Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:250

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động dạy học ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu lý luận về quản lý HĐDH ở các trường Tiểu học, đề tài tiến hành khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý HĐDH học ở các trường TH thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý HĐDH học ở các trường TH thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT DƯƠNG THỊ HỒNG GIANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG - 2023 BÌNH DƯƠNG - 2022
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT DƯƠNG THỊ HỒNG GIANG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HỒ VĂN THÔNG BÌNH DƯƠNG - 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên: Dương Thị Hồng Giang Tôi xin cam đoan đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục” là một công trình nghiên cứu độc lập không có sự sao chép của người khác. Đề tài đã tham khảo một số tài liệu có nguồn gốc rõ ràng và trích dẫn đúng quy định. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình. Người cam đoan Dương Thị Hồng Giang i
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy giáo, cô giáo trường Đại học Thủ Dầu Một, Phòng Sau Đại học Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu khoa học. Bằng tình cảm chân thành, kính trọng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến TS. Hồ Văn Thông - người Thầy đã dành nhiều thời gian quan tâm, chỉ bảo tận tình, trực tiếp giúp đỡ, động viên và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài cho đến khi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu các trường TH; các GV trường TH Đông Hòa , TH Đông Hòa B, TH Đông Hòa C, TH Lý Thường Kiệt, TH Dĩ An C, TH Lê Quý Đôn tại thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương đã nhiệt tình giúp đỡ, tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp tư liệu, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã luôn động viên, khuyến khích, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Kính chúc quý thầy, cô cùng quý đồng nghiệp luôn dồi dào sức khỏe, thành công trong công tác. Tôi xin chân thành cảm ơn! Bình Dương, tháng 04 năm 2023 Tác giả luận văn Dương Thị Hồng Giang ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................................... ii TÓM TẮT ............................................................................................................................. xvi MỞ ĐẦU................................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................................ 3 3. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................................... 3 3.1. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài.................................................................... 3 3.2. Những công trình nghiên cứu ở trong nước .................................................................... 6 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ..................................................................................... 8 5. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................................. 8 6. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................................... 9 7. Nhiệm vụ nghiên cứu.......................................................................................................... 10 8. Giả thuyết khoa học ............................................................................................................ 11 9. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài............................................................................... 11 10. Cấu trúc của luận văn........................................................................................................ 11 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ......................... 12 1.1. Những khái niệm cơ bản ............................................................................................... 12 1.1.1. Quản lý; Quản lý giáo dục; Quản lý nhà trường ......................................................... 12 1.1.2. Hoạt động dạy học ........................................................................................................ 14 1.1.3. Quản lý hoạt động dạy học........................................................................................... 15 1.1.4. Đổi mới giáo dục........................................................................................................... 16 1.1.5. Bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................................................... 16 1.1.6. Hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ................... 17 1.1.7. Quản lý HĐDH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ......................... 18 1.2. Lý luận của HĐDH trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục .................. 19 1.2.1. Đặc điểm học sinh tiểu học .......................................................................................... 19 1.2.2. Yêu cầu dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục........................ 20 vii
1.2.3. Mục tiêu hoạt động dạy học của bậc tiểu học trong bối cảnh đổi mới GD ............... 20 1.2.4. Nội dung HĐDH ở tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ................................... 21 1.2.5. Phương pháp HĐDH ở tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................ 23 1.2.6. Hình thức dạy học HĐDH ở tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục.................... 24 1.3. Quản lý hoạt động dạy học ở tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............... 24 1.3.1. Tầm quan trọng quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục .................................................................................................................................... 24 1.3.2. Xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................................................................................................ 27 1.3.3. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................................................................................ 29 1.3.4. Chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................................................................................................ 31 1.3.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................................................................................................ 32 1.3.6. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................................................................................ 33 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................................................................... 33 1.4.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................................ 33 1.4.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................................ 34 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................................. 36 Chương 2.THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................................ 37 2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, văn hóa - giáo dục của thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương ..................................................................................................... 37 2.1.1 Điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội của thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương ............................................................................................................................ 37 2.1.2. Vài nét về sự phát triển giáo dục của thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương. .............. 37 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng hoạt động dạy học ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ................................................ 39 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................................ 39 viii
2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................................ 40 2.2.3. Phương pháp nghiên cứu thực trạng .................................................................... 40 2.2.4. Mẫu khảo sát........................................................................................................ 43 2.2.5. Qui ước thang đo ................................................................................................. 44 2.2.6. Xử lý kết quả khảo sát .................................................................................................. 44 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng hoạt động dạy học ở các Trường tiểu học thành phố Dĩ An, Tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................ 45 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về sự cần thiết của HĐDH ở các trường tiểu học trên địa thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục............. 47 2.3.2. Thực trạng nhận thức của PHHS về sự cần thiết của HĐDH ở các trường tiểu học trên địa thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD ............................ 48 2.3.3. Thực trạng về mục tiêu HĐDH ở các trường tiểu học trên địa thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ....................................................................... 49 2.3.4. Thực trạng về việc thực hiện nội dung HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................ 50 2.3.5. Thực trạng về việc thực hiện phương pháp tổ chức HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục............................................ 52 2.3.6. Thực trạng đánh giá của phụ huynh về việc thực hiện phương pháp tổ chức HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục 53 2.3.7. Thực trạng về việc thực hiện hình thức HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................ 54 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng quản lý HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ................................................... 56 2.4.1. Thực trạng về vai trò của công tác quản lí hoạt động dạy học ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ................................. 56 2.4.2. Thực trạng đánh giá của phụ huynh về vai trò việc tổ chức HĐDH ở các trường TH thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD ............................ 57 2.4.3. Thực trạng việc xây dựng kế hoạch HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................... 58 2.4.5. Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD ....................................................................... 61 ix
2.4.6. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................ 63 2.4.7. Thực trạng về công tác quản lí các điều kiện hỗ trợ HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD ................................... 64 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐDH ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ...................................... 65 2.5.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................................ 65 2.5.2. Yếu tố khách quan: ....................................................................................................... 66 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý HĐDH cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục .......................... 67 2.6.1. Điểm mạnh: ................................................................................................................... 67 2.6.2. Điểm tồn tại ................................................................................................................... 68 2.6.3. Nguyên nhân ................................................................................................................. 69 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................................. 71 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC................................................................................................................... 72 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ...................................................................................... 72 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .............................................................................. 72 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ............................................................................... 72 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính cần thiết và khả thi ............................................................. 72 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ............................................................................. 72 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ................................................................................ 73 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh bình dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................... 73 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, GV về tầm quan trọng của hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........................................................ 73 3.2.2. Tích cực xây dựng kế hoạch HĐDH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới GD phù hợp với quy định và điều kiện cụ thể của các trường tiểu học ở địa phương .............. 75 3.2.3. Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng trình độ, năng lực cho đội ngũ GV hoạt động DH ở trường tiểu học theo yêu cầu đổi mới GD .......................................................................... 77 x
3.2.4. Tích cực tổ chức thực hiện HĐDH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục .................................................................................................................................................. 80 3.2.5. Đổi mới, đa dạng hình thức, phương pháp tổ chức các HĐDH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục....................................................................................................... 82 3.2.6. Hoàn thiện công tác kiểm tra đánh giá việc thực hiện HĐDH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục....................................................................................................... 87 3.3.7. Đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ dạy học, Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, phụ huynh học sinh và các lực lượng giáo dục khác trong HĐDH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục....................................................................................................... 89 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................................... 92 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................ 92 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ........................................................................................ 92 3.4.2. Công cụ và khách thể khảo sát ............................................................................ 92 3.4.3. Mô tả đặc điểm mẫu khảo nghiệm............................................................................... 93 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................................... 94 Tiểu kết chương 3 .................................................................................................................. 96 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................................. 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 100 DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ................................................................ 103 PHỤ LỤC ............................................................................................................................. 104 xi
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt Nội dung 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 DH Dạy học 3 GD Giáo dục 4 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 5 GDPT Giáo dục phổ thông 6 GDTH Giáo dục tiểu học 7 GV Giáo viên 8 HĐ Hoạt động 9 HĐDH Hoạt động dạy học 10 HS Học sinh 11 QLGD Quản lý giáo dục 12 TH Tiểu học xii
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang 1 Bảng 2.1. Kết quả xếp loại giáo dục cuối năm học 2019 – 2020 39 2 Bảng 2.2. Kết quả xếp loại Năng lực và Phẩm chất cuối năm 39 học 2019 – 2020 3 Bảng 2.3. Số lượng cán bộ quản lý, giáo viên được khảo sát ở 43 các trường Tiểu học thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương 4 Bảng 2.4. Qui ước thang đo 44 5 Bảng 2.5. Thông tin cá nhân các cán bộ quản lý, giáo viên tham 45 gia khảo sát 6 Bảng 2.6. Thông tin cá nhân các phụ huynh tham gia khảo sát 46 7 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá sự cần thiết của hoạt động dạy học ở 47 các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục 8 Bảng 2.8. Kết quả đánh giá của phụ huynh về sự cần thiết của 48 HĐDH ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới GD 9 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá về mục tiêu của hoạt động dạy học ở 49 các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục 10 Bảng 2.10. Kết quả đánh giá về mức thực hiện và mức đạt được của nội dung hoạt động dạy học ở các trường tiểu học trong bối 51 cảnh đổi mới giáo dục 11 Bảng 2.11. Kết quả đánh giá về mức thực hiện và mức đạt được của phương pháp pháp tổ chức hoạt động dạy học ở các trường 52 TH trong bối cảnh đổi mới GD 12 Bảng 2.12. Kết quả đánh giá của phụ huynh về mức thực hiện và mức đạt được của phương pháp tổ chức hoạt động dạy học ở 53 các trường TH trong bối cảnh đổi mới giáo dục 13 Bảng 2.13. Kết quả đánh giá về mức thực hiện và mức đạt được của hình thức hoạt động dạy học ở các trường TH trong bối 55 cảnh đổi mới giáo dục xiii
14 Bảng 2.14: Kết quả đánh giá về vai trò của công tác quản lý HĐ 56 DH ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới GD 15 Bảng 2.15. Kết quả đánh giá của phụ huynh về vai trò công tác tổ chức các HĐ DH ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi 57 mới giáo dục 16 Bảng 2.16. Kết quả đánh giá về việc xây dựng kế hoạch HĐ DH 59 ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục 17 Bảng 2.17. Kết quả đánh giá về việc tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động dạy học ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới 60 giáo dục 18 Bảng 2.18. Kết quả đánh giá về việc chỉ đạo thực hiện HĐ DH ở 62 các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục 19 Bảng 2.19. Kết quả công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện 63 HĐ DH ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới GD 20 Bảng 2.20. Kết quả đánh giá về công tác quản lí các điều kiện 64 hỗ trợ HĐDH ở các trường TH trong bối cảnh đổi mới GD 21 Bảng 2.21. Kết quả đánh giá về các yếu tố chủ quan ảnh hưởng 65 đến quản lí HĐDH ở các trường TH trong bối cảnh đổi mới GD 22 Bảng 2.22. Kết quả đánh giá về các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lí HĐDH ở các trường TH trong bối cảnh đổi 66 mới GD 23 Bảng 3.1: Mô tả đặc điểm mẫu khảo nghiệm 95 24 Bảng 3.2: Đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện 94 pháp xiv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ STT Tên biểu đồ, sơ đồ Trang Biểu đồ 2.1: Kết quả đánh giá về mức độ cần thiết của HĐDH ở 1 48 các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới GD Biểu đồ 2.2: Kết quả đánh giá của phụ huynh về mức độ cần thiết 2 49 của HĐDH ở các trường TH trong bối cảnh đổi mới GD xv
TÓM TẮT Hiện nay, tất cả các bậc học, ngành học trên cả nước đã và đang tích cực thực hiện chiến lược đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Là một bộ phận của hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục tiểu học đóng vai trò quan trọng, được xem là cấp học nền tảng, có nhiệm vụ cung cấp nhu cầu học vấn cơ sở cho toàn dân. Mục tiêu cụ thể đối với giáo dục tiểu học là: " Nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học Trung học cơ sở'’. Do vậy, đòi hỏi phải đổi mới mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp trong hoạt động dạy học trong bối cảnh đổi mới giáo dục là một vấn đề vừa có tính thời sự, vừa lâu dài ở Việt Nam nói chung và thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương nói riêng. Nhằm thúc đẩy hoạt động dạy học ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục trên địa bàn phát huy được hiệu quả cao nhất, các nhà quản lý không thể thiếu các biện pháp quản lý phù hợp với thực tiễn. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động dạy học ở các trường TH thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành QLGD. Kết quả nghiên cứu thực trạng đã chỉ ra một số tồn tại và hạn chế như: Hoạt động dạy học ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục đã được quan tâm triển khai ở các nhà trường song một số CBQL, GV chưa nhận thức rõ tầm quan trọng của HĐ này; Trình độ kiến thức, kỹ năng hoạt động dạy học ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục của các GV chưa đồng đều, còn hạn chế; Công tác lập kế hoạch còn chung chung, chưa đa dạng các hình thức tổ chức và các biện pháp hoạt động dạy học ở các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục; Trong tổ chức thực hiện còn thiếu sự chỉ đạo cụ thể đến các thành viên trong ban giám hiệu; Việc triển khai các nội dung, phương pháp, hình thức tính chuyên môn và tính sư phạm chưa cao, chưa linh hoạt đổi mới hình thức; Công tác kiểm tra, đánh giá chưa thực hiện đồng đều, thường xuyên giữa các trường tiểu học trên địa bàn, qua kiểm tra việc thực hiện chưa áp dụng theo chuẩn quy định, thiếu tính chính xác; Sự chủ động phối kết hợp của chủ thể và lực lượng ngoài nghành giáo dục trong triển khai hoạt động còn lúng túng, cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ dạy học còn thiếu, hiệu quả công tác còn thấp. xvi
Qua đó, chúng tôi đề xuất 07 biện pháp phù hợp QL hoạt động này, đó là: - Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, GV về tầm quan trọng của HĐDH ở trường TH trong bối cảnh đổi mới GD. - Tích cực xây dựng kế hoạch hoạt động DH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới GD phù hợp với quy định và điều kiện cụ thể của các trường tiểu học ở địa phương - Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng trình độ, năng lực cho đội ngũ GV hoạt động DH ở trường tiểu học theo yêu cầu đổi mới GD - Tích cực tổ chức thực hiện hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục. - Đổi mới, đa dạng hình thức, phương pháp tổ chức các hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục. - Hoàn thiện công tác kiểm tra đánh giá việc thực hiện hoạt động dạy học ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục - Đầu tư CSVC và thiết bị phục vụ dạy học, Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, PHHS và các lực lượng giáo dục khác trong HĐ DH ở trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục. xvii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong công cuộc đổi mới để phát triển đất nước hiện nay, tất cả các bậc học, ngành học trên cả nước đã và đang tích cực thực hiện Theo Nghị quyết Đại hội Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (Đảng cộng sản Việt Nam, 2021), nội dung nêu rõ: phải tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp GD&ĐT theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là một bộ phận của hệ thống GD quốc dân. GDTH đóng vai trò quan trọng, được xem là cấp học nền tảng, có nhiệm vụ cung cấp nhu cầu học vấn cơ sở cho toàn dân. Luật giáo dục 2019 xác định mục tiêu cụ thể đối với GD tiểu học là: "Nhằm giúp HS hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để HS tiếp tục học Trung học cơ sở'' (Luật giáo dục, 2019). Coi trọng GD&ĐT là quốc sách hàng đầu để phát triển con người đáp ứng yêu cầu mới của đất nước, đặc biệt GD thế hệ trẻ thời đại 4.0 đòi hỏi phải đổi mới căn bản, toàn diện nền GD Việt Nam, trong đó có nội dung HĐDH theo yêu cầu đổi mới GD – một vấn đề vừa có tính thời sự, vừa mang tính lâu dài Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá – hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã chỉ rõ: Đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện... (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2013). Thông tư 3145/BGDĐT- GDTH hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ GDTH năm 2020 - 2021 nhấn mạnh: chú trọng đổi mới công tác QL, quản trị trường học theo hướng đẩy mạnh phân cấp QL, tăng cường quyền tự chủ của nhà trường, phải đảm báo tính hệ thống, có tầm nhìn dài hạn, phù hợp với từng đối tượng và từng cấp học. Đổi mới quá trình DH từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất HS. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; GD nhà trường gắn với GD gia đình và GD xã hội cộng đồng (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2020). Để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế đất nước cũng như yêu cầu đổi mới GD trong bối cảnh hiện nay, việc nâng cao chất lượng DH trong 1
các nhà trường là việc làm cấp bách. Để nâng cao chất lượng DH, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp từ nội dung, chương trình, phương pháp DH đến chất lượng đội ngũ GV, CSVC…, trong đó hoạt động QL đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Vậy, quản lý HĐDH trong bối cảnh hiện nay ra sao? QL như thế nào để vừa đảm bảo chất lượng vừa đạt được mục tiêu GD là phát triển năng lực HS? đó là câu hỏi mà các nhà QL cần phải trả lời, trong thực tiễn cả nước đang thực hiện chương trình GDPT 2018. Chương trình GDPT 2018 bảo đảm phát triển phẩm chất và năng lực người học thông qua nội dung GD với những kiến thức, kỹ năng cơ bản, thiết thực, hiện đại; hài hoà đức, trí, thể, mỹ; chú trọng thực hành, vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học để giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống; tích hợp cao ở các lớp học dưới, phân hoá dần ở các lớp học trên; thông qua các phương pháp, hình thức tổ chức GD phát huy tính chủ động và tiềm năng của mỗi HS, các phương pháp đánh giá phù hợp với mục tiêu GD và phương pháp GD đề ra (Bộ giáo dục và Đào tạo, 2018). Ở các trường TH, lứa tuổi HS tiểu học thường được bắt đầu từ 06 hoặc 7 tuổi và kết thúc vào lúc 13 hoặc 14 tuổi (từ lớp 1 - 5), đây là thời gian vàng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với mỗi cá nhân, thời kỳ chuyển tiếp từ tuổi thơ sang tuổi thiếu niên, và cũng là thời kỳ chuẩn bị quan trọng nhất cho những bước trưởng thành sau này. HĐDH ở các trường tiểu học theo yêu cầu đổi mới GD sẽ tạo bước chuyển biến căn bản, mạnh mẽ, toàn diện về chất lượng GD&ĐT; là một trong những hoạt động GD quan trọng nhất, quyết định vấn đề sinh tồn của nhà trường. Thực tế cho thấy, HĐDH ở các trường tiểu học vẫn còn tồn tại những thách thức không nhỏ. Đó là năng lực tự học, tự phục vụ bản thân và các kĩ năng giải quyết vấn đề của HS chưa phù hợp, chưa coi trọng thực hành và ứng dụng thực tế; GV còn làm thay cho HS, trong giờ học GV còn đọc giảng nhiều, ít cho HS được bộc lộ điều mình đã biết, HS chưa tự chiếm lĩnh tri thức, chưa phát huy được tính tích cực học tập của HS đồng thời việc QL và các điều kiện bảo đảm chất lượng GDTH cũng chưa theo kịp yêu cầu đổi mới. Ở các trường tiểu học, HĐDH theo yêu cầu đổi mới GD được triển khai còn nhiều bất cập, hiệu quả thấp. Nguyên nhân của thực trạng này một phần do công tác QLGD chưa phù hợp trong bối cảnh đổi mới GD. Thời gian qua, các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương đã có những bước phát triển cả về quy mô và chất lượng để đáp ứng nhu cầu học tập của con em người dân và công tác QLGD cơ bản hoàn thành nhiệm vụ. Tuy nhiên, HĐDH 2
theo yêu cầu đổi mới GD ở các trường TH còn khá nhiều hạn chế, cần phải đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp… Để HĐDH theo yêu cầu đổi mới GD ở các trường tiểu học Thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương ngày càng hiệu quả hơn, cần chú trọng công tác quản lý HĐDH theo yêu cầu đổi mới GD ở các trường tiểu học trên địa bàn. Đó là lý do tác giả chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học ở các trường TH thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới giáo dục” làm vấn đề nghiên cứu cho luận văn. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý HĐDH ở các trường Tiểu học, đề tài tiến hành khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý HĐDH học ở các trường TH thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý HĐDH học ở các trường TH thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương trong bối cảnh đổi mới GD 3. Tổng quan tình hình nghiên cứu 3.1. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài Trong bối cảnh của nền kinh tế thị trường phát triển như vũ bảo như ngày nay thì yêu cầu tất yếu về người lao động phải có trình độ chuyên môn cao và có một nghề nghiệp nhất định để đáp ứng các nhu cầu mà xã hội đặt ra. Đối với một quốc gia phát triển có nền kinh tế phát triển và đòi hỏi nguồn nhân lực có chất lượng ngày càng cao, chính vì vậy vai trò của HĐDH bối cảnh đổi mới GD là vô cùng quan trọng và cần thiết trong xã hội hiện nay. Do đó, vấn đề DH đã được nhiều nhà triết học, nhà GD ở cả phương Đông và phương Tây đề cập đến từ rất lâu. Tuy nhiên HĐDH cũng đã xuất hiện từ rất lâu ở các quốc gia trên thế giới. Hầu hết, các công trình nghiên cứu đều khẳng định vai trò của HĐDH đối HS tiểu học là giúp các em có phương pháp học tập mới phù hợp với năng lực của chính bản thân. Từ đó, tạo thêm hứng thú học tập cho chính mình, nhằm nâng cao nhận thức của các em về các phương pháp DH mới của GV để các em tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng và tốt hơn.Trong những thập niên gần đây do sự gia tăng về dân số và nhu cầu GD khiến GD về HĐDH ở các quốc gia đã có nhiều thay đổi nhằm định hướng cho các phương pháp học tốt hơn ở các cấp sau GDTH. Công nghệ và đào tạo HĐDH ngày nay đang trở thành nền tảng trong hệ thống GD của mọi quốc gia trên thế giới. 3
Theo quan điểm của Cômenki (1592 - 1670), ông đã đưa ra quan điểm GD phải thích ứng với tự nhiên. Theo ông, quá trình DH để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật, hiện tượng do HS tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên dùng uy quyền bắt buộc, gò ép HS chấp nhận bất kì một điều gì và ông đã nêu ra một số nguyên tắc DH có giá trị rất lớn đó là: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tự giác tích cực của HS; nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc giảng dạy theo khả năng tiếp thu của HS (vừa sức); DH phải thiết thực; DH theo nguyên tắc cá biệt (J.Comenxki , 1632) Tác giả I.F Khanlamôp đã viết trong quyển: Phát huy tính tích cực của HS thế nào, đã khẳng định vai trò to lớn của tính tích cực chủ động trong việc tiếp thu tri thức mới. Tác giả cho rằng: “Quá trình nắm kiến thức mới không thể hình thành bằng cách học thuộc bình thường các nguyên tắc, các kết luận khái quát hóa, nó phải được xây dựng trên cơ sở của việc cải tiến công tác tự lập của HS, của việc phân tích logic sâu sắc tài liệu dự kiện làm nền tảng cho việc hình thành các khái niệm khoa học” (I.F. Kharlamôp, 1979) Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, dưới sự tác động, ảnh hưởng của tiến bộ khoa học, kĩ thuật cũng như sự phát triển của các trào lưu dân chủ, sự nhận thức về hoạt động DH trong nhà trường có sự phát triển mới. John Dewey (1859 - 1952) - nhà GD Mỹ, đã phê phán cách thức tổ chức hoạt động DH áp đặt, thiếu động lực phát triển các kĩ năng giao tiếp của HS, ông viết: “Đa số trường học vận dụng những PP có khuynh hướng khuyến khích chủ nghĩa cá nhân, buộc tất cả HS trong lớp phải đồng loạt đọc cùng những cuốn sách như nhau và đọc thuộc lòng những bài học giống hệt nhau. Trong hoàn cảnh đó, trẻ sẽ mất dần những động lực giao tiếp và người thầy sẽ không thể tận dụng được những nhu cầu tự nhiên của đứa trẻ như cho, làm và phục vụ” (J.Dewey, 1995). John Locke (1632 - 1704) là: “Không được nhồi nhét điều gì vào trí nhớ của trẻ mà vốn chúng không thích thú. Thầy giáo cần khơi dậy ở trẻ lòng ham mê say sưa của trẻ, qua đó hướng trẻ đến với tri thức. Phải cung cấp cho trẻ những gì hết sức thiết thực, tránh xa vời không thực tế, tránh sự giả dối và quan trọng hơn cả là phải phát triển khả năng độc lập suy nghĩ và chủ động trong học tập ở trẻ”. Vấn đề về hoạt động DH không chỉ được quan tâm ở các nước phương Tây mà còn được quan tâm ở cả các nước XHCN trước đây. Những vấn đề chủ yếu trong các 4
tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin đã định hướng cho hoạt động GD là các quy luật về “sự hình thành cá nhân con người”, về “tính quy luật của kinh tế - xã hội đối với GD…”. Các quy luật đặt ra những yêu cầu đối với GD và tính ưu việt của xã hội đối với việc tạo ra các phương tiện và điều kiện cần thiết cho GD. Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, nhiều nhà khoa học Xô Viết cũ đã có các thành tựu khoa học đáng trân trọng về QL GD và QL hoạt động DH. Đầu những năm 50 của thế kỷ XX, trong hàng loạt những công trình nghiên cứu có tính hàn lâm của các nhà khoa học Liên Xô cũ, đã xuất hiện các đề tài về những khía cạnh khác nhau của QL GD. Năm 1956, lần đầu xuất hiện cuốn “QL trường học” (Skolovedenie) của tác giả A.Pôpốp, một nhà sư phạm và QLGD của Liên Xô cũ. Cuốn sách này, về thực chất, không phải là một công trình khoa học về QLGD, mà là cả một tập hợp khá hoàn chỉnh các chỉ dẫn cho HĐ thực tiễn của những người làm công tác QLGD, đặc biệt là QL trường học; trong đó có QL hoạt động DH. Nhà trường ở các nước XHCN đã tổ chức nghiên cứu và thực hiện nhiều kiểu dạy mới, trong đó quan tâm hoạt động DH phát huy tính tích cực người học. Theo quan điểm của nhà giáo dục Êxipôp B.P: “Phối hợp các hình thức tổ chức DH có lợi cho người học” (A.Pôpốp, 1956). Ông còn chỉ rõ sự khác biệt giữa cách thức tổ chức hoạt động DH ở trường trung học Xô Viết và phương Tây như sau: Các cách thức tổ chức HĐDH ở trường trung học Xô Viết về nguyên tắc khác với các cách thức áp dụng trong nhà trường tư sản ở chỗ: các cách thức ấy được thực hiện trên cơ sở chủ nghĩa tập thể. Hoạt động DH ở nhà trường Liên Xô có nhiệm vụ tạo ra những điều kiện cho HS làm việc tích cực và đảm bảo PP cá thể đối với mỗi HS nhằm làm cho HS học tập có kết quả, phát triển đến mức tối đa những khả năng của họ (A.Pôpốp, 1956). Như vậy, trong những công trình nghiên cứu của mình, các nhà nghiên cứu QLGD Xô Viết cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ GV”. Đó chính là quản lý HĐDH. Tóm lại, những công trình nghiên cứu về HĐDH và quản lý HĐDH ở nước ngoài có giá trị cả về lý luận và thực tiễn. Tuy nhiên những nghiên cứu về QL hoạt động DH ở nước ngoài vẫn chưa có công trình nào bàn luận, nghiên cứu sâu đến QL hoạt động DH trong nhà trường TH nói chung và QL hoạt động DH trong nhà trường TH lấy năng lực, phẩm chất của HS làm mục tiêu DH nói riêng. 5