Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch

Chia sẻ: Nhumbien999 Nhumbien999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:95

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn nhằm tìm hiểu, đánh giá thực trạng kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thủ tục hành chính tại Cục trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN NGỌC KHANH KIỂM SOÁT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI CỤC VĂN HÓA CƠ SỞ, BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN NGỌC KHANH KIỂM SOÁT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI CỤC VĂN HÓA CƠ SỞ, BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS,TS. LƢU KIẾM THANH HÀ NỘI, 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn đều trung thực, chính xác, nội dung trích dẫn đầy đủ, Các kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn chƣa hề đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Khanh
LỜI CÁM ƠN Tôi xin chân thành cám ơn các thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy và trang bị cho tôi những vốn kiến thức những kỹ năng sống vô cùng quý báu. Tôi cũng xin cám ơn Ban Giám đốc, các thầy giáo, cô giáo, đội ngũ cán bộ công chức, viên chức của Học viện hành chính Quốc gia đã quan tâm, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại trƣờng. Đặc biệt tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới PGS,TS. Lƣu Kiếm Thanh ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã hết lòng tạo điều kiện dành thời gian chỉ bảo, hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cám ơn. Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Khanh
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1. CCHC : Cải cách hành chính 2. CCTTHC : Cải cách thủ tục hành chính 3. HTQLCL : Hệ thống quản lý chất lƣợng 4. QPPL : Quy phạm pháp luật 5. TTHC : Thủ tục Hành chính 6. UBND : Ủy ban nhân dân 7. VBQPPL : Văn bản quy phạm pháp luật 8. VHCS : Văn hóa cơ sở 9. VHTTDL : Văn hóa, Thể thao và Du lịch
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................................1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH .........8 1.1. Khái niệm thủ tục hành chính ........................................................................ 8 1.2. Phân loại thủ tục hành chính .......................................................................... 9 1.3. Nguyên tắc xây dựng và đặc điểm của thủ tục hành chính .......................... 11 1.3.1. Nguyên tắc xây dựng thủ tục hành chính .................................................. 11 1.3.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính .............................................................. 12 1.4. Vai trò của thủ tục hành chính trong bộ máy hành chính nhà nƣớc .............. 13 1.5. Kiểm soát thủ tục hành chính ....................................................................... 21 1.5.1. Khái quát về kiểm soát thủ tục hành chính ............................................... 21 1.5.2.Ý nghĩa của kiểm soát thủ tục hành chính ................................................. 22 1.6. Kinh nghiệm của một số đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm soát TTHC................................................................................................................... 25 1.6.1.Tại Văn phòng Chính phủ .......................................................................... 25 1.6.2. Tại một số bộ, ngành, địa phƣơng ............................................................. 28 1.6.3. Một vài đánh giá về kinh nghiệm thực hiện nhiệm vụ kiểm soát TTHC tại bộ, ngành, và địa phƣơng .................................................................................... 30 Tiểu kết chƣơng 1 ........................................................................................................ 33 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI CỤC VĂN HÓA CƠ SỞ, BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH ....... 34 2.1. Giới thiệu chung về Cục Văn hóa cơ sở ...................................................... 34 2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Cục Văn hóa cơ sở........................ 34 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Cục Văn hóa cơ sở .................................................... 35 2.2. Tổng quan về thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở ............................ 35 2.2.1. Quy chế tổ chức và hoạt động của Cục Văn hóa cơ sở............................. 35 2.2.2. Tổng quan về thủ tục hành chính trong lĩnh vực văn hóa cơ sở ............... 37
2.3. Thực trạng công tác kiểm soát thủ tục hành chính của Văn phòng Cục Văn hóa cơ sở.............................................................................................................. 39 2.3.1. Kiểm soát thủ tục hành chính đối với công tác hành chính nội vụ ........... 39 2.3.2. Kiểm soát thủ tục hành chính đối với công tác văn hóa cơ sở .................. 52 Tiểu kết Chƣơng 2 ....................................................................................................... 70 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO KIỂM SOÁT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI CỤC VĂN HÓA CƠ SỞ, BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH ......... 71 3.1. Quan điểm cơ bản của Đảng, Nhà nƣớc về đẩy mạnh công tác kiểm soát thủ tục hành chính ............................................................................................................ 71 3.2. Mục tiêu, định hƣớng đẩy mạnh kiểm soát thủ tục hành chính của Cục Văn hóa cơ sở.............................................................................................................. 72 3.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả, chất lƣợng kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở trong điều kiện hiện nay ....................................... 74 3.3.1.Về kiện toàn tổ chức bộ máy...................................................................... 74 3.3.2. Xây dựng và nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức ................. 75 3.3.3. Tăng cƣờng về cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin ................. 76 3.3.4. Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện................................... 76 3.3.5. Tuyên truyền, phổ biến về nội dung thủ tục hành chính ........................... 77 3.3.6. Quy trình hóa các thủ tục hành chính theo TCVN ISO 9001:2015 .......... 78 3.3.7. Cải cách tài chính công ............................................................................. 79 Tiểu kết Chƣơng 3 ....................................................................................................... 80 KẾT LUẬN ................................................................................................................. 81 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................... 83 PHẦN PHỤ LỤC ........................................................................................................ 86
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, HÌNH ẢNH Sơ đồ 1.1. Cơ cấu tổ chức của Cục Kiểm soát thủ tục hành chính ..................... 26 Bảng 2.1. Số liệu thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở .............................. 50 Bảng 2.2. Tổng hợp kết quả rà soát một số thủ tục hành chính thuộc phạm vi quản lý nhà nƣớc của Cục Văn hóa cơ sở năm 2017 .......................................... 60 Hình 2.1 Phần mềm quản lý hệ thống văn bản ................................................... 57 Hình 2.2. Xử lý văn bản trong phần mềm quản lý hệ thống văn bản ................. 58
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn CCHC vừa là tiền đề vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Đây đƣợc coi là nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá tất yếu trong quá trình hội nhập và phát triển nhằm hƣớng đến một nền hành chính minh bạch, vững mạnh, hiệu lực và hiệu quả trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 của Ban chấp hành trung ƣơng Đảng khoá X đã khẳng định: Cải cách hành chính là một khâu quan trọng trong sự nghiệp đổi mới để phát triển đất nƣớc và đã đƣa ra những chủ trƣơng, giải pháp nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nƣớc. Thực hiện chƣơng trình tổng thể cải cách hành chính nhà nƣớc, nền hành chính nƣớc ta đã tiến một bƣớc quan trọng, mối quan hệ giữa cơ quan hành chính nhà nƣớc với ngƣời dân và doanh nghiệp đƣợc cải thiện đáng kể, một loạt biện pháp nhƣ CCHC gắn với thực hiện cơ chế “một cửa, công khai hóa, minh bạch hóa các quy định, thủ tục hành chính đƣợc rà soát, sửa đổi, bãi bỏ theo hƣớng đơn giản hóa” đã tạo thuận tiện cho ngƣời dân và doanh nghiệp. Với kết quả đạt đƣợc, Chính phủ đã hoàn thành giai đoạn 2 của Đề án 30 từ năm 2001 - 2010, thông qua việc ban hành 25 Nghị quyết đơn giản hóa gần 5000 thủ tục hành chính thuộc phạm vi chức năng quản lý của các Bộ, cơ quan ngang Bộ ngành làm cơ sở để làm cơ sở thực thi phƣơng án đơn giản hóa các thủ tục hành chính. Kết quả rà soát này sẽ là căn cứ để tiến hành cắt bỏ, tiết giảm các thủ tục không cần thiết. Tuy nhiên, đây là một công việc khó khăn, lâu dài và gặp nhiều lực cản ngay cả trong chính bộ máy hành chính nhà nƣớc. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là một trong số các bộ, ngành luôn coi trọng công tác CCHC. Hiện nay, Bộ đang thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về các lĩnh vực: văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình. Hầu hết các TTHC của ngành khi đã ban hành đều liên quan đến quyền lợi của nhân dân, doanh nghiệp, tổ chức, có tác động lớn đến sự phát triển kinh tế, xã hội và sự phát triển 1
bềnvững của đất nƣớc. Vì vậy, công tác CCTTHC của Bộ luôn đƣợc Nhà nƣớc cũng nhƣ ngƣời dân quan tâm, tìm hiểu. Cục Văn hóa cơ sở là đơn vị quản lý nhà nƣớc trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có chức năng tham mƣu giúp Bộ trƣởng thực hiện quản lý nhà nƣớc về lĩnh vực văn hóa cơ sở bao gồm: thiết chế văn hóa cơ sở, nếp sống văn hóa, nghệ thuật quần chúng, tuyên truyền cổ động và quảng cáo; quản lý nhà nƣớc các dịch vụ công thuộc lĩnh vực văn hóa cơ sở theo quy định của pháp luật; đƣợc Bộ trƣởng giao trách nhiệm chỉ đạo hƣớng dẫn nghiệp vụ văn hóa cơ sở, phát triển sự nghiệp theo chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc theo Quyết định số 3765/QĐ-BVHTTDL ngày 30 tháng 10 năm 2013 của Bộ trƣởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Kiểm soát TTHC tại Cục Văn hóa cơ sở từ lâu đã trở thành công việc thƣờng xuyên, với chức năng của Cục hiện nay, Cục Văn hóa cơ sở đã thực hiện tốt kiểm soát TTHC ở một số lĩnh vực quản lý đƣợc giao. Bên cạnh những kết quả tích cực, kiểm soát TTHC đƣợc coi là nhiệm vụ khá phức tạp, đôi khi Cục Văn hóa cơ sở đã không tránh khỏi việc xảy ra những mâu thuẫn với các cơ quan, đơn vị xây dựng, ban hành và thực thi TTHC. Việc đánh giá tác động độc lập TTHC đối với nhiều dự thảo văn bản quy phạm pháp luật có tính phức tạp, nhạy cảm cần có sự tham vấn ý kiến của các chuyên gia thuộc các lĩnh vực có liên quan. Vì vậy, việc nghiên cứu “Kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch” để từ đó đƣa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm soát TTHC tại Cục Văn hóa cơ sở, góp phần vào quá trình cải cách tổng thể bộ máy hành chính nhà nƣớc và Cục Văn hóa cơ sở, rất có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Đây là lý do chọn đề tài luận văn thạc sĩ của học viên. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Cho đến nay đã có các nghiên cứu về cải cách thủ tục hành chính nhƣ giáo trình Thủ tục hành chính của Học viện Hành chính quốc gia nhƣng chỉ dừng lại ở mức lý luận, chƣa chỉ ra cụ thể các yếu tố cấu thành thủ tục hành chính, cũng 2
chƣa nêu rõ nội hàm của cải cách thủ tục hành chính. Đặc biệt là nghiên cứu cụ thể các TTHC gắn với từng cấp chính quyền ở thành phố Hà Nội còn bị bỏ ngỏ chƣa có công trình nào nghiên cứu. Các yếu tố tác động đến CCTTHC cũng chƣa đƣợc các cấp nghiên cứu đúng mức.Vấn đề CCTTHC để chống cửa quyền, nhũng nhiễu cũng chƣa đƣợc đề cập nhiều. - Acuna-Alfaro, Jairo (2009), (chủ biên), Cải cách nền hành chính Việt Nam: Thực trạng và giải pháp. Chƣơng trình Phát triển Liên Hợp Quốc, Trung ƣơng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hỗ trợ cộng đồng. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, Việt Nam, 445 trang. Cuốn sách “Cải cách cải cách nền hành chính Việt Nam: Thực trạng và giải pháp” đƣa tiễn đến độc giả những bình luận chi tiết về sự phát triển nền hành chính ở Việt Nam trong hơn một thập kỷ đổi mới, cũng nhƣ đề xuất những giải pháp nhằm đẩy nhanh quá trình cải cách hành chính. Cuốn sách, gồm phần giới thiệu chung và sáu (06) chƣơng, đƣa ra những cách nhìn nhận sâu sắc về sáu lĩnh vực chính và mang tính đan xen trong cải cách hành chính công ở Việt Nam, bao gồm (i) cải cách thể chế quản lý hành chính, (ii) cơ cấu tổ chức của chính phủ và bộ máy nhà nƣớc, (iii) phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực công vụ, (iv) quản lý tài chính công, (v) phát triển kinh tế và cải cách hành chính công, và (vi) chống tham nhũng, phát triển và cải cách hành chính. Cuốn sách là sản phẩm chung của 18 chuyên gia nghiên cứu cao cấp và trung cấp của Việt Nam và quốc tế, những ngƣời đã tham gia vào công trình nghiên cứu do Chƣơng trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam chủ trì và Cố vấn chính sách về cải cách hành chính công và chống tham nhũng của UNDP làm trƣởng nhóm và chủ biên, đƣợc tiến hành từ cuối năm 2008 và đầu năm 2009. Cuốn sách cũng có sự tham gia của hơn 100 ngƣời đƣợc phỏng vấn là những chuyên gia trong lĩnh vực hành chính công tại Việt Nam và đang phục vụ hoặc đã từng phục vụ trong các tổ chức chính trị, nhà nƣớc, các tổ chức xã hội, các viện nghiên cứu ở Việt Nam. Cuốn sách có thể thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà hoạch định chính sách Việt Nam, các trƣờng đại học, các nhà nghiên cứu 3
thực tiễn và các đối tác phát triển trực tiếp tham gia vào các nỗ lực cách hành chính công ở Việt Nam. - Nguyễn Văn Thâm (Chủ biên), Thủ tục hành chính - Lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2002. Cuốn sách nghiên cứu khá công phu về thủ tục hành chính đi từ khái niệm, phân loại, ý nghĩa, đặc điểm đến thực tiễn việc cải cách thủ tục hành chính ở Việt Nam và có đi phân tích cải cách thủ tục hành chính ở một số lĩnh vực. Đây là cuốn sách cung cấp nhiều tài liệu, luận cứ rất tốt để là cơ sở nghiên cứu đối với Luận văn. - Đinh Văn Ân, Hoàng Thu Hòa, (đồng chủ biên) Đổi mới cung ứng dịch vụ công ở Việt Nam, Nxb Thống kê 2006. Cuốn sách đã nêu đầy đủ về khái niệm dịch vụ công, đánh giá đƣợc sự cung ứng dịch vụ công (có cả phần về thủ tục hành chính), và các giải pháp đẩy mạnh xã hội hóa cung ứng các dịch vụ công ở Việt Nam. Đặc biệt cuốn sách có nêu các giải pháp đơn giản hóa các TTHC thành lập các đơn vị cung ứng dịch vụ công. Bên cạnh những tài liệu trên, còn có các tài liệu quan trọng khác nhƣ: - Báo cáo cải cách hành chính thành phố Hà Nội - Sở Nội vụ các năm 2001 cho đến nay; - Các báo cáo của Tổ công tác chuyên trách cải cách thủ tục hành chính của Thủ tƣớng Chính phủ; - Báo cáo tổng hợp: Mô hình tổ chức hoạt động của Nhà nƣớc pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân ở nƣớc ta trong thời kỳ CNH- HĐH đất nƣớc - Đề tài KX-04-02; - Giáo trình Luật hành chính Việt Nam - Đại học Luật Hà Nội; - Nguyễn Cửu Việt - Giáo trình Luật Hành chính Việt Nam - Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội 2010; - Kỷ yếu Hội thảo “Cải cách hành chính nhà nƣớc ở Việt Nam dƣới góc nhìn của các nhà khoa học” - Học viện Hành chính quốc gia 2010; Các công trình nghiên cứu nói trên tuy không trực tiếp nghiên cứu về kiểm soát TTHC của Cục Văn hóa cơ sở nhƣng cũng gợi mở những vấn đề có ý 4
nghĩa, bổ ích cho chúng tôi tiếp thu trong quá trình nghiên cứu làm Luận văn. Tiếp tục đẩy mạnh công tác kiểm soát TTHC nhƣ thế nào để thực hiện tốt mục tiêu xã hội, phù hợp với điều kiện hiện có và đúng quy luật vận động của xã hội là vấn đề cần có sự đầu tƣ nghiên cứu sâu sắc hơn nữa cả về lý luận và thực tiễn. Vì vậy, luận văn “Kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch” là công trình nghiên cứu không trùng với bất kỳ công trình khoa học nào đã đƣợc công bố cho đến thời điểm này. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Mục đích tìm hiểu, đánh giá thực trạng kiểm soát TTHC tại Cục Văn hóa cơ sở hiện nay, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng TTHC tại Cục trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về hành chính, TTHC, kiểm soát TTHC; - Khảo sát và đánh giá thực trạng kiểm soát TTHC tại Cục Văn hóa cơ sở thông qua nghiên cứu hệ thống văn bản liên quan tới TTHC Cục đã ban hành; - Đề xuất các giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lƣợng TTHC tại Cục. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động kiểm soát TTHC tại Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tập trung chủ yếu vào hoạt động kiểm soát TTHC trong nội bộ và một số hoạt động kiểm soát hành chính bên ngoài, nghiên cứu cụ thể về TTHC ở tất cả các lĩnh vực thuộc thẩm quyền của Cục Văn hóa cơ sở. Trong khuôn khổ hạn chế của một luận văn thạc sỹ, đề tài chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề cơ bản nhất về lý luận và thực tiễn kiểm soát TTHC; những TTHC nghiên cứu thuộc thẩm quyền quản lý của Cục Văn hóa cơ sở. Từ đó có sự đánh giá về thực trạng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát TTHC hiện nay và những năm tiếp theo. 5
4.1. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi thời gian: Từ 6/2016 - 6/2017 - Phạm vi không gian: Cục Văn hóa cơ sở 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Phương pháp luận: Việc nghiên cứu đề tài đƣợc dựa trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Phương pháp nghiên cứu: - Phƣơng pháp phân tích, phân tích tài liệu liên quan: Là phƣơng pháp đƣợc sử dụng xuyên suốt trong các chƣơng của luận văn với việc tổng hợp các đánh giá khách quan về thực trạng kiểm soát TTHC tại Cục Văn hóa cơ sở thông qua việc sử dụng các tài liệu nghiên cứu trƣớc đó có liên quan. Phương pháp nghiên cứu hệ thống văn bản quy phạm pháp luật: Là cơ sở lý luận mang tính pháp lý chặt chẽ giúp đề tài nghiên cứu sâu hơn. Phương pháp phỏng vấn sâu: bằng việc sử dụng những câu hỏi phỏng vấn mang tính mở để khai thác những ngƣời thực hiện nội dung kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục. Phương pháp mô hình hóa, đối chiếu, so sánh: là phƣơng pháp đƣợc sử dụng đối chiếu với một số đơn vị thực hiện kiểm soát TTHC để nhằm đƣa ra những giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lƣợng thủ tục hành chính tại Cục. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Về mặt lý luận: Góp phần làm sáng tỏ hệ thống lý luận về TTHC ở nƣớc ta làm cơ sở lý luận cho các nghiên cứu khoa học. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Về mặt thực tiễn: Đánh giá tổng quát về công tác kiểm soát TTHC tại Cục Văn hóa cơ sở, những đòi hỏi khách quan của công tác kiểm soát TTHC. Nâng cao sự nhận thức về vai trò to lớn của công tác cải cách TTHC đối với các cán bộ công chức trong lĩnh vực Văn hóa cơ sở. Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo phục vụ 6
cho công tác văn phòng nói chung và công tác kiểm soát TTHC nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn Luận văn đƣợc xây dựng kết cấu nhƣ sau: Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo: Bố cục luận văn gồm 3 chƣơng: - Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm soát thủ tục hành chính. - Chương 2: Thực trạng công tác kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. - Chương 3: Giải pháp nâng cao kiểm soát thủ tục hành chính tại Cục Văn hóa cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 1.1. Khái niệm thủ tục hành chính Để giải quyết một công việc nhất định đều cần có những thủ tục phù hợp. Theo nghĩa thông thƣờng, thủ tục có nghĩa là phƣơng cách giải quyết công việc theo một trình tự nhất định, một thể thống nhất. Theo từ điển tiếng Việt thông dụng, thủ tục là “cách thức tiến hành một công việc với nội dung, trình tự nhất định, theo quy định của nhà nước”. Cũng có thể hiểu thủ tục là những quy tắc, chế độ, phép tắc hay quy định chung phải tuân theo khi làm việc công. [5, tr.17]. Thủ tục đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành bộ máy nhà nƣớc cũng nhƣ bảo đảm quyền và lợi ích của ngƣời dân.Chính vì vậy, thủ tục tiến hành các hoạt động quản lý nhà nƣớc mới đƣợc quan tâm cả dƣới góc độ nghiên cứu khoa học, xây dựng pháp luật thực hiện thủ tục trên thực tế. Bản thân thủ tục không có mục đích tự thân, thủ tục chỉ biểu hiện cách thức tổ chức thực hiện các hoạt động của Nhà nƣớc. Quan niệm chung cho rằng, thủ tục là phƣơng cách, các quy tắc, chế độ, quy định để giải quyết công việc theo một trình tự nhất định; còn thủ tục hành chính là các loại thủ tục gắn liền với hoạt động của cơ quan quản lý hành chính nhà nƣớc. Trong nghiên cứu TTHC, có rất nhiều quan niệm đƣa ra về phạm vi cụ thể của khái niệm TTHC. Có quan niệm cho rằng, TTHC là trình tự mà các cơ quan quản lý nhà nƣớc giải quyết trong lĩnh vực trách nhiệm hành chính và xử lý vi phạm hành chính. Một quan niệm khác đƣa ra, TTHC là trình tự giải quyết bất kỳ một nhiệm vụ cá biệt, cụ thể trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nƣớc. Nhƣ vậy ngoài thủ tục xử lý các vi phạm hành chính thì thủ tục cấp phép, đăng ký và giải quyết khiếu nại, tố cáo... cũng đƣợc coi là TTHC. Việc thống nhất một quan niệm chung nhất về TTHC là điều hết sức cần thiết, đặc biệt trong tiến trình CCHC nhà nƣớc hiện nay: TTHC là trình tự, cách 8
thức giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nƣớc có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và giữa các cơ quan hành chính nhà nƣớc với các tổ chức và cá nhân công dân. Trong hoạt động quản lý nhà rƣớc, việc tuân thủ những quy tắc pháp lý, những quy định cụ thể về trình tự, cách thức khi sử dụng thẩm quyền nhà nƣớc đối với từng cơ quan để giải quyết đƣợc gọi chung là những quy phạm thủ tục, trong đó có thủ tục lập pháp, thủ tục tố tụng tƣ pháp và TTHC. Tất cả các quy tắc pháp lý, quy định về trình tự thực hiện thẩm quyền của cơ quan nhà nƣớc trong việc giải quyết các nhiệm vụ nhà nƣớc và công dân tạo nên hệ thống quy phạm thủ tục. TTHC có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, ảnh hƣởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống nhân dân. Thông qua TTHC, các cá nhân, tổ chức thực hiện đƣợc quyền lợi, nghĩa vụ của mình và đồng thời, các cơ quan hành chính nhà nƣớc thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc. 1.2. Phân loại thủ tục hành chính Phân loại TTHC theo một số đặc trƣng nhất định trong thực tế nhƣ sau: - Phân loại theo đối tượng quản lý hành chính nhà nước Theo cách này, các TTHC đƣợc xác định cho từng lĩnh vực quản lý nhà nƣớc và đƣợc phân chia theo cơ cấu chức năng của bộ máy quản lý hiện hành. Sự phân loại này giúp xác định đƣợc tính đặc thù của lĩnh vực quản lý làm cơ sở xây dựng những TTHC cần thiết, thích hợp, nhằm quản lý theo mục tiêu quản lý. Ví dụ nhƣ, tại Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng bao gồm thủ tục về các lĩnh vực đất, lĩnh vực nƣớc, lĩnh vực môi trƣờng, lĩnh vực địa chất khoáng sản, lĩnh vực đo đạc và bản đồ, lĩnh vực khí tƣợng thuỷ văn, đƣợc phân theo các lĩnh vực quản lý nhà nƣớc của Bộ. - Phân loại theo hoạt động cụ thể của từng cơ quan nhà nước Đặc điểm của các thủ tục này là gắn liền với hoạt động cụ thể của cơ quan, phản ánh tính đặc thù trong quá trình vận dụng các thủ tục đó vào thực tiễn. Ví 9
dụ: Thủ tục thông qua và ban hành văn bản trong cơ quan, TTHC về tuyển dụng công chức, TTHC về chế độ thanh tra kiểm tra trong đơn vị... Trong mỗi loại thủ tục đó, có thể phân chia thành các loại thủ tục liên quan đến hoạt động cụ thể hơn. Ví dụ nhƣ: Thủ tục thông qua và ban hành văn bản có thủ tục văn bản đi, thủ tục văn bản đến, thủ tục trình ký văn bản, thủ tục về chế độ báo cáo... Cách phân loại này giúp cho ngƣời thừa hành công vụ và những ngƣời thi hành các TTHC trong thực tế định hƣớng theo công việc dễ dàng và chính xác. Chẳng hạn nhƣ một cơ quan bộ khi tuyển công chức cho các đơn vị trực thuộc thì thủ tục thi tuyển của từng đơn vị sẽ có những yêu cầu khác nhau. Mục đích nhằm bảo đảm cho việc thi tuyển phù hợp với yêu cầu của nhiệm vụ cụ thể mà từng đơn vị giao cho công chức đó. - Phân loại theo chức năng cung cấp các dịch vụ trong quản lý nhà nước Cách phân loại này giúp cho các nhà quản lý khi giải quyết công việc chúng có liên quan đến các tổ chức hoặc công dân, tìm đƣợc các hình thức giải quyết thích hợp theo đúng chức năng quản lý nhà nƣớc của cơ quan. Các loại thủ tục thuộc phân loại này bao gồm thủ tục cung cấp các dịch vụ công cho công dân và các tổ chức có nhu cầu. Ví dụ nhƣ: thủ tục cho phép xuất khẩu các nguyên liệu hiếm, thủ tục kiểm tra mức độ an toàn trong lao động... - Phân loại dựa theo quan hệ công tác: có thể phân chia thành 3 nhóm: thủ tục nội bộ, thủ tục liên hệ và thủ tục văn thư. TTHC nội bộ, đây là thủ tục liên quan đến quan hệ trong quá trình thực hiện các công việc nội bộ của các cơ quan, công sở trong hệ thông cơ quan nhà nƣớc và trong bộ máy nhà nƣớc nói chung. Nó bao gồm các thủ tục về quan hệ lãnh đạo, kiểm tra các cơ quan nhà nƣớc cấp trên với cấp dƣới, quan hệ hợp tác, phối hợp giữa các cơ quan nhà nƣớc cùng cấp... Thủ tục liên hệ là thủ tục thực hiện thẩm quyền tiến hành giải quyết các công việc liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, phòng ngừa, ngăn chặn, xử phạt các hành vi vi phạm hành chính, trƣng thu, trƣng mua các bất động sản của tổ chức và của công dân khi Nhà nƣớc có nhu cầu giải quyết 10
một nhiệm vụ nhất định vì lợi ích cộng đồng. Thủ tục văn thƣ là toàn bộ các hoạt động lƣu trữ, xử lý, cung cấp các loại giấy tờ và đƣa ra giải quyết một công việc nhất định. Loại hoạt động này liên quan chặt chẽ vởi hoạt động văn thƣ. Ngoài ra, tác giả cũng đề xuất một cách phân loại các thủ tục hành chính: Phân loại dựa theo cấp có thẩm quyền ban hành. Trong cách phân loại này, TTHC đƣợc chia thành TTHC do cấp trung ƣơng ban hành và TTHC do cấp địa phƣơng ban hành, cấp trung ƣơng bao gồm các cơ quan có thẩm quyền riêng quản lý trong phạm vi ngành hoặc lĩnh vực nhƣ Bộ Công thƣơng, Bộ Tài chính, Bộ Lao động, Thƣơng binh và Xã hội... Cấp địa phƣơng bao gồm ủy ban nhân dân các cấp, là cơ quan quản lý chung mọi ngành, mọi lĩnh vực, mọi đối tƣợng tƣơng ứng trong phạm vi đơn vị hành chính lãnh thổ (tỉnh, huyện, xã...). 1.3. Nguyên tắc xây dựng và đặc điểm của thủ tục hành chính 1.3.1. Nguyên tắc xây dựng thủ tục hành chính Khi xây dựng các TTHC cần áp dụng thống nhất các nguyên tắc chủ yếu sau: - Thực hiện đúng pháp luật, tăng cƣờng pháp chế nhằm tạo đƣợc một công cụ quản lý hữu hiệu cho bộ máy nhà nƣơc. Các cơ quan có thẩm quyền ban hành TTHC phải chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật về thẩm quyền và tính hợp pháp của TTHC: chỉ có cơ quan nhà nƣớc có thấm quyền mới đƣợc ban TTHC và TTHC phải theo pháp luật và văn bản của cơ quan nhà nƣớc cấp trên, phải thực hiện đúng trình tự với phƣơng tiện, biện pháp và hình thức đƣợc pháp luật cho phép. - Phù hợp với thực tế và nhu cầu khách quan của sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc. TTHC phải đƣợc xây dựng trên cơ sở nhận thức đầy đủ yêu cầu khách quan của tiến trình phát triển xã hội. Trong điều kiện sự nghiệp đổi mới đang diễn ra nhanh chóng, TTHC phải đƣợc xây dựng sao cho phù hợp với tình hình đó để tạo điều kiện cho các hoạt động quản lý kinh tế, quản lý xã hội đƣợc thực thi hữu hiệu. 11
- Nguyên tắc đơn giản, dễ hiểu, thuận lợi cho việc thực hiện. Nguyên tắc này đòi hỏi các TTHC khi ban hành cần có sự giải thích cụ thể, rõ ràng về, nội dung thủ tục cả phạm vi áp dụng của nó; cần đảm bảo mọi TTHC đều phải đƣợc công khai cho mọi ngƣời biết để tuân thủ. - Nguyên tắc tính hệ thống chặt chẽ. Nguyên tắc này đòi hỏi TTHC của một lĩnh vực không đƣợc mâu thuẫn với nhau và mâu thuẫn với các lĩnh vực có liên quan. Những nguyên tắc trên đây có liên quan chặt chẽ với nhau. Trong từng trƣờng hợp cụ thể, khi vận dụng chúng để xây dựng các TTHC cần tính đến các yêu cầu thực tế để nhấn mạnh một nguyên tắc nào đó nhằm tạo ra những thủ tục hữu hiệu. 1.3.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính Thứ nhất, TTHC đƣợc điều chỉnh bằng các quy phạm TTHC. Không phải tất cả các hoạt động quản lý nhà nƣớc đều phải điều chỉnh bằng quy phạm TTHC, mà có thể do các quy định nội bộ điều chỉnh. Chỉ có các thủ tục quan trọng mới đƣợc quy định bởi pháp luật, nhằm đảm bảo cho sự tuân thủ chúng thật chặt chẽ và thống nhất. Thứ hai, TTHC do nhiều cơ quan và công chức nhà nƣớc thực hiện nên ngoài những khuôn mẫu ổn định tƣơng đối, TTHC còn mang tính linh hoạt, sáng tạo. Thứ ba, TTHC rất đa dạng, phức tạp. Đặc điểm này của TTHC đƣợc quy định bởi hoạt động quản lý nhà nƣớc là hoạt động đƣợc diễn ra ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội. Mặt khác, bộ máy hành chính bao gồm rất nhiều các cơ quan từ trung ƣơng tới địa phƣơng. Căn cứ vào thẩm quyền của mình, mỗi cơ quan này đều phải tuân theo những TTHC. Hơn nữa, nền hành chính của chúng ta đang chuyển từ nền kinh tế hành chính cai quản sang nền hành chính phục vụ, làm dịch vụ cho xã hội; từ quản lý tập trung sang cơ chế thị trƣờng làm cho hoạt động quản lý hành chính đa dạng về nội dung và phong phú về hình thức, biện pháp; đồng thời xu hƣớng hợp tác 12