Luân văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường Trung học cơ sở Vân Hà

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:155

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là nghiên cứu lý luận và thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường THCS Vân Hà, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn của trường THCS Vân Hà bằng việc áp dụng một số biện pháp quản lí phù hợp, hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luân văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường Trung học cơ sở Vân Hà

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG THỊ THANH HÀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN TÍCH HỢP VỚI GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ, ĐÔNG ANH, HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG THỊ THANH HÀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN TÍCH HỢP VỚI GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ, ĐÔNG ANH, HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Trọng Hoàn
HÀ NỘI - 2016
LỜI CẢM ƠN Để đạt thực hiện luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. i
Tôi đặc biệt bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến TS Nguyễn Trọng Hoàn đã tận tâm, tận lực, hết lòng hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, các đồng chí giáo viên tổ Khoa học Xã hội trường THCS Vân Hà đã tích cực ủng hộ, tạo mọi điều kiện và nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra, khảo sát, thu thập dữ liệu hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và các bạn đồng nghiệp đã luôn quan tâm, tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Mặc dù tôi đã cố gắng rất nhiều nhưng trong luận văn không tránh khỏi những thiếu xót hạn chế. Tôi mong nhận được sự góp ý chỉ bảo của các thầy, các cô giáo, các nhà khoa học giáo dục, bạn bè đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! ii
Vân Hà, ngày 21 tháng 11 năm 2016 Tác giả Hoàng Thị Thanh Hà DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý CNTT : Công nghệ thông tin CSVC : Cơ sở vật chất DH : Dạy học DHTH : Dạy học tích hợp GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên HĐ : Hoạt động HĐDH : Hoạt động dạy học HS : Học sinh PPDH : Phương pháp dạy học QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục TLVM : Thanh lịch văn minh TTBDH : Trang thiết bị dạy học THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông iii
MỤC LỤC Lời cảm ơn..............................................................................................................................i Danh mục chữ viết tắt............................................................................................................ii Mục lục.................................................................................................................................iii Danh mục các bảng...............................................................................................................vi Danh mục các sơ đồ, hình vẽ, biểu đồ...............................................................................viii MỞ ĐẦU...............................................................................................................................1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN TÍCH HỢP VỚI GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ.......................................................................................6 1.2. Một số khái niệm cơ bản về quản lý...............................................................................7 1.2.1. Quản lý.........................................................................................................................7 1.2.2. Quản lý giáo dục và chức năng quản lý giáo dục.........................................................9 1.2.3. Quản lý trường học.....................................................................................................12 1.2.4. Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học.....................................................16 1.3. Một số vấn đề về dạy học tích hợp trong môn Ngữ văn...............................................18 1.3.1. Khái niệm tích hợp.....................................................................................................18 1.3.2. Dạy học tích hợp........................................................................................................19 1.3.3. Một số vấn đề lý luận liên quan đến dạy học tích hợp trong môn Ngữ văn ở trường trung học cơ sở.....................................................................................................................20 1.4. Quản lý hoạt động dạy học nội dung giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh của ngành Giáo dục đào tạo Hà Nội...........................................................................................24 1.4.1. Nội dung giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh của ngành Giáo dục đào tạo Hà Nội........................................................................................................................................24 1.4.2. Quản lý hoạt động dạy học nội dung giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường trung học cơ sở.........................................................................................................26 1.5. Quản lý hoạt động dạy và học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường trung học cơ sở......................................................................................27 1.5.1. Dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh..................27 1.5.2. Quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh...............................................................................................................................29 iv
1.5.3. Các yếu tố tác động đến việc quản lý dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh trong trường trung học cơ sở...............................................32 Tiểu kết chương 1.................................................................................................................33 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN TÍCH HỢP VỚI GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ, ĐÔNG ANH, HÀ NỘI............................34 2.1. Vài nét khái quát về trường trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội....................34 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển.................................................................................34 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của trường.........................................................................................34 2.1.3. Quy mô trường lớp.....................................................................................................35 2.1.4. Cơ sở vật chất của trường...........................................................................................36 2.1.5. Hoạt động dạy và nghiên cứu của giáo viên, hoạt động học của học sinh trong những năm gần đây.........................................................................................................................36 2.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội.......................................39 2.2.1. Thực trạng hoạt động dạy của giáo viên....................................................................40 2.2.2. Thực trạng hoạt động học của học sinh......................................................................50 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh của giáo viên và học sinh trường trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội..................................................................................................................................57 2.3.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên.......................................................58 2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh.........................................................65 2.4. Thực trạng quản lý việc sử dụng cơ sở vật chất và trang thiết bị, phương tiện dạy học ..............................................................................................................................................67 Tiểu kết chương 2.................................................................................................................69 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN TÍCH HỢP VỚI GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÂN HÀ, ĐÔNG ANH, HÀ NỘI...............................................................................................................................70 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp.................................................................................70 3.1.1. Đảm bảo tính mục đích..............................................................................................70 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống cấu trúc và đồng bộ...............................................................70 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn...............................................................................................70 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả...............................................................................................71 v
3.2. Các biện pháp quản lý dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường trung học cơ sở Vân Hà...............................................................71 3.2.1. Nhóm các biện pháp quản lý hoạt động xây dựng và thực hiện kế hoạch...........................................................................................................................71 3.2.2. Nhóm các biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh của giáo viên................................................................................................74 3.2.3. Nhóm các biện pháp quản lý hoạt động học của học sinh.........................................84 3.2.4. Nhóm các biện pháp quản lý việc sử dụng cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học..89 3.2.5. Nhóm các biện pháp quản lý hoạt động thực tiễn của học sinh.................................93 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội........................................................................................................................................94 3.4. Kh¶o nghiÖm về møc ®é cÇn thiÕt vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c biÖn ph¸p quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh...............................................................................................................................95 Tiểu kết chương 3...............................................................................................................100 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ..................................................................................101 1. Kết luận..........................................................................................................................101 2. Khuyến nghị...................................................................................................................102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................104 PHỤ LỤC..........................................................................................................................107 vi
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô trường lớp trường trung học cơ sở Vân Hà................................35 Bảng 2.2: Trình độ chuyên môn của giáo viên trường trung học cơ sở Vân Hà ................................................................................................................ 37 Bảng 2.3: Giáo viên tự đánh giá về trình độ chuyên môn........................................37 Bảng 2.4: Kết quả xếp loại hai mặt giáo dục của trường trung học cơ sở Vân Hà ................................................................................................................ 38 Bảng 2.5: Kết quả tốt nghiệp và thi vào trung học phổ thông của trường................38 và của Huyện Đông Anh..........................................................................................38 Bảng 2.6. Kết quả đánh giá mức độ thực hiện việc soạn bài và chuẩn bị bài khi lên lớp của giáo viên...............................................................................42 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá của học sinh mức độ sử dụng phương pháp dạy học Ngữ văn của trường trung học cơ sở Vân Hà...................................46 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát học sinh về mục đích động học tập Ngữ văn................51 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát học sinh về mục đích, động học tập Ngữ văn...............53 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát học sinh về nguyên nhân chưa học tốt môn Ngữ văn...............................................................................................53 Bảng 2.11. Kết quả khảo sát học sinh về thực hiện các hoạt động học tập môn Ngữ văn.................................................................................................55 Bảng 2.12. Kết quả khảo sát giáo viên và học sinh về kỹ năng học Ngữ văn của học sinh...........................................................................................56 Bảng 2.13. Mức độ quan tâm của nhà quản lý về xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch công tác..........................................................................58 Bảng 2.14. Mức độ thực hiện của nhà quản lý việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên...................................................................................59 Bảng 2.15. Mức độ thực hiện của nhà quản lý về việc cải tiến nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá giờ dạy...............61 Bảng 2.16. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh..............................................................................64 vii
Bảng 2.17. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc thực hiện quy định về hồ sơ chuyên môn.......................................................................................65 Bảng 2.18. Mức độ quan tâm công tác quản lý hoạt động học tập của học sinh ..............................................................................................................66 Bảng 2.19. Kết quả khảo sát về thực trạng quản lý việc sử dụng cơ sở vật chất, phương tiện, kỹ thuật phục vụ cho hoạt động dạy và học......................67 Bảng 3.1. Kết quả khảo cứu về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường trung học cơ sở Vân Hà..................96 viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các chức năng quản lý...........................................................................12 Sơ đồ 1.2. Mười thành tố cấu thành nhà trường......................................................14 Hình 2.1. Cơ cấu tổ chức trường trung học cơ sở Vân Hà ............................................................................................................................ 35 Biểu đồ 2.1. Mức độ đầy đủ và hiệu quả của việc thực hiện mục tiêu dạy học............41 Biểu đồ 2.2. Mức độ thường xuyên và hiệu quả của việc sử dụng phương pháp dạy học.................................................................................................44 Biểu đồ 2.3. Mức độ thường xuyên và hiệu quả của việc sử dụng phương tiện dạy học.................................................................................................49 Biểu đồ 2.4. Mức độ hiệu quả về thái độ, tình cảm của học sinh đối với môn Ngữ văn...............................................................................................52 Biểu đồ 2.5. Mức độ thường xuyên và hiệu quả về thực hiện các hoạt động học tập môn Ngữ văn của học sinh......................................................55 Biểu đồ 3.1. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất.......................................................................................100 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Hiếu học là truyền thống quý báu của dân tộc ta, từ ngàn xưa ông cha ta đã coi trọng sự nghiệp giáo dục trong đời sống xã hội, trong sự nghiệp phát triển của đất nước, luôn coi giáo dục có quan hệ đến việc hệ trọng của quốc gia, đến an nguy, thịnh, suy của dân tộc. Các thế hệ cha ông đi trước cho rằng việc “Quốc kế dân sinh” phải lấy giáo dục làm đầu. Sự giàu mạnh của đất nước không tách rời khỏi giáo dục. Chăm lo cho giáo dục là chăm lo cho con người, mà con người là nhân tố quyết định đến sự phát triển của xã hội. Lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chi Minh đã từng nói “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người”. Ngày nay, trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, Đảng và nhà nước ta luôn chú trọng phát triển sự nghiệp giáo dục, coi giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Hội nghị lần thứ tám của ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XI đã ra nghị quyết về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Vì vậy những năm gần đây, thực sự giáo dục Việt Nam đã không ngừng phát triển. Nhiều hình thức tổ chức, phương pháp dạy học hiện đại được phục vụ trong giảng dạy, những hình thức trong lớp đa dạng. Tất cả sự thay đổi ấy đáp ứng yêu cầu với yêu cầu của xã hội. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, bậc học Trung học cơ sở là cầu nối giữa bậc học Tiểu học và bậc học Trung học phổ thông, là nơi vận dụng các hoạt động giáo dục theo định hướng phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước. Bậc học Trung học cơ sở có một vị trí rất quan trọng trong sự nghiệp đổi mới căn bản toàn diện giáo dục để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Và môn Ngữ văn có đóng góp không nhỏ vào việc đào tạo con người mới. 1
Môn Ngữ văn là một môn học có một vai trò to lớn trong việc hình thành và phát triển nhân cách của học sinh. Vẻ đẹp thiên nhiên, truyền thống lịch sử, văn hóa cùng với tài hoa của con người Việt Nam đã được ghi lại trong văn học. Văn chương giúp ta cảm nhận được tâm hồn Việt Nam: yêu nước, cần cù, sáng tạo, thanh lịch, tài hoa, tế nhị, hiếu học, trọng lễ nghĩa. Văn học tự nhiên đi sâu vào đời sống tinh thần của con người. Ngay từ lúc còn thơ bé, trẻ em đã được tắm trong dòng văn học dân gian qua những lời ru, qua những câu chuyện của bà, của mẹ. Cùng với năm tháng, nhận thức của học sinh cũng lớn lên, văn học lại giúp học sinh hiểu được giá trị và những vẻ đẹp của cuộc sống. Từ đó, tình yêu quê hương đất nước, yêu con người Việt Nam, yêu cuộc sống được hình thành trong tâm hồn các em. Hơn nữa, hiện nay học sinh đang sống trong xã hội phát triển cần phải được trang bị những kỹ năng thích hợp để hòa nhập với cộng đồng, với xu thế toàn cầu hóa. Đối với học sinh trung học cơ sở (THCS) cần phải được giáo dục một số giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống. Giáo dục một số giá trị sống, rèn luyện kỹ năng sống càng trở nên cấp thiết đối với thế hệ trẻ, bởi các em là chủ nhân tương lai của đất nước. Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu mơ ước, ham hiểu biết, thích tìm tòi khám phá song lại thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo. Vì vậy, việc giáo dục kỹ năng sống, nếp sống thanh lịch, văn minh (TLVM) cho thế hệ trẻ là cần thiết - nhất là học sinh thuộc địa bàn thủ đô Hà Nội, cần phải tích hợp ở tất cả các phân môn, đặc biệt trong môn Ngữ văn. Là một giáo viên dạy môn Ngữ văn tại Trường Trung học cơ sở, tôi xin chọn đề tài “Quản lý dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường Trung học cơ sở Vân Hà”. Tôi cho rằng đây là một đề tài có ý nghĩa thiết thực không chỉ nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn tại trường THCS nói chung, trong đó có Trường THCS Vân Hà nói riêng mà còn rèn luyện được những chủ nhân tương lai của đất nước có kỹ năng sống, thanh lịch và văn minh - nhất là học sinh tại địa bàn Hà Nội. 2. Mục đích nghiên cứu 2
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường THCS Vân Hà, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn của trường THCS Vân Hà bằng việc áp dụng một số biện pháp quản lí phù hợp, hiệu quả. 3. Đối tượng nghiên cứu, khách thể nghiên cứu, đối tượng khảo sát 3.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội. 3.2. Khách thể nghiên cứu Dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường THCS 4. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh. - Không gian: Tại trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội. - Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2012 đến 2015 (khảo sát thực trạng ba năm học trở lại đây). 5. Câu hỏi nghiên cứu - Vai trò của công tác quản lý các hoạt động dạy học Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường THCS như thế nào? - Cần những biện pháp quản lý như thế nào để nâng cao hiệu quả của những hoạt động dạy học Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội? 6. Giả thuyết khoa học - Hoạt động dạy học Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở trường THCS Vân Hà còn có một số vấn đề bất cập và hạn chế, trong đó có nguyên nhân từ công tác quản lý. - Nếu quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh được áp dụng một cách tích cực, phù hợp sẽ nâng cao chất lượng dạy và học môn Ngữ văn của trường THCS Vân Hà và đồng thời là một hướng đi giúp các nhà giáo dục quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn ở các trường THCS tại Đông Anh, Hà Nội được tốt hơn. 7. Nhiệm vụ nghiên cứu 3
- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về quản lý quá trình dạy học và quản lý nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh trong trường THCS. - Khảo sát đánh giá thực trạng chất lượng dạy học và việc quản lý quá trình dạy học ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội. - Nghiên cứu các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội, khảo nghiệm tính cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp. 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nghiên cứu lý thuyết - Tìm hiểu các lý luận liên quan đến đề tài qua các thao tác phân tích các nguồn, tổng hợp và làm nổi bật những vấn đề quan trọng liên quan đến đề tài. - Nghiên cứu các văn bản, nghị quyết của Đảng, của ngành giáo dục (GD) có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. - Nghiên cứu các tác phẩm, tập san, bài giảng, giáo trình liên quan đến công tác quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh. 8.2. Nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát. - Phương pháp điều tra bằng phiếu - Phương pháp phỏng vấn - Phương pháp tổng kết các kinh nghiệm giáo dục - Phương pháp khảo nghiệm - Phương pháp thống kê toán học. 9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 9.1. Ý nghĩa lý luận Tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động dạy học Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh hiện nay ở các trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số phương pháp quản lý hiệu quả cho hoạt động này phï hîp víi bèi c¶nh hiÖn nay cña trêng THCS V©n Hµ, §«ng Anh, Hµ Néi. 9.2. Ý nghĩa thực tiễn 4
Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác quản lý hoạt động dạy - học Ngữ văn tích hợp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh ở các trường THCS trong huyện Đông Anh 10. Cấu trúc của luận văn Nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường trung học cơ sở. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội. Chương 3: Biện pháp quản lý đối với hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh tại trường trung học cơ sở Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN TÍCH HỢP VỚI GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu ngoài nước Loài người đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau, đánh dấu sự khác biệt giữa thời đại này với thời đại khác. Có rất nhiều yếu tố, nhưng một trong những yếu tố không thể thiếu được là sự khác nhau về hình thức quản lý (QL). Hình thức QL mới thay thế hình thức QL cũ đã lỗi thời, đáp ứng nhu cầu phát triển của lực lượng sản xuất xã hội không ngừng phát triển. Chính hình thức QL mới mở đường thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển hơn nữa, năng suất hiệu quả hơn. Giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là một lĩnh vực quan trọng trong đời sống xã hội. Đặc biệt thời đại ngày nay – thời đại của nền kinh tế tri thức vai trò của GD đối với sự phát triển của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc đòi hỏi phải có sự QL tương xứng, phù hợp với sự phát triển GD&ĐT mà xã hội yêu cầu. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục (QLGD) trong và ngoài nước. Song song với những công trình nghiên cứu có tính chất tổng quan về QLGD nói chung thì các công trình nghiên cứu về nhà trường, QL nhà trường có ý nghĩa thiết thực GD thế hệ trẻ trở thành những công dân có ích cho xã hội. Trong QL nhà trường thì QL quá trình DH là bộ phân cấu thành chủ yếu của toàn bộ hệ thống QL quá trình GD&ĐT. Các nhà nghiên cứu về QLGD Xô Viết trước đây cho rằng kết quả hoạt động của toàn bộ nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào những việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ GV. 1.1.2. Nghiên cứu trong nước Người Việt Nam xưa rất coi trọng GD. Cuối thế kỉ XX, QLGD thực sự được coi là một ngành khoa học. Bước sang thế kỉ XXI, trong bối cảnh hội nhập quốc tế, GD và QLGD được đánh giá là yếu tố vô cùng quan trọng góp phần phát triển đất nước. Các công trình nghiên cứu về QL và QLGD ngày càng phong phú, đa dạng. Tiêu biểu là các công trình: Phạm Minh Hạc “Một số vấn đề về quản lý giáo dục về khoa học giáo dục”; Nguyễn Ngọc Quang “Những khái niệm cơ bản về lý luận quản 6
lý giáo dục”; Đặng Xuân Hải “Quản lý sự thay đổi vận dụng cho quản lý giáo dục và nhà trường”;… Nghiên cứu về vấn đề QL HĐDH môn Ngữ văn hiện nay có một số luận văn Thạc sĩ tiêu biểu như: Luận văn của tác giả Đỗ Văn Tuấn về “Những biện pháp quản lý dạy – học môn Văn ở trường trung học phổ thông Trần Nguyên Hãn – TP Hải Phòng”; Hoàng Thị Kim Hoạt với “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn ở trường trung học phổ thông Đình Lập tỉnh Lạng Sơn”. Bên cạnh đó, tích hợp là một trong những xu thế dạy học hiện đại đang được quan tâm nghiên cứu và áp dụng trong chương trình giáo dục của nhiều nước trên thế giới và ở Việt Nam trong những năm gần đây. Nghiên cứu về vấn đề này, đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu một cách cụ thể, có hệ thống, tiêu biểu như: Đề tài của tác giả Trần Bá Hoành “Dạy học tích hợp”; tác giả Nguyễn Văn Đường “Tích hợp trong dạy học Ngữ văn bậc THCS”;tác giả Cao Thị Thặng “Vận dụng quan điểm tích hợp trong việc phát triển chương trình giáo dục Việt Nam giai đoạn sau 2015” Qua đó ta thấy nghiên cứu về QL DHTH đã trở thành mối quan tâm của nhiều nhà giáo dục. Tuy nhiên, vấn đề nghiên cứu về biện pháp QL hoạt động dạy học Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống TLVM ở trường THCS thì lại chưa có một công trình nghiên cứu cụ thể nào. Vì vậy, tác giả đặt vấn đề nghiên cứu pháp QL hoạt động dạy học Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống TLVM ở trường THCS Vân Hà, Đông Anh, Hà Nội. Từ đó đề ra các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Ngữ văn tích hợp với giáo dục nếp sống TLVM nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản về quản lý 1.2.1. Quản lý Quản lý là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con người xét trên nhiều phạm vi cá nhân, tập đoàn, quốc gia hoặc nhóm quốc gia. Hoạt động quản lý (QL) xuất hiện khi loài người hình thành hoạt động nhóm. Qua lao động, để duy trì sự sống, đòi hỏi sự phối hợp hoạt động giữa cá nhân con người. Hoạt động QL là một hiện tượng tất yếu phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài người nhằm đoàn kết lại tạo nên sức mạnh tập thể, thống nhất thực hiện một mục đích chung. Từ thời thượng cổ, trung cổ đến thời hiện đại, trải qua hàng nghìn năm lịch sử phát triển hoạt động QL đã có những phát triển và trở thành bộ môn khoa học quản lý. C.Mac đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều đều cần đến một sự chỉ đạo điều hành những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể, khác với sự vận động của các khí quan độc lập với nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”. [10, tr. 180] C.Mác đã nói lên được bản chất của quản lý là hoạt động lao động để điều khiển quá trình lao động, một hoạt động tất yếu của loài người. Tác giả F.W.Taylor - người đầu tiên nghiên cứu quá trình lao động trong từng bộ phận của nó, nêu ra hệ thống tổ chức lao động nhằm khai thác tối đa thời gian lao động, sử dụng hợp nhất các công cụ và phương tiện lao động nhằm tăng năng suất lao động - cho rằng cốt lõi trong QL là: “Mỗi loại công việc dù nhỏ nhất đều phải chuyên môn hóa và phải quản lý chặt chẽ”, “Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất”. 24, tr. 1 Còn H. Koontz thì lại khẳng định: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất”. [18, tr. 327] Ở Việt Nam cũng đã có rất nhiều tác giả đưa ra những khái niệm về quản lý. 8