Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

92
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. Đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên thời gian đến.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN NGỌC TIẾN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG ĐĂK LĂK – NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN NGỌC TIẾN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGÔ VĂN TRÂN ĐĂK LĂK – NĂM 2018
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu đề tài ........................................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................. 4 3.1. Mục đích .................................................................................................. 4 3.2. Nhiệm vụ .................................................................................................. 5 4. Đối tƣợng nghiên cứu .................................................................................... 5 5. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................ 5 6. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu............................................. 5 6.1. Phƣơng pháp luận .................................................................................... 5 6.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 5 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn ........................................................................... 6 8. Kết cấu nội dung của luận văn ....................................................................... 6 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ.......................................................................................................................... 8 1.1. Một số khái niệm......................................................................................... 8 1.2. Sự cần thiết phải quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số .......................................................................................... 16 1.3. Nội dung quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy di sản văn hóa các dân tộc thiểu số ....................................................................................................... 20 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của một số dân tộc ở Việt Nam................................................ 24 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN, TỈNH PHÚ YÊN ............................................ 33 i
2.1. Điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội tác động đến quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân ............................................................................................ 33 2.2. Tình hình các dân tộc và đặc điểm văn hóa các dân tộc thiểu số huyện Đồng Xuân ....................................................................................................... 41 2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân ................................. 50 2.4. Đánh giá chung ......................................................................................... 63 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐỒNG XUÂN THỜI GIAN TỚI .......................................................................................................... 70 3.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số ........................................................... 70 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số ở huyện Đồng Xuân thời gian tới. ............................ 74 3.3. Kiến nghị ................................................................................................... 82 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 88 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 92 ii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DLTC : Danh lam thắng cảnh DSVH : Di sản văn hóa DTTS : Dân tộc thiểu số HĐND : Hội đồng nhân dân LSVH : Lịch sử văn hóa Nxb : Nhà xuất bản QLNN : Quản lý nhà nƣớc UBND : Ủy ban nhân dân XHCN : Xã hội chủ nghĩa XHH : Xã hội học iii
DANH MỤC CÁC BIỂU, BẢNG Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Đồng Xuân ................................................ 34 Hình 2.2.Biểu đồthể hiện trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ, công chức ngành văn hóa thông tin huyện Đồng Xuân........................................................ 56 Hình 2.3.Biểu đồ thể hiện sự hiểu biết của cán bộ, công chức, viên chức về Luật Di sản văn hóa ..................................................................................................... 59 Hình 2.4.Biểu đồ thể hiện sự hiểu biết của cán bộ, công chức, viên chức về quản lý nhà nƣớc đối với di sản văn hóa. .................................................................... 59 Hình 2.5. Biểu đồ ngân sách cấp cho hoạt động văn hóa huyện Đồng Xuân ..... 60 iv
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn đảm bảo tính khách quan, trung thực, chính xác, có nguồn gốc cụ thể. Những kết luận khoa học của luận văn chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung công trình nghiên cứu của mình. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Ngọc Tiến v
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận đƣợc sự động viên và giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân. Trƣớc tiên, tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến quý thầy, cô giáo đã giảng dạy trong chƣơng trình học tập của lớp cao học Quản lý công HC20-TN7, quý thầy, cô công tác tại Phân viện Học viện Hành chính quốc gia khu vực Tây nguyên, Học viện Hành chính quốc gia. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Huyện ủy, UBND huyện Đồng Xuân, Phòng Văn hóa và Thông tin huyện, Chi cục Thống kê huyện, UBND các xã Phú Mỡ, Xuân Quang 1, Xuân Quang 2, Xuân Phƣớc, Xuân Lãnh, Đa Lộc và đặc biệt là lãnh đạo Văn phòng HĐND & UBND huyện và các đồng nghiệp đang công tác tại Văn phòng HĐND & UBND huyện Đồng Xuân đã tạo điều kiện về thời gian và giúp đỡ trong quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến TS. Ngô Văn Trân, ngƣời đã hết lòng giúp đỡ và hƣớng dẫn tận tình để tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện, song luận văn này sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận đƣợc sự góp ý của quý thầy, cô và các bạn. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Ngọc Tiến vi
vii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, là cơ sở góp phần nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực. Trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN với sự tác động của toàn cầu hóa, một mặt các chuẩn mực văn hóa định hƣớng thúc đẩy con ngƣời không ngừng hoàn thiện, mặt khác các giá trị văn hóa truyền thống tạo nên sức mạnh, góp phần hạn chế hiện tƣợng tiêu cực trong đời sống xã hội. Xuất phát từ vai trò của văn hóa, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn quan tâm chăm lo phát triển văn hóa, coi văn hóa là một mặt trận quan trọng trên lĩnh vực tƣ tƣởng, góp phần thắng lợi to lớn vào sự nghiệp cách mạng. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống các DTTS có ý nghĩa sống còn đối với mỗi dân tộc, đặc biệt trong xu hƣớng hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN hiện nay thì vấn đề này càng đƣợc chú trọng hơn. Đặc biệt, Việt Nam vốn là nƣớc đa sắc tộc, vì vậy việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy tính đa dạng, phong phú và độc đáo của văn hóa các dân tộc là hết sức quan trọng. Việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đó đã đƣợc khẳng định trong Văn kiện Đại hội XI: “Phát triển văn hóa, xã hội hài hòa với phát triển kinh tế, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội trong từng bƣớc và từng chính sách phát triển là thể hiện rõ nhất tính ƣu việt của xã hội ta”. Đồng Xuân là huyện miền núi của tỉnh Phú Yên có 17 dân tộc sinh sống. Trong đó đồng bào DTTS hơn 10.116 ngƣời chiếm tỉ lệ 16,82% dân số toàn huyện với 2 dân tộc chính là Chăm Hroi và Ba na. Trong đó: Dân tộc Chăm Hroi có 7.931 ngƣời chiếm tỉ lệ 13,18%, dân tộc Ba na có 1.944 ngƣời chiếm tỉ lệ 3,23%. Đồng bào các DTTS sinh sống chủ yếu bằng nghề nông, lâm nghiệp, cuộc sống bình yên và gắn bó với núi rừng, có truyền thống yêu nƣớc, với những giá trị văn hóa phong phú, độc đáo và chứa đựng tính nhân văn cao cả. 1
Dƣới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nƣớc, đặc biệt là sự ủng hộ chung sức của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn huyện Đồng Xuân, vấn đề QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc đã đạt đƣợc nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau, công tác QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn huyện Đồng Xuân còn chứa đựng nhiều hạn chế: Nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc chƣa đƣợc chú trọng; nguồn lực để xây dựng các thiết chế văn hóa chƣa tƣơng xứng. Đặc biệt, trong bối cảnh phát triển đất nƣớc theo kinh tế thị trƣờng định hƣớng XHCN, dƣới tác động của quá trình đô thị hóa cũng nhƣ tƣ tƣởng thực dụng, chạy theo lợi nhuận, phần nào tạo ra sự buông lỏng quản lý của Nhà nƣớc đối với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc, làm cho văn hóa các dân tộc không chỉ bị mai một mà không đƣợc duy trì, củng cố và mất dần bản sắc. Do vậy, việc nghiên cứu cả trên phƣơng diện lý luận và thực tiễn về QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên hiện nay có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với quá trình bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc góp phần nâng cao chất lƣợng đời sống văn hóa của cộng đồng dân cƣ trên địa bàn, tạo động lực phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, ổn định chính trị, giữ vững quốc phòng, an ninh của địa phƣơng. Với những lý do trên, tác giả đã chọn vấn đề: “Quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên” làm đề tài nghiên cứu trong luận văn cao học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài QLNN về văn hóa ở nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu đã đƣợc công bố có liên quan đến đề tài nhƣ sau: 2
- Cơ sở văn hóa Việt Nam của Trần Ngọc Thêm (1999), NXB Giáo dục, Hà Nội. Tác giả đã khái quát về văn hóa và văn hóa học Việt Nam; văn hóa nhận thức; văn hóa tổ chức trong đời sống tập thể, cá nhân; văn hóa ứng xử với môi trƣờng tự nhiên và văn hóa ứng xử với môi trƣờng xã hội. - Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn xây dựng văn hóa nước ta của Hoàng Vinh (1999), NXB Văn hóa thông tin, Hà Nội. Tác giả đã trình bày những nguyên lý cơ bản của lý luận văn hóa và những vấn đề về xây dựng văn hóa văn hóa của nƣớc ta. - Lược sử quản lý văn hóa ở Việt Nam của Hoàng Sơn Cƣờng (1998). Tập bài giảng Trƣờng Đại học Văn hóa Hà Nội, NXB Văn hóa thông tin, Hà Nội.Tác giả đã khái lƣợc về công tác quản lý văn hóa ở Việt Nam. - Về lãnh đạo, quản lý văn học nghệ thuật trong công cuộc đổi mới của Nguyễn Duy Bắc (2001). NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội. Tác giả đã đánh giá công tác lãnh đạo, quản lý về văn học nghệ thuật của nƣớc ta trong thời kỳ đổi mới. Những công trình trên đã bƣớc đầu làm rõ một số vấn đề quan trọng liên quan đến phƣơng diện lý luận của công tác quản lý văn hóa nhƣ: Mối quan hệ giữa văn hóa và kinh tế, đại cƣơng về quản lý hoạt động văn hóa, chính sách quản lý hoạt động văn hóa, nội dung quản lý hoạt động văn hóa, quản lý xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở hiện nay… Ngoài ra, còn có một số luận án tiến sĩ, luận văn cao học của nhiều tác giả liên quan đến đề tài. - Vấn đề giữ gìn và phát huy DSVH ở Thừa Thiên Huế hiện nay, Trần Thị Hồng Minh (2014), Luận án tiến sỹ Triết học, Học viện Chínhtrị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Tác giả luận án làm rõ thực trạng, một số vấn đề đặt ra của việc giữ gìn, phát huy DSVH ở Thừa Thiên Huế hiện nay. Trên cơ sở đó, Luận án đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc giữ gìn và phát huy DSVH tại địa phƣơng trong thời gian tới. 3
- Quản lý nhà nước về trùng tu di tích cố đô Huế, Hà Xuân Hậu (2014), Luận văn Thạc sĩ, Học viện Hành chính quốc gia, Hà Nội. Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động QLNN về trùng tu DTLS-VH đƣợc xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt-Cố đô Huế. Trên cơ sở phân tích, đánh giá, tác giả đã chỉ ra những nguyên nhân, thực trạng QLNN về trùng tu di tích Cố đô Huế; đề xuất một số giải pháp, kiến nghị thiết thực góp hoàn thiện QLNN về trùng tu di tích Cố đô Huế trong giai đoạn hiện nay và thời gian tới. - Bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, Trần Quang Tuấn Minh (2014), Luận văn Thạc sĩ, Học viện Hành chính quốc gia, Hà Nội. Luận văn nghiên cứu thực trạng QLNN của chính quyền tỉnh Thừa Thiên Huế về bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, những mặt tích cực cần phát huy và hạn chế cần khắc phục để đạt hiệu quả cao hơn. Đề xuất những giải pháp để chính quyền địa phƣơng hoàn thiện hơn công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế trong tƣơng lai. - Quản lý nhà nước về di tích lịch sử-văn hóa trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, Phạm Nhƣ Thùy (2014), Luận văn Thạc sĩ, Học viện Hành chính quốc gia, Hà Nội. Tác giả đi sâu phân tích thực trạng QLNN về DTLS-VH ở tỉnh Thái Nguyên. Từ đó, đề xuất một số giải pháp QLNN về DTLS-VH trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. Bên cạnh những công trình tiêu biểu nêu trên, nhiều công trình, bài viết liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đề cập đến QLNN về văn hoá, di sản, DTLS- VH, thực trạng bảo tồn, phát huy DSVH ở nhiều địa phƣơng trong cả nƣớc về góc độ lý luận và thực tiễn khác nhau đƣợc công bố, nhƣng đến nay chƣa có công trình nghiên cứu nào đề cập đến QLNN về DTLS-VH trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. Những kiến thức, kết quả nghiên cứu đã đƣợc công bố là những tƣ liệu quý, tác giả luận văn sẽ kế thừa trong quá trình triển khai và thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích 4
Đề tài góp phần hoàn thiện QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ Để thực hiện mục đích nghiên cứu trên, đề tài luận văn tập trung thực hiện 3 nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở lý luận QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS và kinh nghiệm QLNN về lĩnh vực này ở một số địa phƣơng tƣơng đồng, rút ra bài học tham khảo cho huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. - Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. - Đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên thời gian đến. 4. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. 5. Phạm vi nghiên cứu Để vấn đề nghiên cứu đƣợc tập trung, trong phạm vi nghiên cứu của một luận văn thạc sỹ, ngƣời nghiên cứu chỉ giới hạn phạm vi nghiên cứu nhƣ sau: - Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2010 đến năm 2017 và định hƣớng đến năm 2020. - Không gian nghiên cứu: Trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận Luận văn dựa trên phƣơng pháp luận Duy vật biện chứng và Duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc về công tác xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 5
- Để thực hiện đề tài, tác giả luận văn sử dụng các phƣơng pháp cụ thể: phƣơng pháp điều tra, khảo sát, phân tích, so sánh, thống kê, tổng hợp và điều tra XHH. - Phƣơng pháp điều tra XHH bằng bảng hỏi: Phƣơng pháp này sử dụng nhằm thu thập thông tin về nhận thức, quan điểm, những khó khăn bất cập trong công tác QLNN đối với hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa ở cơ sở. Đối tƣợng điều tra: Cán bộ, công chức của Phòng Văn hóa và Thông tin huyện và 6 xã: (Xuân Quang 1, Xuân Quang 2, Xuân Phƣớc, Xuân Lãnh, Đa Lộc và Phú Mỡ). - Số lƣợng phiếu điều tra: 100 phiếu. - Cơ cấu điều tra, mỗi đơn vị khảo sát bình quân khảo sát từ 10 đến 15 công chức. - Phƣơng pháp thu thập, xử lý thông tin, số liệu điều tra: Sau khi thu thập phiếu điều tra, tác giả tổng hợp kết quả, nội dung trả lời từng câu hỏi ở các phiếu điều tra, thống kê và xử lý số liệu bằng các phƣơng pháp thống kê thông thƣờng qua việc tìm kết quả bình quân gia quyền. Sau khi có kết quả từng nội dung, tác giả xem xét, so sánh, đối chiếu và rút ra những nhận xét, đánh giá từng tiêu chí một trên cơ sở thực trạng trình độ, nhận thức của cán bộ, công chức. Từ đó, rút ra những tồn tại, hạn chế của công tác QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS hiện nay và đƣa ra những kiến nghị, đề xuất những giải pháp tăng cƣờng QLNN tại địa phƣơng. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn - Trên cơ sở mới về khoa học của luận văn góp phần thực hiện tốt công tác QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. - Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể đƣợc sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý ngành và địa phƣơng trong hoạt động QLNN về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các DTTS trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. 8. Kết cấu nội dung của luận văn 6
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm có 3 chƣơng với các nội dung chủ yếu sau: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên. Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên thời gian tới. 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Khái niệm văn hóa Văn hóa là tổng hợp các giá trị vật chất và tinh thần do con ngƣời sáng tạo ra trong quá trình tƣơng tác với môi trƣờng tự nhiên và xã hội nhằm phục vụ lợi ích nhu cầu của con ngƣời. Nhìn từ góc độ đó, con ngƣời làm ra rất nhiều sản phẩm văn hóa hấp dẫn nhƣ các công trình kiến trúc chùa chiền, lễ hội, đời sống tâm linh, ẩm thực…Trong đó, những sản phẩm ẩm thực là gần gũi với đời sống nhất. Có nhiều định nghĩa khác nhau về văn hóa. Cho tới nay trên thế giới có hơn 400 định nghĩa khác nhau về văn hóa. Văn hóa là một lĩnh vực rộng lớn, rất phong phú và phức tạp, do đó khái niệm văn hóa cũng đa nghĩa. Nghĩa ban đầu của văn hóa trong tiếng Hán là những nét xăm mình, qua đó ngƣời khác nhìn vào để nhận biết và phân biệt với ngƣời khác. Theo ngôn ngữ phƣơng tây, từ tƣơng ứng với văn hóa của tiếng việt là culture trong tiếng Anh và tiếng Pháp, kultur trong tiếng Đức…có nguồn gốc từ các dạng động từ của tiếng Latinh có nghĩa là giữ gìn, chăm sóc, tạo dựng trong trồng trọt, cầu cúng. Năm 2002, UNESCO đã đƣa ra một định nghĩa chung về văn hóa nhƣ sau: “Văn hóa là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và cảm xúc của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin”. Năm 1940, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo 8
đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hàng ngày về ăn, mặc, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. [19,tr.431]. Nghị quyết Trung ƣơng 5, khóa VIII nêu: “Văn hóa Việt Nam là thành quả hàng nghìn năm lao động sáng tạo, đấu tranh kiên cường dựng nước và giữ nước của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là kết quả giao lưu và tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn minh thế giới để không ngừng hoàn thiện mình. Văn hóa Việt Nam, làm rạng rỡ lịch sử vẻ vang dân tộc”[4]. Nhƣ vậy, nói một cách tổng quát, văn hóa là sản phẩm của loài ngƣời, văn hóa đƣợc tạo ra và phát triển trong quan hệ qua lại giữa con ngƣời và xã hội. Song, chính văn hóa lại tham gia vào việc tạo nên con ngƣời, duy trì sự bền vững và trật tự xã hội. Văn hóa đƣợc truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua quá trình xã hội hóa. Văn hóa đƣợc tái tạo, phát triển trong quá trình hành động và tƣơng tác xã hội của con ngƣời. Văn hóa là trình độ phát triển của con ngƣời, của xã hội đƣợc biểu hiện trong các kiểu và hình thức tổ chức đời sống và hành động của con ngƣời cũng nhƣ giá trị vật chất tinh thần do con ngƣời tạo ra và đƣợc con ngƣời thừa nhận, bao gồm trong đó có cái Chân, cái Thiện, cái Mỹ. Xây dựng và phát triển tốt những thành tố cấu thành khái niệm văn hóa chính là để tạo ra nền tảng tinh thần cho xã hội, góp phần khai thác và phát huy sức mạnh nội sinh của đất nƣớc trong thời kỳ đổi mới hội nhập và phát triển. 1.1.2. Khái niệm về bảo tồn và phát huy Trong Từ điển Tiếng việt do GS. Hoàng Phê (chủ biên) đã định nghĩa: “Bảo tồn là giữ lại, không để cho mất đi” [24, tr.37], còn “phát huy là làm cho cái hay, cái tốt tỏa sáng tác dụng và tiếp tục nảy nỡ thêm” [24, tr.742]. Chúng ta thƣờng nghe nói: bảo tồn các di tích lịch sử, bảo tồn nền văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, quá trình giữ lại này không phải là giữ lại một cách nguyên xi mà bao giờ cũng có sự kế thừa những nét tiến bộ và lọc bỏ những yếu tố lạc hậu. 9
Bảo tồn là bảo vệ và giữ gìn sự tồn tại của sự vật, hiện tƣợng theo dạng thức vốn có của nó. Bảo tồn là không để mai một, không để bị thay đổi, biến hóa hay biến thái. Nhƣ vậy, trong nội hàm của thuật ngữ này, không có khái niệm “cải biến”, “nâng cao” hoặc “phát triển”. Hơn nữa, khi nói đối tƣợng bảo tồn “phải đƣợc nhìn là tinh hoa”, chúng ta đã khẳng định giá trị đích thực và khả năng tồn tại theo thời gian, dƣới nhiều thể trạng và hình thức khác nhau của đối tƣợng đƣợc bảo tồn. 1.1.3. Khái niệm quản lý và quản lý nhà nước 1.1.3.1. Khái niệm quản lý Quản lý là hoạt động tất yếu khách quan của mọi quá trình lao động xã hội. Nói quản lý là nói đến một dạng hoạt động có mục đích của chủ thể quản lý tác động lên đối tƣợng quản lý nhằm thực hiện những mục tiêu nhất định đã định trƣớc thông qua nguyên tắc, hình thức, phƣơng pháp nào đó thích hợp. Quản lý bao giờ cũng có tính mục đích, tính tổ chức và hƣớng tới tính hiệu quả. Nhƣ vậy, nó là một quá trình bao gồm chuỗi hoạt động khác nhau để đạt đƣợc kết quả mà chủ thể ngầm định đề ra để tồn tại và phát triển, quản lý cần thiết đối với mọi phạm vi hoạt động của xã hội. Chúng ta có thể hiểu khái niệm về quản lý nhƣ sau: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hƣớng đích của chủ thể quản lý đến đối tƣợng và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn nhân lực, các thời cơ của tổ chức để đạt mục tiêu đặt ra trong điều kiện môi trƣờng luôn biến động. 1.1.3.2. Khái niệm quản lý nhà nước QLNN xuất hiện cùng với sự xuất hiện của Nhà nƣớc, là quản lý công việc của Nhà nƣớc. Nội hàm QLNN thay đổi phụ thuộc vào chế độ chính trị, trình độ phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia qua các giai đoạn lịch sử. Ngày nay, QLNN xét về mặt chức năng bao gồm hoạt động lập pháp, hành pháp và tƣ pháp. QLNN là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nƣớc và sử dụng pháp luật nhà nƣớc để điều chỉnh hành vi hoạt động của con ngƣời 10