Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Kết hợp kiến thức quy trình và khái niệm về Đại số lớp 10

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> ĐẠI HỌC HUẾ<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM<br /> <br /> NGUYỄN VĂN ĐĂNG<br /> <br /> KẾT HỢP KIẾN THỨC QUY TRÌNH VÀ KHÁI NIỆM<br /> VỀ ĐẠI SỐ LỚP 10<br /> Chuyên ngành: Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Toán<br /> Mã số: 60 14 01 11<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học<br /> PGS. TS. TRẦN VUI<br /> <br /> Huế, năm 2015<br /> i<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của<br /> riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận<br /> văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và<br /> chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào<br /> khác.<br /> Tác giả luận văn<br /> <br /> Nguyễn Văn Đăng<br /> <br /> ii<br /> <br /> Lôøi caûm ôn<br /> <br /> Trước hết, tôi xin bày tỏ lời biết ơn sâu sắc tới PGS.TS.<br /> Trần Vui, người thầy, người hướng dẫn khoa học đã động viên,<br /> tận tình định hướng, chỉ bảo và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn<br /> này.<br /> Tôi xin trân trọng cảm ơn Quý Thầy giáo, Cô giáo đã giảng<br /> dạy chúng tôi trong suốt khóa học của lớp Cao học K22 Phương<br /> pháp Dạy học Toán tại Trường Đại học Sư phạm Huế.<br /> Tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu, các<br /> thầy cô tổ toán và tập thể các lớp 10A1, 10A2, 10A3, 10A4, 10A5<br /> trường THPT Trần Hưng Đạo đã tạo mọi điều kiện thuận lợi<br /> cũng như nhiệt tình giúp đỡ tôi trong thời gian tiến hành thực<br /> nghiệm.<br /> Cuối cùng, tôi xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia<br /> đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá<br /> trình học tập và thực hiện đề tài.<br /> Huế, tháng 4 năm 2015<br /> Nguyễn Văn Đăng<br /> <br /> iii<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Chúng tôi đã tiến hành đo kiến thức quy trình và khái niệm của học sinh về đại số lớp<br /> 10, tập trung chủ yếu vào hàm số, hàm số bậc nhất, hàm số bậc hai và vấn đề tương<br /> đương của các phương trình, bất phương trình. Các kết quả nghiên cứu cho thấy, học<br /> sinh thường có xu hướng sử dụng các quy trình khi giải quyết các bài toán, khả năng<br /> nhận ra mối quan hệ giữa các biểu diễn toán học là thấp. Mặt khác, các kết quả còn cho<br /> thấy, đứng trước một tình huống ít quen thuộc, tác động trực tiếp của kiến thức quy<br /> trình là không đáng kể mà đòi hỏi nhiều hơn về kiến thức khái niệm.<br /> Mục đích: Nghiên cứu này có mục đích phát triển các nhiệm vụ đo lường về kiến thức<br /> quy trình và khái niệm, nghiên cứu mối quan hệ giữa chúng và khả năng kết hợp hai<br /> loại kiến thức để giải quyết một số bài toán không quen thuộc. Các kết quả nghiên cứu<br /> đem đến các kết luận sư phạm quan trọng trong dạy học đại số lớp 10.<br /> Phƣơng pháp: Dữ liệu được thu thập theo các giai đoạn khác nhau từ 140 học sinh.<br /> Phân tích nhân tố khẳng định được sử dụng để phát triển các nhiệm vụ đo lường về các<br /> thành phần “kiến thức quy trình về đại số”, “kiến thức khái niệm về đại số” và “khả<br /> năng kết hợp kiến thức để giải quyết một số bài toán ít quen thuộc”. Kĩ thuật mô hình<br /> cấu trúc cho phép tích hợp phân tích nhân tố và phân tích hồi quy thành một mô hình<br /> phân tích để nghiên cứu các mối quan hệ. Cho dù mối quan hệ nhân quả có thể không<br /> được chứng minh nhưng các phân tích là phù hợp để nghiên cứu liệu các mối quan hệ<br /> đề nghị trong mô hình có phù hợp với mẫu số liệu được thu thập.<br /> Các kết quả: Một lượng lớn học sinh cho thấy có kiến thức quy trình cao nhưng kiến<br /> thức khái niệm thấp, một số học sinh có cả điểm số quy trình thấp và khái niệm thấp.<br /> Tuy nhiên những học sinh có điểm số cao về nhiệm vụ khái niệm thì cũng có điểm số<br /> cao về nhiệm vụ quy trình. Vì vậy các kết quả ủng hộ quan điểm kế thừa đó là kiến<br /> thức quy trình là điều kiện cần nhưng không là điều kiện đủ cho kiến thức khái niệm.<br /> Các phỏng vấn chỉ ra rằng việc dạy học ở nhà trường tập trung chủ yếu vào việc nhớ<br /> quy trình mà ít liên kết đến các kiến thức khái niệm.<br /> Kết luận: Chương trình dạy học chúng ta hiện nay tập trung chủ yếu vào việc rèn<br /> luyện các kĩ năng và thực hành các thuật giải. Việc thực hành các thuật toán chưa đủ để<br /> giúp học sinh áp dụng các kiến thức vào thực tế hoặc giải quyết các bài toán ít quen<br /> thuộc. Do đó chúng ta cần chú trọng hơn nữa đến việc phát triển kiến thức khái niệm,<br /> cần cho học sinh tiếp cận một khái niệm dưới dạng các biểu diễn khác nhau, khuyến<br /> khích các em tự giải thích, khám phá trước khi dạy học.<br /> <br /> iv<br /> <br /> DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT<br /> <br /> THPT<br /> <br /> Trung học phổ thông<br /> <br /> SGK<br /> <br /> Sách giáo khoa<br /> <br /> KTQT<br /> <br /> Kiến thức quy trình<br /> <br /> KTKN<br /> <br /> Kiến thức khái niệm<br /> <br /> v<br /> <br />