Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý công "Quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận và pháp lý của công tác quản lý nhà nước về thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số; Thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị; Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………../……….. ……./…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRƢƠNG VĂN HOÀI QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ………../……….. ……./…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRƢƠNG VĂN HOÀI QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. PHẠM ĐỨC CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan Luận văn “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị” là công trình nghiên cứu khoa học của tác giả, được PGS. TS Phạm Đức Chính hướng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ để hoàn thiện. Các tài liệu, số liệu trong Luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Quảng Trị, ngày tháng 11 năm 2020 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Trƣơng Văn Hoài i
LỜI CẢM ƠN Luận văn này là kết quả của quá trình tác giả nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình, được truyền đạt những kinh nghiệm, tri thức quý báu của tập thể Giảng viên Học viện Hành chính Quốc gia trong chương trình đào tạo Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. Với tình cảm chân thành nhất, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc Học viện, Quý Thầy cô Khoa Sau đại học, Quý Giảng viên đã trực tiếp giảng dạy và hướng dẫn trong quá trình học tập, nghiên cứu tại Học viện. Đặc biệt là PGS. TS Phạm Đức Chính – Người đã tận tình hướng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ rất nhiều để tác giả hoàn thiện Luận văn này. Bên cạnh đó, tác giả cũng chân thành cảm ơn Lãnh đạo và tập thể các Chuyên viên của Sở Nội vụ tỉnh Quảng Trị, Cục Thống kê tỉnh Quảng Trị và Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Quảng Trị… đã tạo điều kiện, giúp đỡ cung cấp về mặt tài liệu và số liệu để tác giả hoàn thành Luận văn này. Dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, hoàn chỉnh Đề tài, nhưng chắc chắn Luận văn không thể tránh khỏi những sai sót, hạn chế nhất định. Tác giả rất mong nhận được sự chỉ bảo và những ý kiến đóng góp quý báu từ Quý Thầy cô và các bạn Học viên. Xin chân thành cảm ơn! TÁC GIẢ LUẬN VĂN Trƣơng Văn Hoài ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ...................................................................................................... 10 1.1. Một số khái niệm .................................................................................. 10 1.1.1. Thanh niên và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số .................... 10 1.1.2. Hệ thống các tổ chức thanh niên và công tác thanh niên .............. 13 1.1.3. Quản lý nhà nước về công tác thanh niên ..................................... 16 1.2. Vị trí, vai trò của thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số ...................... 19 1.3. Nội dung quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số .................................................................................................. 20 1.3.1. Đặc điểm, ý nghĩa của quản lý nhà nước về công tác thanh niên . 20 1.3.2. Chủ thể quản lý nhà nước về công tác thanh niên ........................ 23 1.3.3. Nội dung quản lý nhà nước về công tác thanh niên ...................... 28 1.4. Các điều kiện bảo đảm quản lý nhà nước về công tác thanh niên ....... 35 1.4.1. Chế độ hoàn thiện pháp luật về công tác thanh niên .................... 35 1.4.2. Năng lực quản lý nhà nước về công tác thanh niên ...................... 37 1.4.3. Chất lượng đội ngũ thanh niên ...................................................... 39 Tiểu kết chương 1........................................................................................ 41 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ ............................................................................ 42 iii
2.1. Đặc điểm tự nhiên và điều kiện kinh tế xã hội tỉnh Quảng Trị............ 42 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ..................................................... 47 2.2.1. Thực trạng thanh niên và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ..................................................................... 47 2.2.2. Tổ chức bộ máy và triển khai thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về công tác thanh niên .................................................................... 51 2.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ........................................... 58 2.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị trong những năm qua. ... 73 2.3.1. Những ưu điểm.............................................................................. 73 2.3.2. Những hạn chế .............................................................................. 75 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................. 76 Tiểu kết chương 2........................................................................................ 78 CHƢƠNG 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ .......................... 79 3.1. Dự báo tình hình thanh niên dân tộc thiểu số trong giai đoạn hiện nay .. 79 3.2. Quan điểm, mục tiêu phát triển thanh niên dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ...................................................................................... 80 3.3. Một số giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu lực hiểu quả QLNN về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn Tỉnh Quảng Trị . 81 3.3.1. Hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật về chiến lược, chính sách công tác thanh niên, tình hình thanh niên ....................................... 81 3.3.2. Nhóm các giải pháp về công tác thống kê, nghiên cứu, dự báo, đánh giá tình hình thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số định kỳ và iv
lập kế hoạch triển khai thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số. ............................................... 82 3.3.3. Nhóm giải pháp về hoàn thiện hệ thống tổ chức bộ máy QLNN về công tác thanh niên và thanh niên dân tộc thiểu số ............................ 84 3.3.4. Nhóm giải pháp về công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về công tác thanh niên ............................................................. 85 3.3.5. Nhóm giải pháp tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác QLNN về công tác thanh niên và thanh niên dân tộc thiểu số ............................................................................................... 88 3.3.6. Nhóm giải pháp về nâng cao chất lượng về hoạt động thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo về công tác thanh niên đối với thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số ...................................................... 90 3.3.7. Nhóm giải pháp về tăng cường giao lưu, phối hợp các hoạt động về công tác thanh niên ở trong và ngoài nước ............................... 93 3.3.8. Nhóm giải pháp về sơ kết, tổng kết đánh giá công tác phát triển thanh niên........................................................................................................... 94 Tiểu kết chương 3........................................................................................ 96 KẾT LUẬN .................................................................................................... 97 KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 99 1. Đối với Bộ Nội vụ ................................................................................... 99 2. Đối với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Trị ................................................. 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO v
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 2.1. Dân số thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2015 – 2018 ............................................................................................ 48 Sơ đồ 2.1. Hệ thống cơ quan Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị .................................................................................... 57 Bảng 2.2. Tỷ lệ thanh niên có việc làm và được tạo việc làm mới ................. 59 giai đoạn 2015 - 2019 ...................................................................................... 59 Bảng 2.3. Phân tích các chủ thể thực hiện chiến lược phát triển thanh niên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị .................................................................................... 65 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thanh niên Việt Nam trong các giai đoạn lịch sử luôn giữ vai trò quan trọng, luôn thể hiện tinh thần xả thân trong các cuộc chiến tranh giữ nước và luôn là lực lượng quan trọng trong thời kỳ kiến thiết đất nước. Thanh niên Việt Nam trong cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ; trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; trong thời kỳ kiến thiết đất nước sau chiến tranh; trong thời kỳ đổi mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước luôn phát huy truyền thống của dân tộc, luôn nêu cao tinh thần xung phong, tình nguyện, xung kích, đi đầu để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Đảng, nhà nước và nhân dân giao phó. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vai trò và vị trí của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc, Người biểu lộ niềm tin vững chắc vào thế hệ trẻ, là lớp người “xung phong trong công cuộc phát triển kinh tế và văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội” 1 và “ trong mọi công việc, thanh niên thi đua thực hiện khẩu hiệu “ Đâu cần, thanh niên có; việc gì khó, thanh niên làm”2. Người động viên, khích lệ: “Thanh niên phải xung phong đến những nơi khó khăn gian khổ nhất, nơi nào người khác làm ít kết quả, thanh niên xung phong đều làm cho tốt”3. Đảng xác định thanh niên giữ vị trí trung tâm trong chiến lược phát huy nhân tố và nguồn lực con người: “Đảng đặt niềm tin sâu sắc vào thanh niên, phát huy vai trò làm chủ và tiềm năng to lớn của thanh niên để thanh niên thực hiện được sứ mệnh lịch sử, đi đầu trong cuộc đấu tranh chiến thắng đói nghèo, lạc hậu, xây dựng đất nước giàu mạnh, xã hội văn minh”. Nghị quyết 1, 2, 3 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002, t.10, tr.488, 489, 620. 1
Hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII nêu rõ: “Sự nghiệp đổi mới có thánh công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn là tùy thuộc vào lực lượng thanh niên”4. Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa” đã khẳng định: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội”5. Từ khi ban hành Luật Thanh niên năm 2005 đến nay, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, sự vào cuộc của các bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương và sự phối hợp của các ban ngành đoàn thể, công tác quản lý nhà nước về thanh niên, công tác thanh niên đã có những chuyển biến tích cực góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của nhân dân nói chung và thanh niên nói riêng, các quyền và nghĩa vụ của thanh niên được thực hiện đúng pháp luật, đời sống vật chất tinh thần của thanh niên từng bước được nâng cao, phần lớn thanh niên đều có lối sống tích cực, gắn kết với cộng đồng; vai trò và trách nhiệm của thanh niên trong việc tham gia phát triển kinh tế - xã hội đã từng bước được khẳng định. Tuy nhiên trước những biến động phức tạp của tình hình chính trị thế giới, sự tác động nhiều mặt của cơ chế thị trường, trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, một bộ phận thanh 4 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007, t.52, tr.538. 5 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008, tr.41-42. 2
niên còn thiếu những kiến thức, kỹ năng cần thiết cho yêu cầu phát triển hội nhập; sống thiếu lý tưởng; quan niệm về cuộc sống và lối sống đôi lúc còn lệch lạc, ỷ lại, lười lao động, ý thức chấp hành pháp luật kém, dễ bị lôi cuốn vào các tệ nạn xã hội, sinh hoạt thiếu văn hóa, vi phạm pháp luật, nhất là đối với thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh Quảng Trị. Tỉnh Quảng Trị trong những năm qua được sự quan tâm tập trung chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, Chính quyền các cấp đã tăng cường hơn đến công tác quản lý nhà nước về công tác thanh niên. Qua triển khai bước đầu đã có một số kết quả nhất định: Thanh niên được tạo điều kiện và có cơ hội phát triển cả về thể chất, tinh thần và được cống hiến; công tác thanh niên được chú trọng và quan tâm nhiều hơn; đội ngũ làm công tác thanh niên ngày càng có chất lượng; các chính sách ban hành liên quan đến thanh niên, nhất là thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số càng mang tính cụ thể hóa và chuyên biệt… Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn nhiều vấn đề còn phải suy nghĩ và quan tâm đó là: nhận thức của một bộ phận cán bộ, công chức về vị trí vai trò của thanh niên trong giai đoạn hiện nay còn hạn chế, nên việc chỉ đạo điều hành ở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức, hay nói cách khác còn khoán trắng cho tổ chức Đoàn thanh niên, Hội liên hiệp thanh niên các cấp, công tác phối hợp giữa các ngành liên quan đôi lúc, đôi nơi còn thiếu đồng bộ, chưa chặt chẻ và rỏ ràng; trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện hóa Luật thanh niên còn hạn chế. Từ những phân tích như trên, cần thiết phải có sự nghiên cứu cụ thể về thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn hiện nay. Do đó tôi quyết định 3
chọn đề tài “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàntỉnh Quảng Trị” làm luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Qua tìm kiếm, nghiên cứu tài liệu, tác giả biết được trước và sau khi Quốc hội ban hành Luật Thanh niên ngày 29 tháng 11 năm 2005 và Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Khóa X ban hành Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25 tháng 7 năm 2008 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đã có một số công trình nghiên cứu và bài viết về công tác thanh niên trong phạm vi cả nước với góc độ vĩ mô của quản lý nhà nước, đưa ra các quan điểm nhìn nhận về vai trò, trách nhiệm của nhà nước đối với thanh niên và vai trò, nghĩa vụ của thanh niên đối với nhà nước và xã hội, cũng như những thời cơ, thách thức của thanh niên trước sự thay đổi nhanh chóng của tình hình kinh tế – xã hội và lịch sử như: Một số đề tài các cấp tiêu biểu: - Nguyễn Văn Trung (2005) với đề tài nghiên cứu cấp nhà nước “Cơ sở lý luận và thực tiễn của chính sách đối với thanh niên”; -Vũ Đăng Minh (2012) với đề tài nghiên cứu cấp bộ “Cơ sở khoa học nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thanh niên thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa”; -Trần Xuân Vinh (1992), với đề tài nghiên cứu cấp bộ “Đặc trưng tâm lý tư tưởng của thanh niên dưới tác động của cơ chế thị trường”; -Phạm Bằng (1999) với đề tài nghiên cứu cấp bộ “Tình hình thanh niên thế kỷ XX – Những sự kiện quan trọng nhất”; - Nguyễn Đắc Vinh (2014) với chương trình nghiên cứu cấp bộ “Những vấn đề lý luận và thực tiễn nâng cao hiệu quả công tác thanh vận trong tình hình mới”; 4
Ngoài ra, một số chuyên đề, tạp chí với nội dung về các chính sách thanh niên cũng như công tác quản lý nhà nước về công tác thanh niên hiện nay như: - Nguyễn Vĩnh Oánh (1995), với nghiên cứu “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên” Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia; - Nguyễn Văn Trung (1997), “Chính sách và Quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở một số nước trên thế giới”, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia; - Chu Xuân Việt (2001), với chuyên đề “Chính sách thanh niên – thực trạng, đổi mới việc xây dựng và thực hiện”; - Trương Tấn Sang (2008), “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Tạp chí Cộng sản ngày 09 tháng 8 năm 2008; - Vũ Hồng Kiên(2013), “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên hiện nay”, Tạp chí Tổ chức nhà nước ngày 10 tháng 7 năm 2013;... Bên cạnh đó, một số luận văn thạc sĩ với nội dung Quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở các địa phương khác nhau: - Đỗ Đăng Khánh (2016) với đề tài “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay từ thực tế huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi”, Luận văn thạc sĩ Luật học; - Hoàng Vĩnh Phú (2017), với đề tài “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị”, Luận văn thạc sĩ Quản lý công; - Trần Linh (2014), với đề tài “Quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ; - Nguyễn Thị Hường (2015), vói đề tài “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Hành chính; 5
- Trần Xuân Anh (2014) với đề tài “Tạo việc làm cho thanh niên nông thôn tại tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sĩ Hành chính; - Đỗ Đăng Khánh (2016), với đề tài “Quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên từ thực tiễn huyện Bình Sơn tỉnh Quảng Ngãi”, Luận văn thạc sĩ Luật học.. Các đề tài nghiên cứu nêu trên đã hệ thống hóa các cơ sở lý luận về công tác thanh niên và đề ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên cơ sở phân tích, lý giải nhiều vấn đề liên quan đến tổ chức, hoạt động và thực trạng tại một số địa phương. Từ tổng quan các công trình nghiên cứu đến nay, có thể thấy, có rất ít đề tài liên quan đến thực tiễn quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Chính vì vậy, trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước, tác giả sẽ tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện nay, để từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp với thực tiễn của địa phương, nhằm góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn tỉnh. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn - Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về công tác thanh niên và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niênđồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị , tìm ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế từ đó đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện việc quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. 6
- Nhiệm vụ nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu một số nhiệm vụ chính sau đây: + Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về công tác thanh niên nói chung và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng; + Phân tích và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Trị trong thời gian qua; + Đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Địa bàn tỉnh Quảng Trị. + Thời gian: Từ năm 2015 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phƣơng pháp luận: Luận văn nghiên cứu dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng chủ nghĩa Mác – Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng và Nhà nước trong quản lý nhà nước về công tác thanh niên và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số. - Phƣơng pháp nghiên cứu: Để giải quyết các vấn đề cụ thể, Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học như: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tác giả sử dụng phương pháp này để nghiên cứu hệ thống văn bản quản lý nhà nước về công tác thanh niên, các báo cáo của cơ quan có thẩm quyền và các công trình khoa học, đề tài, đề án, bài báo khoa học có liên quan đã công bố; từ đó tác giả thực hiện việc đối chiếu, tham khảo số liệu, phục vụ cho việc giải quyết các vấn đề mà đề tài đặt ra. 7
- Phương pháp phân tích: phương pháp này được tác giả sử dụng để xem xét, đánh giá một cách cụ thể quản lý nhà nước về công tác thanh niên. Từ đó, phân tích cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về công tác thanh niên, đánh giá và phân tích làm rõ thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Trị, xác định những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế. - Phương pháp thu thập số liệu: tác giả sử dụng phương pháp này trong việc nghiên cứu các báo cáo của cơ quan có thẩm quyền và các công trình khoa học, đề tài, đề án, bài báo khoa học có liên quan để tìm kiếm, nghiên cứu và thu thập các dữ liệu, số liệu về thanh niên và thanh niên đồng bào dân tộc phục vụ cho yêu cầu và mục đích nghiên cứu của Luận văn. - Phương pháp tổng hợp: tác giả sử dụng phương pháp này để khái quát nội dung của từng vấn đề trong luận văn, rút ra được những nhận xét, kết luận mang tính tổng quan, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Các phương pháp nghiên cứu này được sử dụng kết hợp với nhau nhằm mục đích đảm bảo cho nội dung nghiên cứu của Luận văn vừa có ý nghĩa lý luận vừa mang ý nghĩa thực tiễn và khoa học. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Luận văn góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về công tác thanh niên và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số. - Qua phân tích thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số tại tỉnh Quảng Trị, Luận văn đề ra các giải pháp thích hợp, nếu được áp dụng sẽ góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, nhất là thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số. 8
- Những kết quả nghiên cứu của Luận văn này có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số nói chung và tỉnh Quảng Trị nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và phụ lục, nội dung luận văn được bố cục thành 3 chương: Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và pháp lý của công tác quản lý nhà nước về thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số Chƣơng 2. Thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị Chƣơng 3. Định hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Trị 9
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN ĐỒNG BÀO DÂN TỘC THIỂU SỐ 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Thanh niên và thanh niên đồng bào dân tộc thiểu số 1.1.1.1. Khái niệm, đặc điểm của thanh niên Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, là nguồn thúc đẩy sự phát triển xã hội hiện tại và là người chủ tương lai của đất nước. Hiện nay, khái niệm thanh niên được định nghĩa chưa có sự thống nhất, tùy thuộc vào nội dung và góc độ tiếp cận mà người ta đưa ra các khái niệm khác nhau về thanh niên. Từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất bản Văn hóa thông tin, năm 1999, định nghĩa “Thanh niên là người còn trẻ, đang ở độ tuổi trưởng thành” [31, tr.871], khái niệm này nhìn nhận thanh niên dưới hai góc độ là độ tuổi – sinh học, và sự phát triển đến một mức được cho là hoàn chỉnh, đầy đủ về mọi mặt – sự trưởng thành. Từ góc độ sinh học, thanh niên là giai đoạn được xác định khi mà quá trình phát triển của cơ thể con người đã trải qua một khoảng thời gian nhất định, ở giai đoạn này sự phát triển về mặt sinh học như tầm vóc, hệ các cơ quan bên trong và các bộ phận bên ngoài của cơ thể đã dần hoàn thiện về mặt chức năng. Độ tuổi thanh niên được quy định tùy thuộc vào quan điểm và nhận thức của mỗi quốc gia, dao động từ 12 đến 35 tuổi, khái niệm độ tuổi có thể chỉ bao hàm về mặt thời gian và mức độ phát triển sinh học của cơ thể con người hoặc phản ánh vị thế xã hội và hoạt động đặc trưng nhất định của một bộ phận con người trong xã hội; để xác định độ tuổi của một cá thể thanh niên có thể dựa vào tuổi sinh học, tuổi xương, tuổi răng hoặc tuổi dậy thì,.... Theo quy định tại Điều 1 của Luật Thanh niên Việt Nam năm 2005 thì “Thanh niên là công dân Việt Nam từ đủ 16 đến 30 tuổi” [20]. 10
Thanh niên là nhóm dân số đặc thù, có mặt trong tất cả các nhóm dân tộc, giai cấp, các thành phần xã hội và địa bàn trong cả nước. Theo cách quản lý và phân loại đối tượng thanh niên của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, thanh niên Việt Nam được chia thành các nhóm sau: Thanh niên nông thôn, thanh niên công nhân, thanh niên công chức và viên chức, thanh niên đô thị, thanh niên học sinh và sinh viên, thanh niên trong các lực lượng vũ trang. Các nhóm thanh niên đặc thù bao gồm: thanh niên dân tộc thiểu số, thanh niên có đạo, thanh niên đang học tập, lao động ở nước ngoài, các nhóm thanh niên yếu thế bao gồm: thanh niên bị nhiễm HIV/AIDS, thanh niên khuyết tật, thanh niên sau cai nghiện và sau cải tạo trở về tái hòa nhập với cộng đồng. Từ các phân tích trên cho thấy, để nhìn nhận và đưa ra khái niệm thanh niên, cần phải đánh giá thanh niên một cách tương đối toàn diện dưới nhiều góc độ khác nhau, từ những đặc điểm sinh học, tâm lý,... cho đến sự phát triển của nhận thức đến một mức độ nhất định; gắn thanh niên với mọi giai cấp, mọi tầng lớp trong xã hội và trên mọi lĩnh vực hoạt động khác nhau của đời sống xã hội. Với cách hiểu về thanh niên như vậy, theo tác giả: Thanh niên là một lực lượng xã hội đặc thù, ở độ tuổi từ 16 đến 30 tuổi, mang những đặc trưng tâm, sinh lý, sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ; luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình; có mặt trong tất cả các nhóm dân tộc, giai cấp, tầng lớp trong xã hội và trên mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội, là nguồn lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển của xã hội hiện tại và tương lai. Đặc điểm của thanh niên Trân trọng và phát huy những giá trị văn hóa, đạo đức và truyền thống tốt đẹp của dân tộc, yêu nước, quan tâm đến tình hình đất nước, thực tế, thiết thực trong suy nghĩ, hoạt động và ứng xử hàng ngày, năng động, sáng tạo, luôn hướng tới cái mới, cái khác biệt, tích cực hội nhập quốc tế, tiếp thu thành 11
tựu văn minh và tinh hoa văn hóa từ bên ngoài, có khát vọng, lạc quan, có tính tích cực chính trị - xã hội cao và có bản lĩnh chính trị khá vững vàng [14]. 1.1.1.2. Khái niệm, đặc điểm thanh niên dân tộc thiểu số Khái niệm dân tộc thiểu số Dân tộc thiểu số (DTTS): Là những dân tộc có số dân ít hơn so với dân tộc đa số trên phạm vi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Việt Nam hiện có 54 dân tộc, trong đó dân tộc kinh chiếm 81,8%, 53 dân tộc còn lại thuộc nhóm các dân tộc thiểu số và dân tộc thiểu số ít người [23]. Khái niệm thanh niên dân tộc thiểu số Như trên đã định nghĩa về thanh niên nói chung: Thanh niên là một nhóm xã hội nhân khẩu đặc thù bao gồm những người trong một độ tuổi nhất định, có sự phát triển nhanh chóng về thể chất, tâm lý, trí tuệ, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội; có mối quan hệ gắn bó mật thiết với tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã hội; là lực lượng xã hội to lớn đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển trong tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc. Từ đó, chúng ta có thể hiểu: Thanh niên DTTS là một nhóm người có độ tuổi từ 16 đến 30 tuổi, có sự phát triển nhanh chóng về thể chất, tâm lý, trí tuệ, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động của cộng đồng các DTTS lao động hiệu quả góp phần thúc đẩy sự phát triển của địa phương cùng với sự phát triển của đất nước. Đặc điểm thanh niên dân tộc thiểu số Ngoài nững đặc điểm chung của thanh niên Việt Nam, thanh niên DTTS có những đặc điểm riêng bắt nguồn từ phong tục, tập quán, môi trường sống. Đó là khỏe mạnh, trung thực, thẳng thắn, tính cộng đồng rất cao nhưng họ lại có tư tưởng dòng họ lớn nhỏ, không muốn làm việc xa gia đình “ly nông chứ không ly hương”, chịu nhiều ảnh hưởng bởi luật tục, tập quán, nhất là ảnh hưởng bởi chế độ mẫu hệ, tục nối dây. Cồng, chiêng và rượu cần là một 12