Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về giảng viên - Từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:108

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được hoàn thành với mục tiêu là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, luận văn đề xuất một số quan điểm và giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thực hiện pháp luật về giảng viên - Từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ NGUYỆT NGA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN - TỪ THỰC TIỄN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG THỊ NGUYỆT NGA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN - TỪ THỰC TIỄN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8380102 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG HÀ NỘI - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, trích dẫn trong luận văn được dẫn từ các nguồn hợp pháp, tin cậy, chính xác và trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn không trùng lắp với các công trình nghiên cứu có liên quan đã được công bố. Hà Nội, ngày tháng năm Tác giả luận văn Hoàng Thị Nguyệt Nga
LỜI CẢM ƠN Hoàn thành luận văn với tình cảm trân trọng nhất, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới TS. Nguyễn Thị Thu Hương đã hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin được bày tỏ sự biết ơn đối với Ban Giám đốc, các Thầy, Cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tác giả có thể hoàn thành chương trình khóa học và luận văn. Xin chân thành cảm ơn các cán bộ, giảng viên đang công tác tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, đặc biệt là các cán bộ tại Phòng Hành chính- Tổng hợp và Bộ phận Văn thư của Nhà trường đã nhiệt tình cộng tác và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm Tác giả Hoàng Thị Nguyệt Nga
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN ........................................................................... 10 1.1. Giảng viên và pháp luật về giảng viên ............................................... 10 1.2. Thực hiện pháp luật về giảng viên ..................................................... 27 1.3. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về giảng viên ................ 33 Tiểu kết chương 1..................................................................................... 42 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG ..................... 43 2.1. Khái quát về Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương và đội ngũ giảng viên của trường ............................................................................... 43 2.2. Phân tích thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên ở trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương ....................................................................... 51 2.3. Nhận xét thực hiện pháp luật về giảng viên ở trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương................................................................................ 63 Tiểu kết chương 2..................................................................................... 76 CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN- TỪ THỰC TIỄN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRUNG ƯƠNG .......................................................... 77 3.1. Quan điểm bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên-từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm trung ương ............................................... 77 3.2. Các giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên-từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm trung ương ............................................... 81 Tiểu kết chương 3..................................................................................... 95 KẾT LUẬN ................................................................................................. 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 97
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Phân loại giảng viên của trường Cao đẳng Sư phạm Bảng 2.1 Trung ương theo trình độ chuyên môn 47 Bảng phân loại giảng viên trường Cao đẳng Sư phạm Bảng 2.2 Trung ương theo hạng chức danh nghề nghiệp 48 Bảng 2.3 Phân loại theo giới tính, đội ngũ giảng viên của nhà trường 49 Phân loại đội ngũ giảng viên của nhà trường theo hợp Bảng 2.4. đồng làm việc 50 Số lượng giảng viên nâng bậc lương thường xuyên, trước Bảng 2.5 thời hạn, hưởng phụ cấp thâm niên nhà giáo, chuyển ngạch cán bộ quản ký sang giảng viên và hưu trí 58 Số lượng cán bộ, viên chức được khen thưởng từ năm Bảng 2.6 2013-2018 59
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Số hiệu Tên biểu đồ Trang Biểu đồ 2.1 Phân loại giảng viên trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương theo trình độ chuyên môn 48 Biểu đồ 2.2 Phân loại giảng viên trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương theo hạng chức danh nghề nghiệp 48 Biểu đồ 2.3 Phân loại đội ngũ giảng viên của nhà trường theo hợp đồng làm việc 50 Biểu đồ 2.4 Số lượng giảng viên nâng bậc lương thường xuyên, trước thời hạn, hưởng phụ cấp thâm niên nhà giáo, chuyển ngạch cán bộ quản lý sang giảng viên và hưu trí 59 Biểu đồ 2.5 Kết quả đánh giá cán bộ, viên chức từ năm 2013-2018 60
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong sự phát triển của giáo dục có sự đóng góp rất lớn từ giảng viên- người có vai trò quan trọng đối với người học, đối với nhà trường và xã hội thông qua các hoạt động giảng dạy, hướng dẫn, để sinh viên có được kiến thức, kỹ năng, phẩm chất, đạo đức cần thiết trong tương lai. Ở Việt Nam, giáo dục là quốc sách hàng đầu. Để chính sách này đi vào thực tế, thể chế hóa thành pháp luật về giáo dục nói chung, pháp luật về giảng viên nói riêng là điều kiện cần, thực hiện pháp luật đó là điều kiện đủ. Thông qua thực hiện pháp luật, pháp luật được hiện thực hóa, từ đó, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Riêng đối với đào tạo ngành sư phạm, sự thực hiện pháp luật cần hướng tới mục tiêu nhằm tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao về sư phạm cho xã hội. Muốn vậy, mọi quy định và quá trình thực hiện pháp luật đối với giảng viên trong trường sư phạm phải là sự tác động tích cực và toàn diện nhằm giúp giảng viên có môi trường, điều kiện tốt nhất để có thể mang đến những biến đổi mới về chất trong trong quá trình đào tạo sư phạm của nước nhà. Các quy định của pháp luật về tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, luân chuyển, điều động, bổ nhiệm, đánh giá, khen thưởng, kỷ luật, các quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm và các bảo đảm thực hiện các quyền và nghĩa vụ đối với giảng viên giảng dạy trong các trường sư phạm là một trong những công cụ quản lý nhà nước, có tính chất định hướng, tạo động lực, huy động các nguồn lực, giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển đội ngũ giảng viên các trường sư phạm. Việc thực hiện rõ ràng, đầy đủ, đồng bộ các quy định pháp luật về giảng viên sẽ tác động thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển bền vững đội ngũ giảng viên, góp phần quyết định nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và ngược lại. 1
Trong những năm gần đây, các trường đào tạo sư phạm, đặc biệt là các trường cao đẳng đang gặp rất nhiều khó khăn, nhất là trong công tác tuyển sinh do những thay đổi trong chính sách phát triển nguồn nhân lực ngành sư phạm cũng như nhu cầu xã hội đối với nguồn nhân lực được đào tạo từ các trường sư phạm. Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 (Hội nghị trung ương lần thứ 8, khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã xác định: “Tiến tới tất cả các giáo viên tiểu học, trung học cơ sở, giáo viên, giảng viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải có trình độ từ đại học trở lên, có năng lực sư phạm. Giảng viên cao đẳng, đại học có trình độ từ thạc sỹ trở lên và phải được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp phải qua đào tạo về nghiệp vụ quản lý”. Trên cơ sở đó, Luật Giáo dục năm 2019 quy định (có hiệu lực từ 01/7/2020), từ năm 2020, giáo viên tiểu học, trung học cơ sở phải có trình độ đại học. Đón trước xu hướng này, một số trường cao đẳng của một số địa phương đã sáp nhập với các trường đại học. Tuy nhiên, tính đến 30/6/2019, cả nước vẫn còn 30 trường cao đẳng sư phạm, trong đó có 3 trường trực thuộc trung ương và 27 trường trực thuộc các địa phương. Do vậy, những vấn đề lớn đặt ra như: Các trường Cao đẳng sư phạm đào tạo ai, nội dung, trình độ nào; sắp xếp cơ cấu, tổ chức, bố trí nhân sự, tinh giản biên chế, giảng viên các trường cao đẳng sư phạm sẽ ra sao? Quyền và nghĩa vụ mà pháp luật quy định cho giảng viên các trường này và việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ đó như thế nào? Đây là một số vấn đề còn bỏ ngỏ, cần được nghiên cứu và có câu trả lời thỏa đáng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW, sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập Nghị quyết 19-NQ/TW (Hội nghị trung ương lần thứ 6, Khóa XII), ngày 25 2
tháng 10 năm 2017 “Về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập”. Thêm vào đó, là người có nhiều năm công tác tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương và ở góc độ của một giảng viên, nhận thấy những bất cập, hạn chế trong thực hiện pháp luật về giảng viên, tôi luôn trăn trở: làm thế nào để các quy định pháp luật đối với giảng viên thực sự phù hợp, cải thiện cách quản lý đánh giá lao động của giảng viên nhằm sử dụng tốt nhất nguồn lực này, và đặc biệt phải có quy định đảm bảo quyền, nghĩa vụ của giảng viên các trường Cao đẳng sư phạm trong bối cảnh đổi mới của ngành sư phạm giai đoạn hiện tại và tương lai, để đội ngũ giảng viên các trường Cao đẳng sư phạm có nhiều đóng góp trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp giáo dục, đào tạo của đất nước. Trong bối cảnh trên, việc nghiên cứu đề tài “Thực hiện pháp luật về giảng viên-Từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương” là cần thiết, nhằm đưa ra thêm các luận cứ, cơ sở cho việc hoàn thiện các quy định pháp luật, bảo đảm thực hiện các quyền và lợi ích chính đáng của giảng viên trong các trường sư phạm, góp phần thúc đẩy sự nghiệp giáo dục, đào tạo phát triển có ý nghĩa cấp thiết đối với giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Khảo sát tình hình nghiên cứu đề tài cho thấy, đến nay, đã có khá nhiều đề tài nghiên cứu liên quan đến chủ đề nghiên cứu của đề tài như: - Luận án tiến sỹ “Hoàn thiện pháp luật về nhà giáo ở Việt Nam trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, mã số đề tài: 62380101 do tác giả Đặng Thị Thu Huyền thực hiện năm 2013. Luận án nghiên cứu cơ sở lý luận của việc hoàn thiện pháp luật về nhà giáo ở Việt Nam trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về nhà 3
giáo ở Việt Nam hiện nay; Quan điểm và giải pháp hoàn thiện pháp luật về nhà giáo trong bối cảnh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế [23]. - Luận án tiến sỹ “Thực hiện pháp luật về viên chức trong trường đại học ở Việt Nam”, mã số đề tài: 62380101 do tác giả Nguyễn Thị Thu Hương thực hiện năm 2015. Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận về viên chức trong trường đại học; Thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về viên chức trong trường đại học ở Việt Nam; Quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về viên chức trong trường đại học ở Việt Nam hiện nay [22]. - Luận án tiến sỹ “Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam”, mã số đề tài: 62348201 do tác giả Vũ Đức Lễ thực hiện năm 2015 [26]. - Luận văn thạc sĩ “Pháp luật về viên chức ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập” của tác giả Lê Thị Quỳnh Nga được thực hiện năm 2011. Luận văn đi sâu nghiên cứu về cơ sở lý luận của pháp luật về viên chức, quá trình hình thành, phát triển, thực trạng pháp luật viên chức ở Việt Nam và các giải pháp nhằm hoàn thiện việc thực hiện pháp luật ở nước ta vào thời điểm Luật Viên chức đã ra đời nhưng chưa có hiệu lực thi hành [27]. - Luận văn thạc sĩ “Chất lượng viên chức các trường mầm non trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội”, mã số đề tài: 60343403 do tác Trần Thị Trinh thực hiện năm 2018. Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận về chất lượng đội ngũ viên chức mầm non; Thực trạng chất lượng viên chức các trường mầm non trên địa bàn huyện Gia Lâm; Mục tiêu và một số giải pháp nâng cao chất lượng viên chức các trường mầm non trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội [35]. - Luận văn thạc sĩ “Đánh giá thực hiện công việc của giảng viên trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp”, mã số đề tài: 60340404 do tác giả Mai Mạnh 4
Hùng thực hiện năm 2016. Luận văn làm nổi bật cơ sở lý luận về đánh giá thực hiện công việc của giảng viên trường đại học; Thực trạng và giải pháp hoàn thiện đánh giá thực hiện công việc của giảng viên trường đại học Mỹ thuật Công nghiệp. - Luận văn thạc sĩ “Quản lý đào tạo, bồi dưỡng giảng viên các trường cao đẳng công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội”, mã số đề tài: 60140114 do tác giả Nguyễn Thương Huyền thực hiện năm 2016. Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trường cao đẳng; Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng và đề xuất 1 số biện pháp về đào tạo, bồi dưỡng giảng viên trường cao đẳng công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội [24]. - Luận văn thạc sĩ “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật thuộc đại học Thái Nguyên”, mã số đề tài: 601405 do tác giả Đặng Văn Doanh thực hiện năm 2008. Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đẳng; Thực trạng đội ngũ và công tác phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật thuộc đại học Thái Nguyên; Một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật thuộc đại học Thái Nguyên. Ngoài ra có khá nhiều luận văn thạc sĩ, chuyên ngành Luật Hiến pháp và luật hành chính nghiên cứu về thực hiện pháp luật, gắn với một địa bàn hoặc một lĩnh vực nhất định như: "Thực hiện pháp luật về vận tải hành khách bằng đường bộ theo tuyến cố định - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi", Nguyễn Hữu Đoan, 2018; “Thực hiện pháp luật về đăng ký quyền sử dụng đất tại thị xã Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước”, Trần Thị Thanh Thảo, 2018; “Thực hiện pháp luật về bảo hiểm xã hội bắt buộc- Từ thực tiễn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình”, Nguyễn Như Quỳnh, 2018; Thực hiện pháp luật về luật sư- Từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình, Ngô Bá Diệu Linh, 2018… 5
Như vậy, trong khả năng khảo sát của học viên cho thấy, cho đến nay, mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu ở các cấp độ khác nhau liên quan đến thực hiện pháp luật nói chung, thực hiện pháp luật trong từng lĩnh vực cụ thể cũng như có nhiều công trình nghiên cứu về giảng viên ở những phương diện khác nhau, song chưa có công trình nào nghiên cứu ở cấp độ luận văn thạc sĩ chuyên ngành luật Hiến pháp và Luật Hành chính đề cập đến thực hiện thực hiện pháp luật về giảng viên trong các trường Cao đẳng sư phạm. Đây cũng là lý do để đề tài “Thực hiện pháp luật về giảng viên-Từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương” được lựa chọn nghiên cứu bởi sự không trùng lắp với các công trình nghiên cứu có liên quan đã được công bố cũng như gắn với bối cảnh triển khai thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW, nghị quyết số 19-NQ/TW, Luật Giáo dục năm 2019. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn - Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương, luận văn đề xuất một số quan điểm và giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. - Nhiệm vụ Để đạt được mục đích trên, luận văn có một số nhiệm vụ sau: + Hệ thống hóa, phân tích làm rõ thêm cơ sở lý luận, pháp lý của thực hiện pháp luật về giảng viên; + Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương; + Đưa ra một số quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương 6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận, thực tiễn của hoạt động thực hiện pháp luật về giảng viên. - Phạm vi nghiên cứu của đề tài + Phạm vi nghiên cứu về không gian: Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. + Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Luận văn nghiên cứu việc thực hiện pháp luật về giảng viên trong từ năm 2013 (năm ban hành nghị quyết số 29/NQ-TW) đến nay. + Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Thực hiện pháp luật về giảng viên trong các trường Cao đẳng sư phạm có nội dung rộng, trong khuôn khổ của Luận văn, Luận văn tập trung nghiên cứu về khái niệm, phân loại, đặc điểm nghề nghiệp của giảng viên và pháp luật về giảng viên; khái niệm và các giai đoạn thực hiện pháp luật về giảng viên; các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về giảng viên; Thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương; quan điểm, giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên. + Phạm vi về đối tượng: Luận văn nghiên cứu nhóm thực hiện nhiệm vụ giảng viên trong các trường Cao đẳng sư phạm, đang là viên chức; không nghiên cứu nhóm giảng viên thỉnh giảng, giảng viên kiêm nhiệm, người hợp đồng lao động. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. 7
- Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: Chương 1 sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích-tổng hợp để khái quát những vấn đề lý luận và đánh giá các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về giảng viên. Chương 2 sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê, phân tích, so sánh nhằm tạo lập thông tin phục vụ cho nghiên cứu, đánh giá các khía cạnh thực tiễn thực hiện pháp luật về giảng viên tại trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Chương 3 sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa để đưa ra quan điểm và đề xuất giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên từ thực tiễn trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Ngoài ra, trong quá trình nghiên cứu, tác giả còn sử dụng phương pháp lịch sử, tư duy logic, phương pháp quy nạp, diễn giải... nhằm làm sáng tỏ nội dung và phạm vi nghiên cứu của đề tài luận văn. Các phương pháp nghiên cứu nêu trên được sử dụng đồng thời, hỗ trợ lẫn nhau để làm rõ những quan điểm, nội dung khoa học mà tác giả đã trình bày trong luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần bổ sung, làm rõ thêm lý luận về thực hiện pháp luật nói chung, thực hiện pháp luật về giảng viên trong các trường Cao đẳng sư phạm nói riêng - Ý nghĩa thực tiễn Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong việc hoạch định chính sách, xây dựng kế hoạch, lộ trình hoàn thiện pháp luật, thực hiện pháp luật về giảng viên; 8
Luận văn cũng có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và học tập tại các cơ sở đào tạo luật học, hành chính học, bồi dưỡng giáo viên, người làm quản lý giáo dục. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật về giảng viên. Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật về giảng viên ở trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. Chương 3: Quan điểm, giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giảng viên-Từ thực tiễn Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương. 9
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢNG VIÊN 1.1. Giảng viên và pháp luật về giảng viên 1.1.1. Giảng viên 1.1.1.1. Khái niệm giảng viên Theo từ điển tiếng việt của Hoàng Phê chủ biên thì: “GV là người giảng dạy ở đại học, cao đẳng hay lớp huấn luyện cán bộ” [28, tr.243]. Như vậy, theo cách hiểu thông thường giảng viên là người làm nhiệm vụ giảng dạy trong các trường đại học và cao đẳng. Theo Luật Giáo dục năm 2005 (được sửa đổi, bổ sung năm 2009) thì giảng viên là nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy ở các cơ sở giáo dục đại học. Để phân biệt với giáo viên-người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, Điều 70, Khoản 3, Luật Giáo dục năm 2005 quy định: “Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên, ở cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng viên” [30]. Điều 66, Khoản 1, Luật Giáo dục năm 2019 quy định “Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, cơ sở giáo dục khác, giảng dạy trình độ sơ cấp, trung cấp gọi là giáo viên; nhà giáo giảng dạy từ trình độ cao đẳng trở lên gọi là giảng viên” [31]. Khái quát nhất, giảng viên được hiểu là viên chức chuyên môn đảm nhiệm việc giảng dạy và đào tạo ở bậc đại học, cao đẳng thuộc một ngành/chuyên ngành đào tạo của trường đại học hoặc cao đẳng. Là “bộ phận đặc thù của trí thức Việt Nam”, giảng viên vừa tham gia giảng dạy, vừa tham gia nghiên cứu khoa học. Nhiệm vụ của giảng viên được xác định trên hai phương diện: là 10
nhiệm vụ của viên chức nói chung theo quy định tại Điều 17 Luật Viên chức năm 2010 và nhiệm vụ của nhà giáo theo quy định tại Điều 72 Luật giáo dục năm 2005 (Theo Điều 69, Luật Giáo dục năm 2019, có hiệu lực từ 01/7/2020). Vai trò của giảng viên được thể hiện qua việc tham gia đào tạo nguồn lực con người, lực lượng lao động chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần nâng cao dân trí, phát triển nhân tài cho đất nước; nâng cao tiềm lực khoa học công nghệ quốc gia thông qua hoạt động nghiên cứu khoa học, triển khai các kết quả nghiên cứu đó vào đời sống; xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; xây dựng, phát triển kinh tế đất nước. 1.1.1.2. Phân loại giảng viên Phân loại giảng viên dựa trên hai tiêu chí cụ thể là phân loại giảng viên theo nơi làm việc và phân loại giảng viên theo hạng chức danh nghề nghiệp. - Phân loại theo nơi làm việc + Giảng viên làm việc trong cơ sở giáo dục công lập bao gồm giảng viên cơ hữu và giảng viên thỉnh giảng. Giảng viên cơ hữu của cơ sở giáo dục công lập là viên chức được tuyển dụng, sử dụng và quản lý theo quy định của pháp luật về viên chức; được ký hợp đồng làm việc, không là công chức hoặc viên chức ở đơn vị sử dụng lao động khác; do nhà trường trả lương và chi trả các khoản khác thuộc chế độ chính sách theo các quy định của pháp luật hiện hành. Giảng viên thỉnh giảng thường phải có trình độ từ thạc sĩ trở lên, có ký hợp đồng thỉnh giảng theo quy định về chế độ giảng viên thỉnh giảng trong các cơ sở giáo dục và các quy định hiện hành liên quan khác được cơ sở giáo dục trả lương, thù lao theo hợp đồng thỉnh giảng. + Giảng viên làm việc trong cơ sở giáo dục tư thục là người thực hiện 11
nhiệm vụ giảng viên và thực hiện nhiệm vụ theo hợp đồng lao động giữa cơ sở giáo dục và giảng viên; không phải là viên chức. Giảng viên cơ hữu là người ký hợp đồng lao động và do nhà trường trả lương và chi trả các khoản khác thuộc chế độ, chính sách đối với người lao động theo các quy định hiện hành. Giảng viên thỉnh giảng là giảng viên được cơ sở giáo dục thực hiện hoạt động giảng dạy theo chế độ hợp đồng thỉnh giảng. - Phân loại theo hạng chức danh nghề nghiệp Thông tư liên tịch số 36/2014/TTLT-BGDĐT-BNV ngày 28/11/2014 quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học công lập đã quy định chức danh nghề nghiệp viên chức giảng dạy trong các cơ sở giáo dục đại học công lập bao gồm: Giảng viên cao cấp (hạng I) Mã số: V.07.01.01; Giảng viên chính (hạng II) Mã số: V.07.01.02; Giảng viên (hạng III) Mã số: V.07.01.03. Mỗi hạng giảng viên sẽ có những yêu cầu, điều kiện và tiêu chuẩn phù hợp. Theo đó, để trở thành giảng viên, cá nhân phải đáp ứng tiêu chuẩn về trình độ đào tạo, bồi dưỡng. Trong đó, cá nhân muốn trở thành giảng viên phải có bằng tốt nghiệp đại học trở lên phù hợp với vị trí việc làm, chuyên ngành giảng dạy; có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên; đồng thời có trình độ ngoại ngữ và tin học đạt chuẩn. Về trình độ ngoại ngữ, cá nhân đó phải có trình độ ngoại ngữ bậc 2 (A2) theo quy định tại Khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam. Đối với giảng viên dạy ngoại ngữ thì trình độ ngoại ngữ thứ hai phải đạt bậc 2 (A2). Trình độ tin học đạt chuẩn kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cơ bản. Ngoài những tiêu chuẩn về đào tạo, để trở thành giảng viên, cá nhân còn phải đáp ứng tiêu chuẩn về chuyên môn, nghiệp vụ, như nắm vững kiến thức cơ bản của môn học được phân công giảng dạy và có kiến thức tổng quát về một số môn học có liên quan trong chuyên ngành đào tạo được giao đảm 12
nhiệm; Nắm vững mục tiêu, kế hoạch, nội dung, chương trình các môn học được phân công thuộc chuyên ngành đào tạo; Biên soạn giáo án, tập hợp các tài liệu tham khảo liên quan của bộ môn, chủ trì hoặc tham gia biên soạn giáo trình, sách hướng dẫn bài tập, thực hành, thí nghiệm;… Theo Thông tư trên, giảng viên là người có nhiệm vụ giảng dạy, hướng dẫn và chấm đồ án, khóa luận tốt nghiệp trình độ cao đẳng, đại học; Tham gia giảng dạy chương trình đào tạo trình độ thạc sĩ, tiến sĩ và hướng dẫn, đánh giá luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ nếu có đủ tiêu chuẩn theo quy định. Bên cạnh đó, giảng viên còn có nhiệm vụ tham gia xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình đào tạo; tham gia đổi mới phương pháp giảng dạy, phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của sinh viên; Tham gia công tác chủ nhiệm lớp, cố vấn học tập… Trên đây là những yêu cầu, điều kiện để trở thành giảng viên. Đối với chức danh giảng viên hạng I và II, yêu cầu đặt ra cao hơn. 1.1.1.3. Đặc điểm nghề nghiệp giảng viên Thứ nhất, giảng viên có trình độ chuyên môn sâu về một lĩnh vực/bộ môn/môn Giảng viên là người có kiến thức khoa học chuyên môn sâu rộng; thường xuyên cập nhật kiến thức chuyên môn và thông tin, kỹ thuật để nâng cao chất lượng dạy học và nghiên cứu khoa học. Họ có kiến thức liên môn, liên ngành, hiểu biết thực tiễn và khả năng liên hệ, vận dụng phù hợp vào hoạt động dạy học và nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức chuyên môn vào giải quyết các vấn đề trong thực tiễn nghề nghiệp, thành thạo các kỹ năng của lĩnh vực chuyên môn và thường xuyên cập nhật các kỹ năng nghề nghiệp mới. Tuy mỗi giảng viên đều đi chuyên về một ngành nhất định nhưng để đảm bảo tính liên thông, gắn kết giữa các môn học thì giảng viên phải được trang bị (hoặc tự trang bị) các kiến thức về cả chương trình giảng dạy. 13