Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: Nhumbien999 Nhumbien999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:141

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện và kết quả đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, luận văn đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THỊ HẢI HÒA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ, NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THỊ HẢI HÒA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. LÊ CHI MAI THỪA THIÊN HUẾ, NĂM 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các thông tin, tư liệu được sử dụng trong Luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đúc kết qua quá trình học tập và tìm hiểu của bản thân, các kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Người cam đoan Bùi Thị Hải Hòa
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc, các thầy cô của Học viện Hành chính đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để bản thân có thể hoàn thành chương trình học tại trường. Với tình cảm trân trọng và chân thành, tác giả xin bày tỏ sự biết ơn đối với PGS.TS.Lê Chi Mai, người đã hướng dẫn tận tâm, tận tình trong suốt quá trình thực hiện Luận văn. Xin chân thành cảm ơn các vị lãnh đạo Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Trị, Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh, Chi cục thống kê huyện Gio Linh, nhân viên đại lý thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, các anh chị em đồng nghiệp, gia đình, bạn bè và nhân dân huyện Gio Linh đã quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện, nhiệt tình hợp tác để tác giả hoàn thành Luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu, dù đã rất cố gắng, nhưng do trình độ bản thân còn hạn chế, kinh nghiệm công tác chưa nhiều nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tôi mong nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các thầy, cô giáo và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân thành cảm ơn ! Học viên Bùi Thị Hải Hòa
MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục các bảng biểu, hình ảnh MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN ................... 9 1.1. Khái quát về Bảo hiểm xã hội tự nguyện ............................................... 9 1.1.1. Một số khái niệm ................................................................................ 9 1.1.2. Đặc điểm của Bảo hiểm xã hội tự nguyện ......................................... 12 1.1.3. Vai trò của Bảo hiểm xã hội tự nguyện ............................................. 14 1.1.4. Chức năng của Bảo hiểm xã hội tự nguyện ....................................... 16 1.1.5. Nguyên tắc của Bảo hiểm xã hội tự nguyện ...................................... 17 1.1.6. Mức đóng, phương thức đóng Bảo hiểm xã hội tự nguyện................ 18 1.2. Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện........................... 20 1.2.1. Sự cần thiết phải quản lý nhà nước về Bảo hiểm xã hội .................... 20 1.2.2. Khái niệm và vai trò quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ............ 22 1.2.3. Nội dung quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ......... 24 1.2.4. Các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá công tác quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ................................................................................ 33 1.2.5. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện 36 1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ...... 39 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ở một số địa phương trên toàn quốc. .............................................................. 39 1.3.2. Bài học rút ra cho huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị ........................... 44 Tiểu kết chương 1 ..................................................................................... 46
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ .................................................................................. 47 2.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Gio Linh và Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh ........................................................... 47 2.1.1. Khái quát chung về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị ............................................................................ 47 2.1.2. Giới thiệu chung về Bảo hiểm xã hội huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. ............... 49 2.2 Thực trạng quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio linh ..................................................................................... 54 2.2.1. Ban hành văn bản cụ thể hóa và hướng dẫn thực hiện pháp luật, chiến lược, chính sách về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. ................................... 54 2.2.2. Hệ thống tổ chức cơ quan quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện .......................................................................... 58 2.2.3. Công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. ........................................................................................ 60 2.2.4. Xây dựng kế hoạch, triển khai, phối hợp tổ chức các hoạt động thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn ..................................................... 62 2.2.5 Kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện.... 65 2.2.6 Kết quả thực hiện các chỉ tiêu chủ yếu về Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh ....................................................................... 66 2.3. Đánh giá chung thực trạng quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio linh ............................................................ 83 2.3.1. Những kết quả đạt được của công tác quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ................................................................................ 83 2.3.2. Những hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện ............................................................................................. 87 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ...................................................... 93
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ ............... 100 3.1. Phương hướng phát triển thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trong những năm tới . 100 3.1.1. Chiến lược phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện trong những năm tới ... 100 3.1.2. Mục tiêu phát triển thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh. 103 3.2. Các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh......................................................... 105 3.2.1. Tăng cường công tác ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện pháp luật, chiến lược, chính sách về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. ................ 106 3.2.2. Hoàn thiện bộ máy quản lý, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng tổ chức các hoạt động thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện.................... 106 3.2.3. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện .......................... 110 3.2.4. Tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, ban, ngành trong công tác quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện .................. 112 3.2.5. Thường xuyên kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. ............................................................................. 112 3.3 Một số kiến nghị................................................................................. 113 3.3.1. Đối với Quốc hội ............................................................................ 113 3.3.2. Đối với Cơ quan nhà nước có thẩm quyền ...................................... 114 Tiểu kết chương 3 ................................................................................... 117 KẾT LUẬN ............................................................................................. 118 TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................... 119 PHỤ LỤC................................................................................................ 123
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BHYT Bảo hiểm y tế BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội LĐTB&XH Lao động - Thương binh và Xã hội NLĐ Người lao động QLNN Quản lý nhà nước SDLĐ Sử dụng lao động UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Dân số và lao động huyện Gio Linh giai đoạn 2014-2019 .................... 48 Bảng 2.2: Tình hình viên chức lao động BHXH huyện Gio Linh năm 2019......... 50 Bảng 2.3: Bảng tổng hợp các hoạt động tuyên truyền về BHXH tự nguyện giai đoạn 2014 - 2019 ................................................................................................. 61 Bảng 2.4: Công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2019................................................................. 66 Bảng 2.5: Tình hình tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh theo giới tính giai đoạn 2014 - 2019 ............................................................................ 68 Bảng 2.6: Tình hình tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh theo độ tuổi giai đoạn 2014 - 2019 .............................................................................. 69 Bảng 2.7: Tình hình tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh theo mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện giai đoạn 2014 - 2019 ............................... 70 Bảng 2.8: Kết quả thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2019 ......................................................................................................... 73 Biểu đồ 2.3: Biểu đồ thể hiện số thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 – 2019 ................................................................................. 74 Bảng 2.9: Mức độ bao phủ BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2019 ................................................................................................. 75 Bảng 2.10: Số đối tượng tham gia BHXH tự nguyện phân theo đại lý thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2019 ................................. 77 Bảng 2.11: Số thu BHXH tự nguyện phân theo đại lý thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 - 2019 .................................................... 81 Bảng 2.12: Đặc điểm mẫu khảo sát về tình hình thực hiện thu BHXH tự nguyện tại địa bàn huyện Gio Linh ....................................................................................... 85 Bảng 2.13: Kết quả khảo sát về tình hình thực hiện thu BHXH tự nguyện tại địa bàn huyện Gio Linh ............................................................................................. 86
Bảng 2.14: Kết quả khảo sát mức độ hiểu biết về chính sách BHXH tự nguyện của người dân tại địa bàn huyện Gio Linh ................................................................ 889 Bảng 2.15: Đặc điểm mẫu khảo sát về tình hình tham gia BHXH tự nguyện tại địa bàn huyện Gio Linh ............................................................................................. 90 Bảng 2.16: Kết quả khảo sát về nhóm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện tại địa bàn huyện Gio Linh ............................................................................................. 92 Bảng 2.17: Ý kiến của người dân tại địa bàn huyện Gio Linh về giải pháp thu hút NLĐ tham gia BHXH tự nguyện ......................................................................... 93 Bảng 2.18: Lý do chưa hoặc ngừng tham gia BHXH tự nguyện của người dân tại địa bàn huyện Gio Linh ....................................................................................... 95 Bảng 2.19: Kênh thông tin tuyên truyền về BHXH tự nguyện mà người dân tiếp cận được tại địa bàn huyện Gio Linh ................................................................... 96
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1 Sơ đồ hệ thống cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện ..................... 26 Sơ đồ 1.2: Sơ đồ tổ chức BHXH Việt Nam theo hệ thống dọc từ trung ương đến địa phương .......................................................................................................... 29 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ bộ máy tổ chức của BHXH huyện Gio Linh ............................. 51 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ hệ thống tổ chức cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh ....................................................................................... 58 Sơ đồ 2.3: Sơ đồ mô hình tổ chức thu BHXH tự nguyện...................................... 63 Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện số người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 – 2019 ................................................................ 67 Biểu đồ 2.2: Biểu đồ thể hiện mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh ................................................................................................... 71 Biểu đồ 2.4: Biểu đồ thể hiện cơ cấu đối tượng tham gia BHXH tự nguyện theo đại lý thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh giai đoạn 2014 – 2019 ...... 78 Biểu đồ 2.5: Biểu đồ thể hiện mức độ bao phủ BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh năm 2019 ................................................................................... 88
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Bảo hiểm xã hội (BHXH) ra đời từ giữa thế kỷ XIX tại Đức, dần dần được hoàn thiện và phổ biến trên toàn thế giới, thể hiện nhu cầu tất yếu khách quan của mọi người dân lao động. BHXH được hiểu là sự đảm bảo thay thế được bù đắp một phần thu nhập cho người lao động (NLĐ) khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, chính từ tính ưu việt này mà BHXH trở thành trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội ở mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, BHXH là một trong những chính sách lớn được Đảng và Nhà nước quan tâm coi trọng, là một trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, có ý nghĩa quan trọng đối với sự ổn định chính trị - xã hội và phát triển bền vững của đất nước. Từ những ngày đầu thành lập đất nước cho đến nay, chính sách BHXH không ngừng được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với từng thời kỳ phát triển của đất nước. Từ lúc ban đầu chỉ có BHXH bắt buộc cho NLĐ làm việc trong các cơ quan tổ chức, sau đó đã hình thành BHXH tự nguyện cho NLĐ tự do và ngày càng hoàn thiện hơn về thể chế cũng như chế độ thụ hưởng nhằm nâng cao tỷ lệ tham gia BHXH, đáp ứng ngày càng cao nhu cầu an sinh xã hội. Chính sách BHXH tự nguyện ra đời và áp dụng thưc hiện từ ngày 01/01/2007 là một chính sách ưu việt và đầy tính nhân văn cho NLĐ tự do làm việc ở khu vực phi chính thức được tham gia và hưởng chế độ lương hưu khi hết tuổi lao động. Nhằm nâng cao hơn nữa tính nhân văn của chính sách cũng như tháo gỡ, tiếp sức và chung tay với người lao động, Luật BHXH số 58/QH13 do Quốc Hội XIII thông qua ngày 20/11/2014 đã thể chế và hoàn thiện các quy định về chính sách BHXH theo hướng mở rộng và nâng cao 1
quyền tham gia và thụ hưởng chế độ chính sách cho đông đảo nhân dân lao động vì mục tiêu an sinh cho tất cả NLĐ khi về già. Theo đó, Chính sách BHXH tự nguyện đã mở rộng về đối tượng tham gia, phương thức đóng, mức đóng và chế độ hưởng. Tuy nhiên cho đến nay số lượng NLĐ tham gia BHXH tự nguyện vẫn đang ở tỷ lệ rất thấp. Vậy, nguyên nhân cần nói đến ở đây là gì? Là do thu nhập của người dân không đủ, các quy định về chính sách chưa được ưu việt chưa linh hoạt để có thể được đông đảo NLĐ đồng thuận, chính sách này thực sự chưa đến được người dân để họ tiếp cận, nắm bắt hay trong khâu quản lý còn chưa hiệu quả? Ngày 23/05/2018 Ban chấp hành Trung Ương Đảng ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW về Cải cách chính sách BHXH, trong đó xác định các mục tiêu cụ thể như sau: đến năm 2021 lực lượng nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 1% lực lượng lao động trong độ tuổi, đến năm 2025 lực lượng nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 2,5% lực lượng lao động trong độ tuổi, đến năm 2030 lực lượng nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện chiếm khoảng 5% lực lượng lao động trong độ tuổi. Tuy nhiên, theo thống kê với số lượng người tham gia BHXH tự nguyện hơn 10 năm qua chỉ mới đạt 0,47% lực lượng lao động trong độ tuổi thì những mục tiêu mà Nghị quyết đưa ra là rất khó thực hiện và cần có sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị. Tại tỉnh Quảng Trị, qua hơn 10 năm triển khai, chính sách BHXH tự nguyện đã góp phần giúp NLĐ tự do giảm bớt khó khăn khi về già, tuy nhiên, tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện ở tỉnh Quảng Trị còn khá thấp. Đối với địa bàn huyện Gio Linh, là một huyện phát triển chủ yếu dựa vào nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ chưa phát triển, trình độ dân trí chưa cao, thu nhập bình quân đầu người còn thấp và bấp bênh, tỷ lệ người dân tham gia 2
BHXH nói chung và BHXH tự nguyện nói riêng còn thấp nên những năm qua việc đảm bảo an sinh xã hội cho người dân còn nhiều hạn chế. Mặc dù công tác quản lý BHXH tự nguyện ngày càng được các cấp chính quyền quan tâm, số lượng người tham gia BHXH tự nguyện tăng qua các năm song vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần được tháo gỡ như số người dân tham gia chưa cao, người dân tham gia chủ yếu là người đã tham gia BHXH bắt buộc đóng tiếp để đủ điều kiện về hưu, người dân tham gia một thời gian ngắn rồi dừng đóng và hưởng chế độ trợ cấp BHXH một lần,... Để nhằm có giải pháp cho công tác phát triển BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tôi xin chọn đề tài “ Quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn BHXH là chính sách lớn của Đảng và Nhà nước nên trong thời gian qua đề tài nghiên cứu về BHXH được nhiều người quan tâm và đã có nhiều công trình nghiên cứu về BHXH ở các khía cạnh khác nhau. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu đã được thực hiện như: - Nguyễn Thị Hào (2015), “ Đảm bảo tài chính cho BHXH Việt Nam”, luận án đã có những đóng góp mới về mặt học thuật: Thứ nhất, nghiên cứu, đưa ra khái niệm đảm bảo tài chính cho BHXH dưới góc độ kinh tế chính trị học và luận giải nội dung đảm bảo tài chính cho BHXH bao gồm các vấn đề: đảm bảo thu; đảm bảo chi; đảm bảo duy trì sự cân đối và ổn định quỹ BHXH trong dài hạn; đảm bảo sự công bằng đối với các đối tượng tham gia BHXH. Thứ hai, luận án đưa ra các tiêu chí để đánh giá đảm bảo tài chính cho BHXH. Thứ ba, luận án cũng đưa ra những điều kiện để đảm bảo tài chính cho BHXH. Trên cơ sở đó, luận án đã làm rõ kết quả, những hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế về đảm bảo tài chính cho BHXH và đề xuất tám giải pháp trong đó các giải pháp mới tập trung chủ yếu vào: tăng cường vai trò của 3
nhà nước đối với BHXH; Phát triển rộng rãi loại hình BHXH tự nguyện, nhất là BHXH tự nguyện cho nông dân tạo điều kiện để mọi người dân thuộc mọi thành phần kinh tế đều được tham gia; Thực hiện cải cách trong chính sách BHXH; Đề xuất trong thời gian tới cần nghiên cứu và chuyển dần mô hình đóng - hưởng với mức hưởng xác định sang hệ thống BHXH theo chương trình tài khoản cá nhân danh nghĩa dựa trên mức đóng xác định; Giải quyết tốt mối quan hệ giữa tài chính BHXH với ngân sách nhà nước, tài chính doanh nghiệp, tài chính hộ gia đình và các tài chính trung gian cũng là giải pháp quan trọng góp phần đảm bảo tài chính cho BHXH Việt Nam. - Hồ Tấn Tiên (2017), “ Quản lý nhà nước về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi”, luận văn làm rõ nội dung quản lý nhà nước (QLNN) về BHXH. Trên cơ sở đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, chỉ rõ các kết quả, hạn chế và những nguyên nhân chủ yếu từ thực trạng đó tác giả đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian tới, cụ thể: hoàn thiện hệ thống pháp luật và cơ chế chính sách về BHXH, kiện toàn công tác tổ chức bộ máy và tổ chức thực hiện BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), tăng cường nhân sự làm việc trong ngành BHXH, đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách, luật BHXH, BHYT. - Nguyễn Văn Khánh (2010), “ Phát triển BHXH tự nguyện khu vực phi chính thức ở Việt Nam”, luận văn đã hệ thống hóa và bổ sung những vấn đề lý luận về BHXH tự nguyện khu vực phi chính thức, làm rõ thực trạng tình hình BHXH tự nguyện, phân tích những vấn đề đặt ra cần phải giải quyết và khuyến nghị định hướng phát triển, đề xuất giải pháp phát triển đối tượng BHXH tự nguyện thời kỳ từ 2010 đến năm 2015 tập trung ở ba nhóm giải pháp: nhóm giải pháp về kinh tế gồm tạo việc làm, ổn định thu nhập cho NLĐ, đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng tay nghề cho NLĐ, Nhà nước hỗ trợ cho vay để người dân tham gia BHXH tự nguyện; nhóm giải pháp về luật 4
pháp, thể chế, tổ chức và nhóm giải pháp thông tin tuyên truyền, vận động làm cho NLĐ thấy được lợi ích của việc tham gia BHXH. - Phạm Thanh Tùng (2017), “ Giải pháp phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh Quảng Bình”, đề tài nghiên cứu cấp ngành BHXH. Nghiên cứu đã phân tích thực trạng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn; Công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện bao gồm công tác tuyên truyền vận động, hiệu quả hoạt động của hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện, công tác cải cách hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ, công tác tham mưu cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp, công tác phối hợp với các cơ quan, ban, ngành liên quan triển khai chính sách BHXH tự nguyện, công tác kiểm tra, giám sát của các cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp; Điều tra, khảo sát về nhận thức và nhu cầu, mong muốn của NLĐ về chính sách BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh Quảng Bình từ đó đề xuất các giải pháp phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh Quảng Bình. Cụ thể các giải pháp tập trung vào: Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách BHXH tự nguyện; Hoàn thiện, mở rộng hệ thống đại lý thu BHXH tự nguyện; Thực hiện công tác thi đua, khen thưởng đối với các đại lý thu BHXH tự nguyện; Đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng phục vụ trong thực hiện chính sách BHXH tự nguyện; Tham mưu cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp chỉ đạo; phối hợp với các cơ quan, ban, ngành liên quan triển khai chính sách BHXH tự nguyện. - Phạm Quốc Thuật (2018), “Quản lý nhà nước về thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp thành phố Hồ Chí Minh”, luận văn làm rõ nội dung QLNN về thu BHXH bắt buộc, đưa ra các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá công tác QLNN về thu BHXH bắt buộc. Trên cơ sở đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp, chỉ rõ những kết quả đạt được, 5
hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế tác giả đã đề xuất các giải pháp tăng cường QLNN về thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Gò Vấp, cụ thể tập trung ở các nhóm giải pháp: công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH; tăng cường công tác phối hợp, thanh tra, kiểm tra; công tác tổ chức cán bộ và nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ, viên chức ngành BHXH; công tác tuyên truyền, cải cách về thủ tục hành chính; phát triển hệ thống công nghệ thông tin của ngành BHXH. - Phạm Thị Lan Phương và Nguyễn Văn Song (2014), “Thực trạng tham gia BHXH tự nguyện của người lao động trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc” đăng trên Tạp chí Khoa học và phát triển 2014. Nghiên cứu đã phân tích thực trạng người tham gia BHXH tự nguyện dưới nhiều phương diện khác nhau, điều tra tiềm năng và nguyên nhân người dân chưa tham gia BHXH tự nguyện trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm thu hút NLĐ tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc. Tuy nhiên, tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị chưa có đề tài nào nghiên cứu cụ thể vấn đề quản lý nhà nước về thu BHXH tự nguyện, vì vậy, hướng đề tài mà tôi lựa chọn sẽ là cần thiết cho lý luận cũng như thực tiễn ứng dụng trong công tác sau này. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của luận văn - Mục tiêu: Trên cơ sở lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện và kết quả đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, luận văn đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn. - Nhiệm vụ: + Làm rõ cơ sở lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện. 6
+ Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, đưa ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. + Đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu lý luận và thực trạng QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. - Phạm vi nghiên cứu: + Không gian: Nghiên cứu trên địa bàn huyện Gio Linh + Thời gian: Nghiên cứu phân tích số liệu trong 6 năm từ 2014 đến 2019 và đề xuất định hướng đến năm 2025. + Nội dung: Luận văn nghiên cứu hoạt động của các cơ quan QLNN về thu BHXH tự nguyện 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác – Lênin. - Phương pháp nghiên cứu: Luận văn được thực hiện trên các phương pháp cơ bản sau: + Phương pháp thu thập thông tin: từ nguồn tài liệu liên quan đến lĩnh vực thu BHXH tự nguyện gồm Luật BHXH, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật BHXH, văn kiện của Đảng qua các kỳ Đại hội, các báo cáo hoạt động của ngành. + Phương pháp điều tra: Xây dựng bảng hỏi khảo sát các nhóm đối tượng để thu thập các thông tin liên quan đến đề tài nghiên cứu. Phương pháp điều tra được tiến hành theo hình thức Phiếu khảo sát cho đối tượng là người dân trên địa bàn huyện Gio Linh, nhân viên các Đại lý 7
thu BHXH tự nguyện và viên chức làm việc tại BHXH huyện Gio Linh. Số phiếu được phát ra 245 phiếu, số phiếu thu về 245 phiếu. Bao gồm: 200 Phiếu khảo sát với 08 câu hỏi dành cho người dân trên địa bàn huyện Gio Linh tại các địa bàn thị trấn Gio Linh, xã Gio Quang, xã Gio Sơn, xã Trung Sơn, chợ Cầu và người dân đến giao dịch tại BHXH huyện Gio Linh; 45 Phiếu khảo sát với 12 câu hỏi dành cho 28 nhân viên các Đại lý thu BHXH tự nguyện và 17 viên chức làm việc tại BHXH huyện Gio Linh. Kết quả trả lời cho phép phân tích vấn đề cần nghiên cứu để có sơ sở đánh giá một cách khách quan về công tác QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh. + Phương pháp phân tích số liệu, phương pháp so sánh và phương pháp tổng hợp: dựa vào các thông tin thu thập, điều tra được từ đó phân tích, so sánh số liệu và tổng hợp đưa ra các đánh giá, nhận xét. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về lý thuyết: luận văn làm rõ lý luận QLNN về thu BHXH tự nguyện. - Về thực tiễn: luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể để hoàn thiện QLNN về thu BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, nhằm thực hiện tốt chế độ an sinh xã hội cho người lao động tự do trên địa bàn huyện. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu gồm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. 8
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN 1.1. Khái quát về Bảo hiểm xã hội tự nguyện 1.1.1. Một số khái niệm 1.1.1.1 Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm xã hội, Đại lý thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện Trong quá trình lao động, sinh sống hàng ngày, NLĐ không thể tránh khỏi những rủi ro luôn thường trực như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, tuổi già và chết, Những rủi ro này làm giảm hoặc mất đi một phần hoặc toàn bộ thu nhập của NLĐ, không những ảnh hưởng đến đời sống của bản thân NLĐ và gia đình của họ mà còn ảnh hưởng đến an sinh xã hội, tăng gánh nặng cho xã hội. Vì vậy, BHXH ra đời, trên cơ sở Nhà nước đứng ra làm vai trò trung gian, huy động sự đóng góp của NLĐ, đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ) và hỗ trợ của Nhà nước hình thành nên quỹ BHXH với mục đích bảo vệ quyền lợi của NLĐ, người SDLĐ và an sinh xã hội. Có nhiều khái niệm về BHXH như: Theo tổ chức lao động quốc tế International Labour Organization: “ BHXH là sự bảo vệ của xã hội đối với các thành viên của mình thông qua một loạt các biện pháp công cộng để đối phó với khó khăn về kinh tế xã hội do bị ngừng hoặc bị giảm nhiều về thu nhập, gây ra bởi ốm đau, mất khả năng lao động, tuổi già và chết, việc cung cấp chăm sóc y tế và trợ cấp cho các gia đình đông con”. [35, tr.6] Theo từ điển Bách khoa: “ BHXH là sự đảm bảo thay thế được bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do 9