂN TRƢỚC CÁCH MẠNG<br /> <br /> Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Văn học Việt Nam<br /> Mã số: 60 22 01 21<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. HÀ VĂN ĐỨC<br /> <br /> Hà Nội- 2015<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lí do chọn đề tài.<br /> Công cuộc hiện đại hóa văn học Việt Nam diễn ra từ đầu thế kỉ XX đến Cách<br /> mạng tháng Tám năm 1945 đã tạo ra những chuyển biến mang tính bước ngoặt cho<br /> nền văn học dân tộc, tạo đà cho văn học Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đạt được<br /> những thành tựu rực rỡ. Trong khoảng thời gian gần nửa thế kỉ, nền văn học đã xuất<br /> hiện một đội ngũ nhà văn đông đảo, có tài năng và tạo nên nhiều tác phẩm có giá trị.<br /> Một trong số đó là Nguyễn Tuân- một nhà văn lớn, có phong cách tài hoa, độc đáo.<br /> Cho đến nay và mãi nhiều năm về sau nữa, chắc chắn không ai nghi ngờ vị trí hàng<br /> đầu trong làng văn Việt Nam hiện đại của Nguyễn Tuân. Ông là “một trong mấy<br /> nhà nhà văn lớn mở đường, đắp nền cho văn xuôi Việt Nam thế kỷ XX” (Nguyễn<br /> Ðình Thi). Nói đến Nguyễn Tuân là nói đến một giá trị hiển nhiên, gợi nhắc một<br /> vùng trời riêng, xôn xao thanh âm ngôn ngữ dân tộc. Sáng tác của ông tồn tại vừa<br /> như những giá trị thẩm mỹ độc lập vừa gợi ý, kích thích tìm tòi, sáng tạo lên các giá<br /> trị mới.<br /> Trong hơn 50 năm cầm bút, với tinh thần lao động nghệ thuật nghiêm túc, ông<br /> đã để lại một di sản văn học đồ sộ, với nhiều thể loại từ tiểu thuyết, truyện ngắn,<br /> phóng sự, tùy bút... làm phong phú, đa dạng cho nền văn học Việt Nam hiện đại.<br /> Trên hành trình sáng tạo đầy nhọc nhằn nhưng cũng đầy vinh quang, Nguyễn Tuân<br /> giống như một người “phu chữ” cần mẫn, kiên trì trên cánh đồng nghệ thuật để cho<br /> ra đời những áng văn chương mà mỗi khi đọc nó, ta như được khai sáng về vẻ đẹp<br /> của chữ nghĩa. Bởi vậy, văn của Nguyễn Tuân cũng rất kén độc giả, “chỉ người ưa<br /> suy xét đọc Nguyễn Tuân mới thấy thú vị, vì văn Nguyễn Tuân không phải thứ văn<br /> để người nông nổi thưởng thức” (Vũ Ngọc Phan).<br /> Trước Cách mạng tháng Tám, sáng tác của Nguyễn Tuân tập trung ở ba đề tài<br /> lớn: Đề tài xê dịch, giang hồ; đề tài viết về quá khứ và đề tài về cuộc sống hưởng<br /> lạc. Dù viết về đề tài nào thì ở nơi mạch ngầm của các trang sách vẫn là lòng yêu<br /> nước thiết tha, tinh thần dân tộc sâu sắc. Qua luận văn này, chúng tôi muốn tìm hiểu<br /> <br /> một phần trong những đóng góp quan trọng của ông. Đó là Đề tài quá khứ trong<br /> sáng tác của Nguyễn Tuân trước Cách mạng.<br /> Nguyễn Tuân là một nhà văn lớn, độc đáo và có cá tính mạnh nên từ trước đến<br /> nay có nhiều công trình nghiên cứu và bài viết về Nguyễn Tuân. Ở đề tài viết về quá<br /> khứ, nhiều nhà nghiên cứu đã có những bài viết khá sâu sắc, giúp người đọc khám<br /> phá giá trị ẩn tàng trong từng trang viết của nhà văn. Tuy nhiên, đó chỉ là những bài<br /> viết đơn lẻ, chưa thành hệ thống, chúng tôi nhận thấy chưa có công trình nào đi sâu<br /> nghiên cứu về đề tài quá khứ trong sáng tác của Nguyễn Tuân trước Cách mạng.<br /> Bản thân tôi luôn hứng thú, say sưa và yêu mến những trang viết tài hoa của ông. Đi<br /> sâu tìm hiểu về đề tài này, tôi có cơ hội bổ sung, trau dồi kiến thức về Nguyễn Tuân<br /> thêm phong phú, vững vàng; có thêm hiểu biết về vẻ đẹp văn hóa tinh thần của một<br /> thời đã xa, thêm trân trọng và giữ gìn vẻ đẹp đó trong thời đại mới, cũng như mang<br /> lại cái nhìn rộng mở hơn khi giảng dạy các tác phẩm của ông trong nhà trường.<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.<br /> Kể từ khi xuất hiện trên văn đàn, văn chương và con người Nguyễn Tuân luôn<br /> trở thành đề tài gây sự chú ý cho người đọc nói chung và cho các nhà nghiên cứu<br /> nói riêng. Đã có rất nhiều công trình đi sâu nghiên cứu về cuộc đời, con người và<br /> sáng tác của ông<br /> 2.1. Những bài báo, công trình nghiên cứu về Nguyễn Tuân nói chung<br /> Những bài viết nghiên cứu về cuộc đời và tác phẩm nói chung: Có thể nói<br /> người tiên phong đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu này chính là Nguyễn Đăng<br /> Mạnh. Ông cũng là người nghiên cứu về Nguyễn Tuân một cách khá toàn diện và<br /> sâu sắc. Từ bài tiểu luận in ở đầu Tuyển tập Nguyễn Tuân (2 tập, năm 19841986) và bài giới thiệu trong Toàn tập Nguyễn Tuân (1988), bên cạnh đó ông còn<br /> có bài viết Nguyễn Tuân- một phong cách độc đáo và tài hoa, Nguyễn Đăng<br /> Mạnh đã giúp người đọc có sự nhìn nhận khách quan về nhà văn. Ông đã phân tích<br /> một cách sâu sắc, thấu đáo sự nghiệp, quan điểm, phong cách nghệ thuật, đặc trưng<br /> thể loại của nhà văn Nguyễn Tuân. Nhà nghiên cứu đã nhấn mạnh đến nét nổi bật ở<br /> nhà văn Nguyễn Tuân đó là cá tính Ngông: “Nguyễn Tuân bước vào nghề văn như<br /> <br /> để chơi ngông với thiên hạ. Về căn bản đó là phản ứng của chủ nghĩa cá nhận kiêu<br /> ngạo ở một thanh niên trí thức giàu sức sống nhưng bế tắc (…). Nhu cầu chơi<br /> ngông buộc Nguyễn Tuân phải đẩy mọi cái thông thường tới cái cực đoan, thậm chí<br /> tới mức trở thành những kỳ thuyết, nghịch thuyết” [34, tr. 288]. Nhà nghiên cứu còn<br /> nhấn mạnh đến đến cái tôi của nhà văn Nguyễn Tuân như một yếu tố có tính quyết<br /> định tới phong cách riêng của nhà văn. Ngoài ra, Nguyễn Đăng Mạnh còn có những<br /> nhận xét rất sâu sắc về ngôn ngữ của nhà văn Nguyễn Tuân: “Nguyễn Tuân có một<br /> kho từ vựng hết sức phong phú… Không chỉ tích lũy những từ sẵn có, ông luôn luôn<br /> có ý thức sáng tạo từ mới và cách dùng từ mới…”. Nhà nghiên cứu Phan Cự Đệ<br /> cũng đánh giá cao về Nguyễn Tuân. Qua quá trình Lột xác đầy trăn trở của Nguyễn<br /> Tuân sau Cách mạng, Phan Cự Đệ cũng đưa ra lý giải một cách sâu sắc: “Sau Cách<br /> mạng nhà văn không đối lập hai yếu tố thẩm mĩ và xã hội nhưng anh vẫn nắm bắt<br /> nhanh những mặt đẹp, nhạy cảm với cuộc sống mới từ góc độ thẩm mĩ”. Từ đó,<br /> người ta thấy Nguyễn Tuân và văn chương của ông là một mảnh đất màu mỡ, đầy bí<br /> ẩn mời gọi các nhà nghiên cứu đến tìm tòi và khám phá. Rất nhiều bài viết và công<br /> trình nghiên cứu của nhiều tác giả khác ra đời: Nhà văn Nguyễn Tuân, Nguyễn<br /> Tuân- huyền thoại một thời của Vương Trí Nhàn; Nguyễn Tuân, ngƣời săn tìm<br /> cái đẹp của Nguyễn Trung Thành. Quan niệm về cái đẹp của Nguyễn Tuân trong<br /> sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Thị Thanh Minh, Nguyễn Tuân và cái đẹp của<br /> Hà Văn Đức. Những bài viết của các tác giả kể trên đều đi sâu vào quan niệm thẩm<br /> mỹ của Nguyễn Tuân để phát hiện ra cái đẹp qua các tác phẩm của nhà văn ở cả hai<br /> giai đoạn sáng tác. Bên cạnh đó là những bài viết ghi lại hồi ức, kỷ niệm về Nguyễn<br /> Tuân của gia đình, bạn bè nhà văn. Đó là những tư liệu quý giá giúp ta hiểu thêm về<br /> tài năng và nhân cách nhà văn.<br /> Nhắc đến Nguyễn Tuân không thể không nói tới thể loại tùy bút. Ở đây, có thể<br /> kể ra những bài nghiên cứu tiêu biểu: Nguyễn Tuân trong tùy bút của Phong Lê;<br /> Nguyễn Đăng Mạnh có bài Thể tài tùy bút của Nguyễn Tuân (Trích trong lời giới<br /> thiệu cuốn Tuyển tập Nguyễn Tuân. Những bài viết này làm rõ mối quan hệ giữa<br /> chủ thể văn tùy bút với sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật và dấu ấn độc đáo cũng như<br /> <br />