Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là phân tích thực trạng chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, từ đó đánh giá những kết quả đạt được, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân; đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VĂN NGỌC CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN M’DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK – NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VĂN NGỌC CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN M’DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN HỒNG TRƯỜNG ĐẮK LẮK – NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Học viên Nguyễn Văn Ngọc
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập, nghiên cứu, hoàn thành luận văn Thạc sỹ chuyên nghành Quản lý công, bản thân tôi luôn nhận được sự quan tâm, hướng dẫn nhiệt tình của quý thầy cô giáo cũng như sự động viên ủng hộ từ phía gia đình, bạn bè và đồng nghiệp cơ quan. Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn TS Nguyễn Hồng Trường đã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tận tình để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn đến Ban giám đốc cùng toàn thể quý thầy cô trong Học viện hành chính Quốc gia; Các đồng chí lãnh đạo Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, Bệnh viện đa khoa vùng Tây Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi tham gia và hoàn thành khoá đào tạo này. Học viên Nguyễn Văn Ngọc
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài........................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 5 5. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5 6. Đóng góp mới của đề tài ...................................................................................... 6 7. Kết cấu luận văn .................................................................................................. 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ...... 7 1.1. Một số khái niệm cơ bản .................................................................................. 7 1.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng nguồn nhân lực y tế .................................... 11 1.3. Nội dung các hoạt động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế ................ 15 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực y tế .......................... 21 1.5. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế của một số cơ sở y tế và bài học cho Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ..................................................... 24 Tiểu kết Chương 1 ..................................................................................................... 28 Chương 2 THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG VÀ HOẠT ĐỘNG NÂNG CAO ....... 29 CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ ................ 29 HUYỆN M’DRẮK, TỈNH ĐẮK LẮK ..................................................................... 29 2.1. Khái quát về Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk .......................... 29 2.2. Chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk ......................................................................................................................... 32 2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực y tế của Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ................................................................................................ 43 2.4. Hoạt động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019 - 2022 .............................................................................. 48
2.5. Đánh giá thực trạng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ................................................................................................ 61 Tiểu kết chương 2...................................................................................................... 65 Chương 3 ĐỊNH HƯỚNG, MỤC TIÊU, GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ TẠI TRUNG TÂM Y TẾ HUYỆN M’DRẮK.................................................................................................... 66 3.1. Định hướng, mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ................................................................................................ 66 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ....................................................................................................... 68 3.3. Kiến nghị ........................................................................................................ 80 Tiểu kết Chương 3 ..................................................................................................... 83 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 86 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NNL Nguồn nhân lực TYT Trạm y tế UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả hoạt động của Trung tâm Y tế giai đoạn 2019-2022................... 31 Bảng 2.2: Cơ cấu nguồn nhân lực y tế theo độ tuổi, giới tính và thành phần dân tộc tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 .......................................... 34 Bảng 2.3: Cơ cấu nguồn nhân lực y tế theo phân loại sức khỏe Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 ......................................................................... 36 Bảng 2.4: Cơ cấu nguồn nhân lực y tế theo trình độ học vấn tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 ......................................................................... 37 Bảng 2.5: Cơ cấu nguồn nhân lực y tế theo trình độ chuyên môn y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 ................................................................. 37 Bảng 2.6: Cơ cấu nguồn nhân lực y tế theo trình độ tin học, ngoại ngữ và tiếng Ê đê cơ bản tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 .......................... 39 Bảng 2.7: Cơ cấu nguồn nhân lực y tế theo thâm niên công tác tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 ......................................................................... 40 Bảng 2.8: Mức độ hài lòng của người bệnh về năng lực chuyên môn của nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ......................................................................... 42 Bảng 2.9: Mức độ hài lòng của người bệnh về tinh thần, thái độ ứng xử, giao tiếp của nhân viên y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk .............................................. 43 Bảng 2.10: Quy hoạch chức danh cán bộ quản lý tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2016-2020 và 2021-2025 .......................................................................... 48 Bảng 2.11: Đánh giá của nhân viên y tế về công tác quy hoạch nguồn nhân lực tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk.................................................................................. 49 Bảng 2.12: Kết quả nguồn nhân lực y tế được tuyển dụng cho Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 .................................................................................... 50 Bảng 2.13: Đánh giá của nhân viên y tế về công tác tuyển dụng, thu hút nguồn nhân lực tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ...................................................................... 51 Bảng 2.14: Tình hình đào tạo lý luận chính trị và quản lý nhà nước cho nguồn nhân lực y tế Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 .................................. 54
Bảng 2.15: Đánh giá của nhân viên y tế về công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ................................................................ 54 Bảng 2.16: Đánh giá của nhân viên y tế về thù lao và đãi ngộ nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk.................................................................................. 57 Bảng 2.17: Kết quả đánh giá chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 ......................................................................... 60 Bảng 2.18: Đánh giá của nhân viên y tế về bố trí, sử dụng và đánh giá nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ................................................................ 61
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Hình 2.1: Cơ cấu tổ chức Trung tâm Y tế huyện M’Drắk ........................................ 31 Hình 2.2: Biến động nguồn nhân lực y tế của Trung tâm Y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 ......................................................................................................... 33 Hình 2.3: Công tác bố trí, sử dụng cán bộ y tế tại Trung tâm y tế huyện M’Drắk giai đoạn 2019-2022 ......................................................................................................... 59
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài “ Trong quá trình hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng như hiện nay, nguồn nhân lực là nhân tố đặc biệt, có vai trò quan trọng quyết định đối với sự tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế. Từ những kinh nghiệm và thực tiễn cho thấy, sự tồn tại và phát triển của mỗi quốc gia hay mỗi tổ chức, đơn vị đều phụ thuộc chặt chẽ vào chính sách phát triển nguồn nhân lực của quốc gia hay tổ chức, đơn vị đó. Đặc biệt là đối với nguồn nhân lực y tế, khi mà yếu tố chất lượng của đội ngũ nhân lực y tế có ảnh hưởng và tác động liên quan trực tiếp đến sức khoẻ, tính mạng của người bệnh thì vấn đề đặt ra là phải thường xuyên nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng lại yêu cầu khám bệnh, chữa bệnh của nhân dân. Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới đã xác định “Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con ” người và của toàn xã hội. Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân là hoạt động nhân đạo, trực tiếp bảo đảm nguồn nhân lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là một trong những chính sách ưu tiên hàng đầu của Đảng và Nhà nước” [3]. Với trách nhiệm nặng nề và to lớn trong chăm sóc sức khỏe của người dân nhưng hiện nay, thách thức đặt ra với nguồn nhân lực y tế không hề nhỏ. Năm 2021 và 2022, một tỷ lệ lớn bác sĩ ở các cơ sở y tế công lập thôi việc, bỏ việc, sau đó vào làm việc tại các bệnh viện/phòng khám tư nhân do chế độ đãi ngộ cho nhân viên y tế công lập thấp trong khi áp lực công việc lớn. Đặc biệt, tình trạng hành hung nhân viên y tế của người nhà bệnh nhân xảy ra tại môt số địa phương cũng đang tạo những áp lực, khó khăn nhất định cho nhân lực y tế trong việc lựa chọn gắn bó với nghề. Trung tâm Y tế huyện M’Drắk là đơn vị sự nghiệp y tế công lập thuộc huyện nghèo, vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn của tỉnh Đắk Lắk, có chức năng cung cấp dịch vụ chuyên môn kỹ thuật về y tế dự phòng, khám bệnh, chữa bệnh, phục hồi chức năng, an toàn thực phẩm, dân số và các dịch vụ khác theo
2 quy định của pháp luật. Tuy nhiên, thời gian qua công tác khám chữa bệnh tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk chưa đáp ứng yêu cầu của người dân, số lượng người dân đến khám và điều trị còn thấp, tỷ lệ chuyển tuyến trên tương đối cao. Bên cạnh đó, chất lượng nguồn nhân lực y tế chưa đáp ứng nhu cầu chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân, cơ sở hạ tầng, trang thiết bị y tế thiếu đồng bộ, đặc biệt là trình độ đội ngũ nhân viên y tế, thái độ phục vụ người bệnh chưa cao. Để nâng cao chất lượng khám chữa bệnh của Trung tâm Y tế huyện M’Drắk thì yếu tố nguồn nhân lực y tế là yếu tố then chốt, quyết định. Trước thực trạng đó, qua quá trình công tác của bản thân, bằng những kiến thức đã được học tôi đã quyết định lựa chọn đề tài “Chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài “ Trong những năm qua, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tổ chức. Chất lượng nguồn nhân lực có vai trò đặc biệt quan trọng đối với bất kỳ cơ quan, đơn vị, tổ chức nào. Việc nghiên cứu và vận dụng lý thuyết nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vào thực tiễn được nhiều tác giả quan tâm. Một số công trình tiêu biểu như sau: ” Phạm Văn Sơn (2015) với bài “7 giải pháp nâng cao chất lượng nhân lực Việt Nam”, trên Báo Giáo dục thời đại. Tác giả đã đưa ra các nhóm giải pháp để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gồm: “Nâng cao trình độ học học vấn và kĩ năng lao động, khuyến khích lao động tự học, gắn chiến lược phát triển nhân lực với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, trọng nhân tài và xây dựng xã hội học tập, cải thiện thông tin về thị trường lao động, mở rộng hợp tác quốc tế” [20]. Trần Thanh Thủy (2015), đề tài: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại bệnh viện đa khoa huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình”. Luận văn hệ thống hóa vấn “ đề lý luận về nguồn nhân lực và chất lượng nguồn nhân lực, xác định các tiêu chí đánh giá chất lượng nguồn nhân lực làm thước đo để đánh giá chất lượng bệnh viện.
3 Từ các tiêu chí này, giúp cho lãnh đạo bệnh viện đánh giá chính xác về chất lượng nguồn nhân lực y tế, đưa ra các quyết định quản trị nguồn nhân lực hiệu quả [22]. ” Đào Thị Tâm (2015), đề tài: “Nâng chất lượng đội ngũ y, bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa huyện Chương Mỹ” hệ thống hóa lý thuyết về nâng cao chất lượng đội “ ngũ cán bộ trong tổ chức; phân tích, đánh giá thực trạng công tác nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa huyện Chương Mỹ, từ đó chỉ ra những mặt đã đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sĩ của đơn vị; đề xuất định hướng và một số giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ y, bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa huyện Chương Mỹ [21]. ” Nguyễn Thị Bích Ngọc (2018), đề tài: “Chất lượng nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc” đã hệ thống khung lý thuyết về chất lượng nguồn nhân “ lực, chất lượng nguồn nhân lực y tế; đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc; đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc [16]. ” Nguyễn Huyền Trang (2018), đề tài: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ” đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và “ thực tiễn cơ bản về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; đánh giá thực trạng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ; đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ [23]. ” Thanh Quý (2019), bài viết: “Phát triển nguồn nhân lực ngành y tế: Thực trạng và giải pháp” nêu vai trò nguồn nhân lực y tế; phân tích một số kết quả phát “ triển nguồn nhân lực y tế như đa dạng hóa các hình thức đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực y tế và số lượng, chất lượng nhân lực y tế tăng qua các năm. Tuy nhiên, việc phân bổ nguồn nhân lực mất cân đối, bất hợp lý theo vùng, miền, lĩnh vực; quản lý, sử dụng nhân lực y tế còn nhiều bất cập, hạn chế; chất lượng nguồn nhân lực tuyến y tế cơ sở còn thấp. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất một số giải pháp phát triển nguồn nhân lực y tế như (1) xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp
4 quy về đảm bảo chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế; (2) rà soát và chuẩn hóa các chương trình đào tạo bác sĩ đa khoa, y tế công cộng, điều dưỡng…; (3) coi trọng việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho nguồn nhân lực y tế [19]. ” Nguyễn Thanh Minh (2021), bài viết: “Nâng cao chất lượng nhân lực tại Trung tâm Y tế huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên” đã đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng cán bộ y, bác sĩ cho Trung tâm y tế huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên nhằm chăm sóc ngày một tốt hơn sức khỏe của nhân dân với nhiều loại hình dịch vụ và sự chuyên nghiệp trong công tác khám, chữa bệnh. Bài viết sử dụng các phương “ pháp nghiên cứu như thống kê mô tả, phân tổ thống kê, so sánh để phân tích, đánh giá thực trạng chất lượng nhân lực tại Trung tâm; chỉ ra những mặt hạn chế tồn tại và nguyên nhân. Từ đó, tác giả đề xuất 4 giải pháp nâng cao chất lượng nhân lực tại Trung tâm y tế huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới [14]. ” Phạm Tiến Định (2021), đề tài: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại bệnh viện đa khoa Hưng Nhân”. Luận văn hệ thống hóa vấn đề lý luận về nguồn “ nhân lực và chất lượng nguồn nhân lực, phân tích làm rõ thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại bệnh viện từ đó đánh giá những kết quả đạt được, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân. Qua đó, đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại bệnh viện đa khoa Hưng Nhân [10]. Những công trình trên đây đã góp hệ thống hóa những lý luận cơ bản về nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực y tế nói riêng. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới chỉ ra các tiêu chí chung của chất lượng nguồn nhân lực. Trong khi đối với mỗi đơn vị, mỗi tổ chức cần phải xây dựng các tiêu chí riêng căn cứ vào đặc điểm tình hình và điều kiện của riêng đơn vị, tổ chức mình. Do đó, đề tài nghiên cứu về vấn đề nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk là thực sự ý nghĩa và cần thiết. ” 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của luận văn là đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất “ lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk.
5 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về chất lượng nguồn nhân lực y tế. - Phân tích thực trạng chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, từ đó đánh giá những kết quả đạt được, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk. ” 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Tập trung vào chất lượng nguồn nhân lực y tế và hoạt động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về mặt không gian: Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk. - Về mặt thời gian: Thời gian và số liệu từ năm 2019 đến năm 2022; dự báo và đề xuất các giải pháp đến năm 2025. - Về nội dung: Chất lượng nguồn nhân lực y tế theo 04 nội dung chính là thể lực, tâm lực, trí lực và sự hài lòng của người bệnh. 5. Phương pháp nghiên cứu Trong đề tài học viên sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học sau: - Phương pháp biện chứng duy vật và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác- Lênin. - Phương pháp thu thập thông tin, các số liệu thống kê trong Trung tâm Y tế huyện M’Drắk: Số liệu có liên quan đến chất lượng nguồn nhân lực y tế và các hoạt “ động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế qua các năm. - Phương pháp thống kê, phân tích: Phân tích, đánh giá những mặt đạt được, hạn chế trong việc nâng cao chất lượng trong Trung tâm Y tế huyện M’Drắk thông qua thu thập số liệu về các chỉ tiêu chất lượng nguồn nhân lực y tế.
6 - Phương pháp so sánh đánh giá: So sánh các chỉ số liên quan qua các năm để thấy rõ sự thay đổi, tính hiệu quả của các hoạt động, chính sách của nghành, của địa phương và đơn vị trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế. - Phương pháp điều tra xã hội học bằng (Phiếu khảo sát): Điều tra bằng phiếu khảo sát, kết quả những thông tin thu được sẽ là các thông tin hữu ích bổ sung cho các thông tin định tính qua quá trình điều tra, vì vậy cụ thể của điều tra xã hội học như sau: Tổng số phiếu điều tra phát ra: 150 phiếu. Trong đó: 50 phiếu khảo sát dành cho người bệnh và người nhà người bệnh đến khám và điều trị (phụ lục 01); 100 phiếu khảo sát dành cho viên chức, người lao động (phụ lục 02). ” 6. Đóng góp mới của đề tài “ - Về mặt lý luận: Đề tài góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về chất lượng nguồn nhân lực y tế trong tổ chức, đơn vị. - Về mặt thực tiễn: Đề tài đã phân tích làm rõ được thực trạng chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế có tính khả thi cao. Một số kết luận trong đề tài này có thể áp dụng để phân tích làm rõ thực trạng chất lượng nguồn nhân lực y tế tại các Trung tâm Y tế huyện có cùng đặc điểm, tính chất tương đồng. 7. Kết cấu luận văn Ngoài các phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung của luận văn được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về chất lượng nguồn nhân lực y tế. Chương 2: Thực trạng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk. Chương 3: Định hướng, mục tiêu, giải pháp và kiến nghị nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế tại Trung tâm Y tế huyện M’Drắk, tỉnh Đắk Lắk.
7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC Y TẾ 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Nguồn nhân lực y tế 1.1.1.1. Nguồn nhân lực Hiện nay, có nhiều quan điểm khác nhau về nguồn nhân lực. Theo Liên Hợp quốc, “Nguồn nhân lực là tất cả những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, năng lực và tính sáng tạo của con người có quan hệ tới sự phát triển của mỗi cá nhân và của đất nước” [12, tr.32]. Theo Tổ chức Lao động quốc tế (ILO), nguồn nhân lực của một quốc gia là “ toàn bộ những người trong độ tuổi có khả năng tham gia lao động. Như vậy, nguồn nhân lực là nguồn cung cấp sức lao động cho sản xuất xã hội, cung cấp nguồn lực con người cho sự phát triển [12]. ” Theo Nguyễn Ngọc Quân và Nguyễn Vân Điềm (2010), khái niệm này được hiểu như sau: “Nguồn nhân lực của một tổ chức bao gồm tất cả những người lao động làm việc trong tổ chức đó, còn nhân lực được hiểu là nguồn lực của mỗi con người mà nguồn lực này gồm có thể lực và trí lực” [18, tr.43]. Qua phân tích, có thể hiểu nguồn nhân lực trong tổ chức là nguồn lực con “ người để thực hiện nhiệm vụ của tổ chức đó, bao gồm thể lực, trí lực, tâm lực và phẩm chất của người làm việc tương ứng với nhiệm vụ đó. Do đó, nguồn nhân lực được nhìn nhận không chỉ thể hiện ở mặt số lượng đơn thuần mà còn ở sự biến đổi, cải thiện liên tục về cơ cấu và chất lượng. ” 1.1.1.2. Nguồn nhân lực y tế Theo Tổ chức Y tế thế giới WHO (2016): “Nguồn nhân lực y tế bao gồm tất cả những người tham gia vào các hành động có mục đích chính là nâng cao sức khỏe” [23, tr.6]. Tại Việt Nam, các nhóm đối tượng “nhân lực y tế” bao gồm các cán bộ, nhân viên y tế thuộc biên chế và hợp đồng đang làm trong hệ thống y tế, các “
8 cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học y dược và tất cả những người khác đang tham gia vào các hoạt động quản lý và cung ứng dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Nguồn nhân lực y tế giải quyết các vấn đề như lập kế hoạch, phát triển, thực hiện, quản lý, lưu giữ thông tin và nghiên cứu của ngành y tế. Các quyết định lựa chọn của nhân viên y tế về sử dụng nguồn lực (như chỉ định xét nghiệm, kê đơn thuốc, hoặc quy định về danh mục trang thiết bị ở các tuyến...) sẽ ảnh hưởng lớn đến tính hiệu quả của toàn bộ hệ thống y tế [21]. Các vị trí công việc tại các cơ sở y tế, đặc biệt là tại trung tâm y tế cấp huyện gồm bác sĩ, y sĩ, dược sĩ, kỹ thuật viên y tế, hộ sinh, điều dưỡng. Đối với các nhân viên thực hiện nhiệm vụ tại các phòng chức năng của cơ sở y tế này gồm viên chức quản lý, viên chức hành chính, viên chức chuyên môn trực tiếp khám, chữa bệnh,… ” “ Nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực y tế luôn có vai trò quan trọng, quyết định đến việc thành công hay thất bại trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Bởi một trong những yếu tố quyết định đến vai trò của Nhà nước đối với quản lý phát triển y tế là đội ngũ nhân lực. Nguồn nhân lực y tế có đủ năng lực, chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức… có vai trò quan trọng dẫn đến thành công hay thất bại trong việc nhà nước thực hiện vai trò chủ đạo của mình đối với công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng [19]. Từ các phân tích trên, có thể kết luận nguồn nhân lực y tế là tất cả những người có thể lực, trí lực, phẩm chất đạo đức phù hợp với đặc điểm lĩnh vực y tế tham gia vào các hành động có mục đích chính là nâng cao sức khỏe cho người dân.” 1.1.2. Chất lượng nguồn nhân lực y tế 1.1.2.1. Chất lượng nguồn nhân lực Mỗi lĩnh vực khác nhau, với mục đích khác nhau sẽ có nhiều quan điểm về chất lượng khác nhau. Tuy nhiên, có một định nghĩa về chất lượng được thừa nhận ở phạm vi quốc tế, đó là định nghĩa của Tổ chức Tiêu chuẩn hoá Quốc tế. Theo Nguyễn Đức Lợi (2008), “chất lượng nguồn nhân lực là trạng thái nhất định của nguồn nhân lực trong tổ chức, thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố cấu
9 thành nên bản chất bên trong của nguồn nhân lực. Chất lượng của nguồn nhân lực được biểu hiện thông qua một số yếu tố chủ yếu như trạng thái sức khỏe, trình độ văn hóa, trình độ chuyên môn kỹ thuật (kỹ năng) của nguồn nhân lực” [13, tr.16]. Theo Nguyễn Tiệp (2007), “chất lượng nguồn nhân lực là trạng thái nhất định của nguồn nhân lực, là tố chất, bản chất bên trong của nguồn nhân lực, nó luôn có sự vận động và phản ánh trình độ phát triển kinh tế - xã hội cũng như mức sống, dân trí của dân cư” [24, tr.37]. Theo quan điểm của Mai Quốc Chánh, Trần Xuân Cầu (2012), chất lượng nguồn nhân lực được hiểu: “Chất lượng nguồn nhân lực là trạng thái nhất định của nguồn nhân lực thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành bên trong của nguồn nhân lực” [8, tr.9]. Trong điều kiện kinh tế thị trường cạnh tranh cao và hội nhập “ sâu rộng thì chất lượng nguồn nhân lực được coi là chỉ tiêu quan trọng phản ánh trình độ phát triển kinh tế và đời sống của con người trong một xã hội nhất định. Do đó, chất lượng nguồn nhân lực là một khái niệm tổng hợp, bao gồm những nét đặc trưng về trạng thái thể lực, trí lực, đạo đức và phẩm chất. Nó thể hiện trạng thái nhất định của nguồn nhân lực với tư cách vừa là một khách thể vật chất đặc biệt, vừa là chủ thể của mọi hoạt động kinh tế và các quan hệ xã hội. ” 1.1.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực y tế Chất lượng nguồn nhân lực y tế là yếu tố tổng hợp của nhiều yếu tố cấu “ thành như trí lực, trình độ, sự hiểu biết, đạo đức, kỹ năng, thể lực, thẩm mỹ,... của người lao động. Các bộ phận này gắn kết chặt chẽ và có sự tác động qua lại lẫn nhau. Trong các yếu tố trên thì trí lực là yếu tố quan trọng trong việc xem xét đánh giá chất lượng nguồn nhân lực y tế, thể lực là yếu tố cần thiết để con người tiếp thu kiến thức. Trí lực được đánh giá dựa trên trình độ chuyên môn (trung cấp, cao đẳng, đại học, sau đại học...), kỹ năng mềm (kỹ năng giao tiếp, thích nghi, làm việc ” nhóm,..) và năng lực ngoại ngữ, tin học [19]. Thể lực được đánh giá dựa vào thể trạng và sức khỏe hiện tại, khả năng làm việc và duy trì các sinh hoạt hàng ngày, tình trạng bệnh tật nếu có, và khả năng diễn biến cùng các yếu tố nguy cơ của bệnh.
10 Như vậy, chất lượng nguồn nhân lực y tế được hiểu là toàn bộ năng lực của “ lực lượng lao động công tác trong ngành y tế biểu hiện thông qua bốn mặt là thể lực, trí lực, tâm lực và phẩm chất. Tất cả các mặt này có quan hệ chặt chẽ với nhau cấu thành nên chất lượng nguồn nhân lực y tế. Trong đó, cả 4 yếu tố thể lực, trí lực, tâm lực và phẩm chất đều là yếu tố quan trọng trong việc xem xét đánh giá chất lượng nguồn nhân lực y tế. ” 1.1.3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế “ Hiện nay, trên thế giới đang tồn tại khá nhiều định nghĩa về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. UNESCO cho rằng: nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là làm cho toàn bộ sự lành nghề của dân cư luôn luôn phù hợp trong mối quan hệ với sự phát triển của đất nước. Theo ILO, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực có phạm vi rộng hơn, không chỉ là sự chiếm lĩnh trình độ lành nghề hoặc vấn đề đào tạo nói chung, mà còn là sự phát triển năng lực và sử dụng năng lực đó vào việc làm có hiệu quả, cũng như thỏa mãn nghề nghiệp và cuộc sống cá nhân [14]. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là tạo ra tiềm năng của con người thông qua đào tạo, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng và đào tạo lại, chăm sóc sức khỏe về thể lực và tinh thần, khai thác tối đa tiềm năng đó trong các hoạt động lao động thông qua việc tuyển dụng, sử dụng, tạo điều kiện về môi trường làm việc, môi trường văn hóa - xã hội kích thích động cơ, thái độ làm việc của người lao động, để họ mang hết sức mình hoàn thành các chức trách, nhiệm vụ được giao [15]. ” “ Mặc dù có sự diễn đạt khác nhau, song có một điểm chung nhất của tất cả các định nghĩa là đều coi nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là quá trình nâng cao năng lực của con người về mọi mặt để tham gia một cách có hiệu quả vào quá trình phát triển. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tổ chức là quá trình biến đổi về thể lực, trí lực, tâm lực của con người nhằm đáp ứng những đòi hòi ngày càng cao các nhiệm vụ và mục tiêu của tổ chức. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chính là sự tăng cường sức mạnh cùng với kỹ năng hoạt động sáng tạo về năng lực thể chất và năng lực tinh thần của lực