Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Bước đầu khảo sát một số gen có tiềm năng ứng dụng trong hỗ trợ điều trị ung thư đại trực tràng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> -----------------*-----------------<br /> <br /> Nguyễn Tuấn Anh<br /> <br /> BƯỚC ĐẦU KHẢO SÁT<br /> MỘT SỐ GEN CÓ TIỀM NĂNG ỨNG DỤNG TRONG<br /> HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC<br /> <br /> Hà Nội – 2016<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br /> -----------------*-----------------<br /> <br /> Nguyễn Tuấn Anh<br /> <br /> BƯỚC ĐẦU KHẢO SÁT<br /> MỘT SỐ GEN CÓ TIỀM NĂNG ỨNG DỤNG TRONG<br /> HỖ TRỢ ĐIỀU TRỊ UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG<br /> <br /> Chuyên ngành: Sinh học Thực nghiệm<br /> Mã số: 60420114<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> <br /> PGS.TS. Nguyễn Lai Thành<br /> TS. Phạm Cẩm Phương<br /> <br /> Hà Nội – 2016<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Lai Thành, người thầy<br /> đã trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện luận văn cao học. Thầy đã rất tận tình hướng<br /> dẫn, truyền đạt kiến thức cũng như kinh nghiệm làm việc giúp tôi hoàn thành nghiên<br /> cứu này. Trong quá trình nghiên cứu và học tập, tôi luôn nhận được những lời nhận<br /> xét, góp ý quý báu từ thầy để có thể thực hiện tốt nghiên cứu của mình. Tôi cũng xin<br /> chân thành cảm ơn TS. Phạm Cẩm Phương, người hướng dẫn và cũng là người quản<br /> lý trực tiếp trong quá trình nghiên cứu và làm việc tại Đơn vị Gen trị liệu. Chị đã<br /> luôn hỗ trợ, truyền đạt kiến thức và cho những đóng góp đáng giá để tôi có thể hoàn<br /> thành tốt được nghiên cứu này.<br /> Tôi xin cảm ơn Ban lãnh đạo Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, đặc biệt<br /> là GS.TS. Mai Trọng Khoa và PGS.TS. Trần Đình Hà, các thầy đã tạo điều kiện hết<br /> mức cho tôi được tiến hành nghiên cứu tại Đơn vị Gen trị liệu - bệnh viện Bạch Mai.<br /> Tôi xin cảm ơn tập thể cán bộ Đơn vị Gen trị liệu, đặc biệt là TS. Nguyễn<br /> Thuận Lợi, ThS. Nguyễn Tiến Lung, những người đã chỉ dẫn, giúp đỡ tận tình trong<br /> suốt thời gian tôi thực hiện nghiên cứu này.<br /> Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô công tác tại bộ môn Sinh học Tế<br /> bào cũng như các thầy cô trong Khoa Sinh học đã truyền đạt cho tôi những kiến thức<br /> quí giá để có thể thực hiện được luận văn cũng như vận dụng trong công việc.<br /> Tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè và người thân đã quan tâm, động<br /> viên tinh thần trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.<br /> Hà Nội, ngày 13 tháng 12 năm 2016<br /> <br /> Nguyễn Tuấn Anh<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1<br /> Chương 1 - TỔNG QUAN ..........................................................................................3<br /> 1.1. TỔNG QUAN VỀ UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG ..................................3<br /> 1.1.1. Giới thiệu chung .................................................................................3<br /> 1.1.2. Chẩn đoán giai đoạn ung thư đại trực tràng .......................................6<br /> 1.1.3. Chẩn đoán mô bệnh học ung thư đại trực tràng .................................8<br /> 1.1.4. Các chất chỉ điểm khối u thường dùng ...............................................9<br /> 1.2. MỘT SỐ CƠ CHẾ PHÂN TỬ VÀ ỨNG DỤNG TRONG ĐIỀU TRỊ<br /> UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG ...............................................................10<br /> 1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ MỘT SỐ CHỈ THỊ PHÂN TỬ<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG ..............................17<br /> 1.3.1. Đích VEGF - chống tăng sinh mạch trên bệnh nhân UTĐTT ..........18<br /> 1.3.2. Đích EGFR trong UTĐTT ................................................................20<br /> 1.3.3. Các tín hiệu hạ nguồn khác của EGFR .............................................24<br /> 1.3.4. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam ..................................................25<br /> Chương 2 - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........................27<br /> 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU....................................................................27<br /> 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn..........................................................................27<br /> 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ............................................................................27<br /> 2.1.3. Phương pháp chọn mẫu ....................................................................27<br /> 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..............................................................28<br /> 2.3. THIẾT BỊ, VẬT TƯ VÀ HÓA CHẤT NGHIÊN CỨU ............................28<br /> 2.3.1. Các thiết bị sử dụng trong nghiên cứu ..............................................28<br /> 2.3.2. Các vật tư tiêu hao sử dụng trong nghiên cứu ..................................29<br /> 2.3.3. Các hóa chất sử dụng trong nghiên cứu............................................29<br /> 2.4. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN .........................................................................30<br /> 2.4.1. Sàng lọc bệnh nhân ...........................................................................30<br /> 2.4.2. Thu thập thông tin bệnh nhân ...........................................................31<br /> 2.4.3. Xác định trạng thái đột biến các gen KRAS, NRAS, BRAF,<br /> PIK3CA ............................................................................................31<br /> 2.4.4. Phân tích kết quả bằng SPSS 23.0 ....................................................35<br /> i<br /> <br /> Chương 3 - KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ...............................................................36<br /> 3.1. ĐẶC ĐIỂM BỆNH HỌC CỦA NHÓM ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ...39<br /> 3.2. BIẾN ĐỔI CỦA CÁC GEN KRAS, NRAS, BRAF VÀ PIK3CA TRÊN<br /> BỆNH NHÂN UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG ......................................41<br /> 3.2.1. Biến đổi của gen KRAS .....................................................................41<br /> 3.2.2. Biến đổi của gen NRAS .....................................................................43<br /> 3.2.3. Biến đổi của gen BRAF ....................................................................44<br /> 3.2.4. Biến đổi của gen PIK3CA .................................................................45<br /> 3.2.5. Nhận xét chung .................................................................................47<br /> 3.3. TƯƠNG QUAN GIỮA TRẠNG THÁI ĐỘT BIẾN GEN VÀ CÁC<br /> ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH NHÂN ..............................................................49<br /> 3.4. BÀN LUẬN ...............................................................................................53<br /> KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................................60<br /> KẾT LUẬN ........................................................................................................60<br /> KIẾN NGHỊ .......................................................................................................60<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................61<br /> Tiếng Việt ...........................................................................................................61<br /> Tiếng Anh ...........................................................................................................61<br /> PHỤ LỤC ............................................................................................................... - 1 Phụ lục 1: Mẫu bệnh án nghiên cứu ................................................................ - 1 Phụ lục 2: Qui trình tách DNA từ mô cố định formalin – vùi paraffin........... - 3 Phụ lục 3: Qui trình định lượng DNA theo nguyên tắc huỳnh quang ............ - 5 Phụ lục 4: Quy trình phát hiện đột biến gen KRAS, NRAS, BRAF ................. - 6 Phụ lục 5: Quy trình tinh sạch sản phẩm PCR ................................................ - 9 Phụ lục 6: Qui trình giải trình tự tự động trên máy 3500 Dx Genetic<br /> Analyzer (Applied Biosystems) bằng bộ sản phẩm BigDye®<br /> Terminator v3.1 Cycle........................................................................... - 10 Phụ lục 7: Trình tự gen PIK3CA (NM_006218.3) ........................................ - 12 -<br /> <br /> ii<br /> <br />