Luận văn Thạc sĩ Luật học: Mô hình công ty mẹ - Công ty con - Thực trạng pháp luật và giải pháp hoàn thiện

Chia sẻ: Cẩn Ngữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:84

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là phân tích làm sáng tỏ các khía cạnh pháp lý của mô hình công ty mẹ - công ty con theo pháp luật hiện hành cũng như các vấn đề pháp lý nảy sinh từ việc áp dụng các quy định pháp luật đó. Từ đó, đưa ra một số đề xuất, kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện các quy định pháp lý liên quan đến vấn đề này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật học: Mô hình công ty mẹ - Công ty con - Thực trạng pháp luật và giải pháp hoàn thiện

®¹I HäC QUèC G IA Hµ NéI Khoa luËt NguyÔn ThÞ Hång Nhung C«ng ty mÑ - C«ng ty con: Thùc tr¹ng ph¸p luËt vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn Chuyªn ngµnh : LuËt kinh tÕ M· sè : 60 38 50 LuËn v¨n th¹c sü luËt häc Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS. Lª ThÞ Ch©u Hµ Néi - n¨m 2006
Lêi c¶m ¬n Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong Khoa LuËt ®· cung cÊp cho nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u vÒ chuyªn ngµnh luËt kinh tÕ trong qu¸ tr×nh häc tËp. C¶m ¬n TS. Lª ThÞ Ch©u - gi¸o viªn h-íng dÉn ®· cung cÊp tµi liÖu, tËn t×nh h-íng dÉn em thùc hiÖn luËn v¨n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan luËn v¨n lµ c«ng tr×nh khoa häc cña m×nh sau qu¸ tr×nh häc tËp t¹i Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi d-íi sù chØ b¶o tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« ë Bé m«n Ph¸p luËt kinh doanh. LuËn v¨n lµ kÕt qu¶ cña viÖc nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ m« h×nh c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së tham kh¶o c¸c tµi liÖu khoa häc ®· ®-îc c«ng bè vµ sù h-íng dÉn tËn t×nh cña T.S. Lª ThÞ Ch©u. Ngoµi c¸c tham kh¶o, trÝch dÉn ®· ®-îc chó thÝch ®Çy ®ñ, luËn v¨n kh«ng sao chÐp bÊt cø c«ng tr×nh nµo. Hµ Néi, ngµy 29 th¸ng 9 n¨m 2006 Häc viªn: NguyÔn ThÞ Hång Nhung -1-
Môc lôc Trang Lêi cam ®oan ...................................................................................................... 1 Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t cña luËn v¨n ............................................... 4 Danh môc c¸c h×nh vÏ cña luËn v¨n ......................................................... 5 Lêi nãi ®Çu .......................................................................................................... 6 Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ........ 11 1.1. Sù h×nh thµnh C«ng ty mÑ - c«ng ty con . .......................................................11 1.1.1. TÊt yÕu kh¸ch quan cña sù h×nh thµnh quan hÖ C«ng ty mÑ - c«ng ty con ......................................................................................................11 1.1.2. Con ®-êng h×nh thµnh m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ......................15 1.2. B¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ........................16 1.2.1. Liªn kÕt kinh tÕ - b¶n chÊt cña m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ............. 16 1.2.2. Kh¸i niÖm C«ng ty mÑ, c«ng ty con. ......................................................18 1.2.3. C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con .................20 1.3. Ých lîi vµ h¹n chÕ cña m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con . ............................22 1.4. Mét sè kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ................25 1.4.1. Mét sè tËp ®oµn doanh nghiÖp lín tæ chøc theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con .................................................................................................. 25 1.4.2. Mét sè kinh nghiÖm tõ c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nªu trªn. ............................28 Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸p luËt cña viÖc chuyÓn ®æi Tæng c«ng ty theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ................................. 31 2.1. C¬ së chuyÓn ®æi tæng c«ng ty theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ........31 2.1.1. Sù kh¸c biÖt cña m« h×nh Tæng c«ng ty víi m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. .............................................................................................31 -2-
2.1.2. Nh÷ng h¹n chÕ ®Ó c¸c Tæng C«ng ty Nhµ n-íc chuyÓn ®æi thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh. .....................................................................34 2.1.3. C¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¸t triÓn thµnh c¸c tËp ®oµn doanh nghiÖp tæ chøc theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ........ 36 2.2. C¸c quy ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn ®æi tæng c«ng ty theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ....................................................................................................38 2.2.1. Chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc. .........................................................38 2.2.2. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ...........................................................................40 2.3. Thùc tÕ thµnh lËp TËp ®oµn DÇu khÝ ViÖt Nam. .............................................52 2.4. Mét sè nhËn xÐt vÒ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¸c TCT theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. ..........................................................................................59 2.4.1. Mét sè kÕt qu¶ b-íc ®Çu ..........................................................................59 2.4.2. Nh÷ng h¹n chÕ, yÕu kÐm. ........................................................................61 Ch-¬ng III: Ph-¬ng h-íng hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p LuËt vÒ chuyÓn ®æi c¸c tæng c«ng ty theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ....................................................................................................................... 66 3.1. C¸c yÕu tè hoµn thiÖn m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con ..............................66 3.1.1. Sù ®a d¹ng ho¸ së h÷u trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc . .....................66 3.1.2. Xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc kinh doanh theo h×nh thøc tËp ®oµn kinh doanh.......................................................................................67 3.1.3. Sù cÊp thiÕt trong ho¹t ®éng ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ë c¸c Tæng C«ng ty 90 vµ 91. .....................................................................................68 3.2. Nh÷ng ®Þnh h-íng chung trong viÖc hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ C«ng ty mÑ - c«ng ty con............................................................................70 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. .............................................................................................73 KÕt luËn. ............................................................................................................ 79 tµi liÖu tham kh¶o......................................................................................... 81 -3-
Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t cña luËn v¨n 1. CTCP : C«ng ty cæ phÇn 2. CTNN : C«ng ty nhµ n-íc 3. CTC : C«ng ty con 4. CTM : C«ng ty mÑ 5. CTM - CTC : C«ng ty mÑ - c«ng ty con 6. DNNN : Doanh nghiÖp nhµ n-íc 7. §HC§ : §¹i héi cæ ®«ng 8. §LCT : §iÒu lÖ c«ng ty 6. G§ : Gi¸m ®èc 7. H§BT : Héi ®ång Bé tr-ëng 8. H§QT : Héi ®ång Qu¶n trÞ 9. LDK : LuËt DÇu khÝ 10. N§ : NghÞ ®Þnh 11. T§KT : TËp ®oµn kinh tÕ 12. TG§ : Tæng gi¸m ®èc 13. TNHH : Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n 14. Q§ : QuyÕt ®Þnh 15. V§L : Vèn ®iÒu lÖ 16. VP§D : V¨n phßng ®¹i diÖn 17. UBND : Uû ban nh©n d©n -4-
Danh môc c¸c h×nh vÏ cña luËn v¨n H×nh sè 1.1: C¸c con ®-êng h×nh thµnh m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. H×nh sè 2.1: Sù kh¸c biÖt gi÷a m« h×nh Tæng c«ng ty vµ m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. H×nh sè 2.2: M« h×nh tæ chøc tËp ®oµn dÇu khÝ ViÖt Nam. H×nh sè 2.3: C¬ cÊu tæ chøc cña tËp ®oµn dÇu khÝ ViÖt Nam. -5-
Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi: M« h×nh CTM - CTC kh«ng ph¶i lµ mét vÊn ®Ò míi mÎ trong lý luËn còng nh- trong thùc tiÔn tæ chøc qu¶n lý cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín trªn thÕ giíi. Song víi ViÖt Nam th× cã lÏ ®©y lµ mét vÊn ®Ò kh¸ míi mÎ, ®Æc biÖt lµ trong khu vùc kinh tÕ Nhµ n-íc. Khi ch-a hiÓu biÕt mét c¸ch s©u s¾c vÒ m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ®· å ¹t chuyÓn ®æi c¸c TCT, CTNN theo m« h×nh nµy, ch¾c ch¾n sÏ m¾c nh÷ng sai lÇm khã kh¾c phôc trong mét t-¬ng lai kh«ng xa. Thùc tiÔn ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t- nh©n cho thÊy: tuy khu vùc nµy kh«ng n¾m nh÷ng lÜnh vùc, nh÷ng nghµnh nghÒ kinh doanh träng ®iÓm song ®· cã ®iÒu kiÖn cho sù qu¶n trÞ doanh nghiÖp theo m« h×nh CTM - CTC - mét h×nh thøc liªn kÕt kh¸ phæ biÕn hiÖn nay, ®-îc rÊt nhiÒu tËp ®oµn kinh tÕ lín -a chuéng [20]. Trong khi ®ã c¸c DNNN tuy n¾m gi÷ nh÷ng ngµnh nghÒ träng ®iÓm vµ cã nhiÒu lîi thÕ trong nÒn kinh tÕ l¹i lµm ¨n thua lç liªn tôc. Mét phÇn nguyªn nh©n lµ do c¸ch qu¶n trÞ kinh doanh, qu¶n trÞ doanh nghiÖp cña Nhµ n-íc kÐm. Chñ tr-¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta vÒ viÖc h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn c¬ së chuyÓn ®æi c¸c tæng c«ng ty nhµ n-íc theo m« h×nh CTM - CTC lµ mét chñ tr-¬ng ®óng ®¾n, xuÊt ph¸t tõ chÝnh yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ n-íc nhµ vµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §©y lµ mét kÕ ho¹ch l©u dµi cña ViÖt Nam ®· ®-îc b¾t ®Çu tõ viÖc thµnh lËp c¸c TCT NN (TCT 90. TCT 91). Môc tiªu cña viÖc thµnh lËp c¸c TCT 90, 91 lµ ph¸t triÓn c¸c DN nµy cã quy m«, tËp trung tÝch tô vèn, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao. Trªn c¬ së c¸c TCT nµy sÏ ®a d¹ng ho¸ së h÷u vµ chuyÓn ®æi theo m« h×nh CTM - CTC. -6-
Chñ tr-¬ng trªn còng ®-îc cô thÓ ho¸ b»ng c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cô thÓ nh- LuËt DNNN, NghÞ ®Þnh 153/2004/N§ - CP (9/8/2004) vÒ tæ chøc qu¶n lý Tæng c«ng ty nhµ n-íc vµ chuyÓn ®æi tæng c«ng ty nhµ n-íc, c«ng ty nhµ n-íc ®éc lËp theo m« h×nh CTM - CTC. NghÞ ®Þnh vÒ c«ng ty mÑ - c«ng ty con s¾p ®-îc ban hµnh ®-îc xem lµ khung ph¸p lý chung cho ho¹t ®éng cña m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con … M« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con cã thùc sù lµ mét ph¸c ®å ®iÒu trÞ h÷u hiÖu cho c¨n bÖnh: hiÖu qu¶ thÊp, thiÕu n¨ng ®éng, thiÕu tÝnh c¹nh tranh cña c¸c tæng c«ng ty; lµm thÕ nµo ®Ó c¸c TCT, CTNN sau khi chuyÓn ®æi ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶? §iÒu nµy tuú thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau trong ®ã cã ph¸p luËt. §©y chÝnh lµ mét phÇn lý do ®Ó em lÊy ®Ò tµi: “M« h×nh c«ng ty mÑ- c«ng ty con: thùc tr¹ng ph¸p luËt vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cho luËn v¨n cña m×nh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi : LuËn v¨n ®-îc nghiªn cøu trong bèi c¶nh ®· cã rÊt nhiÒu bµi viÕt, bµi nghiªn cøu vÒ CTM - CTC nh- : “ Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ chuyÓn tæng CTNN sang ho¹t ®éng theo m« h×nh CTM- CTC” cña t¸c gi¶ Lª §×nh Vinh ; “Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ tæng CTNN ë ViÖt Nam hiÖn nay” cña t¸c gi¶ NguyÔn ThÞ Kim Thoa ; “Bµn thªm vÒ m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con tõ gãc ®é ph¸p lý ” cña PGS.TS. Lª Hång H¹nh trªn T¹p chÝ LuËt häc sè 3/2004... Ngoµi ra cßn cã nh÷ng cuéc héi th¶o quy m« nh-: Héi th¶o vÒ TËp ®oµn kinh tÕ - c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn vµ ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch do ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ Trung -¬ng vµ c¸c c¬ quan liªn quan tæ chøc t¹i Hµ néi ngµy 31/5 vµ ngµy 1/6/2005, Héi th¶o m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con diÔn ra t¹i Hµ néi th¸ng 3 n¨m 2004. -7-
3. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi: LuËn v¨n ®-îc nghiªn cøu dùa trªn c¬ së lý luËn cña Chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ t- t-ëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ n-íc vµ ph¸p luËt; c¸c quan ®iÓm, chiÕn l-îc cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta vÒ qu¶n lý, ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh- chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch vÒ viÖc c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n-íc vµ x©y d-ng ph¸p luËt vÒ vÊn ®Ò nµy. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, ®Ó lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu, bªn c¹nh viÖc sö dông mét sè ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc chuyªn ngµnh nh-: ph-¬ng ph¸p ®äc tµi liÖu,ph©n tÝch luËt häc, so s¸nh ®èi chiÕu, ph-¬ng ph¸p chøng minh, tæng hîp, ph-¬ng ph¸p trÝch dÉn…luËn v¨n cßn sö dông ph-¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc tiÔn, so s¸nh kinh nghiÖm quèc tÕ, ph©n tÝch x©y dùng m« h×nh. 4. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi: Môc ®Ých nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ ph©n tÝch lµm s¸ng tá c¸c khÝa c¹nh ph¸p lý cña m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con theo ph¸p luËt hiÖn hµnh còng nh- c¸c vÊn ®Ò ph¸p lý n¶y sinh tõ viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®ã. Tõ ®ã, ®-a ra mét sè ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p lý liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy. Víi môc ®Ých ®ã, ®Ò tµi cã nh÷ng nhiÖm vô nghiªn cøu sau: - Nghiªn cøu lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ m« h×nh CTM - CTC - Nghiªn cøu lµm s¸ng tá thùc tr¹ng ph¸p luËt vÒ chuyÓn ®æi TCT, CTNN sang ho¹t ®éng theo m« h×nh CTM - CTC. - §¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ còng nh- nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, trªn c¬ së ®ã ®-a ra mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ m« h×nh CTM - CTC. -8-
5. Ph¹m vi nghiªn cøu ®Ò tµi: LÞch sö ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi cho thÊy, sù h×nh thµnh c¸c TËp ®oµn kinh tÕ m¹nh còng nh- sù ph¸t triÓn m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con diÔn ra theo hai h×nh thøc c¬ b¶n lµ tÝch luü, ®Çu t- më réng hoÆc qua con ®-êng s¸p nhËp. Tuy nhiªn trong bèi c¶nh hiÖn nay ë ViÖt Nam th× sù h×nh thµnh c¸c TËp ®oµn kinh tÕ m¹nh theo h-íng chuyÓn ®æi c¸c TCT NN sang m« h×nh CTM - CTC lµ cã c¬ së h¬n c¶, phï hîp víi chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc. V× vËy ®Ò tµi chØ xin nghiªn cøu thùc tr¹ng c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vÒ chuyÓn ®æi c¸c TCT NN sang ho¹t ®éng theo m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ë n-íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay; tõ ®ã ®-a ra c¸c kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn m« h×nh. 6. Nh÷ng ®ãng gãp míi cña LuËn v¨n: LuËn v¨n lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu t-¬ng ®èi tæng hîp vÒ thùc tr¹ng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p LuËt hiÖn hµnh vÒ chuyÓn ®æi TCT, CTNN sang ho¹t ®éng theo m« h×nh CTM - CTC. Trong LuËn v¨n, t¸c gi¶ kh«ng cã tham väng bao qu¸t, tæng kÕt hÕt toµn bé mäi vÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn CTM - CTC mµ chØ coi ®©y lµ mét c«ng tr×nh nhá víi nh÷ng kiÕn thøc thu nhËn ®-îc trong qu¸ tr×nh häc tËp, céng víi nh÷ng ý kiÕn cña c¸ nh©n th«ng qua sù t×m tßi nghiªn cøu vµ sù h-íng dÉn khoa häc cña TS. Lª ThÞ Ch©u. V× vËy LuËn v¨n ®Æt ra môc tiªu lµ sÏ cã mét sè ®ãng gãp míi nh-: LuËn v¨n kh«ng chØ chó träng nghiªn cøu nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh ®iÒu chØnh vÊn ®Ò chuyÓn ®æi TCT, CTNN theo m« h×nh CTM - CTC mµ cßn ph©n tÝch viÖc chän TCT, CTNN nµo ®Ó chuyÓn ®æi th× sÏ cã hiÖu qu¶ nhÊt cho m« h×nh nµy ë ViÖt Nam. -9-
LuËn v¨n sÏ ®-a ra mét sè ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ cô thÓ, s¸t thùc nh»m hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, gãp phÇn t¹o nÒn t¶ng ph¸p lý v÷ng ch¾c cho ho¹t ®éng cña m« h×nh nµy ®-îc thµnh c«ng vµ hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. 7. KÕt cÊu cña LuËn v¨n: §Ó nghiªn cøu, lµm s¸ng tá ®Ò tµi nµy, ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung cña LuËn v¨n ®-îc chia thµnh 3 ch-¬ng: Ch-¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸p luËt cña viÖc chuyÓn ®æi Tæng c«ng ty theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. Ch-¬ng III: Ph-¬ng h-íng hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p LuËt vÒ chuyÓn ®æi c¸c TCT theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. - 10 -
Ch-¬ng I c¬ së lý luËn vÒ m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con 1.1. Sù h×nh thµnh c«ng ty mÑ - c«ng ty con 1.1.1. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc h×nh thµnh quan hÖ C«ng ty mÑ - c«ng ty con Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÕ giíi g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ lín m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp. Trong lÞch sö, c¸c doanh nghiÖp t¨ng quy m« diÔn ra theo hai h×nh thøc c¬ b¶n lµ tÝch luü, ®Çu t- më réng hoÆc th«ng qua viÖc s¸p nhËp. Trªn thùc tÕ tiÕn hµnh x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh lín ®ßi hái sù gãp vèn cña nhiÒu chñ ®Çu t-, lµm xuÊt hiÖn h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. Lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy cho phÐp h×nh thµnh sím vµ t-¬ng ®èi dÔ dµng nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín. §ång thêi, nã còng lµm xuÊt hiÖn mét phong c¸ch qu¶n lý phï hîp víi sù gãp vèn vµ lµm t¸ch biÖt ngµy mét râ rµng chøc n¨ng qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chøc n¨ng së h÷u vèn. Cïng víi sù më réng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c h×nh thøc liªn kÕt, phèi hîp gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®· ®-îc ¸p dông víi nh÷ng h×nh thøc ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng víi møc ®é liªn kÕt, phèi hîp rÊt kh¸c nhau. Sù liªn kÕt ®ã ®· t¹o ra nh÷ng tæ chøc kinh tÕ cã n¨ng lùc c¹nh tranh, cã kh¶ n¨ng chi phèi, t¨ng c-êng quyÒn lùc kinh tÕ cho nh÷ng doanh nghiÖp riªng lÎ hoÆc nh÷ng nhãm doanh nghiÖp thuéc liªn kÕt. Do vËy, sù liªn kÕt kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó h×nh thµnh m« h×nh CTM - CTC. Con ®-êng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m« h×nh CTM - CTC mµ c¸c n-íc ph¸t triÓn tr¶i qua cho thÊy sù liªn kÕt, liªn hiÖp gi÷a c¸c doanh nghiÖp lµ xu thÕ tÊt yÕu trong viÖc n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ vµ ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt. Sù liªn kÕt t¹o nªn m« h×nh CTM - CTC xuÊt ph¸t ®Çu tiªn tõ c¸c ®éng lùc vÒ th-¬ng m¹i. Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, víi kÕ ho¹ch phôc håi kinh tÕ - 11 -
thÕ giíi vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi g¾n liÒn víi nh÷ng kÕ ho¹ch ®ã, ®Æc biÖt lµ sù lu©n chuyÓn kh¸ dÔ dµng c¸c luång t- b¶n ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t- kh«ng chØ vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c, c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c nhau mµ cßn ®Çu t- ra n-íc ngoµi. Cïng víi xu h-íng ®ã, sù më cöa c¸c thÞ tr-êng chøng kho¸n tiÕp tôc thóc ®Èy sù lu©n chuyÓn vèn vµ t- b¶n trªn ph¹m vi toµn cÇu. ThÞ tr-êng vèn ph¸t triÓn, c¸c ho¹t ®éng ®Çu t-, th-¬ng m¹i, liªn doanh, liªn kÕt sù tù do ho¸ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho sù liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp, gióp c¸c doanh nghiÖp tËp trung vèn, tËp trung søc m¹nh tæng hîp, tèi -u ho¸ chiÕn l-îc, ph©n bæ c¸c nguån lùc tèi -u, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt. C¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh lu«n muèn chuyªn nghiÖp ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nßng cèt vµ lo¹i bít c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng nßng cèt. Doanh nghiÖp thùc hiÖn ®iÒu nµy b»ng c¸ch ®Çu t- tËp trung vµo mét hoÆc mét sè lÜnh vùc kinh doanh hay h¹n chÕ ®Çu t- vµo mét lÜnh vùc kinh doanh kh¸c. Sù th©m nhËp lÉn nhau vÒ ®Çu t- gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t¹o ra c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh doanh theo m« h×nh CTM - CTC. Sù liªn kÕt ®ã, tÊt nhiªn lµ xuÊt ph¸t tõ chÝnh nhu cÇu më réng kinh doanh v-ît ra ngoµi c«ng ty cña c¸c doanh nghiÖp. Nhu cÇu nµy ë doanh nghiÖp nµo còng cã vµ c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng cã tham väng thèng trÞ, chiÕm lÜnh thÞ tr-êng. C¸c doanh nghiÖp sau khi xem xÐt kh¶ n¨ng tµi chÝnh, c«ng nghÖ, th-¬ng hiÖu, thÞ tr-êng sÏ quyÕt ®Þnh môc ®Ých vµ møc ®é liªn kÕt phï hîp, v× môc tiªu ph¸t triÓn cña m×nh. Mét doanh nghiÖp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh hïng m¹nh, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, th-¬ng hiÖu næi tiÕng, thÞ phÇn ®a sè sÏ cè g¾ng thu phôc c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhá h¬n ®Ó khÐp kÝn qu¸ tr×nh kinh doanh nh»m t¨ng hiÖu qu¶. Sù ph¸t triÓn, duy tr× hÖ thèng n¨ng lùc kinh doanh khÐp kÝn vµ ®ång bé cho phÐp c¸c doanh nghiÖp víi sù liªn kÕt cña m×nh t¹o ra kh¶ n¨ng lu©n chuyÓn hµng ho¸ vµ t- b¶n gi÷a c¸c khu vùc kh¸c nhau trªn thÕ giíi, cho phÐp c¸c tËp - 12 -
®oµn khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó hÖ thèng khuÕch tr-¬ng, tiªu thô s¶n phÈm vµ dÞch vô. §iÒu nµy gióp cho c¸c doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®Çu t-, chi phÝ vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng toµn cÇu mét c¸nh nhÊt qu¸n. C¸c doanh nghiÖp nhá h¬n hoÆc tù nguyÖn liªn kÕt ®Ó trë thµnh CTC hoÆc sÏ bÞ c¸c doanh nghiÖp lín h¬n dïng c¸c thñ thuËt kinh tÕ vµ phi kinh tÕ th«n tÝnh trë thµnh CTC cña hä. Môc tiªu chiÕm lÜnh, më réng, cñng cè thÞ tr-êng lu«n lµ môc tiªu sè mét cña c¸c doanh nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy r»ng c¸c c«ng ty cµng lín cµng cã -u thÕ trong viÖc th©m nhËp, cñng cè vµ thÞ tr-êng trong n-íc vµ quèc tÕ. Nh÷ng hÖ thèng ph©n phèi réng kh¾p, nh÷ng ch-¬ng tr×nh qu¶ng c¸o, truyÒn th«ng, tiÕp thÞ quy m« lín, tèn kÐm kh«ng thÓ ®-îc thùc hiÖn bëi c¸c doanh nghiÖp nhá. H¬n ai hÕt, c¸c doanh nghiÖp hiÓu râ liªn kÕt kinh doanh sÏ gióp hä ®¹t ®-îc môc tiªu nµy. C¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh còng nhËn thÊy r»ng c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm lùc m¹nh, hiÖn diÖn ë nhiÒu n¬i sÏ cµng cã kh¶ n¨ng chi phèi thÞ tr-êng nhanh chãng vµ m¹nh mÏ. Víi quy m« lín, tiÒm lùc m¹nh, c¸c tËp ®oµn doanh nghiÖp cïng víi c¸c CTC cña chóng cã kh¶ n¨ng ®¶m nhËn c¸c dù ¸n lín, nh÷ng ®¬n hµng lín... Môc tiªu t¨ng c-êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng cµng thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp liªn kÕt víi nhau trong c¸c liªn kÕt mµ phæ biÕn lµ mèi quan hÖ CTM - CTC. C¸c doanh nghiÖp lu«n mong muèn gi¶m thiÓu rñi ro trong kinh doanh. Sù ®Çu t-, liªn kÕt kinh doanh ë nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc kh¸c nhau mét mÆt cho phÐp rñi ro ®-îc chia sÎ gi÷a c¸c ngµnh, lîi nhuËn cña c¸c ngµnh cã l·i suÊt cao sÏ bï cho c¸c ngµnh cã l·i suÊt thÊp; mÆt kh¸c, nh÷ng khã kh¨n, thua lç ë mét (hoÆc mét sè) c«ng ty ë khu vùc nµy cã thÓ ®-îc bï ®¾p bëi lîi nhËn ë nh÷ng khu vùc kh¸c kinh doanh thuËn lîi. Sù liªn kÕt cña b¶n th©n c¸c c«ng ty trong cïng mét tËp ®oµn cïng cã quan hÖ kinh tÕ víi nhau t¹o c¬ héi hç trî lÉn nhau ngay trong ho¹t ®éng kinh doanh. - 13 -
Sù h×nh thµnh quan hÖ CTM - CTC cßn ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ thuÕ. Víi c¬ chÕ ®Çu t- vèn vµ ®Æc ®iÓm quan träng cña m« h×nh CTM - CTC lµ sù thay ®æi c¸c quyÒn vµ lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp phô thuéc vµo sù chuyÓn dÞch møc së h÷u cæ phÇn cña doanh nghiÖp ®ã trong c¸c CTC, c¸c doanh nghiÖp xem ®ã lµ c«ng cô ®Ó gi¶m thuÕ vµ tr¸nh thuÕ vµ môc tiªu cuèi cïng lµ che dÊu lîi nhuËn. B»ng sù chuyÓn dÞch c¸c khèi tµi s¶n vµ vèn lu«n lu«n gi÷a c¸c c«ng ty thµnh viªn trong tËp ®oµn, c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín ®· thµnh c«ng trong viÖc lµm hoa m¾t c¸c nhµ kiÓm to¸n. Ngoµi nh÷ng nguyªn nh©n quan träng dÉn tíi sù h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c tËp ®oµn doanh nghiÖp tæ chøc theo m« h×nh CTM - CTC nãi trªn, cßn cã mét nguyªn nh©n kh¸c cã liªn quan tíi tÊt c¶ c¸c néi dung trªn lµ nhu cÇu nghiªn cøu, øng dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ. Sù liªn kÕt trªn c¬ së nµy kh«ng chØ gióp c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn kinh doanh mµ cßn cã kh¶ n¨ng kh¼ng ®Þnh, cñng cè vÞ thÕ chi phèi toµn nghµnh cña m×nh. Tãm l¹i, sù h×nh thµnh mèi quan hÖ CTM - CTC xuÊt ph¸t tõ nhiÒu ®éng lùc kh¸c nhau: c¸c ®éng lùc vÒ th-¬ng m¹i, vÒ tæ chøc, vÒ qu¶n trÞ doanh nghiÖp, vÒ thuÕ vµ c¸c ®éng lùc vÒ chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt. Sù liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®· taä ra mét m« h×nh tæ chøc kinh doanh míi, kh¾c phôc ®-îc mét sè ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp riªng lÎ, t¹o ra c¸c søc m¹nh gióp cho c¸c doanh nghiÖp trong liªn kÕt ph¸t triÓn. Vµ ®Õn l-ît c¸c søc m¹nh ®ã l¹i lµ c¸c ®éng lùc ®Ó c¸c doanh nghiÖp tiÕp tôc liªn doanh, liªn kÕt d-íi nhiÒu møc ®é, ph¹m vi, lÜnh vùc kh¸c nhau. ®©y còng chÝnh lµ c¸c tiªu chÝ ®Ó ph©n chia c¸c lo¹i h×nh tËp ®oµn kinh tÕ kh¸c nhau trªn thÕ giíi. Sù liªn kÕt trªn c¬ së tµi chÝnh vµ ®Çu t- vèn lµ chÝnh ®-îc gäi lµ m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con - mét lo¹i h×nh liªn kÕt phæ biÕn ®-îc nhiÒu tËp ®oµn kinh tÕ hiÖn nay sö dông. - 14 -
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· t¹o nªn mét bÇu kh«ng khÝ thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng liªn doanh, liªn kÕt ë nhiÒu møc ®é kh¸c nhau. Sù liªn kÕt cµng ®-îc thóc ®Èy vµ lµ ®iÒu tÊt yÕu trong lÞch sö kinh tÕ thÕ giíi. 1.1.2. Con ®-êng h×nh thµnh m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. Sù h×nh thµnh m« h×nh CTM - CTC th«ng th-êng qua hai con ®-êng vµ cã thÓ s¬ ®å ho¸ nh- sau: H×nh sè 1.1: C¸c con ®-êng h×nh thµnh m« h×nh CTM - CTC [2, tr.1] : Con ®-êng h×nh ThµNH tù nhiªn: C«ng ty con C«ng ty con Doanh nghiÖp C«ng ty mÑ C«ng ty con TÝch luü §Çu t- Con ®-êng tæ chøc l¹i: Doanh nghiÖp C«ng ty mÑ Tæng c«ng ty Doanh DN thµnh viªn DN thµnh viªn nghiÖp Cæ phÇn ho¸ Doanh DN thµnh viªn DN thµnh viªn nghiÖp C«ng C«ng C«ng ty con ty con ty con con GhÐp nèi - 15 -
1.2. B¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con 1.2.1. Liªn kÕt kinh tÕ - b¶n chÊt cña m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con D-íi gãc ®é kinh tÕ, sù xuÊt hiÖn cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ hay c¸c C«ng ty mÑ - c«ng ty con lµ kÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia hay trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu. C¸c T§KT ®-îc liªn kÕt nh»m kÕt hîp c¸c lîi thÕ riªng lÎ cña mçi doanh nghiÖp thµnh mét lîi thÕ chung lín h¬n (c¶ vÒ tµi chÝnh, nghiªn cøu khoa häc, øng dông c«ng nghÖ míi, ph-¬ng ph¸p qu¶n lý hiÖn ®¹i…), cã kh¶ n¨ng chi phèi h¬n ®èi víi thÞ tr-êng. ChÝnh vËy, b¶n chÊt kinh tÕ cña tËp ®oµn lµ sù liªn kÕt cña c¸c doanh nghiÖp d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. C¸c tËp ®oµn kinh tÕ trªn thÕ giíi cã tªn gäi kh¸c nhau víi c¸c h×nh thøc tæ chøc vµ néi dung liªn kÕt ho¹t ®éng kh«ng gièng nhau. Cã thÓ lµ sù liªn kÕt cña c¸c nhµ s¶n xuÊt bÊt k× s¶n phÈm nµo nh»m kiÓm so¸t s¶n xuÊt, tiªu thô vµ gi¸ c¶ cña s¶n ph¶m ®ã, ®ång thêi ®Ó t¹o ra ®éc quyÒn vµ h¹n chÕ sù canh tranh trong lÜnh vùc nhÊt ®Þnh; hoÆc h×nh thøc liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c nhµ ®Çu t- (chñ yÕu trong lÜnh vùc tµi chÝnh)… Mét d¹ng liªn kÕt kh¸ phæ biÕn hiÖn nay lµ sù liªn kÕt trªn c¬ së x¸c lËp sù thèng nhÊt vÒ tµi chÝnh vµ kiÓm so¸t tµi chÝnh. Trong liªn kÕt nµy, c¸c c«ng ty thµnh viªn kÝ kÕt c¸c hiÖp ®Þnh vÒ tµi chÝnh, h×nh thµnh c«ng ty n¾m vèn chung gäi lµ CTM (Holding company). §©y chÝnh lµ kiÓu liªn kÕt theo m« h×nh C«ng ty mÑ - c«ng ty con. Trong liªn kÕt nµy kh«ng giíi h¹n mét vµi lo¹i h×nh mµ më réng ra rÊt nhiÒu lo¹i h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, mµ chñ yÕu lµ c«ng ty cæ phÇn. Do vËy mµ c¸c liªn kÕt trong tËp ®oµn tæ chøc theo m« h×nh CTM - CTC kh«ng t¹o ra ph¸p nh©n míi. Gi÷a c¸c doanh nghiÖp tham gia liªn kÕt cã mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh víi nhau vµ víi b¶n th©n tËp ®oµn. - 16 -
Sù liªn kÕt trªn chÕ ®é së h÷u vèn trong m« h×nh CTM - CTC cã thÓ mang tÝnh kiÓm so¸t hoÆc kh«ng mang tÝnh kiÓm so¸t. Së h÷u vèn cña c«ng ty nµy ®èi víi c«ng ty kia trong tËp ®oµn sÏ mang tÝnh kiÓm so¸t nÕu c«ng ty së h÷u vèn cã cæ phÇn trong vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty kia ®ñ ®Ó cã thÓ th«ng qua c¬ chÕ bá phiÕu t¹i §¹i héi ®ång cæ ®«ng, th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh trong H«Þ ®ång qu¶n trÞ cña c«ng ty nhËn vèn, tõ ®ã chi phèi c¸c CTC, ch¸u vÒ tµi chÝnh vµ chiÕn l-îc kinh doanh. Vèn së h÷u cña tËp ®oµn kinh tÕ lµ së h÷u hçn hîp (nhiÒu chñ) nh-ng cã mét chñ (CTM) ®ãng vai trß khèng chÕ, chi phèi. ViÖc së h÷u vèn cña c«ng ty nµy ®èi víi c«ng ty kia trong tËp ®oµn kh«ng ë møc kiÓm so¸t sÏ kh«ng lµm h×nh thµnh nªn mèi quan hÖ mÑ - con mµ h×nh thµnh mèi quan hÖ liªn kÕt. Do vËy trong m« h×nh CTM - CTC cßn cã mét thùc thÓ kh¸c n÷a lµ c¸c c«ng ty liªn kÕt. NÐt ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña m« h×nh nµy lµ quyÒn kiÓm so¸t cña c«ng ty nµy víi c¸c c«ng ty kh¸c dùa trªn viÖc c«ng ty nµy së h÷u mét phÇn vèn ®iÒu lÖ cña chóng. QuyÒn vµ møc ®é chi phèi cña CTM ®-îc quy ®Þnh trong ®iÒu lÖ cña CTC, phï hîp víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ CTC ®¨ng kÝ; quyÒn lîi kinh tÕ cña CTM ®-îc ®¶m b¶o th«ng qua chÕ ®é ph©n chia lîi nhuËn theo phÇn vèn gãp. XÐt tõ gãc ®é ph¸p lý, “khi nãi m« h×nh CTM - CTC chóng ta nãi vÒ c¸c CTM, CTC cô thÓ vµ mèi quan hÖ ®Æc biÖt gi÷a chóng, mèi quan hÖ ®· liªn kÕt chóng l¹i víi nhau thµnh mét khèi gièng nh- quan hÖ huyÕt thèng ®· liªn kÕt c¸c c¸ nh©n nhÊt ®Þnh thµnh mét dßng hä. Kh«ng cã mét chñ thÓ nµo cña thÞ tr-ßng ®-îc gäi tªn lµ CTM - CTC còng gièng nh- trong hÖ thèng ph¸p luËt kh«ng cã chñ thÓ dßng hä” [4, tr.19] B¶n chÊt ph¸p lý cña m« h×nh CTM - CTC thÓ hiÖn ë mèi quan hÖ së h÷u vèn ®iÒu lÖ gi÷a chóng víi nhau. Sù vËn ®éng cña c¸c cæ phÇn trong vèn ®iÒu lÖ dÉn tíi sù vËn ®éng quyÒn së h÷u. Sù thay ®æi møc së h÷u cña c«ng ty nµy ®èi - 17 -
víi vèn ®iÒu lÖ ë c«ng ty kh¸c dÉn tíi sù thiÕt lËp mèi quan hÖ mÑ - con hoÆc chÊm døt quan hÖ ®ã. 1.1.2. Kh¸i niÖm C«ng ty mÑ, C«ng ty con. a) C«ng ty mÑ: CTM cã thÓ hiÓu lµ c«ng ty ®Çu t- vèn vµo vèn ®iÒu lÖ cña mét hoÆc mét sè c«ng ty kh¸c th«ng qua ®ã n¾m quyÒn kiÓm so¸t chóng. §Ó cã ®-îc quyÒn kiÓm so¸t, CTM cã thÓ së h÷u toµn bé vèn ®iÒu lÖ cña CTC hoÆc së h÷u phÇn vèn gãp ®ñ ®Ó chi phèi CTC. TØ lÖ phÇn tr¨m ®Ó mét c«ng ty ®Çu t- vèn vµo c«ng ty kh¸c nh»m ®¶m b¶o sù kiÓm so¸t cña m×nh ®èi víi c«ng ty nhËn vèn lµ kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®-îc chÝnh x¸c, nh-ng th-êng lµ lín h¬n 50%. Tuy nhiªn trong thùc tÕ, cã khi chØ cÇn së h÷u vèn cæ phÇn ë mét tØ lÖ nhá h¬n 50% còng ®ñ ®Ó mét c«ng ty kiÓm so¸t mét c«ng ty kh¸c. “§iÒu nµy tuú thuéc vµo sè l-îng cæ ®«ng vµ sù t¶n m¸t cña c¸c cæ ®«ng trong c¸c c«ng ty nhËn vèn” [4, tr.18]. Do vËy mµ vèn së h÷u cña tËp ®oµn doanh nghiÖp lµ së h÷u hçn hîp. V× lÝ do chÝnh trÞ, ë mét sè tËp ®oµn doanh nghiÖp trªn thÕ giíi, Nhµ n-íc tuy kh«ng n¾m nhiÒu cæ phÇn song l¹i së h÷u cæ phÇn vµng - cæ phÇn cã gi¸ trÞ phñ quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ tæ chøc, nh©n sù, chiÕn l-îc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña c¸c CTC [5]. CTM thùc hiÖn quyÒn chi phèi theo luËt ®Þnh vµ ®iÒu lÖ cña CTC. Tû lÖ phÇn vèn gãp cã mét ý nghÜa quan träng trong viÖc chØ ®¹o, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty thµnh viªn vµ ®-îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc tham gia ho¹t ®éng qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh…Theo ®ã cã thÓ hiÓu bÊt k× doanh nghiÖp nµo khi ®Çu t- vµ së h÷u vèn ë doanh nghiÖp kh¸c tõ møc chi phèi trë lªn, ®Òu cã thÓ trë thµnh CTM cña doanh nghiÖp ®ã. VÒ h×nh thøc ph¸p lý, CTM lµ mét lo¹i h×nh c«ng ty ®èi vèn b×nh th-êng. §ã cã thÓ lµ c«ng ty cæ phÇn hoÆc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, song th-êng lµ c«ng ty cæ phÇn. CTM cã thÓ kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh mµ chØ ®Çu t- tµi chÝnh thuÇn tuý, gäi lµ CTM thô ®éng (pure holding company) hoÆc cã thÓ - 18 -