Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

53
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục "Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông" trình bày các nội dung chính sau: Những vấn đề lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học; Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông; Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VŨ TIẾN TIỆP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHỦ NHIỆM LỚP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẮK NÔNG - 2021
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VŨ TIẾN TIỆP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHỦ NHIỆM LỚP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8.14.01.14 NGƯỜI HƯỚNG DẪN LUẬN VĂN: TS. BÙI THỊ VÂN ANH ĐẮK NÔNG - 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu ghi trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Đắk Nông, ngày tháng năm 2022 Tác giả Vũ Tiến Tiệp
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHỦ NHIỆM LỚP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC ...................................................................................................................................... 9 1.1. Trường tiểu học và giáo viên chủ nhiệm bậc tiểu học ................................................ 9 1.2. Năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên trường tiểu học ............................................ 16 1.3. Bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên trường tiểu học .......................... 19 1.4. Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên trường tiểu học ............ 22 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên tiểu học ........................................................................................................................ 32 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHỦ NHIỆM LỚP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG......................................................................................... 36 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông .................................................................................................................................... 36 2.2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu......................................................................... 40 2.3. Thực trạng bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên ở các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông.............................................................................. 43 2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông .......................................................... 49 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ........................................... 55 2.6. Đánh giá chung về quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông.................................................... 56 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHỦ NHIỆM LỚP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ĐẮK GLONG, TỈNH ĐẮK NÔNG......................................................................................... 61
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ............................ 61 3.2. Các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông .......................................................... 62 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp................................................................................. 73 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................................. 73 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................... 78 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................... 81 PHỤ LỤC........................................................................................................................... 85
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ QLGD : Quản lý giáo dục PGS.TS : Phó Giáo sư. Tiến sĩ ĐNGV : Đội ngũ giáo viên GDĐT : Giáo dục và đào tạo QL : Quản lý QLBD : Quản lý bồi dưỡng ĐN : Đội ngũ BD : Bồi dưỡng BCHTW : Ban chấp hành Trung ương THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông BGH : Ban giám hiệu ĐTN : Đoàn thanh niên GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm UBND : Uỷ ban nhân dân ĐTB : Điểm trung bình ĐLC : Độ lệch chuẩn CSVC : Cơ sở vật chất CNL : Chủ nhiệm lớp QĐ : Quyết định ĐB DTTS : Đồng bào dân tộc thiểu số
DANH MỤC BẢNG, BIỂU Bảng 2.1. Cơ cấu đội ngũ Cán bộ quản lý các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông năm học 2020 - 2021 .......................................................................................39 Bảng 2.2. Cơ cấu đội ngũ giáo viên các trường tiểu học Huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông năm học 2020 - 2021 ...............................................................................................39 Bảng 2.3.Mạng lưới trường, lớp, học sinh bậc tiểu học huyện Đắk Glong ....................39 Bảng 2.4. Kết quả khảo sát về nội dung bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ...........................................44 Bảng 2.5. Kết quả khảo sát về hình thức bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ...........................................46 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát về các phương pháp bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ...................................47 Bảng 2.7. Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ...................................48 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát hoạt động lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu họchuyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông .............................49 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát công tác tổ chức chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông............................................................................................................................50 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát công tác kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ......................52 Bảng 2.11. Kết quả khảo sát về quản lý cơ sở vật chất tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ......53 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát về quản lý các lực lượng tham gia bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên tiểu họchuyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ..............................54 Bảng 2.13. Kết quả khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ..........55 Bảng 2.14. Tổng hợp kết quả đánh giá các nội dung quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ..........56
Biểu đồ 2.1. Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của hoạt động bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ..........43 Biểu đồ 2.2. Kết quả khảo sát mức độ quan trọng của hoạt động bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông ...44
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Giáo dục - Đào tạo đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội nhằm đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong điều kiện kinh tế thị trường và tác động mạnh mẽ của quá trình toàn cầu hoá, việc chủ động hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tạo ra những điều kiện cần thiết và cơ hội thuận lợi cho nước ta phát triển. Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII đã nêu “Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa”[21]. Người cán bộ quản lý giáo dục phải có trách nhiệm nâng cao phẩm chất đạo đức và năng lực quản lý cho cá nhân mình, cho đội ngũ giáo viên và đặc biệt là cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp vì giáo viên chủ nhiệm lớp là người có trách nhiệm lớn trong việc rèn luyện nhân cách của học sinh. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học là cấp học nền tảng có nhiệm vụ hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển nhân cách con người. Chính vì vậy đội ngũ giáo viên tiểu học, đặc biệt là những giáo viên chủ nhiệm lớp ở các trường tiểu học có vai trò quan trọng trong giáo dục nhân cách cho học sinh. Giáo viên chủ nhiệm lớp có trách nhiệm khơi dậy ở trẻ em những mầm mống nhân cách tốt đẹp, hình thành bước đầu ở các em khả năng thích cứng với cuộc sống gia đình, nhà trường và xã hội. Giáo viên chủ nhiệm là người trực tiếp triển khai những mục tiêu, nội dung, nhiệm vụ của nhà trường đến từng học sinh, là người chịu trách nhiệm đánh giá học sinh. Thực tế trong các nhà trường phổ thông hiện nay, bên cạnh những giáo viên chủ nhiệm lớp nhiệt tình, tâm huyết với nghề, vẫn còn không ít những giáo viên coi nhẹ công tác chủ nhiệm lớp, thiếu quan tâm công tác quản lý lớp, theo dõi đánh giá học sinh một cách cảm tính, không tìm hiểu và nắm vững học sinh về học tập cũng như hoàn cảnh gia đình, tâm tư nguyện vọng của học sinh …Điều này một phần là do năng lực quản lý giáo dục học sinh của giáo viên chủ nhiệm còn hạn chế. Công tác bồi dưỡng năng lực đội ngũ giáo viên chủ nhiệm hiện nay cũng còn những bất cập, hạn 1
chế, nhiều giáo viên chủ nhiệm lớp chưa có kinh nghiệm, chưa gắn bó với lớp, một số còn vi phạm đạo đức của nhà giáo... Chính những điều này làm cho hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục. Huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông là một huyện còn nhiều khó khăn trên địa bàn tỉnh, học sinh trên địa bàn tỉnh rất đa dạng với nhiều thành phần dân tộc khác nhau. Với đặc điểm học sinh tiểu học, đang ở lứa tuổi có sự phát triển mạnh về tâm lý, sinh lý. Ở lứa tuổi này các em gặp rất nhiều khó khăn trong học tập cũng như trong đời sống tình cảm. Các em rất cần có sự giáo dục, giúp đỡ của cha mẹ, giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm lớp. Cũng giống như các địa phương khác trên địa bàn tỉnh Đắk Nông, huyện Đắk Glong cũng đang trong tình trạng thiếu giáo viên, đặc biệt là đội ngũ giáo viên được đào tạo bài bản về chuyên môn, nghiệp vụ cũng như giáo viên dạy một số môn học như Tiếng Anh, Tin học… Với số lượng giáo viên năm học 2020 - 2021 là 340 người, huyện đã không ngững thu hút và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên của huyện. Bên cạnh đó, công tác chủ nhiệm lớp là một nhiệm vụ khó khăn đối với huyện có đông học sinh dân tộc thiểu số như Đắk Glong. Nhận thức được tầm quan trọng của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp, Phòng Giáo dục và đào tạo huyện Đắk Glong, các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông đã chú trọng tìm các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn thông qua hoạt động bồi dưỡng giáo viên. Tuy nhiên, trong thời gian qua bên cạnh những kết quả trong công tác quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp nhữ lập kế hoạch thường xuyên, chỉ đạo sát sao… thì vẫn còn những hạn chế do kế hoạch còn chưa cụ thể, chưa khả thi, công tác tổ chức thực hiện còn hình thức chưa đi vào chiều sâu. Do đó, cần thiết phải có những nghiên cứu thực tiễn về vấn đề này. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông” làm đề tài nghiên cứu của luận văn. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Quản lý công tác giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông và trường tiểu học đã được một số tác giả nghiên cứu dưới hình thức sách tham khảo, luận văn hay 2
bài viết, báo cáo khoa học…Từ rất lâu, công tác bồi dưỡng luôn là vấn đề được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu nhằm: Tổng kết kinh nghiệm, tìm ra quy luật vận động cùng các nguyên tắc hoạt động để đạt được mục đích nâng cao hiệu quả bồi dưỡng. Trong tiến trình xây dựng, phát triển và đổi mới đất nước, các vấn đề về bồi dưỡng nói chung bồi dưỡng giáo dục nói riêng càng được chú ý, trở thành một chủ đề thu hút sự quan tâm không chỉ của các nhà nghiên cứu mà cả các nhà lãnh đạo, nhà quản lý cũng rất quan tâm, tìm hiểu và khai thác triệt để, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, xã hội có nhiều thay đổi thì công tác bồi dưỡng cần phải có sự thay đổi cho phù hợp. Như vậy, người giáo viên cần tổ chức các hoạt động khác nhau để học sinh có thể tham gia được dễ dàng và học được rất nhiều thứ từ đó. [9]… Ở Việt Nam, từ trước đến nay đã có nhiều tác giả cũng đã quan tâm nghiên cứu vấn đề công tác chủ nhiệm lớp: Trong nghiên cứu“một số vấn đề về công tác chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Kim Dung đã đề cập đến thực trạng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường phổ thông hiện nay. [14]. Tác giả Nguyễn Thanh Bình với công trình “Công tác chủ nhiệm lớp ở các trường phổ thông”. Trong công trình này tác giả đã chỉ rõ, vai trò cũng như nội dung công tác của người giáo viên chủ nhiệm lớp ở các nhà trường phổ thông. Nhưng yêu cầu về phẩm chất, năng lực của người giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp [5]. Ngoài ra còn có nhiều nhà khoa học cũng quan tâm đến công tác chủ nhiệm lớp với các công trình như: Hà Nhật Thăng, Nguyễn Dục Quang với các tác phẩm “Công tác giáo viên chủ nhiệm ở các trường phổ thông”, “Những tình huống giáo dục học sinh của người giáo viên chủ nhiệm” [43] Đề cập đến công tác chủ nhiệm lớp cũng đã có những công trình, đề tài nghiên cứu, đó là: “Một số biện pháp tăng cường quản lý của Hiệu trưởng đối với công tác chủ nhiệm lớp trong các trường THPT tỉnh Bắc Ninh” luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Khắc Hiền (ĐHSP Hà Nội. 2005) [25]; “Một số giải pháp quản lý công tác chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông Dân tộc nội trú Trung ương” luận văn Thạc sĩ của Lê Phú Thắng ĐHSP Vinh. 2010 [45]; “Trí tuệ xúc cảm của giáo viên chủ nhiệm lớp THCS” Luận án Tiến sĩ của Nguyễn Thị Dung (Viện Khoa học Giáo dục. 2008) [15]và đặc 3
biệt tại Hội thảo bàn về công tác giáo viên chủ nhiệm ở trường phổ thông do Bộ GD&ĐT tổ chức vào tháng 8/2010 có nhiều bài viết của các nhà khoa học và các nhà QLGD có giá trị, đó là: “Nâng cao chất lượng công tác giáo viên chủ nhiệm lớp đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông trong giai đoạn hiện nay” của PGS. TS Bùi Văn Quân [40],“Một vài điểm mới trong công tác chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông” của PGS. TS Hà Nhật Thăng; “Phương hướng nâng cao năng lực giáo dục cho đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông” của PGS. TS Nguyễn Dục Quang; “Giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông quan niệm và một số kiến giải” của PGS.TS Đặng Quốc Bảo;“Sứ mệnh và vai trò của giáo viên chủ nhiệm” của PGS.TS Mạc Văn Trang; “Nâng cao năng lực làm công tác chủ nhiệm cho giáo viên” của PGS.TS Nguyễn Văn Khôi; “Giáo viên chủ nhiệm với công tác giáo dục đạo đức cho học sinh” của Hoàng Thị Nga... (Kỉ yếu Hội thảo của Bộ Giáo dục & Đào tạo, tháng 8 - 2010).v.v... Đã có nhiều đề tài, công trình nghiên cứu về xây dựng các giải pháp bồi dưỡng nhà trường nói chung và công tác chủ nhiệm lớp bồi dưỡng công tác chủ nhiệm lớp ở các trường phổ thông nói riêng, dưới các hình thức khác nhau, tuy nhiên các công trình nghiên cứu mới chỉ tập trung vào chỉ ra các yêu cầu năng lực cần có của giáo viên chủ nhiệm, vào các biện pháp quản lí việc bồi dưỡng của giáo viên chủ nhiệm nói chung, chưa cập nhật được nhưng thay đổi trong môi trường giáo dục hiện nay, chưa đưa ra được các giải pháp giúp công tác quản lý, giáo viên chủ nhiệm lớpkhắc phục được những khó khăn mới nảy sinh. Như các luận văn: Đàm Liên Quân (2012), “Biện pháp quản lí bồi dưỡng công tác chủ nhiệm lớp cho giáo viên trường THPT Yên Hòa, Hà Nội”,Nguyễn Huy Tấn (2014), “Quản lý công tác chủ nhiệm lớp của hiệu trưởng các trường THCS quận Hoàn Kiếm thành phố Hà Nội”… Vì vậy, bồi dưỡng năng lực làm công tác chủ nhiệm lớp trong môi trường giáo dục có mô hình bán trú tiểu học, việc chỉ đạo thực hiện công tác bồi dưỡng, tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả công tác bồi dưỡng chưa thực sự được quan tâm đây là nguyên nhân chính khiến công tác chủ nhiệm lớp của nhiều giáo viên trong giai đoạn hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu. Do vậy việc nghiên cứu các biện pháp “Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp 4
cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông” có ý nghĩa quan trọng về mặt lý luận và thực tiễn trong bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm cho giáo viên ở các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông góp phần đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp phát triển giáo dục đào tạo. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông, đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng nâng cao năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên chủ nhiệm các trường tiểu học trên địa bàn huyện huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hê thống hóa và xác định cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên Tiểu học. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. - Đề xuất một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Đề tài nghiên cứu quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Về địa bàn: Khảo sát và thử nghiệm đánh giá tại 05 trường tiểu học ở huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông: Trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc, Trường Phổ thông 5
dân tộc bán trú Tiểu học Vừ A Dính, Trường Tiểu học Nguyễn Trãi, Trường Tiểu học Bế Văn Đàn và Trường Tiểu học Lý Tự Trọng. Về đối tượng khảo sát: Để đạt được mục đích khảo sát, tác giả đề tài xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến với 100 phiếu điều tra (02 cán bộ quản lý tại Phòng Giáo dục huyện Đắk Glong; 18 cán bộ quản lý tại 05 Trường; 80 giáo viên), thu về 96 phiếu (chiếm 96%) có 02 cán bộ phòng, 18 cán bộ quản lý và 76 giáo viên. Về thời gian: Hoạt động của các trường trong 03 năm trở lại đây. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận nghiên cứu đề tài Nghiên cứu vấn đề theo nguyên tắc hoạt động: Khi nghiên cứu quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông cần nghiên cứu các hoạt động liên quan đến chủ nhiệm lớp của giáo viên tại trường, các hoạt động hỗ trợ của cán bộ nhà trường, các hoạt động chỉ đạo quản lý của Ban Giám hiệu nhà trường về công tác này. Nghiên cứu vấn đề theo nguyên tắc hệ thống: quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông bị ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Đề tài xem xét các mối quan hệ biện chứng của các thành tố: mục tiêu, nội dung, phương pháp, các nội dung quản lý và các điều kiện đảm bảo cho quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Nghiên cứu vấn đề theo nguyên tắc phát triển: Khi nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông phải nghiên cứu trong sự vận động, biến đổi, tương tác qua lại giữa toàn bộ các hoạt động trong quá trình quản lý và quá trình bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu: Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu lý luận chuyên ngành, liên ngành và nghiên cứu các sách chuyên khảo, luận án, luận văn và các bài báo khoa học liên quan 6
đến công tác chủ nhiệm lớp; các văn kiện nghị quyết, chỉ thị, quy chế của Đảng các cấp của tỉnh Đắk Nông, của huyện Đắk Glong về công tác giáo dục tiểu học; các văn bản pháp luật, chính sách của Đảng, Nhà nước để xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Đề tài sử dụng phương pháp này nhằm thu thập các dữ liệu khách quan về hoạt động bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp, quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp… qua đó, cung cấp thêm các nội dung liên quan để làm rõ thực trạng nghiên cứu. Đề tài sử dụng bảng hỏi gửi đến các đối tượng là cán bộ quản lý, giáo viên trong các trường tiểu học, cụ thể: trưng cầu ý kiến với 100 phiếu điều tra (2 cán bộ QL tại Phòng Giáo dục& Đào tạo huyện Đắk Glong; 18 cán bộ quản lý tại 05 Trường; 80 giáo viên), thu về 96 phiếu (chiếm 96%) có 02 cán bộ phòng, 18 cán bộ quản lý và 76 giáo viên. Phương pháp phỏng vấn sâu:Tác giả luận văn sẽ tiến hành phỏng vấn sâu 05 cán bộ QL; 10 giáo viên khi họ tham gia trả lời bảng hỏi xong nhằm nghiên cứu để tìm hiểu sâu hơn về các quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp của giáo viên ở các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học: Đề tài sử dụng phần mềm Excel để thống kê kết quả khảo sát, hoặc tổng hợp các dữ liệu liên quan qua đó tính toán điểm trung bình để so sánh, đánh giá trong thực trạng tại Chương 2 và kết quả khảo nghiệm tại chương 3. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã phân tích, hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học cũng như chủ thể quản lý đối với HĐ bồi dưỡng, cụ thể: Đã làm rõ hơn các khái niệm liên quan đến năng lực chủ nhiệm lớp, quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn 7
Luận văn góp phần làm rõ được thực trạng và đề xuất được một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Kết quả nghiên cứu cũng là nguồn tài liệu để Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông nghiên cứu, áp dụng vào các hoạt động quản lý bồi dưỡng giáo viên trên địa bàn, các trường tiểu học trên địa bàn huyện có thể rà soát, so sánh với thực trạng triển khai. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được trình bày theo 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học; Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông; Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực chủ nhiệm lớp cho giáo viên các trường tiểu học huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC CHỦ NHIỆM LỚP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Trường tiểu học và giáo viên chủ nhiệm bậc tiểu học 1.1.1. Trường tiểu học 1.1.1.1. Trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân Giáo dục tiểu học đóng vai trò nền tảng, bắt đầu hình thành nhân cách học sinh. Từ lứa tuổi này, học sinh sẽ có những nhận thức như ấn tượng về người thầy người cô mẫu mực, là đối tượng để các em học tập và noi theo, thậm chí mơ ước được giống như các thầy các cô. Chính vì thế, vai trò của giáo viên tiểu học có ý nghĩa rất lớn trong hệ thống giáo dục hiện nay.Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học là cấp học nền tảng có nhiệm vụ hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa [8]. 1.1.1.2. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học Trường tiểu học là cơ sở giáo dục của bậc tiểu học, bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường tiểu học có tư cách pháp nhân và con dấu riêng. Nhiệm vụ: Tổ chức việc giảng dạy, học tập và các họat động giáo dục khác theo chương trình giáo dục tiểu học do Bộ giáo dục và Đào tạo ban hành. Tổ chức huy động trẻ em đúng độ tuổi vào lớp 1, vận động trẻ em bỏ học đến trường, thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục tiểu học và tham gia họat động xóa mù chữ ở địa phương [8]. Quyền hạn: Quản lý giáo viên, nhân viên và học sinh; Quản lý sử dụng đất đai, trường sở, trang thiết bị và tài chính theo quy định của pháp luật; Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong cộng đồng để thực hiện các họat động giáo dục ;Tổ chức cho giáo viên, nhân viên và học sinh tham gia các họat động xã hội trong phạm vi cộng đồng ở địa phương. 1.1.1.3. Mục tiêu giáo dục bậc tiểu học Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, 9
xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc [8]. Mục tiêu của giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh học tiếp cấp trung học cơ sở. 1.1.1.4. Các hoạt động giáo dục ở trường tiểu học Giáo dục đạo đức, nhân cách: Mục tiêu giáo dục tiểu học đầu tiên của một người giáo viên đó là đào tạo đạo đức và nhân cách. Giai đoạn tiểu học là khoảng thời gian trẻ bắt đầu bước vào môi trường học tập thực thụ, chính vì vậy các giáo viên cần giáo dục cho trẻ biết yêu thương, quan tâm giúp đỡ cha mẹ, bạn bè và những người xung quanh, biết cách cảm ơn, xin lỗi và biết chia sẻ với những người không may mắn. Giáo dục kiến thức: Tiếp ngay sau nhân cách thì kiến thức chính là mục tiêu giáo dục tiểu học thứ 2 mà các thầy cô giáo cần quan tâm. Đối với kiến thức ở khối tiểu học, các em sẽ cần luyện tập khả năng đọc, viết, làm toán, tìm hiểu về tự nhiên, xã hội và thế giới xung quanh. Để giúp các em học tập tốt hơn, dễ dàng tiếp thu và ghi nhớ kiến thức thì các giáo viên cần đa dạng hóa phương pháp giảng dạy, cách truyền đạt thông tin, không ngừng làm mới giáo án, làm mới nội dung học tập. Giáo dục kỹ năng sống: Với mục tiêu giáo dục tiểu học là giúp các em phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần, nên ngoài giáo dục trẻ về nhân cách và kiến thức, các em còn được đào tạo về kỹ năng cần thiết như ý thức tự giác làm bài tập về nhà, giúp đỡ gia đình với những công việc vừa sức, tích cực tham gia các hoạt động chung của lớp, tinh thần làm việc đội nhóm, khả năng tự bảo vệ bản thân… 1.1.1.5. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học Đối tượng của cấp tiểu học là trẻ em từ 6 đến 11 tuổi. Học sinh tiểu học là một thực thể hồn nhiên, ngây thơ và trong sáng. Ở mỗi trẻ em tiềm tàng khả năng phát triển về trí tuệ, lao động, rèn luyện và hoạt động xã hội để đạt một trình độ nhất định về lao động nghề nghiệp, về quan hệ giao lưu và chăm lo cuộc sống cá nhân, gia đình. Học sinh tiểu học dễ thích nghi và tiếp nhận cái mới và luôn hướng tới tương lai. Nhưng cũng thiếu sự tập trung cao độ, khả năng ghi nhớ và chú ý có chủ định chưa 10
được phát triển mạnh, tính hiếu động, dễ xúc động còn bộc lộ rõ nét. Trẻ nhớ rất nhanh và quên cũng nhanh. Đối với học sinh tiểu học có trí nhớ trực quan – hình tượng phát triển chiếm ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ – logíc. [6]. Đối với học sinh tiểu học, các em có trí nhớ trực quan phát triển chiếm ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ. Ví dụ các em sẽ mô tả về một chú chim bồ câu dễ dàng hơn sau khi xem hình ảnh hơn là nghe định nghĩa bằng lời nói rằng chim bồ câu thuộc họ chim, có hai cái cánh, biết đẻ trứng… Trong quá trình dạy học và giáo dục, giáo viên cần nắm chắc đặc điểm này. Khi nói về đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học, vấn đề tình thân, tình bạn,… cũng là một yếu tố rất quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ ở lứa tuổi này. Đối với học sinh tiểu học, tình cảm có vị trí đặc biệt vì nó gắn kết nhận thức với hoạt động của trẻ em. Tình cảm tích cực sẽ kích thích trẻ em nhận thức tốt và thúc đẩy các em hoạt động đúng đắn. Ở lứa tuổi này, đời sống xúc cảm, tình cảm của các em khá phong phú, đa dạng và cơ bản là mang trạng thái tích cực. Các em bỡ ngỡ, lạ lẫm nhưng cũng nhanh chóng bắt nhịp làm quen với bạn mới, bạn cùng lớp. Trẻ tự hào vì được gia nhập Đội, hãnh diện vì được cha mẹ, thầy cô đánh giá cao hay giao cho những công việc cụ thể. Các em đã biết điều khiển tâm trạng của mình, thậm chí còn biết che giấu khi cần thiết. Học sinh tiểu học thường có tâm trạng vô tư, sảng khoái, vui tươi, đó cũng là những điều kiện thuận lợi để giáo dục cho các em những chuẩn mực đạo đức cũng như hình thành những phẩm chất trí tuệ cần thiết. Ngoài ra tâm lí của học sinh dân tộc còn bộc lộ ở việc thiếu cố gắng, thiếu khả năng phê phán và cứng nhắc trong hoạt động nhận thức. Học sinh có thể học được tính cách hành động trong điều kiện này nhưng lại không biết vận dụng kiến thức đã học vào trong điều kiện hoàn cảnh mới. Vì vậy trong môi trường lớp ghép giáo viên cần quan tâm tới việc việc phát triển tư duy và kỹ năng học tập cho học sinh trong môi trường nhóm, lớp. Việc học tập của các em còn bị chi phối bởi yếu tố gia đình, điều kiện địa lý và các yếu tố xã hội khác đòi hỏi nhà trường, gia đình, xã hội cần có sự kết hợp chặt chẽ để tạo động lực học tập cho học sinh. 1.1.2. Giáo viên chủ nhiệm lớp bậc tiểu học 11
1.1.2.1. Giáo viên chủ nhiệm lớp bậc tiểu học Giáo viên chủ nhiệm là một trong những giáo viên đang giảng dạy ở lớp có đủ các tiêu chuẩn và điều kiện đứng ra làm chủ nhiệm lớp trong một năm học hoặc trong tất cả các năm tiếp theo của cấp học. Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật chủ chốt, là linh hồn của lớp, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững mạnh. 1.1.2.2. Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm bậc tiểu học Giáo viên chủ nhiệm lớp chiếm vị trí trung tâm, trụ cột trong quá trình giáo dục học sinh (học sinh), là linh hồn của lớp học, là người cố vấn đáng tin cậy, dẫn dắt, định hướng, giúp học sinh vươn lên để tự hoàn và phát triển những phẩm chất và năng lực, phát triển nhân cách. Chất lượng giáo dục học sinh cao hay thấp là do giáo viên chủ nhiệm quyết định, sự đi lên của tập thể lớp đều có vai trò rất quan trọng của giáo viên chủ nhiệm lớp. - Giáo viên chủ nhiệm là người được hiệu trưởng bổ nhiệm trong số những giáo viên có kinh nghiệm và có uy tín. Giáo viên chủ nhiệm lớp được thay mặt Hiệu trưởng quản lý và tổ chức học tập, rèn luyện đạt mục tiêu đào tạo. Giáo viên chủ nhiệm vừa đóng vai trò quản lý hành chính Nhà nước, vừa đóng vai trò người thầy giáo, đồng thời còn đóng vai trò người đại diện cho quyền lợi của tập thể lớp. - Giáo viên chủ nhiệm là người chủ chốt của nhà trường làm công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh lớp mình chủ nhiệm; - Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa lớp với Ban giám hiệu, các tổ chức đoàn thể trong nhà trường và Cha mẹ học sinh; - Giáo viên chủ nhiệm là người tổ chức các hoạt động giáo dục trong lớp, các HĐTT và chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng về công tác giáo dục đào tạo, lối sống và chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt của lớp mình được quy định tại QĐ số 16/QĐ- BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành chương trình giáo dục phổ thông; 12