Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại cáctrường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:136

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường TH và khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, luận văn đề xuất các biện pháp QL hoạt động này tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương phù hợp với đặc thù của địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại cáctrường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THUÝ KIỀU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 BÌNH DƯƠNG - 2023
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT NGUYỄN THỊ THUÝ KIỀU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8 14 01 14 NGƯỜI HƯƠNG DÂN KHOA HỌC TS. HỒ VĂN THÔNG BÌNH DƯƠNG – 2023
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của TS. Hồ Văn Thông. Các số liệu sử dụng để phân tích trong bài luận văn có nguồn gốc rõ ràng, đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn này do tôi tự tìm hiểu, phân tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với tình hình thực tiễn. Các kết quả này chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu nào khác Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thuý Kiều i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian tham gia học tập và nghiên cứu, tác giả đã luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ kịp thời của các thầy cô. Tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến quý thầy cô đã tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn này. Bằng tất cả tấm lòng của mình, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS. Hồ Văn Thông, người đã trực tiếp hướng dẫn và nhiệt tình giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tác giả xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn động viên, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu và viết luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy, cô để luận văn của tác giả được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! Bình Dương, ngày tháng năm 2023 TÁC GIẢ Nguyễn Thị Thúy Kiều ii
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ 1. Tên đề tài: Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 2. Chuyên ngành: Quản lý giáo dục 3. Mã số: 8 14 01 14 4. Họ và tên học viên: NGUYỄN THỊ THÚY KIỀU 5. Khóa đào tạo: 2019 - 2021 6. Người hướng dẫn khoa học: TS. HỒ VĂN THÔNG 7. Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Thủ Dầu Một 8. Tóm tắt các kết quả nghiên cứu của luận văn Trên cơ sở tổng quan các công trình nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam, Luận văn “Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” đã hệ thống hóa và phát triển được các vấn đề lý luận về hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh và quản lý hoạt động này tại các trường tiểu học. Từ khung lý luận này, Luận văn đã tiến hành khảo sát và đánh giá được thực trạng hoạt động dạy học theo hướng tiếp cận năng lực học sinh thông qua công tác quản lý hoạt động này tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Từ thực trạng này, Luận văn đề xuất được một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương phù hợp với đặc thù của địa phương. TÁC GIẢ Nguyễn Thị Thúy Kiều iii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii MỤC LỤC ............................................................................................................. iv DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT .............................................................. xi DANH MỤC BẢNG ........................................................................................... xii DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ ......................................................................... xiv MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................... 3 3.1. Khách thể nghiên cứu ................................................................................... 3 3.2. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................3 4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................................3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận ......................................................................4 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ...................................................................4 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi .........................................................4 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn ............................................................................ 5 7.2.3. Phương pháp quan sát ................................................................................5 7.2.4. Phương pháp khảo nghiệm ........................................................................5 7.3. Phương pháp xử lí thông tin ............................................................................. 6 8. Đóng góp của nghiên cứu ....................................................................................6 8.1. Về mặt lí luận ....................................................................................................6 8.2. Về mặt thực tiễn ................................................................................................6 9. Cấu trúc của đề tài ............................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC iv
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC ...... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 7 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ...............................................................7 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước ............................................................... 9 1.2. Một số khái niệm ............................................................................................ 11 1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ......................11 1.2.1.1. Khái niệm quản lý ............................................................................ 11 1.2.1.2. Khái niệm quản lý giáo dục ............................................................. 12 1.2.1.3. Khái niệm quản lý nhà trường ..........................................................13 1.2.2. Khái niệm hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh .............. 13 1.2.2.1. Khái niệm hoạt động dạy học ...........................................................13 1.2.2.2. Khái niệm năng lực .......................................................................... 14 1.2.2.3. Khái niệm năng lực học sinh ............................................................15 1.2.2.4. Khái niệm hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ....... 16 1.2.3. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường tiểu học ...............................................................................................................16 1.3. Hoạt động dạy học theo hướng tiếp cận theo tiếp cận năng lực tại trường tiểu học .......................................................................................................................... 16 1.3.1. Đặc điểm của học sinh Tiểu học ............................................................. 16 1.3.2. Vị trí, vai trò các trường tiểu học ............................................................ 17 1.3.3. Nhiệm vụ của người Hiệu trưởng trường tiểu học ..................................18 1.3.4. Đổi mới quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực ở trường tiểu học trong giai đoạn đổi mới giáo dục ....................................................19 1.3.5. Mục tiêu hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................................................................. 22 1.3.6. Nội dung hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................................................................. 23 1.3.7. Phương pháp hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................................................................. 26 1.3.7.1. Cải tiến các phương pháp dạy học truyền thống ............................. 26 v
1.3.7.2. Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề ................................................ 27 1.3.7.3. Vận dụng dạy học theo tình huống .................................................. 27 1.3.7.4. Vận dụng dạy học theo định hướng hoạt động ................................ 28 1.3.7.5. Tạo tâm thế học tập thoải mái, hào hứng cho học sinh trước khi bắt đầu tiết học .....................................................................................................28 1.3.7.6. Tạo tâm thế cho học sinh tự giải quyết vấn đề và hoàn thành nhiệm vụ học tập .......................................................................................................28 1.3.7.7. Xây dựng nội dung các bài học có sự liên kết với tình huống thực tiễn ..................................................................................................................29 1.3.8. Hình thức hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................................................................. 29 1.3.9. Biện pháp hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................................................................. 30 1.3.10. Xây dựng môi trường dạy và học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ...................................................................................................30 1.4. Quản lý hoạt động dạy học theo hướng tiếp cận theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học ....................................................................................................... 31 1.4.1. Nhận thức về tầm quan trọng của việc dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................................................. 31 1.4.2. Lập kế hoạch hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ...................................................................................................32 1.4.3. Tổ chức hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ......................................................................................................................33 1.4.4. Chỉ đạo hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ......................................................................................................................35 1.4.5. Kiểm tra hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ...............................................................................................................35 1.4.6. Các điều kiện tổ chức hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ở trường tiểu học ................................................................................................36 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh vi
ở trường tiểu học ....................................................................................................37 1.5.1. Các yếu tố khách quan .............................................................................37 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................ 39 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................. 42 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............ 43 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................................................................................................................... 43 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội ........................................................................ 43 2.1.2. Tình hình giáo dục tiểu học .....................................................................44 2.2. Khảo sát thực trạng hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............................................. 46 2.2.1. Đối tượng và địa bàn khảo sát .................................................................46 2.2.1.1. Đối tượng khảo sát ........................................................................... 46 2.2.1.2. Địa bàn khảo sát ............................................................................... 46 2.2.2. Phương pháp khảo sát ..............................................................................46 2.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi ................................................46 2.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn ...................................................................46 2.2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................47 2.2.3. Thời gian khảo sát ................................................................................... 47 2.2.4. Quy ước thang đo .................................................................................... 47 2.2.5. Mẫu khảo sát ............................................................................................47 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ........................................................... 49 2.3.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. ..........................................................................................................................49 2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ................................................ 50 vii
2.3.2.1. Thực trạng về mục tiêu hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................. 50 2.3.2.2. Thực trạng về nội dung hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................. 52 2.3.2.3. Thực trạng về phương pháp hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ....... 53 2.3.2.4. Thực trạng về hình thức hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............. 54 2.3.2.5. Thực trạng về biện pháp tổ chức hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương . . ......................................................................................................................55 2.3.2.6. Thực trạng về môi trường học tập theo tiếp cận năng lực tại gia đình học sinh .......................................................................................................... 56 2.4. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .............58 2.4.1. Thực trạng về nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tiểu học .................................... 58 2.4.2. Thực trạng về lập kế hoạch hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tiểu học ...............................................................................................59 2.4.3. Thực trạng về tổ chức hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tiểu học ...............................................................................................................60 2.4.4. Thực trạng về chỉ đạo hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tiểu học ...............................................................................................................62 2.4.5. Thực trạng về kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tiểu học .......................................................................................... 63 2.4.6. Thực trạng về quản lý các điều kiện hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tiểu học ................................................................................. 65 2.4.7. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tiểu học ...............................................................................66 2.5. Đánh giá chung ............................................................................................... 67 viii
2.5.1. Mặt mạnh ................................................................................................. 67 2.5.2. Mặt hạn chế ..............................................................................................68 2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng ....................................................................69 Tiểu kết chương 2 .................................................................................................. 70 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG ............................ 71 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................................ 71 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ................................. 72 3.2.1. Biện pháp 1: Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tại các trường tiểu học ...................................................................72 3.2.2. Biện pháp 2: Cải tiến công tác lập kế hoạch hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tại các trường tiểu học ................................................... 74 3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới công tác tổ chức hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tại các trường tiểu học ..........................................................75 3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường chỉ đạo hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tại các trường tiểu học ...................................................................77 3.2.5. Biện pháp 5: Đẩy mạnh công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh tại các trường tiểu học ....................................78 3.2.6. Biện pháp 6: Đảm bảo các điều kiện thực hiện hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực học sinh ................................................................................. 80 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ...... 81 3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ........................ 82 3.4.1. Mục đích khảo sát ....................................................................................82 3.4.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 82 3.4.3. Phương pháp, đối tượng và thời gian khảo sát ....................................... 82 3.4.4. Kết quả khảo sát ...................................................................................... 82 ix
Tiểu kết chương 3 .................................................................................................. 86 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 87 1. Kết luận ..............................................................................................................87 2. Khuyến nghị .......................................................................................................87 2.1. Đối với Sở giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Dương .........................................88 2.2. Đối với Phòng GD&ĐT thành phố Thủ Dầu Một ......................................... 88 2.3. Đối với Hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một ...............88 2.4. Đối với giáo viên ............................................................................................ 89 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ .........................................90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................91 PHỤ LỤC ..............................................................................................................96 x
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất GD&ĐT Giáo dục và đào tạo ĐTB Điểm trung bình GD Giáo dục GV Giáo viên HS Học sinh HĐDH Hoạt động dạy học NL Năng lực PHHS Phụ huynh học sinh PPDH Phương pháp dạy học QL Quản lý TBDH Thiết bị dạy học TCNL Tiếp cận năng lực TH Tiểu học xi
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Các năng lực của học sinh theo Thông tư 22/2016 của Bộ GD& ĐT..25 Bảng 2.1. Thống kê quy mô GD&ĐT thành phố Thủ Dầu Một ...........................44 năm học 2020 - 2021 ................................................................................... 44 Bảng 2.2. Thống kê HS tiểu học công lập thành phố Thủ Dầu Một .................... 45 Năm học 2020 - 2021 .................................................................................. 45 Bảng 2.3. Quy ước thang đo trong đánh giá ......................................................... 47 Bảng 2.4. Số lượng CBQL và GV được khảo sát tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................................................................. 48 Bảng 2.5. Trình độ chuyên môn và thâm niên công tác của CBQL và GV các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .............................. 48 Bảng 2.6. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về mục tiêu HĐDH theo TCNL. ................................................................................................................................50 Bảng 2.7. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về nội dung HĐDH theo TCNL ........................................................................................................... 52 Bảng 2.8. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về thực hiện các phương pháp HĐDH theo TCNL ...................................................................................... 53 Bảng 2.9. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về việc thực hiện các hình thức HĐDH theo TCNL ...................................................................................... 54 Bảng 2.10. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về việc thực hiện biện pháp HĐDH theo TCNL ...................................................................................... 55 Bảng 2.11. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về việc thực hiện môi trường học tập theo TCNL tại gia đình HS .............................................................57 Bảng 2.12. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về việc lập kế hoạch HĐDH theo TCNL học sinh TH .............................................................................. 59 xii
Bảng 2.13. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về tổ chức HĐDH theo TCNL học sinh TH ..................................................................................................60 Bảng 2.14. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về chỉ đạo HĐDH theo TCNL học sinh TH ..................................................................................................62 Bảng 2.15. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về kiểm tra đánh giá HĐDH theo TCNL học sinh TH .............................................................................. 63 Bảng 2.16. Mức độ thực hiện và hiệu quả đạt được về quản lý các điều kiện HĐDH theo TCNL học sinh TH ................................................................. 65 Bảng 2.17. Kết quả đánh giá các yếu tố ảnh hưởng HĐDH theo TCNL HS TH .66 Bảng 3.1. Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp QL ................... 83 Bảng 3.2. Kết quả đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp QL ......................84 xiii
DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ Hình 1.1. Mô hình cấu trúc năng lực .....................................................................24 Biểu đồ 2.1. Kết quả đánh giá tầm quan trọng của HĐDH theo TCNL tại các trường TH .................................................................................................... 50 Biểu đồ 2.2. Kết quả đánh giá tầm quan trọng của quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH .............................................................................................. 58 Biểu đồ 3.1. So sánh mức độ cần thiết của các biện pháp QL ..............................83 Biểu đồ 3.2. So sánh mức độ khả thi của các biện pháp QL ................................ 85 xiv
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân, Đây là bậc học cơ sở tạo nền tảng vững chắc để trẻ có thể học tốt hơn ở các bậc học tiếp theo, giúp trẻ hình thành những hiểu biết ban đầu, góp phần hình thành nên phẩm chất và nhân cách. Bậc học này mang bản chất, tính chất dạy học đặc trưng riêng. Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã thông qua Nghị quyết số 29- NQ/TW về đổi mới căn diện, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế nhấn mạnh “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng tiếp cận năng lực. Chuyển từ chủ yếu học trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học” (Ban chấp hành Trung ương Đảng, 2013). Dạy học theo hướng tiếp cận năng lực học sinh (TCNLHS) chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành các năng lực và phẩm chất. Dạy học theo TCNL chú trọng chuyển từ cách đánh giá kết quả giáo dục nặng về kiểm tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề. Việc thay đổi giáo dục toàn diện theo hướng TCNL dẫn đến các trường phổ thông cũng phải thay đổi cách thức quản lý dạy học theo hướng TCNL để đáp ứng mục tiêu mà Ngành đã đề ra. Từ đó, góp phần tạo nên những thế hệ HS có tri thức, có kĩ năng, có đủ bản lĩnh làm chủ tương lai của đất nước trong thời gian tới. Điều này được thấy rõ như sau: Thứ nhất, việc quản lý hoạt động dạy học (HĐDH), đặt hoạt động dạy của GV và hoạt động học của HS trong bối cảnh 1
mới, tăng cường sự tương tác, giao tiếp giữa GV và HS, GV chỉ là người giúp đỡ, hỗ trợ, còn HS mới chính là chủ thể trực tiế chiếm lĩnh tri thức. Thứ hai, nội dung dạy học chuyển từ “dạy cái gì” sang “dạy cách học”, từ “học cái gì” sang “tiếp thu vận dụng như thế nào”, chú trọng rèn luyện và phát triển kĩ năng tự học của HS, gắn lý thuyết với việc vận dụng thực hành trong thực tiễn cuộc sống hằng ngày, Thứ ba, phương pháp dạy học (PPDH) phải thay đổi theo hướng tích cực, khơi dậy được niềm hứng thú, say mê học hỏi, khả năng tìm tòi, sáng tạo của người học thông qua các hoạt động, trò chơi học tập, góp phần rèn luyện kĩ năng sống, phát huy các năng lực tiềm tàng của HS. Trong thời gian qua các trường tiểu học ở địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, cùng với sự chỉ đạo của ngành Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), bước đầu đã thực hiện được việc thay đổi cách thức quản lý HĐDH trong nhà trường phổ thông hiện nay. Cụ thể là các nhà trường đã từng bước chuyển từ cách dạy truyền thống, lối truyền thụ một chiều sang cách dạy lấy HS làm trung tâm. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường, đáp ứng được yêu cầu đổi mới trong tình hình mới. Trong thực tế hiện nay, tại các nhà trường phổ thông công tác quản lý hoạt động này còn chưa hiệu quả. Hoạt động dạy và học vẫn còn mang nặng tính lý thuyết, chưa chú trọng vào khám phá thực hành vận dụng. Trong quản lý hoạt động này, nhà trường chưa có sự quan tâm chỉ đạo kịp thời về thay đổi cải tiến các phương pháp dạy và học cho GV và HS. Bên cạnh đó, điều kiện phục vụ hoạt động dạy học theo TCNL ở trường tiểu học còn nhiều hạn chế. Xuất phát từ những lí do trên, việc lựa chọn và thực hiện đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận năng lực tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” là hết sức cấp thiết, nhằm góp phần tìm ra các biện pháp quản lý HĐDH theo TCNL phù hợp với đặc thù của địa phương. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH và khảo sát thực trạng quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương, luận văn đề xuất các biện pháp QL 2
hoạt động này tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương phù hợp với đặc thù của địa phương. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý HĐDH theo hướng tiếp cận theo TCNL tại các trường TH. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động dạy học theo TCNL tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương trong thời gian qua đã giúp HS phát triển được các năng lực của bản thân, góp phần nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường, nhưng vẫn còn một số bất cập và hạn chế như: Giáo viên vẫn còn chú trọng việc truyền thụ kiến thức, vẫn nặng về lý thuyết, chưa theo sát học sinh (do số lượng học sinh trên một lớp khá đông); Giáo viên vẫn làm vai trò chủ đạo trong các hoạt động dạy học (thầy giảng - trò nghe); Học sinh chưa phát huy được tính tự giác, chủ động, sáng tạo trong các hoạt động học tập; Học sinh chưa có nhiều cơ hội thực hành và vận dụng các kiến thức đã học và thực tiễn; Năng lực tự giải quyết vấn đề và tự học của học sinh còn hạn chế; Điều kiện CSVC và trang thiết bị dạy học cho hoạt động này còn hạn chế. Vì vậy, nếu xây dựng được hệ thống lý luận về quản lý HĐDH theo TCNL và đánh giá đúng thực trạng QL hoạt động này tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương thì sẽ đề xuất được các biện pháp QL hoạt động này một cách khoa học, có tính khả thi. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng tổ chức HĐDH theo TCNL tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu đề ra như trên, đề tài sẽ tập trung vào các nhiệm vụ: - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về HĐDH theo TCNL và quản lý 3
HĐDH theo TCNL tại các trường TH. - Khảo sát, đánh giá thực trạng HĐDH theo TCNL quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Đề xuất một số biện pháp quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương; khảo sát tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu hoạt động quản lý HĐDH theo TCNL học sinh tại các trường tiểu học thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Về địa bàn khảo sát: khảo sát tại 10 trường TH công lập tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. - Về đối tượng khảo sát: CBQL, GV, PHHS tại các trường TH nói trên. Tổng số phiếu khảo sát là 340 phiếu; trong đó CBQL là 52 phiếu, GV là 188 phiếu và PHHS là 100 phiếu. . - Về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ tháng 10/2021 đến tháng 7/2022. Số liệu sử dụng trong đề tài luận văn được thu thập từ năm học 2020-2021, 2021- 2022. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp này dùng để phân tích và tổng hợp các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài; phân loại, lựa chọn và hệ thống hóa các nội dung cốt lõi làm cơ sở lý luận về quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Mục đích sử dụng: Nhằm tìm hiểu thực trạng HĐDH theo TCNL và quản lý HĐDH theo TCNL tại các trường TH trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương; các yếu tố ảnh hưởng đến QL hoạt động này; khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. - Cách tiến hành: Xây dựng hệ thống các bảng hỏi và thang đo 5 mức độ và gửi tới CBQL, GV và PHHS dưới dạng Google Form. 4