Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:186

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu là làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại các Chi cục Văn thư - Lưu trữ, phân cấp quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh. Nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long; đánh giá những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………./……… ………/……… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TOÀN THẮNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC LƯU TRỮ TẠI CHI CỤC VĂN THƯ - LƯU TRỮ TỈNH VĨNH LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………./……… ………/……… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN TOÀN THẮNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC LƯU TRỮ TẠI CHI CỤC VĂN THƯ - LƯU TRỮ TỈNH VĨNH LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ THỦY TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đề tài luận văn: “Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long” là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các trích dẫn, số liệu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đáng tin cậy. Không sao chép của bất kỳ công trình nào. Các kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tác giả luận văn NGUYỄN TOÀN THẮNG
LỜI CẢM ƠN Hoàn thành luận văn này, tác giả xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của: - Quý Thầy, Cô của Học viện Hành chính Quốc gia - Sở Nội vụ tỉnh Vĩnh Long - Chi cục Văn thư Lưu trữ tỉnh - Ban Giám hiệu Trường Chính trị Phạm Hùng - Cùng toàn thể đồng nghiệp, bạn bè đã tạo điều kiện giúp tác giả hoàn thành khóa học và luận văn của mình. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn đến TS. Nguyễn Thị Thủy - Người đã trực tiếp hướng dẫn tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu luận văn. Ngoài ra, tác giả cũng xin được bày tỏ lòng biết ơn và xin hứa sẽ tiếp thu các ý kiến góp ý của quý Thầy, Cô trong Hội đồng chấm luận văn để tác giả hoàn thiện, nâng cao chất lượng của luận văn. Trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Toàn Thắng
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ………………………………………………………………………..1 1. Tính cấp thiết của đề tài …………………………………………………….1 2. Tình hình nghiên cứu ...……………………………………………………..3 3. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài ..……………………………………………..7 3.1. Mục tiêu ...………………………………………………………………..7 3.2. Nhiệm vụ .……………………………………………………………….7 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu …………………………………………….7 4.1. Đối tượng nghiên cứu ...………………………………………………….7 4.2. Phạm vi nghiên cứu ..…………………………………………………….7 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ..………………………………………………….8 5.1. Phương pháp luận ..………………………………………………………8 5.2. Phương pháp cụ thể ..……………………………………………….........8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ...………………………………………………9 6.1. Ý nghĩa lý luận ..…………………………………………………………9 6.2. Ý nghĩa thực tiễn ..……………………………………………………….9 7. Bố cục luận văn…..…………………………………………………………..9 Chƣơng 1 ..…………………………………………………………………….10 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC LƢU TRỮ TẠI CÁC CHI CỤC VĂN THƢ - LƢU TRỮ …………………10 1.1. Cơ sở lý luận…………………………………………………………...10 1.1.1. Một số khái niệm ..……..………………………………………..10 1.1.2. Các loại tài liệu lưu trữ .............................................................. 11 1.1.3. Nội dung nghiệp vụ của công tác lưu trữ ................................... 13 1.1.4. Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ ................................. 13 1.1.5. Sự cần thiết quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ …………21 1.2. Cơ sở pháp lý ...................................................................................... 23 1.3. Phân cấp quản lý nhà nƣớc đối với công tác lƣu trữ ........................ 25 1.4. Các yếu tốt ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc đối với công tác lƣu trữ tại Chi cục Văn thƣ - Lƣu trữ ....................................................................... 30 1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với công tác lƣu trữ ở một số Chi cục Văn thƣ - Lƣu trữ các địa phƣơng.......................................................... 32 1.5.1. Kinh nghiệm của Chi cục Văn thư - Lưu trữ các tỉnh .................. 32 1.5.2. Bài học kinh nghiệm .................................................................. 39
Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 42 Chƣơng 2 ........................................................................................................ 43 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC LƢU TRỮ TẠI CHI CỤC VĂN THƢ - LƢU TRỮ TỈNH VĨNH LONG...................... 43 2.1. Sơ lƣợc về sự thành lập, chức năng, nhiệm vụ của Chi cục Văn thƣ - Lƣu trữ qua các thời kỳ ................................................................................. 43 2.1.1. Vài nét về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Long .... 43 2.1.2. Sự thành lập cơ cấu tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của Chi cục Văn thư - Lưu trữ qua các thời kỳ .................................................................... 45 2.2. Tình hình quản lý nhà nƣớc đối với công tác lƣu trữ tại Chi cục Văn thƣ - Lƣu trữ tỉnh Vĩnh Long ....................................................................... 49 2.2.1. Tham mưu ban hành các văn bản ................................................ 49 2.2.2. Kiện toàn tổ chức, bố trí sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức .......................................................................................................... 55 2.2.3. Tổ chức thực hiện các khâu nghiệp vụ ........................................ 61 2.2.4. Đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất, thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác lưu trữ .................................................................................. 69 2.2.5. Thanh tra, kiểm tra, khen thưởng, xử lý vi phạm ........................ 71 2.3. Nhận xét về ƣu điểm, hạn chế, nguyên nhân trong quản lý nhà nƣớc đối với công tác lƣu trữ tại Chi cục Văn thƣ - Lƣu trữ tỉnh Vĩnh Long .... 73 2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân ............................................................ 73 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 75 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 81 Chƣơng 3 ........................................................................................................ 82 PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC LƢU TRỮ TẠI CHI CỤC VĂN THƢ - LƢU TRỮ TỈNH VĨNH LONG .................................................................... 82 3.1. Chủ trƣơng của Cục Văn thƣ Lƣu trữ Nhà nƣớc và Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long ............................................................................................... 82 3.1.1. Chủ trương của Cục Văn thư Lưu trữ Nhà nước ......................... 82 3.1.2. Chủ trương của Cục Văn thư Lưu trữ Nhà nước Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long ................................................................................................. 83 3.2. Phƣơng hƣớng tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc đối với công tác lƣu trữ tại Chi cục Văn thƣ - Lƣu trữ từ năm 2018 -2025 ..…………………..........86 3.3. Một số giải pháp .…………………………………………………. …89
3.3.1. Tiếp tục hoàn thiện các văn bản quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn công tác văn thư, lưu trữ ………………………………….…………………………89 3.3.2. Tham mưu về kiện toàn tổ chức, nhân sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới ………………………………………………………………………….92 3.3.3. Tăng cường bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, kỹ năng làm việc đối với viên chức tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ …………………………………..94 3.3.4. Tiếp tục hoàn thiện các khâu nghiệp vụ ………………………..96 3.3.5. Thực hiện tốt thanh tra, xử lý sau kiểm tra ……………………. 98 3.3. Kiến nghị ........................................................................................... 100 3.3.1. Đối với Chính phủ .................................................................... 100 3.3.2. Đối với Bộ Nội vụ .................................................................... 101 3.3.3. Đối với Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long ................................. 103 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 105 KẾT LUẬN…………………………………………………………………..106 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tài liệu lưu trữ là tài sản quốc gia, là di sản đặc biệt quý giá của mỗi dân tộc, mỗi đất nước. Đó là những bản chính, bản gốc của những tài liệu có giá trị được lựa chọn từ trong toàn bộ khối tài liệu hình thành trong quá trình hoạt động của các cơ quan, tổ chức và cá nhân, có ý nghĩa chính trị, kinh tế văn hóa, khoa học, lịch sử và các ý nghĩa khác được đưa vào bảo quản trong các kho, viện lưu trữ phục vụ cho các mục đích khác nhau của con người và xã hội. Tài liệu lưu trữ là bức tranh tái hiện sự hình thành và phát triển của đất nước. Tài liệu lưu trữ góp phần quan trọng trong việc bảo vệ pháp luật, bảo vệ thể chế nền hành chính nhà nước và quyền lợi chính đáng của công dân, góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Tài liệu lưu trữ có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu khoa học quản lý, ngày càng nâng cao trình độ quản lý nhà nước. Ngày nay, những tài liệu được lựa chọn để lưu trữ được coi là di sản của dân tộc, có giá trị đặc biệt đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Công tác lưu trữ ra đời là do đòi hỏi khách quan đối với việc bảo quản và tổ chức sử dụng tài liệu. Công tác lưu trữ đảm nhiệm vai trò thu thập, bảo quản, khai thác sử dụng tài liệu lưu trữ được thực hiện thường xuyên, liên tục ở các cấp, các ngành trên phạm vi cả nước. Đến nay, các cơ quan lưu trữ đã thu thập và đưa vào bảo quản hàng trăm ngàn mét giá tài liệu, phục vụ cho nhu cầu khai thác sử dụng của các tổ chức, cá nhân. Trước sự phát triển không ngừng của nguồn lực thông tin trong giai đoạn hiện nay, công tác lưu trữ ngày càng đóng một vai trò quan trọng đối với hoạt động quản lý nhà nước, xây dựng thể chế hành chính nhà nước, cung cấp những thông tin, số liệu cho nhà quản lý. Trong nhiều nguồn thông tin khác khau nhưng nguồn thông tin từ tài liệu lưu trữ luôn được xem là có tính chính xác và độ tin cậy cao nhất. Vì vậy, Nhà nước ta luôn xem trọng công tác này là một ngành hoạt 1
động trong công tác quản lý nhà nước đồng thời là mắt xích không thể thiếu trong bộ máy quản lý của mình. Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ rất quan trọng đối với xã hội nói chung và công tác lưu trữ nói riêng. Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ giúp công tác lưu trữ phát triển, bảo vệ an toàn và khai thác, sử dụng có hiệu quả, phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước; giúp xây dựng đầy đủ thể chế, pháp luật về lưu trữ; giúp xây dựng cơ cấu tổ chức bộ máy; đào tạo, bồi dưỡng công chức, viên chức; giúp thống nhất thực hiện các khâu nghiệp vụ; giúp xây dựng vật chất - kỹ thuật và đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ vào công tác lưu trữ; thực hiện công tác thi đua, khen thưởng và xử lý vi phạm pháp luật về lưu trữ. Nếu không có sự quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ thì tài liệu lưu trữ sẽ không được cơ quan, tổ chức, cá nhân chú trọng, bị mất mát, thất lạc, quản lý tùy tiện, chiếm làm của riêng mà không có chế tài xử lý, không đảm bảo nguyên tắc tập trung thống nhất và không phát huy được giá trị vốn có của chúng. Trong những năm qua, quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ trong cả nước nói chung, tỉnh Vĩnh Long nói riêng đã được cơ quan chức năng quan tâm nhiều hơn. Hệ thống tổ chức lưu trữ ngày càng được xây dựng theo mô hình thống nhất và ổn định. Đội ngũ cán bộ lưu trữ ngày càng trưởng thành về số lượng và chất lượng. Nhiều văn bản luật, dưới luật đã được ban hành, đặc biệt là Luật Lưu trữ (2011), có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2012, Luật Lưu trữ ra đời và có hiệu lực đánh dấu mốc sự kiện quan trọng trong lịch sử xây dựng và phát triển ngành Lưu trữ Việt Nam. Tài liệu lưu trữ từng bước được thu thập đưa vào bảo quản theo nguyên tắc tập trung thống nhất. Tài liệu lưu trữ được khai thác sử dụng với nhiều hình thức mang lại hiệu quả thiết thực, phát huy tác dụng đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 2
Tuy nhiên, việc quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại các Chi cục Văn thư - Lưu trữ nói chung và ở tỉnh Vĩnh Long nói riêng cũng còn những mặt hạn chế như: tài liệu lưu trữ còn phân tán chưa được thu thập đầy đủ, còn tình trạng tồn đọng ở dạng bó gói, chưa được chỉnh lý, sắp xếp, có nguy cơ hư hỏng; việc tra tìm, khai thác, sử dụng tài liệu chưa được đáp ứng kịp thời; cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu và chưa đồng bộ; trình độ công chức, viên chức làm lưu trữ còn hạn chế. Từ đó đòi hỏi cần có sự quản lý chặt chẽ, sâu sát hơn của các cơ quan nhà nước đối với công tác này. Với mong muốn tìm hiểu thực trạng hoạt động quản lý nhà nước đối công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long, phân tích những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, đề xuất giải pháp khắc phục, tác giả chọn đề tài “Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long” cho luận văn cao học, chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu Liên quan đến đề tài, có một số công trình nghiên cứu đã được công bố như: Các bài đăng trên tạp chí chuyên ngành: - “Quản lý nguồn tài liệu của các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện ở các tỉnh phía Nam - thực trạng và giải pháp” - bài viết của tác giả Nguyễn Thị Thủy và tác giả Hoàng Văn Thụ, đăng trên tạp chí Văn thư Lưu trữ Việt Nam, số 7 năm 2011. Bài viết đề cập đến thực trạng tổ chức quản lý nguồn tài liệu của các cơ quan chuyên môn trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện ở các tỉnh phía Nam. - “Ngành lưu trữ Việt Nam qua 5 năm thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ” - bài viết của tác giả Vũ Thị Minh Hương, đăng trên tạp chí Văn thư - Lưu trữ Việt Nam, số 6 năm 2012. Bài viết đánh giá 5 năm thực hiện Chỉ thị số 3
05/2007/CT-TTg ngày 02/3/2017 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ và đề ra nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới. - “Trao đổi về nguyên tắc quản lý tập trung, thống nhất Phông Lưu trữ quốc gia Việt Nam” - bài viết của tác giả Nguyễn Anh Thư, đăng trên tạp chí Văn thư - Lưu trữ Việt Nam, số 3 năm 2015. Bài viết bàn về nội dung cơ bản của nguyên tắc quản lý tập trung thống nhất hoạt động lưu trữ. - “Yêu cầu đổi mới hoạt động quản lý nhà nước về văn thư, lưu trữ ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và phát triển”- bài viết của tác giả Vũ Thị Phụng, đăng trên tạp chí Văn thư - Lưu trữ Việt Nam, số 6 năm 2016. Bài viết bàn thêm những yêu cầu mới của hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực văn thư, lưu trữ để góp phần làm rõ thêm sự cần thiết của sự hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước về lưu trữ ở Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế. - “Vận dụng nguyên tắc quản lý tập trung thống nhất trong lưu trữ Việt Nam”- bài viết của tác giả Nguyễn Quốc Dũng, đăng trên tạp chí Văn thư - Lưu trữ Việt Nam, số 6 năm 2017. Bài viết bàn về nội dung có tính chất lý luận về nguyên tắc quản lý tập trung thống nhất trong công tác lưu trữ ở Việt Nam ngay từ khi thành lập Phông lưu trữ Quốc gia Việt Nam, đặc biệt là sau khi Hội đồng Bộ trưởng có quyết định chính thức thành lập Phông lưu trữ Quốc gia Việt Nam. - “Quản lý công tác lưu trữ và tài liệu lưu trữ tại các cơ quan, tổ chức cấp huyện trên địa bàn tỉnh Tây Ninh” - bài viết của tác giả Nguyễn Thị Ly và tác giả Lê Thị Vị, đăng trên tạp chí Văn thư - Lưu trữ Việt Nam, số 6 năm 2017. Bài viết đề cập đến một số nội dung: hoạt động quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ và tài liệu lưu trữ cấp huyện; tình hình hoạt động quản lý khối tài liệu được hình thành trong hoạt động của một số cơ quan, ban ngành cấp huyện thuộc nguồn nộp lưu vào lưu trữ lịch sử; đề xuất một số khuyến 4
nghị nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý công tác lưu trữ và tài liệu lưu trữ cấp huyện trên địa bàn tỉnh Tây Ninh. - “Thực tiễn quản lý tài liệu chuyên môn, nghiệp vụ tại một số bộ, ngành và một số đề xuất” - bài viết của tác giả Nguyễn Anh Thư và tác giả Đặng Thị Bích Luận, đăng trên tạp chí Văn thư - Lưu trữ Việt Nam số 7 năm 2017. Bài viết này các tác giả tìm hiểu thực tiễn quản lý tài liệu chuyên môn, nghiệp vụ tại một số bộ, ngành trong thời gian qua và đề xuất nhằm quản lý tài liệu chuyên môn, nghiệp vụ hiệu quả hơn. Các luận văn cao học: - Đoàn Hồng Nhã (2012), Quản lý nhà nước đối với tài liệu lưu trữ các cơ quan chuyên môn trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp Huyện (từ thực tiễn quận 8 - thành phố Hồ Chí Minh), luận văn cao học chuyên ngành Quản lý hành chính công. Luận văn đề cập đến thực trạng quản lý nhà nước đối với tài liệu lưu trữ các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Quận 8, thành phố Hồ Chí Minh và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý. - Phạm Ngọc Hưng (2012), Quản lý nhà nước đối với tài liệu lưu trữ tại các trung tâm lưu trữ Quốc gia (từ thực tiễn Trung tâm Lưu trữ quốc gia II tại thành phố Hồ Chí Minh), luận văn cao học chuyên ngành Quản lý hành chính công. Luận văn nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với tài liệu lưu trữ các trung tâm lưu trữ quốc gia, đặc biệt là tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II và đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý nhà nước tại các trung tâm lưu trữ quốc gia nói chung và với Trung tâm lưu trữ quốc gia II nói riêng. - Nguyễn Thị Khánh Linh (2012), Quản lý nhà nước về công tác lưu trữ của Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Khánh Hòa - Thực trạng và giải pháp, luận văn cao học chuyên ngành Quản lý hành chính công. Luận văn nghiên cứu, tổng kết và đưa ra các đánh giá về thực trạng hoạt động quản lý nhà nước về công tác lưu trữ của Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Khánh Hòa, đề xuất 5
các giải pháp nhằm tăng cường và hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước về công tác lưu trữ của Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Khánh Hòa. - Dương Ngọc Loan (2015), Quản lý nhà nước về công tác lưu trữ ở Ủy ban nhân dân cấp xã - Từ thực tiễn huyện Củ Chi thành phố Hồ Chí Minh, luận văn cao học chuyên ngành Quản lý hành chính công. Luận văn nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng công tác lưu trữ tại Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi, đề xuất các giải pháp và đưa ra các kiến nghị để hoàn thiện công tác quản lý và hoạt động lưu trữ tại Ủy ban nhân dân cấp xã trên địa bàn huyện Củ Chi. - Phạm Minh Chiến (2015), Quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về lưu trữ, luận văn cao học chuyên ngành Luật. Luận văn nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng công tác lưu trữ tại Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long, đề xuất các giải pháp và đưa ra các kiến nghị để hoàn thiện công tác quản lý nhà nước và hoạt động lưu trữ tại Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long. - Nguyễn Thị Thanh Trà (2016), Quản lý nhà nước đối với nguồn tài liệu lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Lâm Đồng, luận văn cao học chuyên ngành Quản lý công. Luận văn nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Lâm Đồng, đề xuất các giải pháp và đưa ra các kiến nghị để hoàn thiện công tác quản lý và hoạt động lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Lâm Đồng. Các công trình đã được công bố trên cho thấy, mặc dù các tác giả tiếp cận ở nhiều gốc độ khác nhau nhưng hầu hết đều đề cập đến tầm quan trọng và sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ. Đây là nguồn tư liệu tham khảo quý báu đối với tác giả khi thực hiện đề tài này, và trong quá trình viết luận văn tác giả có kế thừa một số kết quả nghiên cứu đã được công bố trên. Song, tuy nhiên cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh 6
Long, vì vậy đề tài này hoàn toàn không có sự trùng lặp với các công trình nghiên cứu khoa học đã được công bố. 3. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu - Làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại các Chi cục Văn thư - Lưu trữ, phân cấp quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh. - Nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long; đánh giá những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long. 3.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại các Chi cục Văn thư - Lưu trữ. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long, phân tích làm rõ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. - Đề xuất phương hướng, giải pháp, hoàn thiện quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long. 4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long. - Về thời gian: Từ năm 2013 (từ sau khi Luật Lưu trữ có hiệu lực) đến 7
năm 2017, tầm nhìn đến năm 2025. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Tác giả vận dụng phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin làm phương pháp chủ yếu trong quá trình nghiên cứu. 5.2. Phương pháp cụ thể Luận văn vận dụng kết hợp các phương pháp liên ngành như: phân tích, tổng hợp, thống kê, điều tra, so sánh, đánh giá, lưu trữ học. Chẳng hạn: - Phương pháp phân tích: thông qua việc nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long, phân tích làm rõ những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. - Phương pháp điều tra xã hội học: trực tiếp khảo sát, lập bảng hỏi đối với công chức, viên chức trong Chi cục và các độc giả đến khai thác tài liệu tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ để thu thập thông tin, làm cơ sở đánh giá quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long. Đã trực tiếp phỏng vấn 20 người (10 người trực tiếp làm công tác lưu trữ và 10 độc giả đến khai thác sử dụng). - Phương pháp thống kê, tổng hợp: thống kê số liệu đã thu thập, tổng hợp, làm rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế làm cơ sở đề xuất giải pháp khắc phục. - Phương pháp lưu trữ học: vận dụng các nguyên tắc, phương pháp luận của lưu trữ học để đánh giá những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân trong quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long trong điều kiện cụ thể (so với quy định hiện hành của Nhà nước). 8
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ nói chung, tại các Chi cục Văn thư - Lưu trữ nói riêng. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Với kết quả nghiên cứu, khảo sát thực tiễn, đối chiếu với các quy định hiện hành, tác giả đã phân tích ưu điểm, hạn chế của công tác quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long và nguyên nhân đồng thời đề xuất các giải pháp khắc phục nhằm góp phần hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ nói riêng và các Chi cục Văn thư - Lưu trữ các tỉnh nói chung. - Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, các nhà quản lý trong lĩnh vực lưu trữ. - Ngoài ra, luận văn còn là tài liệu tham khảo đối với sinh viên, học viên cao học chuyên ngành quản lý công và những ai quan tâm đến lĩnh vực này. 7. Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung đề tài được trình bày trong 3 Chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại các Chi cục Văn thư - Lưu trữ Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long Chương 3: Phương hướng, giải pháp, kiến nghị hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ tại Chi cục Văn thư - Lưu trữ tỉnh Vĩnh Long. 9
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC LƢU TRỮ TẠI CÁC CHI CỤC VĂN THƢ - LƢU TRỮ 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm 1.1.1.1. Tài liệu lưu trữ Tài liệu lưu trữ là tài liệu có giá trị được lựa chọn từ trong toàn bộ khối tài liệu hình thành qua hoạt động của các cơ quan hoạt động của các cơ quan, tổ chức và được bảo quản trong kho lưu trữ. Tài liệu lưu trữ là tài liệu bản gốc; bản chính, hoặc bản sao hợp pháp của tài liệu có giá trị về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, ngoại giao, văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ được hình thành trong các hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân qua các thời kỳ lịch sử; không phân biệt xuất xứ, nơi bảo quản, kỹ thuật ghi tin và vật mang tin; được lựa chọn giữ lại bảo quản phục vụ nghiên cứu khoa học, lịch sử và hoạt động thực tiễn [41, tr.346]. Văn bản có giá trị pháp lý cao nhất về công tác lưu trữ đã khẳng định là: “Tài liệu lưu trữ là tài liệu có giá trị phục vụ hoạt động thực tiễn, nghiên cứu khoa học, lịch sử được lựa chọn để lưu trữ. Tài liệu lưu trữ bao gồm bản gốc, bản chính; trong trường hợp không còn bản gốc, bản chính thì được thay thế bằng bản sao hợp pháp”. Tài liệu lưu trữ có thể là tài liệu giấy, phim, ảnh, băng hình, đĩa hình, băng âm thanh, đĩa âm thanh hoặc các vật mang tin khác. [43, tr.1]. 1.1.1.2. Lưu trữ cơ quan Lưu trữ cơ quan là tổ chức thực hiện hoạt động lưu trữ đối với tài liệu lưu trữ của cơ quan, tổ chức [43, tr.1]. 10
1.1.1.3. Lưu trữ lịch sử Lưu trữ lịch sử là cơ quan thực hiện hoạt động lưu trữ đối với tài liệu lưu trữ có giá trị bảo quản vĩnh viễn được tiếp nhận từ Lưu trữ cơ quan và từ các nguồn khác [43, tr.2]. 1.1.1.4. Công tác lưu trữ Công tác lưu trữ là một lĩnh vực hoạt động của xã hội bao gồm những vấn đề lý luận, thực tiễn và pháp chế liên quan tới quá trình hoạt động quản lý và hoạt động nghiệp vụ nhằm thu thập, bảo quản an toàn và tổ chức sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ [39, tr.121]. Công tác lưu trữ là một lĩnh vực hoạt động của nhà nước bao gồm tất cả những vấn đề lý luận, thực tiễn và pháp chế liên quan tới việc tổ chức khoa học, bảo quản và tổ chức khai thác, sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ phục vụ công tác quản lý, công tác nghiên cứu khoa học lịch sử và các nhu cầu chính đáng khác của các cơ quan, tổ chức, cá nhân [38, tr.18]. Công tác lưu trữ là toàn bộ quy trình quản lý nhà nước và quản lý nghiệp vụ lưu trữ, nhằm thu thập, bổ sung, bảo quản, bảo vệ an toàn và tổ chức sử dụng có hiệu quả tài liệu lưu trữ [41, tr.108]. Tóm lại, công tác lưu trữ là một ngành hoạt động của nhà nước, hoạt động của xã hội bao gồm tất cả những vấn đề lý luận, thực tiễn và pháp chế có liên quan đến việc bảo quản và tổ chức sử dụng tài liệu lưu trữ phục vụ công tác quản lý, nghiên cứu khoa học và các nhu cầu chính đáng của công dân. 1.1.2. Các loại tài liệu lưu trữ Căn cứ vào nội dung và đặc điểm kỹ thuật, các loại tài liệu lưu trữ được phân thành bốn loại: tài liệu văn tự thành văn (tài liệu hành chính); tài liệu khoa học kỹ thuật và công nghệ; tài liệu nghe nhìn (phim điện ảnh, tài liệu ảnh, ghi âm, ghi hình); tài liệu điện tử, tài liệu kỹ thuật số [40, tr.10]. 11
- Tài liệu văn tự thành văn: Tài liệu văn tự thành văn xuất hiện từ khi có chữ viết, được ghi trên các vật mang tin và ghi tin khác nhau bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hướng dẫn thi hành văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quản lý nhà nước, văn bản cá biệt, văn bản hành chính thông thường. Đây là loại tài liệu phổ biến và nhiều nhất trong các cơ quan quản lý nhà nước. Tài liệu này hình thành chủ yếu trên giấy viết thông thường, bằng các phương pháp đánh máy, in rônêô, máy tính, viết tay, được lập hồ sơ ở văn thư và nộp vào lưu trữ hiện hành của cơ quan theo quy định hiện hành [40, tr.10]. - Tài liệu khoa học kỹ thuật: Tài liệu khoa học kỹ thuật phản ánh các hoạt động về khoa học kỹ thuật, chủ yếu là tài liệu của các cơ quan khoa học kỹ thuật, các trường đại học, các cơ sở sản xuất, thiết kế xây dựng, giao thông vận tải, … Tài liệu khoa học kỹ thuật có nhiều loại như: đồ án thiết kế các công trình xây dựng cơ bản; tài liệu thiết kế chế tạo máy; tài liệu về công nghệ; tài liệu về điều tra địa chất, địa hình; tài liệu khí tượng thủy văn; tài liệu nghiên cứu khoa học, tài liệu sáng chế, tài liệu phát minh; tài liệu tiêu chuẩn; tài liệu quản lý khoa học kỹ thuật [40, tr.10]. - Tài liệu nghe nhìn (ảnh, phim điện ảnh, ghi âm, ghi hình): Tài liệu nghe nhìn là tài liệu ảnh, phim điện ảnh, ghi âm, ghi hình phản ánh các sự kiện, hiện tượng trong đời sống xã hội bằng hình ảnh và âm thanh. Tài liệu ảnh, phim điện ảnh, ghi âm, ghi hình gồm có âm bản các bức ảnh, các cuốn phim chụp và quay về các sự kiện, hiện tượng có ý nghĩa chính trị, văn hóa, khoa học lịch sử và những ý nghĩa khác; những băng đĩa ghi âm ghi lại những bài nói, diễn văn của các vị lãnh đạo Đảng và Nhà nước; các nhà hoạt động xã hội và hoạt động khoa học nổi tiếng; những lời ca, bản nhạc của các nghệ sĩ xuất sắc [40, tr.11-12]. 12
- Tài liệu điện tử, tài liệu kỹ thuật số: Tài liệu điện tử hình thành chủ yếu từ hai nguồn: Trong quá trình hoạt động của cơ quan, tổ chức thiết lập các hồ sơ điện tử (tập hợp các tài liệu điện tử có liên quan với nhau về một vấn đề, một sự việc, một đối tượng cụ thể hoặc có đặc điểm chung, hình thành trong quá trình theo dõi, giải quyết công việc thuộc phạm vi chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân); Số hóa tài liệu lưu trữ trên các vật mang tin khác [40, tr.13-14]. Từ bốn loại chính trên, tài liệu lưu trữ có thể được tiếp tục chia nhỏ ra các loại như: tài liệu ngôn ngữ học; tài liệu cá nhân, gia đình, dòng họ; tài liệu văn học nghệ thuật; tài liệu dân tộc học; tài liệu vật thật (khảo cổ); tài liệu truyền miệng; tài liệu điện tử, tài liệu đặc biệt quý hiếm… [40, tr.16]. 1.1.3. Nội dung nghiệp vụ của công tác Lưu trữ Khoản 1 Điều 2 Luật Lưu trữ (2011) quy định “Hoạt động lưu trữ là hoạt động thu thập, chỉnh lý, xác định giá trị, bảo quản, thống kê, sử dụng tài liệu lưu trữ”. Như vậy, nội dung nghiệp vụ của công tác lưu trữ gồm: - Thu thập, bổ sung tài liệu vào các phòng, kho lưu trữ; - Phân loại, chỉnh lý tài liệu tài liệu lưu trữ; - Xác định giá trị tài liệu lưu trữ; - Thống kê tài liệu lưu trữ; - Bảo quản và tổ chức sử dụng tài liệu lưu trữ. 1.1.4. Quản lý nhà nước đối với công tác lưu trữ Quản lý nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật nhà nước để điều chỉnh hành vi hoạt động của con người trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm thỏa mãn nhu cầu hợp pháp của con người, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội [37, tr.7]. 13