Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính – từ thực tiễn cơ quan BHXH huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận về cải cách TTHC, trên cơ sở đó phân tích, đánh giá thực trạng cải cách TTHC tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị và đề xuất phương hướng và các giải pháp đẩy mạnh cải cách TTHC tại cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị trong những năm tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính – từ thực tiễn cơ quan BHXH huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐẶNG THỊ HÀ TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH - TỪ THỰC TIỄN CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐẶNG THỊ HÀ TÊN ĐỀ TÀI LUẬN VĂN CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH - TỪ THỰC TIỄN CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. BÙI HUY KHIÊN THỪA THIÊN HUẾ – 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các thông tin, tư liệu được sử dụng trong Luận văn có nguồn rõ ràng, đúc kết qua quá trình học tập và tìm hiểu của bản thân, các kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Ngƣời cam đoan Đặng Thị Hà
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc, các thầy cô của Học viện Hành chính đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu của tập thể học viên Cao học. Với tình cảm trân trọng và chân thành, tác giả xin bày tỏ sự biết ơn đối với PGS.TS.Bùi Huy Khiên đã hướng dẫn tận tình trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các vị lãnh đạo, Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, các anh chị đồng nghiệp, gia đình và bạn bè đã quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện để tác giả hoàn thành Luận văn này. Học viên Đặng Thị Hà
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG NGÀNH BẢO HIỂM XÃ HỘI .............................................................................................................................9 1.1. Những vấn đề chung về thủ tục hành chính. ....................................................9 1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính. ..................................................................9 1.1.2. Đặc điểm, vai trò của thủ tục hành chính. ...............................................10 1.1.3. Phân loại thủ tục hành chính. ...................................................................14 1.2. Cải cách hành chính và cải cách thủ tục hành chính. .....................................16 1.2.1. Cải cách hành chính. ...............................................................................16 1.2.2. Cải cách thủ tục hành chính. ....................................................................17 1.3. Cải cách thủ tục hành chính trong ngành bảo hiểm xã hội. ...........................19 1.3.1. Khái niệm cải cách thủ tục hành chính ngành bảo hiểm xã hội. .............19 1.3.2. Mục đích cải cách thủ tục hành chính ngành bảo hiểm xã hội. ...............19 1.3.3. Nguyên tắc cải cách thủ tục hành chính ngành bảo hiểm xã hội. ............20 1.3.4 Nội dung cải cách thủ tục hành chính ngành bảo hiểm xã hội. ................24 1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác cải cách thủ tục hành chính trong ngành bảo hiểm xã hội. ....................................................................................................26 1.5. Kinh nghiệm cải cách thủ tục hành chính ở một số địa phương và bài học kinh nghiệm cho huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. ...........................................28 1.5.1. Kinh nghiệm cải cách thủ tục hành chính ở một số địa phương. ............28 1.5.2 Bài học kinh nghiệm cho Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa. ...............37 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ ................40 2.1. Khái quát về Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. ...............40 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. ...................................................................................................40 2.1.2. Đặc điểm cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. ....42 2.2. Quá trình triển khai tổ chức thực hiện cải cách thủ tục hành chính tại bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. ...................................................47
2.2.1.Các quy định về cải cách thủ tục hành chính ngành bảo hiểm xã hội. .....47 2.2.2. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính tại Bảo hiểm xã hội Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. ...................................................................................................49 2.3. Đánh giá việc thực hiện cải cách thủ tục hành chính tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị........................................................................62 2.3.1. Những kết quả đạt được. ..........................................................................62 2.3.2. Những hạn chế. ........................................................................................68 2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế. .............................................................69 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN HƢỚNG HÓA, TỈNH QUẢNG TRỊ.................................................................................................72 3.1. Phương hướng ................................................................................................72 3.2. Các giải pháp cải cách thủ tục hành chính tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. ..............................................................................................73 3.2.1. Công tác chỉ đạo, điều hành. ....................................................................74 3.2.2. Tiếp tục củng cố bộ phận một cửa để tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa. .......................................................................74 3.2.3. Phát triển ứng dụng công nghệ thông tin trong cải cách thủ tục hành chính. .................................................................................................................76 3.2.4. Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức, viên chức thực hiện tại bộ phận một cửa. ...........................................................................................77 3.2.5. Đổi mới phong cách phục vụ. ..................................................................80 3.2.6. Thường xuyên thực hiện rà soát thủ tục hành chính................................81 3.2.7. Công tác thông tin, tuyên truyền về cải cách thủ tục hành chính trên địa bàn huyện. ..........................................................................................................82 3.2.8. Công tác thanh tra, kiểm tra trong hoạt động cải cách thủ tục hành chính 84 3.3. Một số kiến nghị. ............................................................................................86 KẾT LUẬN ..............................................................................................................88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................90 PHỤ LỤC .................................................................................................................95
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHXH: Bảo hiểm xã hội BHYT: Bảo hiểm y tế BHTN: Bảo hiểm thất nghiệp CBCCVC: Cán bộ công chức viên chức CCHC: Cải cách hành chính CCTTHC: Cải cách thủ tục hành chính HCNN Hành chính nhà nước HĐND Hội đồng nhân dân QPPL Quy phạm pháp luật TN&TKQ Tiếp nhận và trả kết quả TTHC Thủ tục hành chính UBND Ủy ban nhân dân XHCN Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.2: Thống kê số người tham gia, số thu BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, BHTN, BHYT..........................................................................................55 Bảng 2.3: Số đơn vị tham gia BHXH .......................................................................55 Bảng 2.4 Tổng hợp đối tượng giải quyết hưởng chế độ BHXH giai đoạn 2014-2018 .... 56 Bảng 2.5: KẾT QUẢ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NĂM 2016 .........57 Bảng 2.6: KẾT QUẢ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NĂM 2017 .........58 Bảng 2.7: KẾT QUẢ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH NĂM 2018 .........59 Bảng 2.8. Ý kiến người dân về giải quyết các TTHC tại Bộ phận TN&TKQ TTHC của cơ quan BHXH huyện Hướng Hóa ...................................................62 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Bộ máy tổ chức của BHXH huyện Hướng Hóa ......................................44
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, Đảng ta đã chỉ rõ sự cần thiết phải tiến hành cải cách hành chính, coi đây là một giải pháp quan trọng góp phần đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Chúng ta đã tiến hành cải cách hành chính từng bước thận trọng và đã thu được nhiều kết quả rất đáng khích lệ. Cải cách hành chính ở Việt Nam được triển khai trên nhiều nội dung: cải cách thể chế, cải cách tổ chức bộ máy hành chính, xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, cải cách tài chính công và hiện đại hóa nền hành chính, trong đó cải cách thủ tục hành chính là một khâu quan trọng và được đặt ra ngay từ giai đoạn đầu của tiến trình cải cách. Thủ tục hành chính liên quan không chỉ đến công việc nội bộ của một cơ quan, một cấp chính quyền, mà còn đến các tổ chức và công dân trong mối quan hệ với Nhà nước. Các quyền, nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp hay ở các văn bản pháp luật khác có được thực hiện hay không, thực hiện như thế nào, về cơ bản, đều phải thông qua thủ tục hành chính do các cơ quan, các cấp chính quyền nhà nước quy định và trực tiếp giải quyết. Để cụ thể hóa chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về cải cách thủ tục hành chính, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản và tổ chức thực hiện như: Nghị định số 63/2010/NĐ-CP ngày 08/06/2010 của Chính phủ về kiểm soát thủ tục hành chính; Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020; Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 10/6/2015 của Thủ tướng chính phủ về việc tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước các cấp trong công tác cải cách thủ tục hành chính; Quyết định số 225/QĐ-TTg Phê duyệt kế hoạch cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2016-2020 và nhiều văn bản ban hành về cải cách thủ tục hành chính khác. 1
Cải cách thủ tục hành chính thực hiện tại ngành Bảo hiểm xã hội trong thời gian qua đã mang lại hiệu quả rỏ rệt, từng bước đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, góp phần vào tháo gỡ những khó khăn, tồn đọng của cơ chế cũ, rút ngắn khoảng cách giữa nhà nước với nhân dân, giảm phiền hà, chi phí, thời gian, công sức cho tổ chức, công dân. Song do nhiều nguyên nhân mà vấn đề cải cách thủ tục hành chính ở huyện Hướng Hóa vẫn chưa thực sự như mong muốn: Cơ chế cải cách còn mang tính hình thức, thiếu tính đồng bộ; quy định về thủ tục, hồ sơ tham gia và thụ hưởng các chế độ bảo hiểm xã hội còn chưa thật thuận tiện; một số thủ tục còn rườm rà, mất thời gian trong việc giải quyết thủ tục hành chính; cán bộ thực hiện đôi lúc thiếu sự niềm nở, chưa thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm trong việc phục vụ nhân dân; cơ sở vật chất còn chưa được đầu tư mạnh; ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa trong tổ chức thực hiện bảo hiểm xã còn chậm. Trong tình hình phát triển và hội nhập kinh tế như hiện nay, yêu cầu phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ công chức viên chức phải chuyên nghiệp, có như vậy mới tạo được niềm tin của nhân dân, của doanh nghiệp vào chính sách bảo hiểm xã hội của Đảng và Nhà nước, thu hút sự tham gia bảo hiểm xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo hiểm xã hội làm cơ sở để giải quyết chế độ chính sách cho người tham gia, bảo đảm tăng trưởng quỹ bảo hiểm xã hội và thực hiện công bằng xã hội. Chính vì vậy, nghiên cứu và phân tích thực trạng để đánh giá đúng tình hình thực hiện, tìm ra những hạn chế, vướng mắc để có giải pháp phù hợp nhằm đảm bảo tính hiệu lực và hiệu quả trong quá trình thực hiện cải cách thủ tục hành chính tại cơ quan Bảo hiểm xã hội Hướng Hóa là một vấn đề hết sức cần thiết, góp phần nâng cao chất lượng cải cách thủ tục hành chính, mang đến nhiều sự thuận tiện cho người dân cũng như góp phần vào công cuộc cải cách chung của quốc gia. Là người đã công tác trong ngành bảo hiểm xã hội và thực hiện tiếp nhận, trả kết quả thủ tục hành chính, tác giả chọn đề tài: “Cải cách thủ tục hành chính – từ thực tiễn cơ quan BHXH huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm qua, để tăng cường năng lực quản lý nhà nước trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế, Đảng ta chủ trương cải cách hành chính (CCHC) một cách mạnh mẽ và toàn diện. CCHC nhằm góp phần xây dựng bộ máy hành chính nhà nước (HCNN) chuyên nghiệp, trong sạch, vững mạnh, hiện đại, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. Trên cơ sở đó làm cho bộ máy nhà nước thực hiện tốt hơn nhiệm vụ thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, tổ chức tốt việc điều hành, quản lý đất nước thông suốt, tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế phát triển, giải quyết tốt các vấn đề xã hội, củng cố quốc phòng an ninh, mở rộng quan hệ đối ngoại, chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế. Đây là việc làm không đơn giản, đòi hỏi trong quá trình CCHC phải tính toán kỹ lưỡng, lựa chọn chính xác mục tiêu, tập trung giải quyết đồng bộ các nội dung cải cách tạo sự chuyển biến vững chắc cả về chiều rộng, lẫn chiều sâu. Lý luận về CCHC nói chung và cải cách thủ tục hành chính (TTHC) nói riêng là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý. Những vấn đề này được nêu và thảo luận ở nhiều hội thảo, bài viết, các công trình nghiên cứu và giáo trình về quá trình cải cách hành chính ở Việt Nam: - Tác giả Nguyễn Hữu Khiển trong bài viết: “Luận về thủ tục hành chính hiện nay” đăng trên tạp chí Tổ chức nhà nước bài 4/2010 đã bàn luận về thủ tục hành chính. Trong đó nêu bật khái niệm, bản chất và hình thức của thủ tục hành chính. Tác giả đã chỉ ra các nguyên nhân gây ra những hệ lụy trong đời sống công vụ, sự cần thiết phải cải cách thủ tục hành chính. - Tác giả Nguyễn Hùng Huế, Nguyễn Thị Trà Lê, trong bài viết “Một số kinh nghiệm trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính” trên trang web http://isos.gov.vn/ của Viện Khoa học Tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ đã đề cập 3
đến nội dung cải cách TTHC đạt được một số thành tựu quan trọng, trong giai đoạn 2011-2020 tiếp tục đưa nội dung cải cách TTHC thành một trong sáu nội dung quan trọng của chương trình tổng thể CCHC nhà nước. Bài viết còn chia sẽ một số kinh nghiệm cụ thể được tổng kết trong quá trình triển khai thực hiện cải cách TTHC. - Tác giả Phạm Minh Hùng trong bài viết “ Kết quả thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 – 2020 và phương hướng đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước trong thời gian tới“ đăng trên tạp chí Tổ chức nhà nước Online 23/11/2015. Bài viết đã trình bày kết quả, khó khăn trong việc thực hiện Nghị quyết 30c đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, trình bày phương hướng đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước trong giai đoạn tới. - Tác giả Thanh Hằng trong bài viết “Cải cách thủ tục hành chính – Con đường phát triển“ đăng trên báo Bảo hiểm xã hội, chuyên mục Cải cách hành chính. Bài viết đã đề cập đến tầm quan trọng của công tác cải cách thủ tục hành chính trong tiến trình phát triển của đất nước nói chung và quá trình thực hiện cải cách thủ tục hành chính của ngành bảo hiểm xã hội nói riêng. Quá trình thực hiện đã đạt được những kết quả hết sức to lớn, qua đó bài viết còn đưa ra kế hoạch thực hiện cải cách thủ tục hành chính trong thời gian tới của ngành. - Tác giả Nguyễn Hữu Hải (chủ biên), Giáo trình: “Cơ sở lý luận và thực tiễn về hành chính nhà nước”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, năm 2013. Giáo trình gồm 8 chương, tập trung cung cấp những kiến thức cơ bản của khoa học hành chính nói chung và hành chính nhà nước nói riêng: trình bày sự hình thành và phát triển của hành chính học, đối tượng, nội dung và phương pháp tiếp cận nghiên cứu hành chính học, các khái niệm cơ bản, đặc điểm nguyên tắc tổ chức và hoạt động của hành chính nhà nước, các lý thuyết, mô hình hành chính nhà 4
nước, kiểm soát bên ngoài và kiểm soát nội bộ đối với hành chính nhà nước, giải pháp nâng cao hiệu quả, hiệu lực hành chính nhà nước. - Tác giả Nguyễn Văn Thâm và Võ Kim Sơn trong giáo trình: “Thủ tục hành chính - Lý luận và thực tiễn” , Nxb Chính trị Quốc gia, năm 2002. Tác giả đi sâu nghiên cứu lý luận về cải cách TTHC để vận dụng vào thực tiễn và chỉ ra được những bất cập, tồn tại cần phải khắc phục trong cải cách TTHC ở Việt Nam. - “Đổi mới cung ứng dịch vụ công ở Việt Nam” (Nxb Thống kê, Hà Nội, 2006) của tác giả Đinh Văn Ân, Hoàng Thu Hòa; Cuốn sách đã nêu đầy đủ về khái niệm dịch vụ công, đánh giá được sự cung ứng dịch vụ công (có cả phần về thủ tục hành chính), và các giải pháp đẩy mạnh xã hội hóa cung ứng các dịch vụ công ở Việt Nam. Đặc biệt cuốn sách có nêu các giải pháp đơn giải hóa các TTHC thành lập các đơn vị cung ứng dịch vụ công. Mặc dù được lựa chọn là một trong những nội dung quan trọng của chương trình tổng thể CCHC nhà nước, nhưng cho đến nay, các vấn đề nghiên cứu về cải cách TTHC tại BHXH huyện Hướng Hóa mới chỉ dừng lại ở các báo cáo, tổng kết của địa phương mà chưa có công trình chuyên khảo đi sâu nghiên cứu vấn đề cải cách TTHC tại BHXH huyện Hướng Hóa – nơi bộ phận một cửa trực tiếp giải quyết các vấn đề liên quan đến BHXH, BHYT, BHTN của nhân dân. Do đó việc tìm hiểu và nghiên cứu những khó khăn, hạn chế về cải cách TTHC tại BHXH huyện Hướng Hóa là cần thiết, trên cơ sở đó áp dụng những giải pháp phù hợp với thực tiễn tại BHXH huyện Hướng Hóa nói riêng và ngành BHXH nói chung. Bởi vậy tôi lựa chọn đề tài này nhằm tìm hiểu một cách tương đối toàn diện, hệ thống về cải cách TTHC tại BHXH huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận về cải cách TTHC, trên cơ sở đó phân tích, đánh giá thực trạng cải cách TTHC tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng 5
Hóa, tỉnh Quảng Trị và đề xuất phương hướng và các giải pháp đẩy mạnh cải cách TTHC tại cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị trong những năm tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu trên, luận văn đề ra các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây: - Phân tích làm rõ cơ sở lý luận về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính. - Phân tích, đánh giá thực trạng cải cách TTHC tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. - Đề xuất phương hướng và các giải pháp đẩy mạnh công tác cải cách TTHC tại BHXH huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu việc thực hiện cải cách TTHC tại cơ quan Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. - Về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu cải cách tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2018, các hoạt động giải quyết công việc liên quan đến TTHC thuộc các lĩnh vực tại Bảo hiểm xã hội Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận Luận văn thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. 6
5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu Trên cơ sở tiếp thu và vận dụng kết quả nghiên cứu của một số đề tài đề cập đến cải cách thủ tục hành chính trong giai đoạn hiện nay, tác giả kết hợp với các phương pháp nghiên cứu cơ bản sau đây: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu (nghiên cứu tài liệu thứ cấp) - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Đề tài kế thừa, tổng kết lại những kết quả của các nghiên cứu về CCHC nói chung, cải cách TTHC tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương nói riêng. - Phương pháp so sánh: Thông qua một số dẫn chứng về triển khai công tác cải cách thủ tục hành chính ở các địa phương khác. - Phương pháp lịch sử: Xem xét cải cách hành chính nói chung và cải cách thủ tục hành chính nói riêng trong từng giai đoạn. - Phương pháp thống kê: Từ những kết quả thống kê, đánh giá về thực trạng triển khai công tác cải cách TTHC tại cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. - Phương pháp điều tra xã hội học: Điều tra được sử dụng theo dạng bảng câu hỏi cho đối tượng công dân, tổ chức đến làm việc tại cơ quan và các cán bộ công chức, viên chức làm việc tại Bộ phận “một cửa”. Số phiếu được phát ra 100 phiếu, số phiếu thu về 100 phiếu. Bằng một bản câu hỏi gồm 4 câu hỏi dành cho 74 người dân trên địa bàn huyện và 11 câu hỏi dành cho 26 cán bộ công chức, viên chức làm việc tại bộ phận “một cửa”. Kết quả trả lời cho phép phân tích vấn đề cần nghiên cứu để có sơ sở đánh giá một cách khách quan về công tác cải cách TTHC tại cơ quan BHXH huyện Hướng Hóa, từ đó phát huy những kết quả đạt được, khắc phục điểm yếu, đề ra các giải pháp cải cách TTHC trong thời gian tới. 7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Luận văn phân tích làm rõ cơ sở lý luận về cải cách TTHC, cải cách TTHC ngành Bảo hiểm xã hội, hệ thống hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về cải cách TTHC ngành bảo hiểm. - Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện cải cách TTHC tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, chỉ ra những kết quả đã đạt được, những hạn chế, bất cập trong thực hiện cải cách TTHC tại BHXH Hướng Hóa. Đề xuất những giải pháp có tính khả thi trong cải cách TTHC. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể là tài liệu tham khảo cho chính quyền các huyện khi thực hiện cải cách TTHC ngành Bảo hiểm xã hội và là tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về thủ tục hành chính và cải cách thủ tục hành chính trong ngành Bảo hiểm xã hội. Chương 2. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. Chương 3. Phương hướng và các giải pháp đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính tại Bảo hiểm xã hội huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỦ TỤC HÀNH CHÍNH VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TRONG NGÀNH BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1. Những vấn đề chung về thủ tục hành chính. 1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính. Thủ tục theo nghĩa tiếng việt là cách thức tiến hành công việc theo một trình tự hay một luật lệ đã quen, theo từ điển từ ngữ và hán việt, nhà xuất bản thành phố Hồ Chí Minh. Thủ tục hành chính (TTHC) theo cuốn Đại từ điển tiếng việt của nhà xuất bản Văn hóa thông tin năm 1998 là cách thức tiến hành một công việc với nội dung và trình tự nhất định theo quy định của cơ quan nhà nước. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 Nghị định số 63/2010/NĐ- CP ngày 08/6/2010 của Chính phủ, TTHC được quy định theo hướng giải thích từ ngữ: “TTHC là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến cá nhân, tổ chức”. Có thể nhận thấy qua các khái niệm trên thủ tục hành chính là một quy phạm pháp luật quy định trình tự về thời gian, về không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy Nhà nước, là cách thức giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và giữa các cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức cá nhân công dân. TTHC là một bộ phận chế định của Luật hành chính. Nói cách khác, TTHC là một loại hình quy phạm mang tính công cụ để giúp các cơ quan Nhà nước có điều kiện thực hiện chức năng của mình. Nếu không có các quy định 9
bắt buộc về thủ tục hành chính sẽ không có những căn cứ pháp lý để thực hiện các hoạt động công vụ, giao dịch hành chính gây cản trở một phần hoặc ngưng trệ hoàn toàn hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. TTHC được đặt ra để các cơ quan Nhà nước có thể thực hiện mọi hình thức hoạt động cần thiết của mình trong đó bao gồm cả trình tự thành lập các công sở, bổ nhiệm, bãi nhiệm, điều động công chức, viên chức, trình tự lập quy, áp dụng các quy phạm để đảm bảo các quyền của chủ thể và xử lý vi phạm, trình tự điều hành, tổ chức các hoạt động tác nghiệp hành chính. Thủ tục hành chính là các quy tắc phải tuân thủ theo trong quá trình ra các quyết định hành chính của các cơ quan quản lý nhà nước. TTHC do các cơ quan nhà nước ban hành để thực thi Hiến pháp và pháp luật cũng như thực hiện chức năng quản lý của nền hành chính nhà nước (HCNN) và hoàn thành nhiệm vụ của mình, đồng thời các cơ quan HCNN có trách nhiệm thực thi các thủ tục đó để đảm bảo tính công bằng, nghiêm minh trong xã hội khi thực thi pháp luật. Như vậy, TTHC vừa là công cụ thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước của cơ quan hành chính nhà nước vừa là điều kiện để công dân, các tổ chức thực hiện quyền và nghĩa vụ đối với nhà nước. 1.1.2. Đặc điểm, vai trò của thủ tục hành chính. 1.1.2.1. Đặc điểm của thủ tục hành chính. TTHC có các đặc điểm sau: Một là, TTHC do pháp luật quy định. Điều này cho thấy thủ tục hành chính là một loại việc phải được hình thành bởi các quy phạm pháp luật. TTHC được nhà nước xác lập nhằm mục đích thực hiện các quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia quan hệ pháp luật hành chính. Nếu một hoạt động mà luật pháp không quy định cần những TTHC nhất định thì các nhà quản lý nhà nước không được tự đặt ra thủ tục. TTHC là một nhân tố bảo đảm cho sự hoạt 10
động chặt chẽ, thuận lợi và đúng chức năng quản lý của cơ quan nhà nước, vì nó là những hành vi chuẩn mực cho mọi công dân, cán bộ, công chức nhà nước tuân theo và thực hiện nghĩa vụ của mình đối với nhà nước. TTHC còn là thủ tục giải quyết các công việc liên quan đến quyền, nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức nếu không được luật pháp quy định đầy đủ và chặt chẽ thì khó trong việc ngăn ngừa khả năng xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Hai là, thủ tục hành chính rất đa dạng, phong phú. TTHC là tổng thể các hoạt động diễn ra theo trình tự, được thực hiện bởi cơ quan nhà nước, công chức nhà nước nhằm giải quyết các công việc của nhà nước và các công việc liên quan đến quyền, nhiệm vụ pháp lý của công dân. Nói cách khác sự đa dạng và phong phú của thủ tục hành chính được quy định bởi hoạt động quản lý nhà nước diễn ra ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội. Mặt khác, bộ máy hành chính bao gồm rất nhiều các cơ quan từ trung ương đến địa phương, mỗi cơ quan trong đó thực hiện thẩm quyền của mình đều phải tuân theo những thủ tục nhất định. Trong điều kiện hiện nay, TTHC ở nước ta phong phú, đa dạng và phức tạp bởi nền hành chính nhà nước hiện nay đang chuyển từ hành chính cai quản (hành chính đơn thuần) sang hành chính phục vụ, từ quản lý tập trung sang quản lý theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đồng thời xu hướng hợp tác quốc tế làm cho các TTHC phải tính đến yếu tố nước ngoài. Ba là, TTHC diễn ra theo trật tự các bước nhất định, là trình tự thực hiện thẩm quyền trong quản lý hành chính nhà nước. Các TTHC được ban hành trong các văn bản luật và dưới luật do đó có tính pháp quy rất cao. Thủ tục hành chính được hiểu là các thủ tục một chiều, người dân có quyền và nghĩa vụ phải tuân thủ, chỉ khi đáp ứng đầy đủ những yêu cầu, văn bản, giấy tờ cần thiết theo các quy định của pháp luật thì người dân, tổ chức mới có quyền yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền thực hiện, giải quyết thủ tục của mình. 11
Bốn là, thủ tục hành chính được tiến hành bởi nhiều cơ quan có thẩm quyền khác nhau. TTHC được sử dụng trong tất cả cách lĩnh vực của đời sống xã hội, mỗi lĩnh vực lại được quản lý bởi các cơ quan chuyên ngành khác nhau do đó mỗi cơ quan, đơn vị có thẩm quyền sẽ được thực hiện các thủ tục hành chính trong thẩm quyền quản lý, giải quyết của mình. Trong lĩnh vực tư pháp, việc tiến hành tố tụng được thực hiện theo các thủ tục được quy định chỉ do một số cơ quan nhất định như tòa án, viện kiểm sát, cơ quan điều tra thực hiện. Trong việc thực hiện thủ tục hành chính khác lại do rất nhiều cơ quan nhà nước khác nhau tiến hành: các cơ quan hành pháp, tư pháp, lập pháp; trong quan hệ nội bộ giữa các cơ quan và đối tượng ngoài cơ quan với tư cách quản lý nhà nước. Năm là, các văn bản về TTHC tản mạn, không tập trung. Đây là thực trạng đang gây khó khăn trong công tác cải cách thủ tục hành chính hiện nay, các TTHC được ban hành không thống nhất, đôi khi có sự mâu thuẫn hoặc hướng dẫn thực hiện một cách chồng chéo nhau. Các văn bản chứa đựng các TTHC được quy định trong rất nhiều văn bản pháp luật khác nhau. Chẳng hạn ở lĩnh vực xử lý vi phạm hành chính có rất nhiều văn bản cụ thể hóa pháp lệnh được ban hành về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực quản lý nhà nước khác nhau hoặc có những TTHC được quy định trong các văn bản không phải luật hành chính. Tóm lại, về việc nghiên cứu các đặc điểm của TTHC giúp chúng ta phân biệt được TTHC với thủ tục của các cơ quan lập pháp và tư pháp (thủ tục lập pháp và thủ tục tư pháp), đồng thời cũng là căn cứ lớn để thực hiện đơn giản hóa thủ tục trong giai đoạn hiện nay. 12