Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Thực hiện pháp luật về hộ tịch trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trên cơ sở nghiên cứu, tìm hiểu và đánh giá đúng tình hình thực hiện pháp luật về hộ tịch trên địa phương huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình trong những năm qua và hiện nay; đề xuất những phương hướng và giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về hộ tịch trên địa phương huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Thực hiện pháp luật về hộ tịch trên địa bàn huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH TH A THIÊN HUẾ, NĂ 8
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH C u nn n Lu t H n P p v Lu t H n n s 6 8 NGƢỜI HƢỚNG D N HOA HỌC TS TRẦN NGHỊ TH A THIÊN HUẾ, NĂ 8
LỜI CA ĐOAN t i u v “ ” cô g trì h tự tôi ghiê cứu, tham khảo c c tài iệu ho th h. Số iệu tro g t i Lu v ược cu g c i Phò g Tư h huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h và UBND các xã trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h. Tôi xi cam oa c c thô g ti ược trì h y tro g u v kết quả thu ược từ qu trì h ghiê cứu v tìm hi u thực tế của ả thâ . c số iệu, kết quả ược s g tro g Lu v tru g thực, c gu gốc r r g. Thừa Thiên Huế, ngày 10 tháng 5 năm 2018 Họ v n N u ễn T ị B T ủ
LỜI CẢ ƠN ho th h t i u v y, v i ò g k h tr g v sự tri â sâu s c, ầu tiê cho tôi g i ời cảm ơ châ th h t i a gi m ốc c g các quý thầy gi o, cô gi o H c việ H h ch h uốc gia ã tra g h g kiế thức qu u v gi tôi tro g suốt qu trì h h c t v ghiê cứu t i H c việ H h ch h uốc gia. ê c h ả thâ tôi cũ g h ược hi u sự gi ỡ, ộ g viê từ hi u cơ qua tổ chức v c hâ . ặc iệt, tôi xi châ th h cảm ơ ế TS. Trầ Ngh - cô g t c t i ộ Nội v gười trực tiế hư g ẫ tôi t tì h, chu o, h hư gv mặt ội u g, thầy uô ộ g viên v t o i u kiệ thu ợi cho tôi tro g qu trì h thực hiệ v ho th h u v y. g thời tôi cũ g xi g i ời cảm ơ ế c c cơ qua S Tư h uả g ì h, U ND huyệ , Phò g Tư h huyệ ố Tr ch v U ND c c xã thuộc huyệ ố Tr ch ã t o m i i u kiệ thu ợi hỗ trợ cho tôi tro g qu trì h ghiê cứu thực hiệ u v . Tôi xi y tỏ ò g iết ơ sâu s c ế gười thâ , èv g ghiệ ã ộ g viê , kh ch ệ v chia sẽ hi u ki h ghiệm thực tế gi tôi c th ho th h u v y. Mặc ã cố g g g ghe, tiế thu v m t so g ch c ch rằ g u v cò h chế v thiếu s t. Vì thế, tôi r t mo g h ược kiế g g của c c qu thầy cô v ộc giả u v ược ho thiệ hơ . â ọ mơ ! Thừa Thiên Huế, ngày 10 tháng 5 năm 2018 Họ v n N u ễn T ị B T ủ
ỤC LỤC Trang Tra g h ìa Lời cam oa Lời cảm ơ M c c Da h m c c c ả g Da h m c viết t t Ở ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH ....................................................................................... 7 1.1. Hộ t ch v h u t v hộ t ch .................................................................. 7 1.1.1. h i iệm, ặc i m hộ t ch v g k hộ t ch................................. 7 1.1.2. Ph u t v hộ t ch ........................................................................... 11 1.2. Thực hiệ h u t v hộ t ch ............................................................... 154 1.2.1. h i iệm v ặc i m thực hiệ h u t v hộ t ch ................... 154 1.2.2. c hì h thức thực hiệ h u t v hộ t ch .................................. 188 1.2.3. Nội u g thực hiệ h u t v hộ t ch ......................................... 221 1.2.4. Vai trò của thực hiệ h u t v hộ t ch ...................................... 266 1.3. c yếu tố ả h hư g ế thực hiệ h u t v hộ t ch ..................... 310 1.3.1. Hệ thố g v ả h u t v hộ t ch hiệ h h ........................... 310 1.3.2. Ý thức của c c chủ th thực hiệ h u t v hộ t ch ..................... 34 1.3.3. Trì h ộ, g ực của ội gũ c ộ, cô g chức ........................... 35 1.3.4. Trì h ộ hi u iết h u t của gười â .................................. 3535 1.3.5. i u kiệ v t ch t - kỹ thu t ........................................................... 365 1.3.6. c yếu tố kh c ................................................................................. 36 TIỂU KẾT CHƢƠNG ............................................................................. 388
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH .............. 40 2.1. h i qu t v huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h...................................... 40 2.1.1. i u kiệ tự hiê , ki h tế, xã hội của huyệ ố Tr ch .................. 40 2.1.2. ặc i m v â cư, trì h ộ â tr ................................................. 41 2.2. Phâ t ch thực tr g thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h ................................................................................. 422 2.2.1. Việc tri khai thực hiệ c c v ả h u t v hộ t ch ............ 422 2.2.2. ô g t c tuyê truy , hổ iế h u t v hộ t ch....................... 44 2.2.3. ết quả thực hiệ h u tv g k hộ t ch ................................ 47 2.2.4. V tổ chức ộ m y thực hiệ h u t v hộ t ch ............................ 51 2.2.5. V cô g t c ki m tra, tha h tra việc thực hiệ h u t v hộ t ch ......... 55 2.3. h gi chu g thực tr g thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h .................................................................. 61 2.3.1. Nh g ưu i m................................................................................ 611 2.3.2. Nh gh chế .................................................................................. 67 2.3.3. Nguyên nhâ của h gh chế .................................................... 700 TIẾU ẾT CHƢƠNG ............................................................................... 73 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẢ BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN BỐ TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH ................................................................. 744 3.1. Phươ g hư g thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h ................................................................................... 74 3.1.1. Thực hiệ g ,k thời, ch h x c h u t v hộ t ch ........ 744 3.1.2. ảo ảm tr ch hiệm của ch h quy a hươ g tro g thực hiệ h u t v hộ t ch ..................................................................................... 75 3.1.3. hủ ộ g s g t o tro g thực hiệ h u t v hộ t ch theo ti h thầ h c v ........................................................................................................ 76
3.2. Một số giải h tiế t c thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h .................................................................. 77 3.2.1. Ho thiệ c c v ả hư g ẫ thực hiệ h u t v hộ t ch .......... 77 3.2.2. iệ to tổ chức ộ m y quả v â g cao g ực cho ội gũ cô g chức thực hiệ h u t hộ t ch ........................................................ 79 3.2.3. ẩy m h cô g t c tuyê truy , hổ iế h u t v hộ t ch ...... 85 3.2.4. Nâ g cao hiệu quả hối hợ gi a c c cơ qua , tổ chức tro g thực hiệ h u t v hộ t ch ............................................................................. 90 3.2.5. T g cườ g cô g t c tha h tra, ki m tra, x vi h m h u t tro g việc thực hiệ h u t v hộ t ch .................................................... 92 3.2.6. Á g cô g ghệ thô g ti tro g g k v quả hộ t ch ....... 97 3.2.7. ải c ch thủ t c h h ch h tro g việc g k hộ t ch ................. 101 TIỂU ẾT CHƢƠNG ............................................................................. 110 ẾT LUẬN ................................................................................................ 1111 DANH ỤC TÀI LIỆU THA HẢO ............................................... 11414
DANH ỤC CHỮ VIẾT TẮT BCH: a ch h h BHXH: ảo hi m xã hội BTP-BCA -BYT: ộ tư h - ộ ô g a - ộ Y tế CBCCVC: ộ cô g chức viê chức CCHC: ải c ch h h ch h CHDCND: ộ g hòa â chủ nhân dân CQHCNN: ơ qua h h ch h h ư c CTPH-PTP: hươ g trì h hối hợ - Phò g tư h CV-UBND: ô gv - y a ha â H ND: Hội g hâ â H P GDPL: Hội g hổ iế gi o c h u t KH-UBND: ế ho ch - y a hâ â KH/TU: ế ho ch T h ủy KL/TW: ết u Tru g ươ g N -CP: Ngh h - h h hủ NQ/TW: Ngh quyết Tru g ươ g -CT: uyết h - hủ t ch QPPL: uy h m h u t STP: S tư h TB &XH: Thươ g i h v xã hội TT- BTP: Thô g tư - ộ tư h TTHC: Thủ t c h h ch h TTLT: Thô g tư iê t ch UBMTTQVN: y a mặt tr tổ quốc Việt am UBND: y a hâ â
DANH ỤC CÁC BẢNG ả g 1.1: ết quả g k hộ t ch t i huyệ ố Tr ch từ m 2 14 ế m 2 17 .. 48 ả g 1.2: ết quả g k hộ t ch t i xã Ph c Tr ch, huyệ ố Tr ch từ m 2 14 ế m 2 17 ......................................................................................... 49 ả g 1.3: ết quả g k hộ t ch t i xã Tha h Tr ch, huyệ ố Tr ch từ m 2 14 ế m 2 17 ................................................................................. 50 ả g 1.4: ết quả g k hộ t ch t i Th tr Ho Lão, huyệ ố Tr ch từ m 2 14 ế m 2 17 ................................................................................. 51
Ở ĐẦU Tn ấp t t ủa đề t Tro g ối cả h t ư c ư c sa g giai o h t tri m i, tiế trì h cô g ghiệ h a, hiệ i h a, hội h quốc tế i ra g y c g sâu rộ g, việc ch chuy â cư tro g ư c v quốc tế g y c g gia t g, quy co gười, quy cô g â òi hỏi ược ghi h v ảo ảm thực hiệ mức cao hơ . t o cơ s h âu i, ổ h, thố g h t cho cô g t c thực hiệ h u t v hộ t ch, h t tro g việc tri khai thi h h Hiế h m 2 13 v i hi u quy hm i cao quy co gười, quy , gh a v cơ ả của cô g â ; g thời t o sự chuy iế m h mẽ cô g t c thực hiệ h u t v hộ t ch theo hư g từ g ư c chuyê ghiệ , h hợ v i yêu cầu h t tri của t ư c tro g thời k m i. Hộ t ch h g sự kiệ cơ ả x c h tì h tr g hâ thâ của một co gười từ khi si h ra ế khi chết. c quy v gh a v cơ ả của cô g â v quy hâ thâ của co gười ược Hiế h m 2 13 v ộ u t Dâ sự m 2 15 quy h x c h sự kiệ hộ t ch hư: quy thay ổi h tê ; quy x c h i â tộc; quy ược khai si h; quy ược khai t ; quy ược kết hô ; quy y hô ; quy h , khô g h cha, mẹ, co ; quy ối v i quốc t ch… Thực hiệ h u t v hộ t ch khô g h g iê qua ế hâ thâ của co gười m cò iê qua ế chế ộ ch h tr , ki h tế, v h a, xã hội, quốc hò g, a i h, quy v gh a v cơ ả của cô g â , cơ c u, guyê t c tổ chức v ho t ộ g của cơ qua Nh ư c, th chế h a mối qua hệ gi a ả g ã h o, hâ â m chủ, Nh ư c quả . Nh thức ược v tr v vai trò qua tr g của cô g t c thực hiệ h u t hộ t ch m tro g hi u m qua từ khi thực hiệ Ngh h số 158 2 5 N - P g y 27 12 2 5 của h h hủ v g k v quả hộ 1
t ch, trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h ã c hi u chuy iế t ch cực, c c sự kiệ g k hộ t ch của hâ â cơ ả ược thực hiệ k thời v g quy h của h u t; cô g t c hổ iế gi o c h u tv hộ t ch ược ch tr g tri khai ế t cơ s . Nh thức v thức ch h h h u t v hộ t ch của hâ â ược â g ê ; ội gủ c ộ m cô g t c hộ t ch cơ s ược qua tâm, củ g cố v số ượ g v kỹ g thực hiệ ghiệ v ; c c o i sổ s ch, i u mẫu hộ t ch ược hỗ trợ v cu g c k thời ứ g yêu cầu quả h ư c. ư c ta hiệ ay h u t v hộ t ch ược thực hiệ theo Lu t hộ t ch m 2 14. Ng y 2 th g 11 m 2 14, t i h thứ 8, uốc hội kh a XIII ã thô g qua Lu t Hộ t ch v i 7 chươ g, 77 i u, v c hiệu k từ g y 1 th g 1 m 2 16. ây ầ ầu tiê Nh ư c ta a h h v ả Lu t i u ch h riê g h vực y sau hơ 6 m thực hiệ ằ g c c gh h của h h hủ v thô g tư của c c ộ. Lu t Hộ t ch ra ời ư c ho thiệ kh c ả v th chế g k v quả hộ t ch của Việt Nam v i hi u quy h m i, ma g t h ột h . Bê c h h g i m m i của Lu t hộ t ch, thì vẫ t t i một số h chế v th chế gây kh kh cho cơ qua hộ t ch khi g, gười â cũ g kh hâ iệt việc hộ t ch của mì h sẽ ược g theo v ả o. Thực tế cho th y, cũ g hư hi u a hươ g kh c trê cả ư c, cô g t c thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h vẫ cò một số t t i, tc chưa ứ g ược yêu cầu cải c ch h h ch h v cải c ch tư h tro g giai o m i. Tì h tr g cơ qua , tổ chức, o th chưa x c h g gi tr h của gi y tờ hộ t ch, v thẩm quy giải quyết c c yêu cầu v hộ t ch, cò gây hi u kh kh cho công â . Thực tr g trê c guyê hâ xu t h t từ h thức chưa ầy ủ quy h của h u tv g k v quả hộ t ch của một ộ h c ộ, cô g chức v hâ â ; sự hối hợ thiếu h h g gi a c c cơ 2
qua h u qua tro g việc giải quyết h g sai s t tro g h sơ, gi y tờ c hâ ; cô g t c tuyê truy , hổ iế , gi o c h u t, trợ gi h v g k v quả hộ t ch chưa thực sự sâu rộ g; g ực của một số cô g chức cò h chế... Tuy cô g việc iê qua ế hâ thâ của một co người v cũ g iê qua ế hi u h vực kh c của xã hội, hư g hì từ góc ộ ê go i thì r t “thầm ặ g” v t ược quan tâm. Nhằm kh c h c h g h chế, t t i, vư g m c trê v g hầ xu t h g hươ g hư g v giải h hằm ảo ảm thực hiệ h u t v hộ t ch, t c giả ch t i“ ” m u v Th c s Lu t chuyê g h Lu t Hiế pháp - Lu t H h ch h. Tìn ìn n n ứu l n quan đ n đề t ho ế ay ã c hi u cô g trì h khoa h c ghiê cứu v hộ t ch của c hâ , t th ược cô g ố: - Ths. Ph m Tr g ườ g: Về quản lý hộ tịch, NX . h h tr quốc gia, 2004; - Ths. Ph m Tr g ườ g: Từ quản lý đinh đến quản lý hộ tịch, Nxb. Tư Ph , H Nội, 2007; - Số chuyê v “Công chứng, hộ tịch và quốc tịch: phần 2 hộ tịch và quốc tịch”, ộ Tư h , H Nội, 2 7; - ộ Tư h “T i iệu hư g ẫ ghiệ v Tư h xã, hườ g, th tr ”, NX . Tư h , 2 1 ; - Trung tâm thông tin khoa h c – Việ ghiê cứu pháp: Chuyên đề Một số vấn đề lý luận và so sánh pháp luật về hộ tịch, H Nội, 2013; - i Th Tư: uả hộ t ch - ua thực ti Hải Phò g, Lu v th c s u t, hoa Lu t - ih c uốc gia H Nội, 2 14; t c giả ã êu thực tr g cô g t c quả hộ t ch, hâ t ch ưu i m v h chế tro g quả hộ t ch th h hố Hải Phò g v xu t hươ g hư g, giải h â g cao 3
hiệu ực, hiệu quả quả hộ t ch th h hố Hải Phò g. - i “Thẩm quy g k hộ t ch theo Lu t Hộ t ch v v thực hiệ ”, t c giải Nguy Ng c ch ,T ch Lu t h c số 8 m 2 16. - Nguy H g H h: Th c hi n pháp luật về hộ tịch c a U ph ng - qua th c ti n quận ong iên, thành phố Hà nội, u v th c s u t, 2 16; Nh g cô g trì h ghiê cứu i trê ã ghiê cứu h g v chu g của thực hiệ h u t, thực hiệ h u t trê một số h vực của ời số g xã hội. Tro g chừ g mực h t h, c c ghiê cứu trê ây ã g hầ m s g tỏ một số v u v thực ti qua tr g tro g tì h hì h m i. Tuy v y, cho ế ay chưa c cô g trì h o ghiê cứu một c ch to iệ , chuyê iệt v c hệ thố g v thực hiệ h u t v hộ t ch huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h. Lu v cô g trì h khoa h c ầu tiê ghiê cứu một c ch to iệ , chuyê iệt v c hệ thố g v v y ư i g c ộ của khoa h c quả cô g. V i kết quả ghiê cứu của u v , hy v g sẽ g hầ kh c h c trì h tr g êu trê . ụ đ v n ệm vụ n n ứu ủa lu n văn 3.1. Mụ í Lu v trê cơ s ghiê cứu, tìm hi u v h gi g tì h hì h thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h tro g h g m qua v hiệ ay, u v hư g t i việc xu t h g hươ g hư g v giải h hằm ảo ảm thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h tro g thời gia t i. 3.2. N m ụ t ược m c ch ghiê cứu êu trê , u v c h g hiệm v c th sau: Thứ nhất, ghiê cứu cơ s u của thực hiệ h u t v hộ t ch thô g qua việc x c ch c c kh i iệm c iê qua hư: kh i iệm hộ t ch; 4
kh i iệm g k hộ t ch; kh i iệm quả hộ t ch; kh i iệm h u tv hộ t ch; kh i iệm thực hiệ h u t v hộ t ch; x c h ặc i m, ội u g, hì h thức, chủ th v vai trò của thực hiệ h u t v hộ t ch; trê cơ s hâ t ch h g yếu tố ả h hư g ế thực hiệ h u t v hộ t ch. Thứ hai, hâ t ch thực tr g thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h, ưa ra h g h gi v h g kết quả t ược, h gh chế v guyê hâ của h gh chế tro g thời gian qua. Thứ ba, xu t hươ g hư g v giải h hằm ảo ảm thực hiệ h u t v hộ t ch hệ thố g giải h ủ cơ s khoa h c hằm t g cườ g thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h tro g thời gia t i. 4 Đ tƣợn v p ạm v n n ứu ủa lu n văn 4.1. Đ ƣợ ứ ối tượ g ghiê cứu của t i c cv u , c c quy h của h u t hộ t ch v c c v ả của U ND huyệ ố Tr ch tro g h vực hộ t ch. Thực tr g thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h. 4.2. P m ứ ối tượ g ghiê cứu của u v hệ thố g quy h m h u t i u ch h v h vực hộ t ch ặc iệt Lu t hộ t ch 2 14 v thực ti việc thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch. Ph m vi ghiê cứu của u v v khô g gia gi i h trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h; v thời gia ược gi i h ghiê cứu việc thực hiệ h u t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch từ m 2 14 ế m 2 17. 5
5 P ƣơn p p lu n v p ƣơn p pn n ứu Lu v ược thực hiệ trê cơ s v g c c qua i m của ả g v Nh ư c ta hiệ ay v thực hiệ h u t v hộ t ch, m s t tì h hì h thực tế v i u kiệ tự hiê , xã hội huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h. t ược m c ch ghiê cứu của u v , t c giả s g một số hươ g h ghiê cứu c th sau: Phươ g h hâ t ch ược s g khi hâ t ch c c qua i m, c c kh i iệm v quy h của h u t v hộ t ch. Phươ g h tổ g hợ ược s g tro g việc xây ự g c c qua i m, c c h xét c gi tr thực ti . Phươ g h thố g kê, so s h ược s g tro g thố g kê số iệu thực tế hâ t ch v m s g tỏ c c v ghiê cứu. 6 Ýn ĩa lý lu n v t ự t ễn ủa lu n văn ết quả ghiê cứu u v gg cơ s lý lu n và thực ti h giá thực tr ng, nâng cao nh n thức và trách nhiệm của việc thực hiện pháp lu t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h. L m t i iệu tham khảo tro g việc tổ g kết thực ti , xu t giải h ảo ảm thực hiệ h u t v hộ t ch, cũ g hư ghiê cứu giả g y của c c cơ s o t o u t. 7 t ấu ủa lu n văn Ngoài phần m ầu và kết lu n, danh m c tài liệu tham khảo, lu v g m 3 chươ g: hươ g 1: Nh gv u n của thực hiện pháp lu t v hộ t ch hươ g 2: Thực tr ng thực hiện pháp lu t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h hươ g 3: Phươ g hư ng và giải pháp bảo ảm thực hiện pháp lu t v hộ t ch trê a huyệ ố Tr ch, t h uả g ì h 6
C ƣơ 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỘ TỊCH 1.1. Hộ tị v p p lu t về ộ tị 1.1.1. m m 1.1.1.1. Hộ tịch Hộ t ch h g sự kiệ cơ ả x c h tì h tr g hâ thâ của một gười từ khi si h ra ế khi chết. ây hiệm v qua tr g, thườ g xuyê của ch h quy c c c , hằm theo i thực tr g v iế ộ g v hộ t ch, trê cơ s ảo hộ c c quy , ợi ch hợ h của c hâ v gia ì h, g thời g hầ xây ự g c c ch h s ch v ki h tế, xã hội, a i h quốc hò g v â số, kế ho ch h a gia ì h. ô g t c quả hộ t ch một tổ g th của hi u cô g việc hư tuyê truy gi o c h u t v hộ t ch, tổ chức g k hộ t ch, o c o thố g kê t g, giảm â số, ki m tra, x vi h mv g k hộ t ch. c cô g việc êu trê hải ược tiế h h thườ g xuyê t i cơ s hằm ảo ảm k thời, ch h x c g thời hải thu tiệ , tr h gây hi h cho â . Từ trư c ế ay, tro g c c cô g trì h ghiê cứu khoa h c, trê c c hươ g tiệ thô g ti i ch g vẫ t t i kh hi u qua iệm kh c hau v thu t g “Hộ t ch”. Dư i g c ộ gô g h c, c h ghiê cứu cho rằ g “Hộ t ch một từ go i ai ược u h v o gô g tiế g Việt h g r t kh x c h thời i m xu t hiệ ”. “Hộ t ch” một từ ghé gốc H ch h h , ược ghép i hai th h tố c gh a ộc , tro g “t ch” th h tố ch h, việc tổ hợ hai từ ơ y th h a h từ “hộ t ch” một trườ g hợ r t ặc iệt v mặt gô g v ược s g v i thuộc t h kết hợ h chế (h chế v 7
việc s g v khả g tổ hợ của từ g ). h h o t h ch t ặc iệt y cho ê khảo cứu qua c c từ i tiế g Việt, từ i H - Việt thì c hi u c ch giải gh a từ “hộ t ch” r t kh c hau: c Từ i H - Việt của hi u t c giả kh c hau ( o Duy A h, Nguy V hô , Ho g Th c Trâm, Nguy Lâ , u ế) u c sự tươ g gv h g kh a c h kh c iệt tro g c ch giải gh a từ “hộ t ch”. Dư i ây một số c ch giải gh a: “Hộ t ch: uy sổ của h h hủ iê ché số gười, chức ghiệ v t ch qu của từ g gười” “Hộ t ch: Sổ iê â số c ghi r tê h , quê qu v chức ghiệ của từ g gười”; “Hộ t ch: Sổ iê h số một a hươ g hoặc cả to quốc, tro g c ghi r tê h , quê qu v chức ghiệ của từ g gười”; “Hộ t ch: Sổ s ch ghi ché tê , h , gh ghiệ â cư g tro g xã hườ g”; “Hộ t ch: uy sổ ghi ché tê tuổi, quê qu , gh ghiệ của m i gười tro g một a hươ g” ê c h h g c ch giải gh a của c c từ i H - Việt i trê , một số từ i i giải gh a từ “hộ t ch” h g kh a c h kh c hẳ . Dư i ây một số v : “Hộ t ch: sổ của cơ qua â ch h g k cư â tro g a hươ g mì h theo từ g hộ”; “Hộ t ch: c sự kiệ tro g ời số g của một gười thuộc sự quả của h u t”; “Hộ t ch: quy cư tr , ược ch h quy cô g h của một gười t i ơi mì h thườ g xuyê , của h g gười thườ g tr thuộc c g một hộ, o ch h quy c cho từ g hộ xu t trì h khi cầ ". Dư i g c ộ h , kh i iệm hộ t ch cũ g chưa ược h gh a một c ch chuẩ x c theo tiêu chuẩ xây ự g v ả quy h m h u t it h truy thố g, ch s , hổ thô g của từ y, cho ê thay thế ằ g một kh i iệm kh c thô g g, hi u hơ cũ g khô g g, o kh i iệm 8
y ược s g v i tư c ch một thu t g chuyê mô v h gh a tro g v ả . Từ h g qua iệm trê c th th y c hai qua i m v kh i iệm hộ t ch. ua i m thứ h t cho rằ g hộ t ch “sổ iê ché c c việc iê hệ ế c c gười tro g h . Hộ t ch g m a sổ ghi ché c c sự khai giá thú, khai si h, khai t ”. ua i m thứ hai khẳ g h, việc ghi ché v o sổ s ch khô g hải hộ t ch m ả thâ c c sự kiệ iê qua ế tì h tr g hâ thâ của mỗi co gười m i hộ t ch v qua i m y ược y m cơ s x c h ối tượ g v h m vi i u ch h của c c v ả h u t v hộ t ch hiệ ay. Theo ,T i i u 2, i u 3 Lu t Hộ t ch 2014 quy h v hộ t ch và g k hộ t ch “ h g sự kiệ x c h tì h tr g hâ thâ của c hâ từ khi si h ra ế khi chết” hư khai sinh, khai t , kết hô , h uôi co uôi, gi m hộ, thay ổi cải ch h h tê , ch ệm, g y, th g, m si h, x c h i gi i t h, x c h i â tộc... Lu v s g kh i iệm “hộ t ch” theo gh a y. 1.1.1.2. c đi m về hộ tịch Từ khái ni m trên về hộ tịch, có th thấy, hộ tịch có đ c đi m sau: Thứ h t, hộ t ch một gi tr hâ thâ , g chặt v i c hâ co gười, i vì, mỗi gười ch c một thời i m si h, một thời i m chết. c u hiệu v cha ẻ, mẹ ẻ, â tộc, gi i t h h g u hiệu gi gười ta hâ iệt từ g c hâ co gười. Do , ây c c gi tr hâ thâ g v i một co gười c th từ khi si h ra ế khi chết. Thứ hai, hộ t ch h g gi tr , v guyê t c khô g chuy ổi cho gười kh c. ặc i m y hệ quả của ặc i m thứ h t. Do , việc thực hiệ c c sự kiệ hộ t ch hải o trực tiế c hâ gười thực hiệ , trừ trườ g hợ h u t c quy h kh c ( hư: khai si h c th o ố, mẹ i g k khai si h; khai t o gười thâ của gười chết g k khai t ). 9
Thứ a, hộ t ch h g sự kiệ hâ thâ khô g ượ g ho ược th h ti . h h vì v y, hộ t ch khô g hải một o i h g h a c th trao ổi trê th trườ g. 1.1.1.3. ăng ký hộ tịch g k hộ t ch việc cơ qua Nh ư c c thẩm quy x c h , ghi v o sổ c c sự kiệ hộ t ch của c hâ hằm x c h tì h tr g hâ thâ của c hâ , t o cơ s h Nh ư c ảo hộ quy , ợi ch hợ h của c hâ v thực hiệ quả v â cư, h c v h t tri ki h tế - xã hội của t ư c. Theo quan ni m truyền thống: g k hộ t ch việc ghi ché v o sổ c c sự kiệ v việc hộ t ch của c c hộ i hằm quả việc iế ộ g tự hiê , iế ộ g xã hội của c c sự kiệ , trê cơ s x c h gh a v ối v i h ư c hư g thuế, gh a v ô ch, quâ ch... Theo quan ni m hi n tại: g k hộ t ch việc cơ qua h ư cc thẩm quy x c h sự kiệ si h, t , kết hô , y hô , gi m hộ, uôi co uôi, thay ổi h , tê , quốc t ch, x c h â tộc, cải ch h hộ t ch v c c sự kiệ kh c theo quy h của h u t v hộ t ch. Khái ni m đăng ký hộ tịch đ ợc định nghĩa nh sau: g k hộ t ch là việc cơ qua h ư c c thẩm quy : X c h c c sự kiệ : si h; kết hô ; t ; uôi co uôi; gi m hộ; h cha mẹ, co ; thay ổi, cải ch h, ổ su g, i u ch h hộ t ch; x c h i gi i t h; x c h i â tộc; cứ v o quyết h của cơ qua h ư c c thẩm quy , ghi v o Sổ hộ t ch c c việc: x c h cha, mẹ, co ; thay ổi quốc t ch; y hô ; huỷ việc kết hô tr i h u t; ch m ứt uôi co uôi. Như v y, g k hộ t ch có hai nhóm hành vi: Thứ h t, h h vi x c h c c sự kiệ . ối v i c c sự kiệ hộ t ch i trê , cơ qua g k hộ t ch x c h ằ g c ch g k v o sổ h riê g cho từ g o i việc, g thời c cho ươ g sự gi y chứ g h v việc hư Gi y khai si h, gi y chứ g h kết hô ... V i mỗi v hộ t ch thì c 10
gi y tờ v v ,g i gi y tờ v hộ t ch. Gi y tờ v hộ t ch gi y tờ c gi tr chứ g mi h thực tế tì h tr g hâ thâ của mỗi cô g â . Gi y tờ v hộ t ch o cơ qua h ư c c thẩm quy c . cơ s h chứ g mi h c c quy v gh a v của cô g â h t si h từ sự kiệ hộ t ch. Do t h ch t qua tr g hư v y của c c gi y tờ v hộ t ch cho ê h u t c quy h chặt chẽ, c th c c guyê t c, thủ t c, trì h tự g k v c c c o i gi y tờ v hộ t ch. H h vi x c h của cơ qua gk hộ t ch m h t si h hiệu ực h của c c sự kiệ ược gk . Thứ hai, h h vi ghi v o sổ hộ t ch. h c v i h h vi x c h , ối v i c c việc hộ t ch y, cơ qua g k hộ t ch ch ơ thuầ c cứ v o c c quyết h của c c cơ qua h ư c c thẩm quy ghi ch việc v o sổ hộ t ch. V hư c cứ v o quyết h thu tì h y hô của Tòa ghi v o sổ kết hô việc y hô ; hoặc ghi v o sổ việc kết hô ã g k t i cơ qua c thẩm quy của ư c go i. H h vi y khô g m h t si h hiệu ực h m ch thủ t c h h ch h x c h h m vi hiệu ực h của c c sự kiệ hộ t ch. T m i, c th hi u g k hộ t ch việc gười c quy v gh a v g k hộ t ch yêu cầu cơ qua h ư c c thẩm quy x c h c c sự kiệ hộ t ch h t si h trê thực tế theo trì h tự, thủ t c o h u t quy h hoặc ghi v o sổ hộ t ch c c việc c iê qua ế hộ t ch hằm ảm ảo c c quy v gh a v h của c c c hâ có liên quan. 1.1.2. P 1.1.2.1. Khái ni m Nh ư c Cộ g hòa xã hội chủ gh a Việt Nam h ư c h quy xã hội chủ gh a; là Nh ư c của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, do h u t th hiệ ch của giai c cô g hâ v hâ â ao ộ g. Như v y, h u t xã hội chủ gh a hệ thố g c c quy t c x sự, th hiệ ch của giai c cô g hâ v hâ â ao ộ g, ư i sự ã h o của ả g, o 11