intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Kiểm sát điều tra vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

55
lượt xem
7
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài phân tích làm sáng tỏ lý luận, cơ sở pháp lý và thực tiễn hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản theo pháp luật TTHS Việt Nam từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật hình sự và Tố tụng hình sự: Kiểm sát điều tra vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh

  1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM BÙI THỊ HƯƠNG LIỄU HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BÙI THỊ HƯƠNG LIỄU LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN TRỘM CẮP TÀI SẢN TỪ THỰC TIỄN QUẬN PHÚ NHUẬN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ KHÓA IX ĐỢT 2 NĂM 2018 HÀ NỘI, năm 2020 HÀ NỘI - năm
  2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BÙI THỊ HƯƠNG LIỄU KIỂM SÁT ĐIỀU TRA VỤ ÁN TRỘM CẮP TÀI SẢN TỪ THỰC TIỄN QUẬN PHÚ NHUẬN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngành: LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ Mã số: 8.38.01.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. PHẠM MẠNH HÙNG HÀ NỘI, năm 2020
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Kiểm sát điều tra vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Phạm Mạnh Hùng. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn được sử dụng trong luận văn có nguồn dẫn rõ ràng đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về kết quả nghiên cứu và tính trung thực của luận văn. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan trên của mình. Tác giả luận văn Bùi Thị Hương Liễu
  4. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN TRỘM CẮP TÀI SẢN ............................................................... 8 1.1. Khái niệm, đặc điểm kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản .............. 8 1.2. Phân biệt kiểm sát điều tra với thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án trộm cắp tài sản ............................................................. 12 1.3. Nội dung kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản ................................ 16 1.4. Các yếu tố bảo đảm chất lượng kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản........................................................................................................................ 17 Chương 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VÀ THỰC TRẠNG KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN PHÚ NHUẬN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ... 21 2.1. Quy định của pháp luật hiện hành về kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản ............................................................................................................ 21 2.2. Thực trạng kiểm sát điều tra các tội trộm cắp tài sản trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2015 đến năm 2019 .................... 45 Chương 3. NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN TRỘM CẮP TÀI SẢN ..................................................................................................................... 68 3.1. Tăng cường giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật .................................. 68 3.2. Nâng cao trình độ, năng lực, ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, KSV ..................................................................................................................... 69 3.3. Tăng cường quan hệ phối hợp và ước chế giữa Viện kiểm sát với Cơ quan điều ra trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự ..................................... 71
  5. 3.4. Chú trọng công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành của Lãnh đạo VKS và của VKS cấp trên đối với VKS cấp dưới ............................................................ 73 3.5. Các giải pháp khác ....................................................................................... 75 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
  6. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLHS Bộ luật Hình sự BLTTHS Bộ luật Tố tụng hình sự CQĐT Cơ quan điều tra Cơ quan CSĐT Cơ quan cảnh sát điều tra ĐTV Điều tra viên KSĐT Kiểm sát điều tra KSV Kiểm sát viên THTT Tiến hành tố tụng THQCT Thực hành quyền công tố TTHS Tố tụng hình sự VKS Viện kiểm sát Viện KSND Viện kiểm sát nhân dân
  7. DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ Biểu đồ 2.1. Tổng số vụ án trộm cắp tài sản khởi tố mới so với tổng số vụ án hình sự khởi tố trong giai đoạn 2015 - 2019……………………...……..…..47 Biểu đồ 2.2. Tổng số vụ án và bị can phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn quận Phú Nhuận giai đoạn 2015 – 2019……….………………………….48
  8. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Phú Nhuận là quận trung tâm, nội thành của Thành phố Hồ Chí Minh, tuy diện tích nhỏ nhưng mật độ dân cư cao, các dịch vụ cao cấp như tài chính, tín dụng, thương mại, du lịch… có xu hướng phát triển mạnh. Đời sống vật chất, tinh thần của cư dân trên địa bàn quận Phú Nhuận ngày càng được nâng cao. Bên cạnh những thành tựu đạt được thì mặt trái của nền kinh tế thị trường, nơi tập trung đông dân cư cũng gây không ít khó khăn trong công tác quản lý nhà nước về an ninh trật tự - an toàn xã hội, tình hình tội phạm trên địa bàn diễn biến hết sức phức tạp như: cướp tài sản, cướp giật tài sản, trộm cắp… có xu hướng ngày càng gia tăng. Tình hình an ninh trật tự bất ổn kéo theo tỷ lệ tội phạm bị phát hiện, xử lý ngày càng cao. Để đảm bảo hoạt động điều tra được thực hiện đúng quy định của pháp luật, Đảng và Nhà nước giao cho Viện kiểm sát nhân dân là cơ quan thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối với các hoạt động tư pháp, trong đó có hoạt động điều tra vụ án hình sự. Công tác kiểm sát hoạt động điều tra các vụ án hình sự đóng vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động tố tụng hình sự. Công tác KSĐT hiệu quả góp phần bảo đảm hoạt động điều tra được thực hiện đầy đủ, chính xác, kịp thời, tội phạm được phát hiện kịp thời, nhanh chóng, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, tránh oan sai, bỏ lọt tội phạm. Trong những năm qua, Viện KSND quận Phú Nhuận đã có nhiều cố gắng thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao và đã đạt được những thành tích đáng ghi nhận trong công tác kiểm sát hoạt động tư pháp nói chung, kiểm sát hoạt động điều tra nói riêng. Tuy nhiên, so với yêu cầu của cải cách tư pháp trong thời kỳ mới, công tác KSĐT của Viện KSND quận Phú Nhuận còn 1
  9. có những tồn tại, thiếu sót nhất định và công tác KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản cũng không nằm trực trạng chung đó. Từ những thực tế nêu trên, việc nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn trong công tác kiểm sát hoạt động điều tra các vụ án hình sự nói chung, vụ án trộm cắp tài sản nói riêng trên địa bàn quận Phú Nhuận là hết sức cần thiết để tìm ra những nguyên nhân, yếu kém tồn đọng. Qua đó, đề xuất những giải pháp nhằm khắc phục những tồn tại, yếu kém, nâng cao hơn nữa chất lượng kiểm sát hoạt động điều tra các vụ án hình sự nói chung, vụ án trộm cắp tài sản nói riêng của Viện KSND quận Phú Nhuận. Do vậy, tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Kiểm sát điều tra vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm qua, đã có nhiều công trình nghiên cứu về KSĐT vụ án hình sự nói chung được công bố trên các sách báo, trong các luận văn thạc sỹ, luận văn tiến sỹ, các tạp chí chuyên ngành và các đề tài nghiên cứu cấp bộ do Viện KSND tối cao thực hiện. Đáng chú ý là các công trình nghiên cứu đã được công bố như: Giáo trình luật Tố tụng hình sự của các trường đại học như: Đại học Luật Hà Nội, Đại học Kiểm sát Hà Nội; Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Khoa Luật trường đại học Quốc Gia Hà Nội…; Giáo trình đào tạo nghiệp vụ kiểm sát hình sự dùng cho kiểm sát viên tập 2, 3 của trường Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát năm 2018; “Sổ tay Kiểm sát viên hình sự” của Viện KSND tối cao tập I -2006; “Kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự”, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2006… 2
  10. Luận văn thạc sỹ: “Áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra các vụ án hình sự” của tác giả Trần Văn Ngọc; “Gắn công tố với hoạt động điều tra trong tố tụng hình sự theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X – Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của tác giả Bùi Mạnh Cường năm 2012…. Đề tài nghiên cứu cấp bộ: “Nâng cao chất lượng kiểm sát hoạt động tư pháp và thực hành quyền công tố trong công tác kiểm sát hình sự”, năm 2004 của tác giả Ngô Văn Đọn chủ biên; “Nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án về trật tự xã hội theo yêu cầu cải cách tư pháp của Việt Nam hiện nay”, năm 2012 của tác giả Vũ Việt Hùng và các KSV Vụ 1A – Viện KSND tối cao… Một số bài viết trên các tạp chí chuyên ngành luật như: “Bản chất của hoạt động điều tra trong tố tụng hình sự” của tác giả Nguyễn Viết Hoạt đăng trên tạp chí Khoa học pháp luật số 03/2007; “Điểm mới về kiểm sát điều tra trong BLTTHS năm 2015” của tác giả Trần Thanh Thủy đăng trên tạp chí Kiểm sát số 16/2016… Tuy đã có một số công trình nghiên cứu về chức năng KSĐT trong tố tụng hình sự, song các công trình này chưa đi vào nghiên cứu về kiểm sát hoạt động điều tra trong từng loại vụ án cụ thể. Việc nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận để áp dụng quy định của pháp luật về KSĐT trong vụ án trộm cắp tài sản hiện nay còn rất ít được nghiên cứu. Hiện nay chưa có công trình nào nghiên cứu về KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, việc nghiên cứu, hoàn thiện đề tài “Kiểm sát điều tra vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh” là vấn đề mang tính cấp thiết góp phần hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động KSĐT của VKS trong quá trình KSĐT vụ án hình sự nói chung, các vụ án trộm cắp tài sản nói riêng. 3
  11. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài phân tích làm sáng tỏ lý luận, cơ sở pháp lý và thực tiễn hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản theo pháp luật TTHS Việt Nam từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng và trên toàn quốc nói chung trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản như: Khái niệm, đặc điểm, mối quan hệ giữa KSĐT và THQCT, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động KSĐT… - Nghiên cứu, phân tích các quy định của pháp luật hình sự, TTHS về KSĐT nói chung và KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản nói riêng. - Nghiên cứu, khảo sát, đánh giá thực trạng việc thực hiện công tác KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản của Viện KSND quận Phú Nhuận, đồng thời phân tích làm rõ những tồn tại, hạn chế của công tác này và những nguyên nhân cơ bản của nó. - Đề xuất những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản trên địa bàn quận Phú Nhuận. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn đúng là những vấn đề lý luận và thực tiễn về kiểm sát điều tra vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận cũng như những quy định của pháp luật hình sự và TTHS Việt Nam về hoạt động KSĐT và thực tiễn về 4
  12. hoạt động KSĐT vụ án trộm cắp tài sản do Cơ quan CSĐT - Công an quận Phú Nhuận thụ lý; Viện KSND quận Phú Nhuận THQCT và kiểm sát hoạt động điều tra. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Luận văn nghiên cứu dưới góc độ luật TTHS Việt Nam, trong đó, tập trung nghiên cứu hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản theo pháp luật TTHS Việt Nam. Về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu việc thực hiện các quy định có liên quan đến hoạt động KSĐT vụ án hình sự nói chung và KSĐT vụ án trộm cắp tài sản nói riêng từ năm 2015 đến năm 2019. Về chủ thể, địa bàn: án do Cơ quan CSĐT - Công an quận Phú Nhuận thụ lý; Viện KSND quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh THQCT và kiểm sát hoạt động điều tra. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài dựa trên sự vận dụng phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật; các chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước về cải cách tư pháp và đấu tranh phòng, chống tội phạm. Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu khoa học như: Phương pháp phân tích, tổng hợp; Phương pháp thống kê, so sánh; Phương pháp tổng kết thực tiễn… trên cơ sở lý luận khoa học TTHS để làm sáng tỏ nội dung cần nghiên cứu của đề tài. Cụ thể, tác giả sử dụng những số liệu thống kê, tổng kết hàng năm của Viện KSND quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh – cơ quan chủ quản công tác thống kê tội phạm; nghiên cứu các quyết định tố tụng liên quan đến hoạt động KSĐT vụ án, tổng hợp các tri thức khoa học pháp luật TTHS và các vấn đề tương ứng được nghiên cứu trong luận văn. Ngoài ra, tác giả tham 5
  13. khảo ý kiến của các ĐTV của Cơ quan CSĐT – Công an quận Phú Nhuận trực tiếp tiến hành các hoạt động điều tra vụ án trộm cắp tài sản cũng như quan điểm, nhận thức của bản thân tác giả cùng với các ý kiến của KSV trực tiếp THQCT và kiểm sát hoạt động điều tra các vụ án trộm cắp tài sản của Viện KSND quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về mặt lý luận Đây là công trình khoa học được nghiên cứu, phân tích toàn diện và sâu sắc để làm sáng tỏ về mặt lý luận của hoạt động KSĐT vụ án trộm cắp tài sản theo luật TTHS Việt Nam. Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học có tính hệ thống và tương đối toàn diện về hoạt động KSĐT vụ án trộm cắp tài sản từ thực tiễn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh ở cấp độ luận văn thạc sĩ . Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa nhất định về mặt khoa học góp phần xây dựng một cách nhìn toàn diện về công tác KSĐT vụ các vụ án trộm cắp tài sản của VKS, vai trò của công tác này trong công cuộc đấu tranh phòng, ngừa tội phạm. - Về mặt thực tiễn Luận văn đã cố gắng phân tích thực trạng hoạt động KSĐT vụ án trộm cắp tài sản từ năm 2015 đến năm 2019 do Cơ quan CSĐT- Công an quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh thụ lý, Viện KSND quận Phú Nhuận KSĐT. Kết quả nghiên cứu của luận văn là tư liệu tham khảo cho VKS và các KSV nâng cao hiệu quả hoạt đọng KSĐT các vụ án hình sự, trong đó có KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản. Bên cạnh đó, tác giả cũng hy vọng luận văn có thể được sử dụng là tài liệu tham khảo trong công tác nghiên cứu đào tạo, bồi dưỡng của các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về luật. 6
  14. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, các phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được chia thành 03 chương: Chương 1. Những vấn đề chung về KSĐT các vụ án về trộm cắp tài sản Chương 2. Quy định của pháp luật hiện hành và thực trạng kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản trên địa bàn quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3. Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản 7
  15. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KIỂM SÁT ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN TRỘM CẮP TÀI SẢN 1.1. Khái niệm, đặc điểm kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản 1.1.1. Khái niệm kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản Để có thể đưa ra khái niệm về KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản, trước hết, cần thiết phải làm rõ một số khái niệm có liên quan như: “giai đoạn điều tra vụ án hình sự”, “hoạt động điều tra vụ án hình sự”, “kiểm sát hoạt động tư pháp”, “kiểm sát hoạt động điều tra”… Quá trình giải quyết vụ án hình sự nói chung được chia thành nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn TTHS sẽ có nhiệm vụ giải quyết những yêu cầu khác nhau và tương ứng với nó là cơ quan THTT có thẩm quyền thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn nhất định do pháp luật quy định. Giai đoạn điều tra vụ án hình sự là giai đoạn thứ hai trong quá trình TTHS, được bắt đầu từ khi khởi tố vụ án hình sự cho đến khi kết thúc điều tra, đề nghị truy tố. Trong trường hợp vụ án bị đình chỉ, giai đoạn điều tra kết thúc khi cơ quan THTT ban hành quyết định đình chỉ điều tra. Giai đoạn điều tra vụ án hình sự có chức năng chứng minh sự kiện phạm tội và người thực hiện hành vi phạm tội, bên cạnh đó nhằm xác định rõ những nguyên nhân và điều kiện phạm tội, để kịp thời kiến nghị các cơ quan và tổ chức hữu quan áp dụng đầy đủ các biện pháp phòng ngừa tội phạm. Có quan điểm cho rằng, giai đoạn điều tra vụ án hình sự được hiểu là “một giai đoạn tố tụng hình sự trong đó Cơ quan điều tra sử dụng các biện pháp do luật tố tụng hình sự quy định để thu thập chứng cứ chứng minh tội phạm, người phạm tội và những vấn đề khác làm cơ sở cho việc xét xử của Tòa án” [24, tr.09]. 8
  16. Hoạt động điều tra là “tổng hợp tất cả các hành vi, quyết định của CQĐT, cơ quan được giao một số hoạt động điều tra tiến hành trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự nhằm xác định sự thật của vụ án một cách khách quan, toàn diện và đúng pháp luật”. Hoạt động điều tra vụ án hình sự của CQĐT phải chịu sự chế ước và kiểm sát chặt chẽ của VKS. Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức Viện KSND năm 2014 quy định Viện KSND có chức năng, nhiệm vụ THQCT và kiểm sát hoạt động tư pháp. Đây là chức năng hiến định của Viện KSND, thuật ngữ “kiểm sát hoạt động tư pháp” đã xuất hiện trong các văn kiện của Đảng lần thứ IX và trong các Nghị quyết của Bộ chính trị… tuy nhiên, các nhà lập pháp nước ta chưa đưa ra được một định nghĩa pháp lý cụ thể về “kiểm sát hoạt động tư pháp”, dẫn đến nhiều quan điểm, nhận thức khác nhau về khái niệm này. Theo tác giả, kiểm sát các hoạt động tư pháp là sự giám sát trực tiếp các hoạt động cụ thể của các cơ quan tư pháp trong quá trình tiến hành tố tụng với mục đích là nhằm bảo đảm cho pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất trong quá trình giải quyết các vụ, việc. Bản chất của chức năng này trong TTHS là kiểm sát tính có căn cứ và tính hợp pháp trong các quyết định của các cơ quan có thẩm quyền THTT, và các hành vi của người có thẩm quyền THTT. Như vậy, có thể đưa ra khái niệm chung nhất về kiểm sát các hoạt động tư pháp trong TTHS là: việc giám sát trực tiếp các hoạt động của các cơ quan tư pháp trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, nhằm bảo đảm cho pháp luật TTHS được thực hiện một cách nghiêm chỉnh, thống nhất. Có thể nói, kiểm sát hoạt động tư pháp trong đó có kiểm sát hoạt động điều tra vụ án hình sự của VKS thực chất là kiểm sát việc tuân theo pháp luật của CQĐT và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt 9
  17. động điều tra cùng với hành vi của người tiến hành tố tụng cũng như người tham gia tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Bản chất của chức năng này là việc kiểm tra tính có căn cứ và tính hợp pháp của CQĐT khi thực hiện các hoạt động TTHS trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nhằm bảo đảm việc khởi tố, điều tra, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Như vậy, KSĐT là một trong số các nhiệm vụ và quyền hạn của VKS được pháp luật quy định khi thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp. Hoạt động điều tra của CQĐT, Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng CQĐT, ĐTV là phải chịu sự kiểm sát của VKS. KSĐT các vụ án hình sự là hoạt động của Viện KSND để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định tố tụng của các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành các hoạt động điều tra, nhằm bảo đảm các hành vi, quyết định đó tuân thủ đúng pháp luật và giải quyết đúng đắn vụ án hình sự, chống oan sai bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong tố tụng hình sự. Cơ sở để phát sinh hoạt động KSĐT của VKS là các quyết định tố tụng của CQĐT, Cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra, các hành vi tố tụng của những người THTT trong giai đoạn điều tra các vụ án trộm cắp tài sản. Viện kiểm sát có trách nhiệm kiểm sát việc tuân theo pháp luật của CQĐT, cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra, Thủ trưởng, Phó thủ trưởng CQĐT, các ĐTV và những người tham gia tố tụng. Từ đó VKS ban hành các văn bản pháp lý thể hiện rõ quyền hạn và trách nhiệm khi thực hiện chức năng kiểm sát điều tra như kiến nghị, yêu cầu hoặc áp dụng các biện pháp khác theo quy định của pháp luật để việc điều tra vụ án trộm cắp tài sản được đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, kịp thời yêu cầu khắc phục, sửa chữa những hạn chế, thiếu sót, vi phạm trong hoạt động điều tra. 10
  18. Từ những phân tích trên đây, có thể đưa ra khái niệm KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản như sau: Kiểm sát điều tra vụ án trộm cắp tài sản là hoạt động của Viện kiểm sát sử dụng các quyền năng pháp lý để kiểm sát việc tuân theo pháp luật các hoạt động của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra, của các cá nhân có liên quan đến quá trình điều tra vụ án trộm cắp tài sản nhằm bảo đảm cho hoạt động điều tra theo đúng các quy định của pháp luật. 1.1.2. Đặc điểm kiểm sát điều tra các vụ án trộm cắp tài sản Thứ nhất, KSĐT tội phạm nói chung và tội trộm cắp tài sản chỉ do VKS là cơ quan Nhà nước duy nhất thực hiện. Pháp luật chỉ quy định cho Viện trưởng, Phó Viện trưởng, KSV, Kiểm tra viên có thẩm quyền theo quy định của BLTTHS là chủ thể tiến hành kiểm sát hoạt động điều tra vụ án hình sự nói chung, vụ án trộm cắp tài sản nói riêng. Thứ hai, KSĐT tội phạm nói chung và KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản của VKS phải tuân thủ theo trình tự, thủ tục do pháp luật TTHS quy định. VKS chỉ được áp dụng các biện pháp được pháp luật quy định và theo chức năng, quyền hạn được quy định trong giai đoạn điều tra để KSĐT hiệu quả. Thứ ba, KSĐT tội phạm nói chung và trong KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản của VKS được diễn ra trực tiếp, đồng thời và toàn diện mọi hành vi tố tụng của CQĐT, cơ quan được giao thực hiện một số hoạt động điều tra và của người có thẩm quyền THTT cũng như người tham gia tố tụng của giai đoạn điều tra nhằm mục đích bảo đảm tuân thủ pháp luật trong giai đoạn điều tra; tạo điều kiện thuận lợi cho giai đoạn truy tố, xét xử vụ án trộm cắp tài sản. Thứ tư, hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản của VKS được tiến hành từ thời điểm khởi tố vụ án và kết thúc khi vụ án được chuyển sang giai đoạn truy tố hoặc vụ án được đình chỉ điều tra theo quy định của pháp luật 11
  19. TTHS. Hoạt động KSĐT của Viện KSND được tiến hành công khai theo đúng trình tự, thủ tục do Bộ luật Tố tụng hình sự cũng như các văn bản hướng dẫn thực hiện Bộ luật Tố tụng hình sự. Thứ năm, đối tượng của hoạt động KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản của VKS là các hành vi và quyết định của Cơ quan CSĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến hoạt động điều tra. Như vậy, KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản của Viện kiểm sát là hoạt động mang tính quyền lực Nhà nước, được Hiến pháp và pháp luật quy định, được thực hiện bởi Viện kiểm sát nhân dân và do các chủ thể có thẩm quyền như: Viện trưởng, Phó Viện trưởng, Kiểm sát viên hoặc Kiểm tra viên thực hiện, thông qua những trình tự, thủ tục pháp lý chặt chẽ do pháp luật quy định, nhằm cá thể hóa những quy phạm pháp luật hình sự vào các trường hợp vi phạm cụ thể đối với những cá nhân cụ thể nhằm thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của VKS. Khi KSĐT các vụ án hình sự nói chung và các vụ án trộm cắp tài sản nói riêng, Viện KSND phải trên cơ sở vụ án cụ thể đã xảy ra trong thực tiễn, lựa chọn quy phạm pháp luật phù hợp cho trường hợp cụ thể của vụ án trộm cắp tài sản đã xảy ra để áp dụng. Việc KSĐT các vụ án trộm cắp tài sản phải tuân thủ đúng những quy định của pháp luật, quy chế của ngành kiểm sát về trình tự, thủ tục khi thực hiện công tác KSĐT đối với loại án này; KSĐT phải giải quyết và xử lý đúng người có hành vi trộm cắp tài sản một cách nhanh chóng, kịp thời, chính xác với những chi phí thấp nhất cho Nhà nước và xã hội, đảm bảo tính răn đe, giáo dục, phòng ngừa chung. 1.2. Phân biệt kiểm sát điều tra với thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án trộm cắp tài sản 12
  20. Trong hệ thống chính trị và bộ máy nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, Viện KSND thực hiện hai chức năng cơ bản là THQCT và kiểm sát hoạt động tư pháp trong đó có KSĐT vụ án hình sự. Quyền công tố được hiểu là: “quyền nhân danh Nhà nước thực hiện việc buộc tội”, hay nói cách khác là quyền nhân danh quyền lực công thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội [15, tr.21]. Ở nước ta, chức năng THQCT được giao cho Viện KSND. Điều 3 Luật Tổ chức Viện KSND 2014 quy định: “Thực hành quyền công tố là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân trong tố tụng hình sự để thực hiện việc buộc tội của Nhà nước đối với người phạm tội, được thực hiện ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự” [16, tr.01]. Căn cứ vào các quy định của Hiến pháp, BLTTHS, các luật về tổ chức và các văn bản pháp luật có liên quan cùng khái niệm, phạm vi quyền công tố, thì THQCT được hiểu là “việc xử dụng tổng hợp các quyền năng pháp lý thuộc nội dung quyền công tố để thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trong các giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử” [15, tr.21]. Trong giai đoạn điều tra các vụ án trộm cắp tài sản, THQCT là việc Viện KSND sử dụng tổng hợp các quyền năng pháp lý thuộc nội dung quyền công tố do pháp luật TTHS quy định để thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội trộm cắp tài sản trong giai đoạn này. BLTTHS 2015 và Luật tổ chức Viện KSND năm 2014 quy định cho Viện KSND THQCT trong giai đoạn điều tra vụ án trộm cắp tài sản, với những nội dung cơ bản sau đây: Yêu cầu CQĐT khởi tố hoặc thay đổi quyết định khởi tố vụ án, quyết định phê chuẩn, không phê chuẩn các quyết định của CQĐT…; quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp bắt, tạm giữ, 13
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2