Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 12 THPT tại quận 10, Tp.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:156

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 12 THPT tại quận 10, Tp.HCM" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử ở trường THPT, từ đó vận dụng thiết kế minh họa hoạt động trải nghiệm trong dạy học Lịch sử lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Du, quận 10, Tp.HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 12 THPT tại quận 10, Tp.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ VÕ THỊ THANH HẰNG THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI QUẬN 10, TP. HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 8140101 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 5 năm 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ VÕ THỊ THANH HẰNG THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TẠI QUẬN 10, TP. HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 8140101 Hướng dẫn khoa học: PGS. TS BÙI VĂN HỒNG Tp. Hồ Chí Minh, tháng 5 năm 2020
i
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC Họ và tên: VÕ THỊ THANH HẰNG Giới tính: Nữ Ngày, tháng, năm sinh: 20/4/1982 Nơi sinh: Bà Rịa Vũng Tàu Quê quán: Bà Rịa Vũng Tàu Dân tộc: Kinh Đơn vị công tác: Trường THPT Nguyễn Du. Nơi ở hiện nay: 134/2K Thành Thái, Phường 12, Quận 10, Tp.HCM. Điện thoại: 0944.7765.65. Email: hang4455@gmail.com II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO Đại học: Chính quy. Hệ đào tạo: Tập trung. Thời gian đào tạo: 2001-2005. Trường đào tạo: Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Ngành học: Lịch sử III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 09/2005 đến nay Trường THPT Nguyễn Du Giảng dạy môn Lịch sử Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 4 năm 2020 Người khai Võ Thị Thanh Hằng ii
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai sử dụng công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 10 tháng 4 năm 2020 Võ Thị Thanh Hằng iii
LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn quý Thầy (Cô) của Viện Sư phạm Kỹ thuật, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu trong suối thời gian tôi theo học tại trường. Xin gửi lời cảm ơn trân trọng và sâu sắc đến PGS.TS Bùi Văn Hồng đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Trân trọng! Võ Thị Thanh Hằng iv
TÓM TẮT Mọi môn học đều có nét đặc trưng và thú vị, môn Lịch sử cũng vậy. Nếu chúng ta có đam mê và hiểu rõ về lịch sử thì sẽ có cái nhìn khác hẳn. Lịch sử là những thứ hiển hiện bên cạnh mỗi người và nó rất hữu ích. Môn Lịch sử không chỉ cho học sinh thấy được quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc, mà còn giáo dục lòng yêu nước, biết ơn tiền nhân, giáo dục hoài bão và ý chí xây dựng đất nước cho thế hệ trẻ. Điều này rất phù hợp với mục tiêu đào tạo con người phát triển toàn diện cả đức lẫn tài của nền giáo dục nước ta. Tuy nhiên, trong những năm qua, nhiều học sinh không mấy “mặn mà” với việc học tập và nghiên cứu lịch sử. Vì thế mà học sinh ngày càng mất dần đi niềm đam mê học Lịch sử. Tại trường THPT Nguyễn Du, học sinh vẫn học sử theo kiểu thụ động và chưa có được phương pháp học tốt. Trong khi đó, việc thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học Lịch sử vốn rất hữu ích. Nó được coi là phương pháp thật sự ưu việt cho sự phát triển năng lực sáng tạo, giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức, hình thành các kỹ năng, giá trị và phẩm chất của bản thân. Hầu hết học sinh khi được tham gia trải nghiệm đều tỏ ra thích thú, hứng khởi trong việc học tập lịch sử. “Thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 12 THPT tại quận 10, Tp.HCM” được chọn làm đề tài nghiên cứu trong các nhiệm vụ cụ thể: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về thiết kế HĐTN trong dạy học môn Lịch sử THPT. - Đánh giá thực trạng về HĐTN trong dạy học Lịch sử lớp 12 tại các trường THPT quận 10, Tp.HCM. - Đề xuất nội dung, biện pháp và thiết kế minh họa HĐTN trong dạy học Lịch sử lớp 12 tại Trường THPT Nguyễn Du, quận 10, Tp.HCM. Luận văn bao gồm các nội dung chính: v
Mở đầu Chương 1: Cơ sở lý luận về thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học Lịch sử ở trường THPT Chương 2: Thực trạng về hoạt động trải nghiệm trong dạy học Lịch sử lớp 12 tại các trường THPT ở quận 10, Tp. HCM Chương 3: Thiết kế minh họa hoạt động trải nghiệm trong dạy học Lịch sử lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Du, quận 10, Tp.HCM Kết luận-Kiến nghị Phụ lục vi
ABSTRACT Every subject is unique and interesting, and so is history. If we have passion and understand history, there will be a different view. History is the things that appear next to each person and it is very useful. History not only shows students the nation's process of building and defending the country, but also educates patriotism, appreciation for ancestors, educating ambition and the will to build the country for the younger generation. This is very consistent with the goal of training people to develop comprehensively both the virtues and talents of our country's education. However, in recent years, many students are not very "interested" in learning and historical research. As a result, students are losing their passion for learning history. At Nguyen Du High School, students still learn the history in a passive way and do not have good learning methods. Meanwhile, the design of experiential activities in teaching history which is very useful. It is considered a truly preeminent method for the development of creative capacity, helping students to acquire knowledge, form their skills, values and qualities. Most students who participate in the experience are interested in learning about history. "Designing experiential activities in teaching the history of 12 high schools in District 10, Ho Chi Minh City" was selected as the research topic in specific tasks: - Researching the theoretical basic of the desigh of unacceptable teaching high school hictory subject. - Assess the current situation of UI in teaching 12th grade history at high schools in district 10, Ho Chi Minh City. - Proposing the content, measures and illustration desigh of indivudualized teaching in 12th grade history teaching at Nguyen Du High School, District 10, Ho Chi Minh City. The thesis includes the following main contents: Introduction. vii
Chapter 1: Theoretical basis of experiential activities in teaching the history of high school. Chapter 2: Current situation of experience activities in teaching 12th grade history at high schools in District 10, Ho Chi Minh City. HCM Chapter 3: Illustrative design experience activities in teaching history 12 at Nguyen Du High School. Conclude-Request. Appendix. viii
MỤC LỤC Trang tựa TRANG QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI………………………………………... i LÝ LỊCH KHOA HỌC………………………………………………... ii LỜI CAM ĐOAN ……………………………………………………. iii LỜI CẢM ƠN ….……………………………………………………... iv TÓM TẮT……………………………………………………………... v ABSTRACT…………………………………………………………... vii DANH MỤC VIẾT TẮT……………………………………………… xii DANH MỤC HÌNH…………………………………………………… xiii DANH MỤC BẢNG………………………………………………….. xiv DANH MỤC BIỂU ĐỒ………………………………………………. xvi DANH SÁCH PHỤ LỤC……………………………………………... xiii MỞ ĐẦU……………………………………………………………… 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI…………………………………………….. 1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU………………………………………... 2 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU…………………. 3 3.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………….. 3 3.2. Khách thể nghiên cứu…………………………………………….. 3 4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU……………………………………….. 3 5. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU…………………………………….. 3 6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU…………………………………………. 4 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………………………………….. 4 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận…………………………………. 4 7.2. Phương pháp quan sát…………………………………………….. 5 7.3. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi…………………………….. 5 7.4. Phương pháp phân tích, thống kê số liệu………………………… 5 7.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm……………………………… 6 7.6. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia……………………………… 6 8. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN…………………………………… 6 ix
9. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN……………………………………. 7 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ THPT…………... 8 1.1. TỔNG QUAN ……………………………………………………. 8 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước…………………………………………. 8 1.1.2. Nghiên cứu trong nước…………………………………………. 12 1.2. CÁC KHÁI NIỆM SỬ DỤNG TRONG ĐỀ TÀI………………... 16 1.2.1. Trải nghiệm……………………………………………………... 16 1.2.2. Hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 12…….. 17 1.2.3. Thiết kế hoạt động trải nghiệm…………………………………. 18 1.3. THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT…………………………………. 19 1.3.1. Đặc điểm dạy học môn Lịch sử ở trường THPT………………. 19 1.3.2. Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử trường THPT………………………………………………… 24 1.3.3. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử trường THPT………………………………………………… 30 1.3.4. Quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử trường THPT…………………………………………………. 33 1.3.5. Đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử trường THPT………………………………………………… 34 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1……………………………………………... 37 Chương 2: THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 12 TẠI CÁC TRƯỜNG THPT Ở QUẬN 10, TP.HCM……………………………………… 39 2.1. GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ TRƯỜNG THPT NGUYỄN DU VÀ MỘT SỐ TRƯỜNG THPT TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 10, TP.HCM………………………………………………………………. 39 2.1.1. Trường THPT Nguyễn Du, quận 10, Tp.HCM………………… 39 2.1.2. Trường THPT trên địa bàn quận 10, Tp.HCM…………………. 40 2.2. THỰC TRẠNG VỀ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG 40 x
DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 12 TẠI CÁC TRƯỜNG THPT Ở QUẬN 10, TP.HCM…………………………………………………... 2.2.1. Mục đích………………………………………………………... 40 2.2.2. Nội dung và đối tượng khảo sát………………………………… 41 2.2.3. Phương pháp và công cụ……………………………………….. 41 2.2.4. Đánh giá kết quả khảo sát………………………………………. 41 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2……………………………………………... 66 Chương 3: THIẾT KẾ MINH HỌA HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 12 TẠI TRƯỜNG THPT NGUYỄN DU………………………………………………… 69 3.1. ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH LỚP 12 ………………………………………………………………………… 69 3.2. NỘI DUNG, BIỆN PHÁP THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ LỚP 12…………….. 71 3.2.1. Nội dung dạy học……………………………………………….. 71 3.2.2. Biện pháp thiết kế hoạt động trải nghiệm………………………. 72 3.3. THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM THEO CHỦ ĐỀ HỌC TẬP…………………………………………………………….. 80 3.3.1. Quy trình thiết kế……………………………………………….. 80 3.3.2.Thiết kế minh họa……………….………………………………. 80 3.4. KIỂM NGHIỆM GIẢI PHÁP……………………………………. 97 3.4.1. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia……………………………. 97 3.4.2. Phương pháp thực nghiệm sư phạm……………………………. 100 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3……………………………………………... 114 KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ…………………………………………. 116 1. KẾT LUẬN………………………………………………………… 116 2. KIẾN NGHỊ……………………………............................................ 117 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………… 119 PHỤ LỤC……………………………………………………………… 124 xi
DANH MỤC VIẾT TẮT TT Chữ Viết tắt 1 Cách mạng Việt Nam CMVN 2 Cách mạng tư sản CMTS 3 Chủ nghĩa xã hội CNXH 4 Chiến tranh đặc biệt CTĐB 5 Chiến tranh cục bộ CTCB 6 Công nghệ thông tin CNTT 7 Đảng Cộng Sản Việt Nam ĐCSVN 8 Giáo viên GV 9 Giáo viên bộ môn GVBM 10 Giáo viên chủ nhiệm GVCN 11 Hoạt động trải nghiệm HĐTN 12 Học sinh HS 13 Khoa học xã hội KHXH 14 Kỹ năng KN 15 Phương pháp dạy học PPDH 16 Quan hệ quốc tế QHQT 17 Quản lý học sinh QLHS 18 Thành phố Hồ Chí Minh Tp. HCM 19 Trung học cơ sở THCS 20 Trung học phổ thông THPT 21 Thiết kế minh họa TKMH 22 Việt Nam hóa chiến tranh VNHCT xii
DANH MỤC HÌNH HÌNH TRANG Hình 1.1: Mô hình học tập trải nghiệm Kolb (1984)…………………….......... 9 Hình 1.2: Các hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử THPT………………………………………………………………………….. 31 Hình 3.1: Quy trình thiết kế HĐTN trong dạy học Lịch sử lớp12 trường 80 THPT………………………………………………………………………….. Hình 3.2: Học sinh trường THPT Nguyễn Du tham gia HĐTN trong lớp……………………………………………………………………………… 81 Hình 3.3: Học sinh trường THPT Nguyễn Du tham gia HĐTN trong khuôn viên nhà trường……………………………………………………….... 90 Hình 3.4: HS Trường THPT Nguyễn Du tham gia HĐTN ngoài xã hội……... 93 xiii
DANH MỤC BẢNG BẢNG TRANG Bảng 2.1: Mức độ thường xuyên học Lịch sử của HS và GV………... 42 Bảng 2.2: Mức độ cần thiết của việc học Lịch sử của HS và GV…….. 44 Bảng 2.3: Mức độ thường xuyên học Lịch sử trong lớp, trong khuôn 46 viên trường và ngoài xã hội của HS và GV…………………………… Bảng 2.4: Mức độ thường xuyên sử dụng các phương pháp/hình thức học tập khi triển khai các hoạt động học tập trong lớp của HS và 49 GV…………………………………………………………………….. Bảng 2.5: Mức độ thường xuyên sử dụng các phương pháp/hình thức học tập khi triển khai các hoạt động học tập trong khuôn viên trường 53 của HS và GV…………………………………………………………. Bảng 2.6: Mức độ thường xuyên sử dụng các phương pháp/hình thức học tập khi triển khai các hoạt động học tập ngoài xã hội của HS và 56 GV…………………………………………………………………….. Bảng 2.7: Mức độ cần thiết của việc tổ chức hoạt động học tập trong 59 lớp, trong khuôn viên trường và ngoài xã hội của HS và GV…............ Bảng 2.8: Mức độ cần thiết xây dựng kế hoạch dạy học lớp 12 theo các hoạt động dạy học trong lớp, trong khuôn viên trường và ngoài xã hội của GV…………………………………………………………….. 62 Bảng 2.9: Kết quả đánh giá của GV về mức độ hiểu biết về quy trình thiết kế HĐTN trong dạy học môn Lịch sử tại trường THPT………… 64 Bảng 3.1: Mô tả chủ đề học tập trải nghiệm………………………….. 72 Bảng 3.2: Hình thức hoạt động trải nghiệm…………………………... 79 Bảng 3.3: Ý kiến của chuyên gia về mức độ cần thiết và khả thi của 97 các thiết kế minh họa………………………………………………….. Bảng 3.4: Tiêu chí đánh nhóm trong chuyên đề……………………… 101 Bảng 3.5: Tiêu chí đánh giá kết quả tổng kết của HS sau khi tham gia HĐTN…………………………………………………………………. 102 xiv
Bảng 3.6: Bảng số liệu về thái độ tham gia của lớp thực nghiệm……. 103 Bảng 3.7: Bảng số liệu về kỹ năng làm việc nhóm của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng……………………………………………… 104 Bảng 3.8: Bảng số liệu về kỹ năng tự lựa chọn tài liệu của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng……………………………………………… 106 Bảng 3.9: Bảng số liệu về kỹ năng thuyết trình của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng………………………………………………………. 107 Bảng 3.10: Bảng số liệu về kết quả tổng kết của HS sau khi tham gia HĐTN…………………………………………………………………. 108 Bảng 3.11: Bảng phân bố tần xuất điểm số của HS lớp thực nghiệm và lớp đối chứng sau chuyên đề và từ kết quả tổng kết……………….. 109 xv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ BIỂU ĐỒ TRANG Biểu đồ 2.1: Mức độ thường xuyên học Lịch sử của HS và GV…………. 43 Biểu đồ 2.2: Mức độ cần thiết của việc học Lịch sử của HS và GV…… 45 Biểu đồ 2.3: Mức độ thường xuyên học Lịch sử trong lớp, trong khuôn 47 viên trường và ngoài xã hội của HS………………………………………. Biểu đồ 2.4: Mức độ thường xuyên học Lịch sử trong lớp, trong khuôn 47 viên trường và ngoài xã hội của GV……………………………………… Biểu đồ 2.5: Mức độ thường xuyên sử dụng các hình thức/phương pháp học tập khi triển khai các hoạt động học tập Lịch sử trong lớp của HS… 50 Biểu đồ 2.6: Mức độ thường xuyên sử dụng các hình thức/phương pháp học tập khi triển khai các hoạt động học tập Lịch sử trong lớp của GV….. 50 Biểu đồ 2.7: Mức độ thường xuyên sử dụng các hình thức/phương pháp học tập khi triển khai các hoạt động học tập Lịch sử trong khuôn viên 53 trường của HS …………………………………………………………….. Biểu đồ 2.8: Mức độ thường xuyên sử dụng các hình thức/phương pháp học tập khi triển khai các hoạt động học tập Lịch sử trong khuôn viên 54 trường của GV ……………………………………………………………. Biểu đồ 2.9: Mức độ thường xuyên sử dụng các hình thức/phương pháp học tập khi triển khai các hoạt động học tập Lịch sử ngoài xã hội của HS 57 ……………………………………………………….. …………………... Biểu đồ 2.10: Mức độ thường xuyên sử dụng các hình thức/phương pháp học tập khi triển khai các hoạt động học tập Lịch sử ngoài xã hội của GV 57 ……………………………………………………….. …………………... Biểu đồ 2.11: Mức độ cần thiết của việc tổ chức học tập môn sử 12 trong 60 lớp, trong khuôn viên trường và ngoài xã hội của HS ……………………. Biểu đồ 2.12: Mức độ cần thiết của việc tổ chức học tập môn sử 12 trong 61 lớp, trong khuôn viên trường và ngoài xã hội của GV……………………. xvi
Biểu đồ 2.13: Mức độ cần thiết xây dựng kế hoạch dạy học môn sử lớp 12 theo các hoạt động dạy học trong lớp, trong khuôn viên trường và 63 ngoài xã hội của GV………………………………………………………. Biểu đồ 3.1: Ý kiến của chuyên gia về mức đồ cần thiết của các thiết kế 98 minh họa…………………………………………………………………... Biểu đồ 3.2: Ý kiến của chuyên gia về mức độ khả thi của các thiết kế 98 minh họa………………………………………………………………….. xvii
DANH SÁCH PHỤ LỤC PHỤ LỤC TRANG Phụ lục 1: Phiếu khảo sát dành cho giáo viên các trường THPT tại quận 10, Tp. Hồ Chí Minh………………………......………………………….. 124 Phụ lục 2: Phiếu khảo sát ý kiến chuyên gia dành cho lãnh đạo quản lý và giáo viên Trường THPT Nguyễn Du.………….………………………. 129 Phụ lục 3: Phiếu khảo sát dành cho học sinh khối lớp 12 Trường THPT Nguyễn Du...……………………………...……………………………….. 131 Phụ lục 4: Bảng điểm đánh giá chuyên đề “Cảm nhận về chuyến tham 134 quan thực tế tại bảo tàng Chứng tích chiến tranh”……………………….. xviii