Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với các hộ kinh doanh trên đại bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ……../…….. …../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ HOÀI TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ GIA NGHĨA, TỈNH ĐĂK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG GIA NGHĨA, NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ……../…….. …../…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ HOÀI TRANG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ GIA NGHĨA, TỈNH ĐĂK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8.34.04.03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LƯƠNG MINH VIỆT GIA NGHĨA, NĂM 2019 ii
LỜI CAM ĐOAN Hoạc viên xin cam đoan luận văn: “Quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông” là công trình nghiên cứu khoa học của riêng mình. Nội dung của luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, thông tin được đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí khoa học, kết quả nghiên cứu của các đề tài khoa học (theo danh mục tài liệu tham khảo). Các số liệu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc cụ thể, rõ ràng, các kết quả nêu trong luận văn chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình khoa học nào khác. Tác giả luận văn LÊ THỊ HOÀI TRANG iii
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, trước hết em xin bày tỏ lòng biết ơn đến lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia - Phân viện Tây Nguyên, Khoa sau đào tạo, cô giáo chủ nhiệm cùng các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, chỉ bảo, tạo điều kiện cho em trong suốt thời gian học tập đã đem lại cho em những kiến thức hữu ích trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại Học viện Hành chính Quốc gia. Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn tận tình của TS. Lương Minh Việt, đã chỉ bảo, hướng dẫn em trong quá trình thực hiện nghiên cứu hoàn thành luận văn của mình. Cuối cùng em xin gửi lời cám ơn đến lãnh đạo UBND thị xã Gia Nghĩa, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị đã giúp em về số liệu, cung cấp các thông tin liên quan đến nội dung đề tài nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn LÊ THỊ HOÀI TRANG iv
MỤC LỤC Trang phụ bìa......................................................................................................... ii Lời cam đoan ........................................................................................................ iii Lời cảm ơn............................................................................................................ iv Mục lục .................................................................................................................. v Danh mục các bảng ............................................................................................ viii Danh mục các hình vẽ, đồ thị ............................................................................... ix Mở đầu................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ......................................... 4 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ................................................................. 6 3.1. Mục đích ............................................................................................... 6 3.2. Nhiệm vụ .............................................................................................. 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ..................................... 6 4.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 7 4.2. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................. 7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn .......................... 7 5.1. Phương pháp luận ................................................................................ 7 5.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 7 6. Ý nghĩa luận văn và thực tiễn luậnvăn .............................................................. 7 7. Kết cấu nghiên cứu ............................................................................................ 7 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH ...................................................................................... 9 1.1. Khái quát một số nội dung về hộ kinh doanh ...................................... 9 1.1.1. Khái niệm hộ kinh doanh .................................................................. 9 1.1.2. Đặc điểm và vai trò của hộ kinh doanh .......................................... 11 1.1.3 Một số hạn chế của loại hình hộ kinh doanh ................................... 21 1.2. Những vấn đề về quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh ............... 23 1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh....................... 23 v
1.2.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh ........................ 24 1.2.3. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh ............. 30 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh33 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh tại các địa phương ................................................................................................................. 37 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai ..................................................................................... 37 1.3.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đăk Lăk ............................................................................. 38 1.3.3. Kinh nghiệm của Quận 1, thành phố Hồ Chí Minh ........................ 40 Tiểu kết chương 1................................................................................................ 42 Chương 2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH TẠI THỊ XÃ GIA NGHĨA, TỈNH ĐĂK NÔNG .................... 43 2.1. Thực trạng hoạt động của các hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông ..................................................................................................... 43 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội tại thị xã Gia Nghĩa tỉnh Đăk Nông .................................................................................................................... 43 2.1.2. Đặc điểm của các hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa tỉnh Đăk Nông .................................................................................................................... 47 2.1.3. Kết quả hoạt động của các hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa tỉnh Đăk Nông giai đoạn 2014-2018 .......................................................................... 52 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa aàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông giai đoạn 2014-2018 ........................................... 56 2.2.1. Xây dựng định hướng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và chính sách phát triển các hộ kinh doanh trên địa aàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông56 2.2.2. Xây dựng hệ thống các văn aản quy phạm pháp luật về hộ kinh doanh trên địa aàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông ......................................... 60 2.3.2. Công tác quản lý, kiểm tra, giám sát sau đăng ký kinh doanh trên địa aàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông ........................................................... 61 vi
2.2.4. Công tác tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa aàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông .................................................... 70 2.3. Đánh giá chung về quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông.................................................................. 73 2.3.1. Những kết quả đạt được .................................................................. 73 2.3.2. Những tồn tại, hạn chế .................................................................... 75 2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế ....................................... 76 Tiểu kết chương 2 ...................................................................................... 79 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH TẠI THỊ XÃ GIA NGHĨA, TỈNH ĐĂK NÔNG ................................................ 80 3.1. Những định hướng chủ yếu trong phát triển hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông .................................................................................. 80 3.1.1. Tiềm năng tại địa phương ảnh hưởng tới sự phát triển của hộ kinh doanh ................................................................................................................... 80 3.1.2. Những thuận lợi, khó khăn của hộ kinh doanh trong thời gian tới 83 3.1.3. Định hướng chủ yếu trong phát triển hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông.......................................................................................... 87 3.2. Các giải pháp về quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông .................................................................................. 91 3.2.1. Về hệ thống pháp luật, cơ sở pháp lý đối với hộ kinh doanh ......... 91 3.2.2. Về phát triển hộ kinh doanh có chất lượng..................................... 94 3.2.3. Về tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh ......... 97 3.3. Một số kiến nghị ................................................................................................... 104 Tiểu kết chương 3 ................................................................................... 106 Kết luận ............................................................................................................. 107 Danh mục tài liệu tham khảo ............................................................................ 108 vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng số 2.1: Thống kê số hộ kinh doanh và số doanh nghiệp ........................... 48 Bảng số 2.2: Thống kê cấp mới Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh ...... 50 Bảng số 2.3: Thống kê quy mô lao động của hộ kinh doanh ............................. 52 Bảng số 2.4: Quy mô vốn của hộ kinh doanh .................................................... 53 Bảng số 2.5: Chất lượng và đào tạo lao động .................................................... 56 Bảng số 2.6: Doanh thu bình quân hộ kinh doanh ............................................. 57 Bảng số 2.7: Thống kê kết quả số hồ sơcấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh ................................................................................................................... 64 Bảng số 2.8: Thống kê kết quả số hồ sơ thay đổi nội dung đăng ký kinh.......... 65 Bảng số 2.9: Bảng thống kê cấp Giấy chứng nhận điều kiện kinh doanh đối với một số lĩnh vực .................................................................................................... 66 Bảng số 2.10: Bảng số liệu kết quả cấp mã số thuế cho các hộ kinh doanh ...... 67 Bảng số 2.11: Bảng số hộ kinh doanh chấm dứt hoạt động kinh doanh tại Cơ quan đăng ký kinh doanh .................................................................................... 69 viii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Biểu đồ 2.1: So sánh số hộ kinh doanh và doanh nghiệp ................................... 49 Biểu đồ 2.2: Doanh thu bình quân hộ kinh doanh .............................................. 57 Biểu đồ 2.3: Số hộ kinh doanh chấm dứt hoạt động kinh doanh ........................ 69 ix
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong công cuộc đổi mới, Đảng và Nhà nước ta luôn xác định đổi mới kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm và là xuất phát điểm của cả quá trình đổi mới, nhằm đưa nước ta tiếp tục phát triển nhanh và bền vững trên cơ sở nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Sau hơn 30 năm đổi mới nước ta đạt được nhưng thành tựu to lớn về kinh tế khi nền kinh tế tăng trưởng khá nhanh và ổn định, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nông thôn mới trên đà khởi sắc, đời sống nhân dân ngày càng được nâng cao, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ngày càng được hoàn thiện. Đây là một sự thành công lớn của Đảng và Nhà nước ta trong công cuộc đổi mới đất nước. Cùng với sự chuyển biến to lớn của nền kinh tế, Đại hội Đảng Toàn quốc Lần thứ VI, Đảng ta thực hiện đường lối đổi mới kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nền kinh tế kế hoạch sang nền kinh tế thị trường có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế - trong đó có thành phần kinh tế cá thể - hộ kinh doanh. Chủ trương này tiếp tục được khẳng định tại Đại hội Đảng VII “Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế nhiều thành phần, thành phần kinh tế chủ yếu trong thời kỳ quá độ ở nước ta là kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể, kinh tế cá thể, kinh tế tư aản tư nhân và kinh tế tư aản nhà nước (doanh nghiệp nhà nước) ...”. Các thành phần kinh tế tồn tại khách quan tương ứng với tổ chức và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất trong giai đoạn hiện nay (điều kiện sản xuất nhỏ, phân công lao động đang ở trình độ thấp) nên quan hệ sản xuất được thiết lập từng bước từ thấp đến cao, đa dạng hoá về hình thức sở hữu. Trong đó mô hình hộ kinh doanh gồm những đơn vị kinh tế và hoạt động sản xuất kinh doanh dựa vào vốn và sức lao động của từng hộ là chủ yếu. Thành phần kinh tế hộ kinh doanh từng bước phát triển và ngày càng khẳng định vai trò, vị trí của mình trong nền kinh tế nhiều thành phần dưới sự quản lý của nhà nước. Bên cạnh kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể và các thành phần kinh 1
tế thuộc kinh tế tư nhân thì loại hình kinh doanh hộ kinh doanh cũng phát triển mạnh và góp phần không nhỏ vào sự tăng trưởng và phát triển kinh tế của đất nước ta. Nếu như thành phần kinh tế quốc doanh đóng vai trò chủ đạo nắm giữ nhiều bộ phận then chốt thì thành phần kinh tế cá thể nói riêng tuy chiếm tỷ trọng nhỏ hơn nhưng ngày càng phát triển và chiếm một vị trí xứng đáng trong nền kinh tế quốc dân. Thành phần kinh tế hộ kinh doanh không những tạo ra một lượng sản phẩm không nhỏ trong tổng sản phẩm xã hội mà nguồn thu từ thành phần kinh tế này vào ngân sách nhà nước cũng chiếm một tỷ trọng tương đối lớn, đồng thời còn thu hút được một lực lượng lớn lao động nhàn rỗi đáp ứng mọi yêu cầu của xã hội mà thành phần kinh tế khác chưa đảm bảo hết, tạo thu nhập và từng bước góp phần nâng cao đời sống của các tầng lớp nhân dân. Trong những năm qua, hoạt động sản xuất kinh doanh của các hộ kinh doanh ở nước ta có nhiều thuận lợi từ thủ tục thành lập đến việc đăng ký thuế,... qua đó, đã tạo điều kiện cho hộ kinh doanh phát triển mạnh mẽ về số lượng. Theo khảo sát, Việt Nam có gần 5 triệu hộ kinh doanh, với tổng tài sản là 655 nghìn tỷ đồng; doanh thu đạt 2.188 nghìn tỷ đồng và thu hút hơn 7,94 triệu lao động. Trong cơ cấu hoạt động của hộ kinh doanh, có khoảng 80% hoạt động trong ngành công nghiệp - xây dựng; còn 20% trong ngành thương mại dịch vụ, tập trung vào bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy, lưu trú, ăn uống. Khảo sát thực tế của cơ quan quản lý thành phố Hồ Chí Minh, có khoảng 275.000 hộ kinh doanh cá thể, đang đóng góp khoảng 2% vào ngân sách thành phố; sản xuất của các hộ kinh doanh luôn đa dạng ngành nghề, nhiều mặt hàng, sản phẩm truyền thống của Việt Nam được gìn giữ, phát triển. Còn theo thống kê của Cục Thuế thành phố Hồ Chí Minh, đang có hơn 14,8 nghìn hộ kinh doanh có sử dụng hóa đơn; hơn 21,2 nghìn hộ kinh doanh lớn (theo tiêu chí doanh thu trên 100 triệu đồng/tháng), nhưng không có sử dụng hóa đơn. Đâu đó có những hộ kinh doanh tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh nhưng 2
không đảm bảo chất lượng sản phẩm dành cho người tiêu dùng, chưa hình thành quy trình sản xuất đi đôi với bảo vệ môi trường… Hiện nay, trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa có khoảng 6.000 hộ kinh doanh đang hoạt động nhưng thực trạng quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh của các hộ kinh doanh này thực sự khó đánh giá một cách cụ thể3. Sự nghiệp phát triển mạnh mẽ của khu vực kinh tế tư nhân, trong đó có sự phát triển của loại hình hộ kinh doanh cũng góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhưng cũng đặt ra yêu cầu mới đối với công tác quản lý nhà nước. Trong chiến lược phát triển kinh tế thị trường của đất nước, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng các thành phần kinh tế trong nền kinh tế. Kể từ khi Luật Doanh nghiệp 2014 có hiệu lực, sự đổi mới trong cơ chế quản lý đã thiết lập, xây dựng, kiến tạo các chính sách ưu đãi, môi trường cạnh tranh lành mạnh, thông thoáng, tạo điều kiện bình đẳng, thuận lợi để các thành phần kinh tế cùng phát triển và thực tế những năm qua với một cơ chế đơn giản, năng động lực lượng hộ kinh doanh của cả nước đã không ngừng lớn mạnh, góp phần tăng thu cho ngân sách, giải quyết việc làm, tạo thu nhập, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất cho người dân tại thị xã Gia Nghĩa. Nhưng không chỉ có các điểm mạnh, điểm tốt của riêng mình, các hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa cũng bộc lộc nhưng mặt hạn chế còn tồn tại như doanh thu kém, vi phạm đăng ký kinh doanh, kinh doanh không đúng ngành nghề quy định, hộ kinh doanh tự ý bỏ địa chỉ kinh doanh không khai báo, đâu đó có nhưng hộ kinh doanh hoạt động “chui” để rồi không phải tham gia hoạt động đóng thuế, nghĩa vụ của mình. Tiềm năng ở các hộ kinh doanh vẫn còn và có thể khai thác thu để đạt ở mức cao hơn, góp phần tăng thu cho ngân sách. Thực tế thì tình trạng thất thu thuế trong thời gian qua tuy có giảm nhưng vẫn còn tình trạng quản lý không hết hộ kinh doanh, doanh thu tính thuế không sát thực tế, dây dưa nợ đọng thuế còn nhiều, nhiều hộ kinh doanh bỏ địa chỉ kinh doanh không khai báo… 3
Trước thực trạng đó hàng loạt câu hỏi được đặt ra để khắc phục các hạn chế quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh, phát triển ưu thế nội tại, chống thất thu đối với các hộ kinh doanh, hiệu quả quản lý nhà nước của địa phương đối với hộ kinh doanh hiện nay và đâu là giải pháp để cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh. Qua việc giám sát thực hiện các quản lý hoạt động kinh doanh và quản lý thuế của các hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông tại các đơn vị quản lý liên quan cho thấy công tác quản lý hộ kinh doanh còn một số bất cập trong đó nổi cộm là tình trạng quản lý và lập sổ bộ các hộ kinh doanh còn bỏ sót một lượng lớn hộ kinh doanh. Từ đó đòi hỏi chính quyền địa phương thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông cần sớm tìm ra các giải pháp để nhanh chóng khắc phục. Xuất phát từ tình hình thực tiễn đó, học viên mong muốn tìm ra giải pháp hiệu quả để đảm bảo việc quản lýn nước đối với các hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa được hiệu quả nên đã lựa chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông”. Với đề tài tốt nghiệp trên, học viên mong muốn được cung cấp những vấn đề về công tác quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về công tác này trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông. Tuy nhiên trong quá trình nghiên cứu bản thân không tránh khỏi các sai sót. Vì vậy học viên rất mong nhận được sự chỉ bảo thêm của quý Thầy, Cô để nội dung nghiên cứu hoàn thiện hơn. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn - Võ Anh Tùng (2010), “Quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp và hộ kinh doanh từ thực tiễn ở thành phố Hồ Chí Minh”, luận văn thạc sĩ hành chính công, Học viện chính trị - hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn đã hệ thống hóa, tổng hợp và phân tích những vấn đề cơ bản về doanh nghiệp và hộ kinh doanh, lý 4
luận về công tác quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp và hộ kinh doanh; phân tích đánhgiá thực trạng công tác quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp và hộ kinh doanh ở thành phố Hồ Chí Minh và đề xuất được một số giải pháp nâng cao hiệ quả công tác quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp và hộ kinh doanh trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh [29]. - Phạm Thị Oanh (2010), “Quản lý nhà nước đối vớihộ kinh doanh thương mại, dịch vụ trên địa bàn quận 10, thành phố Hồ Chí Minh, thực trạng và giải pháp”, luận văn thạc sĩ hành chính công, Học viện chính trị - hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn trình bày cơ sở lý luận, khoa học và thực tiễn về tình hình hoạt động thương mại, dịch vụ của hộ kinh doanh, khẳng định vai trò của hộ kinh doanh trong việc phát triển kinh tế, nêu lên sự cần thiết trong quản lý Nhà đối với hộ kinh doanh. Đồng thời đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh thương mại, dịch vụ trên địa bàn quận 10, thành phố Hồ Chí Minh [17]. - Nguyễn Ngọc Sơn (2010), “Giải pháp phát triển kinh tế hộ gia đình trên địa bàn Quy Nhơn”, luận văn thạc sĩ, đại học Đà Nẵng. Luận văn hệ thống hóa các lý luận liên quan đặc điểm, vai trò, vị trí, chính sách phát triển kinh tế hộ (hộ kinh doanh) trong điều kiện công nghiệp hóa đất nước, chỉ ra những nguyên nhân, hạn chế ảnh hưởng đến kinh tế hộ gia đình trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, đề xuất giải pháp phát triển và tăng cường vai trò quản lý Nhà nước đối với khu vực kinh tế hộ tại Quy Nhơn [16]. - Đề tài: “Giải pháp mở rộng cho vay kinh doanh tại chi nhánh ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tại quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng” của tác giả Lê Công Vinh được cập nhật tại webside http://luanvan.com. Đề tài đã hệ thống cơ sở lý luận về cho vay kinh doanhđồng thời từ nghiên cứu thực tế cũng đã chỉ ra được những nguyên nhân làm hạn chế cho vay kinh doanh tại chi nhánh 5
ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn tại quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng [13]. Hầu hết các đề tài luận văn hệ thống hóa các nguyên lý, cơ sở lý luận về hộ kinh doanh và công tác quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh, một số đề tài nêu được giải pháp từ bất cập và tồn tại thực tiễn để phát triển hộ kinh doanh, nâng cao công tác quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh. Tuy nhiên, đề tài hướng chính cụ thể vào hoạt động quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh chưa nhiều. Đề tài luận văn “Quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông” là công trình nghiên cứu một cách nghiêm túc của riêng bản thân tác giả và chưa được ai công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Các số liệu, thông tin được sử dụng trong luận văn này đều có nguồn gốc rõ ràng, trung thực và được phép công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với các hộ kinh doanh trên đại bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về hộ kinh doanh, quản lý nhà nước đối với các hộ kinh doanh. - Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với các hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông. - Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới. 6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động quản lý nhà nước đối với các hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: nghiên cứu về công tác quản lý Nhà nước đối với các hộ kinh doanh thông qua các văn bản chỉ đạo, các công cụ quản lý tại địa phương, trong đó chủ thể là các cơ quan quản lý Nhà nước, đối tượng là các hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông. - Về không gian: trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông. - Về thời gian: Từ năm 2014 đến năm 2018. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Đề tài sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp phân tích, đánh giá, phương pháp so sánh, thu thập thông tin tài liệu, số liệu… 6. Ý nghĩa luận văn và thực tiễn luậnvăn Ý nghĩa lý luận: Luận văn cung cấp những lý luận chung về hộ kinh doanh, hoạt động quản lý nhà nước đối với các hộ kinh doanh. Ý nghĩa thực tiễn: Đánh giá thực trạng tình hình hoạt động, phát triển của các hộ kinh doanh; tìm hiểu thực trạng công tác quản lý Nhà nước đối với hộ kinh doanh trên địa bàn thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đăk Nông tập trung vào giai đoạn từ năm 2014 - 2018. 7. Kết cấu nghiên cứu Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận 7
văn gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh. Chương 2. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông. Chương 3. Định hướng và giải pháp về quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh tại thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông. 8
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HỘ KINH DOANH 1.1. Khái quát một số nội dung về hộ kinh doanh 1.1.1. Khái niệm hộ kinh doanh Trong thời kỳ bao cấp, chúng ta chủ yếu thừa nhận hai thành phần kinh tế cơ bản trong nền kinh tế, đó là kinh tế quốc doanh, sau này gọi là kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể. Từ Đại hội VI đến nay, Đảng quyết định chuyển từ cơ chế kinh tế bao cấp sang cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, thừa nhận nền kinh tế gồm nhiều thành phần kinh tế. Cùng với kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể, chúng ta từng bước thừa nhận kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế tư bản nhà nước, kinh tế cá thể, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài… Trên cơ sở tổng kết thực tiễn 30 năm đổi mới, Đại hội XII của Đảng khẳng định: “Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật”. Kinh tế tư nhân là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Tuy nhiên các khái niệm kinh tế tư nhân hiện nay còn có nhiều ý kiến chưa đồng nhất. Theo nghĩa rộng, kinh tế tư nhân là tất cả các cơ sở sản xuất kinh doanh không dựa trên sở hữu nhà nước về các yếu tố của quá trình sản xuất, kinh tế tư nhân được sử dụng để phân biệt với kinh tế nhà nước. Theo nghĩa hẹp hơn, kinh tế tư nhân là thành phần kinh tế được hình thành và phát triển dựa trên sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất và lợi ích cá nhân, gắn liền với loại hình sở hữu tư nhân, bao gồm kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân dựa trên sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Kinh tế tư nhân tồn tại dưới các hình thức như: doanh nghiệp tư 9
nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh và các hộ kinh doanh. Hiện nay ở nước ta, thành phần kinh tế tư nhân phần lớn hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh, là bộ phận đông đảo, được hình thành và hoạt động tương đối rộng trên phạm vi cả nước, phân bố từ nông thôn đến thành thị, có tiềm năng to lớn, có vị trí quan trọng lâu dài trong việc tạo ra của cải vật chất cho xã hội, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, giải quyết tình trạng thất nghiệp, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương. Để đi tới khái niệm hộ kinh doanh, trước hết cần xem xét khái niệm về hộ gia đình. Hộ gia đình là một nhóm những người thường có quan hệ gia đình hoặc đôi khi không có quan hệ gia đình với nhau nhưng cùng thống nhất sở hữu chung về tài sản và các tư liệu sản xuất, cùng tham gia các hoạt động kinh tế chung và cùng hưởng thụ những thành quả sản xuất chung của họ. Theo nhà kinh tế Hungary J.Kornai “Hộ gia đình như một đơn vị kinh tế. Sản xuất và dịch vụ trong nội bộ gia đình nhằm đáp ứng nhu cầu của bản thân họ”. Như vậy, hộ gia đình thường dùng để chỉ một nhóm người có quan hệ gia đình với nhau. Các hộ gia đình này có thể tiến hành sản xuất, kinh doanh để phục vụ nhu cầu của gia đình mình. Hộ gia đình dựa trên sỡ hữu tư nhân nhỏ về tư liệu sản xuất, chủ yếu sử dụng lao động trong gia đình, hoặc thuê lao động với số lượng lao động ít. Qua thời gian, hoạt động kinh doanh của họ phát triển mạnh, mở rộng quy mô sản xuất cần phải có sự quản lý của pháp luật. Và khái niệm hộ kinh doanh ra đời. Hộ kinh doanh là hình thức tồn tại của thành phần kinh tế cá thể, tiểu chủ dựa trên sở hữu tư nhân nhỏ về tư liệu sản xuất. Hình thức kinh doanh này chủ yếu sử dụng lao động trong gia đình, việc sử dụng lao động làm thuê không thường xuyên. 10
Hộ kinh doanh là đơn vị kinh tế độc lập tự chủ trong sản xuất kinh doanh, là chủ thể trong mọi quan hệ sản xuất và tự chịu trách nhiệm về kết quả tài chính của mình. Khái niệm về hộ kinh doanh được sử dụng hiện nay được quy định tại Nghị định số 78/2015/NĐ-CP ngày 14/9/2015 củaChính Phủ quy định về đăng ký doanh nghiệp: Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc một nhóm người gồm các cá nhân là công dân Việt Nam đủ 18 tuổi, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, hoặc một hộ gia đình làm chủ, chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng dưới mười lao động và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh. Có thể nói hộ kinh doanh gắn liền với việc tự bỏ vốn đầu tư, tự tổ chức hoạt động sản xuất - kinh doanh, tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình và tự tạo doanh thu, thu nhập bù trừ lãi, lỗ của mình. 1.1.2. Đặc điểm và vai trò của hộ kinh doanh 1.1.2.1. Đặc điểm của hộ kinh doanh Từ khái niệm về hộ kinh doanh, ta có thể rút ra các đặc điểm của hộ kinh doanh như sau: - Hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân: Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc đại diện một nhóm người thành lập, có bản chất là cá nhân kinh doanh, do đó không thể là pháp nhân. (Tuy nhiên, nếu chủ hộ vẫn có thể tự khắc dấu hình chữ nhật, có tên hộ kinh doanh và địa chỉ hộ kinh doanh, mã số thuế - nếu cần). Nó khác với công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên bởi công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên là một thực thể tách biệt với chủ sở hữu của nó. Trong khi đó hộ kinh doanh không phải là một thực thể tách biệt với cá nhân đăng ký thành lập hộ kinh doanh. Mọi tài sản của hộ kinh doanh đều là tài sản của các nhân tạo lập nên hộ kinh doanh. Cá nhân thành lập hộ kinh doanh hưởng toàn bộ lợi nhuận (sau 11