Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị Giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng tại trường Tiểu học - THCS Pascal, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị giáo dục theo tiếp cận đảm bảo chất lượng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường TH - THCS Pascal thành phố Hà Nội. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý thiết bị Giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng tại trường Tiểu học - THCS Pascal, thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TẠ THỊ TÂM ANH QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC THEO HƯỚNG TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC - THCS PASCAL, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC TẠ THỊ TÂM ANH QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC THEO HƯỚNG TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC - THCS PASCAL, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8.140114 Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN TRUNG KIÊN HÀ NỘI - 2020
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, Khoa QLGD Trường ĐHGD - ĐHQG Hà Nội, các thầy giáo, cô giáo đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Trung Kiên - người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn: Ban giám hiệu, các giáo viên dạy trường TH - THCS Pascal Gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên, khích lệ trong suốt thời gian qua. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp chân thành từ các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng năm 2020 Tác giả luận văn Tạ Thị Tâm Anh i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CB,GV: Cán bộ, giáo viên CBQL: Cán bộ quản lý CSVC: Cơ sở vật chất ĐBCL: Đảm bảo chất lượng HĐQT: Hội đồng quản trị NV: Nhân viên QLCL: Quản lý chất lượng QLCLTT: Quản lý chất lượng tổng thể QLTBGD: Quản lý thiết bị giáo dục TBGD: Thiết bị giáo dục TH-THCS: Tiểu học - Trung học cơ sở VHCL: Văn hóa chất lượng ii
MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục các từ viết tắt.................................................................................... ii Danh mục các bảng, biểu đồ ............................................................................ vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC TRƯỜNG HỌC THEO HƯỚNG TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG ............................................................................................................ 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................. 7 1.1.1. Tổng quan nghiên cứu các vấn đề về quản lý thiết bị giáo dục ...... 7 1.1.2. Tổng quan nghiên cứu các vấn đề về quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng .................................................. 8 1.2. M t số kh i niệm c ản c a đề tài ........................................................ 9 1.2.1. Quản lý chất lượng trong giáo dục.................................................. 9 1.2.2. Thiết bị giáo dục ........................................................................... 15 1.2.3. Quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng ....................................................................................................... 15 1.3. Vị trí, vai trò c a thiết ị gi o dục trong việc đảm ảo chất lượng dạy học................................................................................................ 16 1.3.1. Vị trí .............................................................................................. 16 1.3.2. Vai trò............................................................................................ 17 1.4. N i dung quản lý TBGD theo hướng tiếp cận đảm ảo chất lượng c a trường liên cấp............................................................................. 18 1.4.1. Lập kế hoạch đảm bảo chất lượng ................................................ 18 1.4.2. Xây dựng quy trình đảm bảo chất lượng ...................................... 18 1.4.3. Phân loại thiết bị giáo dục ............................................................. 20 1.4.4. Ma trận hóa hệ thống đảm bảo chất lượng quản lý thiết bị giáo dục ................................................................................................... 21 1.4.5. Vận hành quy trình đảm bảo chất lượng ....................................... 23 1.4.6. Đánh giá, cải tiến quy trình đảm bảo chất lượng .......................... 23 iii
1.4.7. Xây dựng văn hóa chất lượng ....................................................... 24 1.5. C c yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thiết ị gi o dục theo hướng tiếp cận đảm ảo chất lượng ở trường liên cấp .......................................... 24 1.5.1. Yêu cầu về đổi mới phương pháp giáo dục và hiện đại hóa nhà trường đáp ứng mục tiêu, sứ mệnh, tầm nhìn của nhà trường ......... 24 1.5.2. Nhận thức và năng lực của nhà quản lý, đội ngũ giáo viên cũng như ý thức của học sinh.................................................................. 25 1.5.3. Yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục và đổi mới phương thức dạy học ..................................................................................................... 26 Tiểu kết chư ng 1 .......................................................................................... 27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÍ THIẾT BỊ GIÁO DỤC THEO HƯỚNG TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC - TRUNG HỌC CƠ SỞ PASCAL ....................... 28 2.1. Kh i qu t về trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà N i ............. 28 2.1.1. Vị trí địa lí ..................................................................................... 28 2.1.2. Về quy mô trường lớp ................................................................... 28 2.1.3. Về cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên ........................................ 29 2.2. Thực trạng thiết ị gi o dục ở trường TH-THCS Pascal, thành phố Hà N i.............................................................................................................. 29 2.2.1 Thực trạng xây dựng thiết bị giáo dục ........................................... 29 2.2.2. Thực trạng thiết bị giáo dục .......................................................... 31 2.3. Thực trạng quản lí thiết ị gi o dục theo hướng tiếp cận đảm ảo chất lượng ở trường TH-THCS Pascal, thành phố Hà N i ............... 38 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về vai trò của thiết bị và quản lý thiết bị giáo dục trong nhà trường ...................... 38 2.3.2. Thực trạng xây dựng và tổ chức hoạt động bộ máy quản lí thiết bị giáo dục ....................................................................................... 39 2.3.3. Thực trạng về quản lí xây dựng thiết bị giáo dục ......................... 41 2.3.4. Thực trạng về quản lí việc sử dụng và bảo quản thiết bị giáo dục .................................................................................................. 42 2.3.5. Thực trạng quản lí nâng cao năng lực, tạo điều kiện cho CB, GV tham gia quản lí thiết bị giáo dục ..................................................... 49 iv
2.4. Đ nh gi thực trạng thiết ị gi o dục và quản lý thiết ị gi o dục trường TH-THCS Pascal, thành phố Hà N i ............................................. 49 2.4.1. Điểm mạnh .................................................................................... 49 2.4.2. Hạn chế.......................................................................................... 50 2.4.3. Nguyên nhân ................................................................................. 50 Tiểu kết chư ng 2 .......................................................................................... 52 CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ THIẾT BỊ GIÁO DỤC THEO HƯỚNG TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC - TRUNG HỌC CƠ SỞ PASCAL .......................................... 53 3.1. C sở đề xuất iện ph p ........................................................................ 53 3.1.1. Định hướng phát triển trường TH-THCS Pascal .......................... 53 3.1.2. Các văn bản chỉ đạo của ngành về công tác quản lý thiết bị giáo dục ................................................................................................... 54 3.1.3. Lý luận và thực tiễn công tác quản lý TBGD ............................... 54 3.2. C c iện ph p quản lí thiết ị gi o dục theo hướng đảm ảo chất lượng c a hiệu trưởng trường TH-THCS Pascal, Hà N i ................ 55 3.2.1. Xây dựng kế hoạch quản lý TBGD phù hợp với hệ thống TBGD trong chiến lược phát triển của Nhà trường ................................ 55 3.2.2. Xây dựng tiêu chuẩn, tiêu chí và hoàn thiện quy trình quản lý TBGD ................................................................................................. 57 3.2.3. Hoàn thiện hệ thống quản lý TBGD theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng ................................................................................ 65 3.2.4. Tạo lập văn hóa chất lượng trong quản lý thiết bị giáo dục tại trường TH-THCS Pascal ......................................................................... 69 3.3. Khảo nghiệm mức đ cần thiết và tính khả thi c a c c iện ph p ... 74 3.3.1. Ý nghĩa của khảo nghiệm ............................................................. 74 3.3.2. Kết quả khảo nghiệm và phân tích kết quả khảo nghiệm. ............ 75 Tiểu kết chư ng 3 .......................................................................................... 79 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 80 PHỤ LỤC v
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Trình độ đào tạo của CB, GV, NV trường TH-THCS Pascal ... 29 Bảng 2.2. Thống kê các trang thiết bị giáo dục tại trường TH-THCS Pascal .... 30 Bảng 2.3. Thực trạng TBGD trường TH-THCS Pascal ............................. 32 Bảng 2.4. Thực trạng sử dụng TBGD tại trường TH-THCS Pascal .......... 32 Bảng 2.5. Mức độ đáp ứng của TBGD đối với chương trình học.............. 34 Bảng 2.6. Công tác nâng cao trình độ kỹ năng sử dụng TBGD cho cán bộ, giáo viên, nhân viên ............................................................. 37 Bảng 2.7. Công tác bảo trì, bảo dưỡng, bảo quản và sửa chữa TBGD tại trường TH-THCS Pascal....................................................... 38 Bảng 2.8. Nhận thức về vai trò của TBGD của CBQL, GV trường TH-THCS Pascal ....................................................................... 39 Bảng 2.9. Công tác xây dựng và hoạt động của bộ máy quản lý TBGD ... 39 Bảng 2.10. Mức độ nhận thức và năng lực của đội ngũ CBQL và giáo viên trong việc quản lý TBGD ................................................... 40 Bảng 2.11. Công tác quản lý xây dựng CSVC và TBGD ............................ 41 Bảng 2.12. Thời điểm lập kế hoạch quản lý và sử dụng TBGD .................. 42 Bảng 2.13. Công tác quản lý việc sử dụng TBGD ....................................... 43 Bảng 2.14. Quy trình ĐBCL trong công tác TBGD .................................... 43 Bảng 2.15. Đánh giá việc vận hành quy trình quản lý TBGD theo tiếp cận đảm bảo chất lượng ............................................................. 45 Bảng 2.16. Đánh giá mức độ cần thiết trong việc áp dụng quy trình quản lý TBGD theo tiếp cận đảm bảo chất lượng. .................... 45 Bảng 2.17. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc vận hành quy trình quản lý TBGD ... 46 Bảng 2.18. Công tác bảo trì, bảo dưỡng, bảo quản TBGD của nhà trường ..... 49 Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cấp thiết của các giải pháp ........................... 75 Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các giải pháp .............................. 77 Biểu đồ 3.1. Khảo nghiệm tính cấp thiết của các giải pháp ........................... 76 Biểu đồ 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các giải pháp .............................. 78 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Để đảm bảo chất lượng dạy học của nhà trường bên cạnh các điều kiện bảo đảm khác như đội ngũ giáo viên, chương trình học tập, định hướng phát triển thì cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục là một trong những điều kiện quan trọng. Xây dựng một trường học song song với việc hình thành định hướng giáo dục của nhà trường cần tiến hành chuẩn bị điều kiện cơ sở vật chất phù hợp với định hướng giáo dục đó, phù hợp với từng loại hình khác nhau như: mầm non, phổ thông, chuyên nghiệp, đại học, đào tạo theo mô hình trường quốc tế, trường bán trú hay nội trú... Cơ sở vật chất trường học chính là các trang thiết bị giáo dục như bàn, ghế, bảng, thiết bị văn phòng, dụng cụ dạy học đơn giản đến các thiết bị hiện đại như máy vi tính, máy chiếu, bảng tương tác, mô hình thí nghiệm … và các công trình như hệ thống phòng học, phòng chức năng, phòng thí nghiệm, thực hành, khu hành chính, khu thể thao, khu nhà ăn, khu bán trú, phòng ngủ và sân chơi, bãi tập. Thiết bị giáo dục là phương tiện đặc biệt quan trọng quyết định đến việc đổi mới phương pháp dạy học, là một thành tố quan trọng trong quá trình dạy học, được thầy và trò cùng sử dụng trong các giờ lên lớp bởi thiết bị giáo dục mang và truyền tải thông tin đến các người học. Thiết bị giáo dục có khả năng to lớn giúp cho việc tổ chức hoạt động của học sinh theo hướng tích cực, chủ động, nâng cao năng lực giải quyết vấn đề của học sinh, góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học. Thiết bị giáo dục là một trong những điều kiện để thực hiện nhiệm vụ giáo dục như Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ IX đã ghi rõ: “… Tăng cường cơ sở vật chất và từng bước hiện đại hóa nhà trường (lớp học, sân chơi bãi tập, phòng thí nghiệm, máy vi tính kết nối Internet, phương tiện 1
dạy học hiện đại, thư viện, ký túc xá…), phấn đấu đến năm 2010 phần lớn các trường phổ thông có đủ điều kiện cho học sinh học tập và hoạt động cả ngày tại trường” [1]. (Nghị quyết số 40/2000/QH X ngày 9 tháng 12 năm 2000 của Quốc hội nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam) nhấn mạnh: “Đổi mới nội dung, chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy và học phải được thực hiện đồng bộ với việc nâng cấp và đổi mới trang thiết bị dạy học, tổ chức đánh giá, thi cử, chuẩn hoá trường sở, đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và công tác quản lí giáo dục” [2]. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã khẳng định: “… Đổi mới căn bản nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế” [4]. Điều đó cho thấy, những năm gần đây, ngành giáo dục và đào tạo đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước. Chính quyền, lãnh đạo ngành giáo dục các cấp và nhân dân cả nước đã có rất nhiều cố gắng để đạt được những kết quả đáng kể trong việc xây dựng trường lớp nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo phù hợp cuộc cách mạng 4.0. Quản lí thiết bị giáo dục là làm cho thiết bị giáo dục có mối liên hệ chặt chẽ với giáo viên, với học sinh, với nội dung, với phương pháp dạy, phương pháp học theo định hướng của mục tiêu đào tạo đã vạch ra là khâu quan trọng trong quản lý chung của nhà trường. Quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng là cách quản lý hoàn toàn khác so với cách quản lý truyền thống nên các nhà quản lý đang gặp rất nhiều khó khăn. Bởi vì, quản lý theo đảm bảo chất lượng là xu thế của thời đại và cũng là điều kiện tiên quyết để phát triển trong thời kỳ công nghệ 4.0. Quản lý thiết bị giáo dục là làm cho nó có mối liên hệ chặt chẽ với giáo viên, học sinh, với nội dung và phương pháp dạy học đáp ứng nhu cầu và đạt được mục tiêu giáo dục. Muốn tồn tại trong xã hội thì phải lấy chất lượng là 2
điều kiện hoạt động. Quản lý thiết bị giáo dục sao cho đáp ứng nhu cầu giáo dục góp phần nâng cao chất lượng giáo dục không để xảy ra sai sót là một trong những nội dung mà các nhà trường cần hướng tới. Trong thời gian qua đã có một số nhà khoa học, một số thạc sĩ nghiên cứu về vấn đề quản lí thiết bị giáo dục nhưng chủ yếu đi sâu về lí luận, cách sử dụng thiết bị dạy học nhưng chưa đi sâu vào nghiên cứu việc quản lí thiết bị giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả mua sắm, sử dụng và bảo quản, bảo dưỡng, bảo trì thiết bị giáo dục đáp ứng đủ về số lượng và chất lượng cho hoạt động dạy học góp phần nâng cao chất lượng nhà trường. Với tư cách là nhà quản lý tôi chọn đề tài luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lí giáo dục của mình là: “Quản lý thiết bị Giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng tại trường Tiểu học - THCS Pascal, thành phố Hà Nội” nhằm nghiên cứu thực trạng quản lí thiết bị giáo dục tại trường TH - THCS Pascal từ đó đề ra một số biện pháp quản lí thiết bị giáo dục góp phần đưa chất lượng dạy học tại các trường tư thục ngày càng phát triển cao hơn. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị giáo dục theo tiếp cận đảm bảo chất lượng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở trường TH - THCS Pascal thành phố Hà Nội. 3. Kh ch thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Thiết bị giáo dục tại trường Tiểu học, Trung học cơ sở đảm bảo chất lượng. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng giảng dạy tại trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội. 4. Câu hỏi nghiên cứu 4.1. Thực trạng thiết bị giáo dục tại trường TH - THCS Pascal đã đảm bảo chất lượng giảng dạy chưa? 3
4.2. Hoạt động quản lý thiết bị giáo dục đã thực sự đáp ứng yêu cầu dạy và học của giáo viên và học sinh trong đổi mới giáo dục hiện nay? 4.3. Lãnh đạo nhà trường đã có những biện pháp quản lý nào để quản lý tốt thiết bị giáo dục đáp ứng nhu cầu đào tạo? 5. Giả thuyết khoa học Trường TH - THCS Pascal đã và đang tăng cường phát triển cơ sở vật chất và đầu tư trang bị thiết bị giáo dục, có nhiều hạng mục đạt mức đủ và khá, đảm bảo yêu cầu phát triển và nâng cao chất lượng giảng dạy phù hợp với giá trị cốt lõi của nhà trường, tuy nhiên so với yêu cầu đổi mới TBGD vẫn còn hạn chế. Bên cạnh đó, công tác quản lý thiết bị giáo dục còn nhiều bất cập. Việc triển khai các biện pháp quản lý bằng một hệ thống quản lý tiếp cận đảm bảo chất lượng thì hiệu quả xây dựng, sử dụng, bảo quản thiết bị giáo dục sẽ được nâng cao góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận của công tác quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng. 6.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng về quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội. 6.3. Đề xuất một số biện pháp về quản lý thiết bị giáo dục đảm bảo chất lượng ở trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng tại trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội. 8. Phư ng ph p luận nghiên cứu 8.1. Cơ sở phương pháp luận 8.1.1. Quan điểm hệ thống, cấu trúc Mọi sự vật hiện tượng đều tồn tại dưới dạng một hệ thống với nhiều yếu 4
tố hợp thành. Hệ thống không tồn tại độc lập mà luôn có quan hệ với những hệ thống khác. Quan điểm này được vận dụng vào các phương pháp nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu thực tiễn trong đề tài. Nó giúp người nghiên cứu tìm hiểu được mối liên hệ chặt chẽ giữa quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng với các nội dung quản lý khác cũng như phương thức quản lý khác trong quản lý nhà trường, cũng như xem công tác quản lý trường học là một hệ thống trong đó quản lý thiết bị giáo dục trường học là một nội dung quản lý ngoài quản lý trường sở, quản lý thư viện trong hệ thống quản lý cơ sở vật chất. Từ đó giúp tìm hiểu chính xác công tác quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường TH - THCS Pascal. 8.1.2. Quan điểm lịch sử Việt Nam là một đất nước đang phát triển nên có nhiều chính sách ưu đãi thu hút đầu tư cùng với nguồn nhân lực dồi dào. Để góp phần đưa sự nghiệp đổi mới của đất nước nâng lên tầm cao mới trong xu thế hội nhập của giáo dục, khẳng định vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế; đồng thời đáp ứng được nguồn lực cho thời đại công nghệ 4.0 thì công tác quản lý giáo dục nói chunh và công tác quản lý thiết bị giáo dục nói riêng theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng là hướng phát triển theo đúng quy luật của lịch sử. 8.1.3. Quan điểm thực tiễn Việc điều tra thực trạng quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng tại trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội giai đoạn hiện nay sẽ giúp tôi thấy được những thành tựu cũng như những vấn đề cấp bách cần khắc phục sớm và có những đề xuất cho công tác này trong thời gian tới. Thực hiện tốt quá trình này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 8.2. Phương pháp nghiên cứu 8.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết: Phương pháp này được sử dụng để phân tích và tổng hợp những lý luận về quản lý nói chung và về quản lý thiết bị giáo dục nói riêng. 5
- Phương pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết: Phương pháp này được sử dụng để phân loại và hệ thống hóa những nội dung lý luận nói trên. 8.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn * Phương pháp quan sát Đối tượng quan sát: Công tác quản lý thiết bị giáo dục tại trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội. * Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Đối tượng điều tra gồm: 08 cán bộ quản lý; 32 giáo viên và 171 học sinh của trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội. * Phương pháp thống kê Phương pháp này được sử dụng để xử lý số liệu điều tra. Phép toán thống kê được sử dụng là tính trung bình và đếm tỉ lệ phần trăm. 9. Cấu trúc c a luận văn Mở đầu Nội dung chính Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý thiết bị giáo dục trường học theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng. Chương 2: Thực trạng về quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng tại trường Tiểu học - Trung học cơ sở Pascal. Chương 3: Biện pháp quản lý thiết bị giáo dục theo hướng đảm bảo chất lượng trường TH - THCS Pascal, thành phố Hà Nội. Kết luận và khuyến nghị Tài liệu tham khảo Phụ lục 6
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ GIÁO DỤC TRƯỜNG HỌC THEO HƯỚNG TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Tổng quan nghiên cứu các vấn đề về quản lý thiết bị giáo dục Thiết bị giáo dục là một thành tố trong 6 thành tố của quá trình dạy học. Nó trực tiếp có mặt trong các giờ học giúp định hình phương pháp dạy của thầy và phương pháp học của học sinh. Thiết bị giáo dục giúp cho việc tổ chức hoạt động của học sinh tích cực hơn, chủ động hơn, nâng cao năng lực giải quyết vấn đề của học sinh, góp phần nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học. Trong thời gian qua đã có một số nhà khoa học, một số thạc sỹ đã nghiên cứu về vấn đề quản lí thiết bị giáo dục nhưng chủ yếu đi sâu về lí luận, cách sử dụng thiết bị giáo dục nhưng chưa đi sâu vào nghiên cứu việc quản lí thiết bị giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả mua sắm, sử dụng và bảo quản, bảo dưỡng, bảo trì thiết bị giáo dục đáp ứng đủ về số lượng và chất lượng cho hoạt động dạy học góp phần nâng cao chất lượng nhà trường. Nhóm nghiên cứu (Đào Thái Lai, Vũ Trọng Rỷ, Lê Đông Phương; Ngô Doãn Đãi) đã khẳng định “Cơ sở vật chất thiết bị giáo dục bị hạn chế là yếu tố hàng đầu cản trở việc đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay”. Nghiên cứu của tác giả Bùi Minh Hiền (2006) đã kết luận: Quản lý thiết bị giáo dục làm cho nó có mối liên hệ chặt chẽ với giáo viên, với học sinh, với nội dung, với phương pháp dạy học. Phương pháp dạy học theo định hướng của mục tiêu đào tạo đã vạch ra là khâu quan trọng trong quản lý chung của nhà trường [6]. GS.TS Nguyễn Thị Mỹ Lộc cũng khẳng định: Mỗi nhà trường căn cứ vào kế hoạch dạy học phải có phương án về thiết bị giáo dục, phương án này phải đảm bảo về mặt giá thành chế tạo và hiệu quả sử dụng, nó phải cân xứng với cái vỏ chứa nó là 7
trường sở, kho chứa dụng cụ, giáo viên và những nhân viên bảo quản phải có đủ kiến thức, kỹ năng cần thiết về các tác dụng của thiết bị giáo dục [21]. 1.1.2. Tổng quan nghiên cứu các vấn đề về quản lý thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng Đảm bảo chất lượng là cấp độ quản lý chất lượng tiến bộ hơn kiểm soát chất lượng, được thực hiện trước và trong quá trình sản xuất/ đào tạo. Đảm bảo chất lượng nhằm phòng ngừa những sản phẩm chất lượng thấp. Mô hình này đưa hệ thống thiết kế vào quản lý chất lượng ngay từ đầu, nhấn mạnh đảm bảo chất lượng chứ không phải là phát hiện và loại bỏ những sản phẩm không đáp ứng yêu cầu[18]. Đảm bảo chất lượng là chiến lược ngăn ngừa sản xuất ra những phế phẩm. Như vậy, mô hình quản lý đảm bảo chất lượng dựa trên nguyên lý là tất cả các bộ phận chức năng phải chia sẻ trách nhiệm về chất lượng, cung cấp một phương pháp hữu hiệu để đạt và duy trì các tiêu chuẩn chất lượng (Oakland, 1988). Đảm bảo chất lượng là hoạt động nhằm quảng bá, chứng minh và tạo niềm tin cho khách hàng về chất lượng sản phẩm. Chất lượng chính là đưa ra phương thức sản xuất ra những sản phẩm “không lỗi” (P.Crosby, 1970). Giáo sư Nguyễn Đức Chính - Đại học Giáo dục - Đại học quốc gia Hà Nội đã khẳng định: Vai trò quan trọng của đảm bảo chất lượng là chất lượng của khâu thiết kế sản phẩm - một khuôn mẫu của sản phẩm. Vấn đề quan trọng không kém là chuyển giao thiết kế sang khâu sản xuất sao cho khuôn mẫu được tuân thủ nghiêm túc. Sản phẩm chính là đầu ra của sự tương tác giữa đầu vào và quá trình. Muốn đảm bảo được chất lượng sản phẩm thì nguyên liệu, thiết bị đầu vào đúng tiêu chuẩn và chất lượng cùng với đó là quá trình hình thành nên sản phẩm được thực hiện nghiêm ngặt theo quy trình sản xuất. Các thông số của nguyên liệu, thiết bị và quy trình sản xuất luôn được đảm bảo và có kiểm tra cải tiến sao cho sản phẩm làm ra đảm bảo “không có lỗi”. Tức là, cần “làm đúng ngay từ đầu và làm đúng mọi lúc, mọi nơi” [18]. Trong một công trình nghiên cứu khác, Nguyễn Đức Thắng đã khẳng 8
định: Thiết bị giáo dục theo hướng tiếp cận đảm bảo chất lượng là một xu thế tất yếu, đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lượng hiện nay. Nghiên cứu vận dụng quan điểm đảm bảo chất lượng là lựa chọn thích hợp để đổi mới và nâng cao hiệu quả quản lý thiết bị phục vụ việc dạy học [23]. Có thể thấy rằng, về cơ bản, các tác giả đều thống nhất việc xem xét khái niệm QLCL ở những tiêu chí sau: Thứ nhất, QLCL bao gồm hệ thống các tiêu chí, tiêu chuẩn và các quy trình thực hiện các tiêu chuẩn đó nhằm đảm bảo sản phẩm không có lỗi, thoả mãn nhu cầu thị trường và hiệu quả kinh tế cao. Thứ hai, QLCL được tiến hành ở tất cả các khâu từ nghiên cứu - thiết kế - sản xuất - vận chuyển - bảo quản - tiêu dùng. Thứ ba, QLCL là trách nhiệm của tất cả các cấp từ cán bộ lãnh đạo tới mọi thành viên trong tổ chức. 1.2. M t số kh i niệm c ản c a đề tài 1.2.1. Quản lý chất lượng trong giáo dục 1.2.1.1. Chất lượng Chất lượng có thể diễn tả dưới dạng tuyệt đối và dạng tương đối. Ở nghĩa tuyệt đối, một vật có chất lượng là vật đạt những tiêu chí tuyệt hảo, không thể tốt hơn. Đó là vật quý hiếm, đắt tiền. Chất lượng tuyệt đối là cái “mọi người đều ngưỡng mộ, nhiều người muốn và rất ít người có thể sở hữu” [16]/ Ở nghĩa tương đối, khái niệm chất lượng có nhiều sắc thái khác nhau. Khi ta so sánh một loại sản phẩm hay một dịch vụ được cung ứng bởi các tổ chức khác nhau, hoặc cùng một sản phẩm (dịch vụ) được cung ứng bởi một tổ chức nhưng vào những thời điểm khác nhau - sẽ thấy rõ hơn nội hàm sự tương đối trong khái niệm chất lượng [16]. 1.2.1.2. Chất lượng trong giáo dục Giáo dục là một ngành nghề đặc biệt bởi sản phẩm của nó là con người. Chất lượng trong giáo dục là một khái niệm trừu tượng và khó định nghĩa, thậm chí khó nắm bắt. Giáo dục không phải là loại sản phẩm đã làm xong, ngay cả khi bạn đã tốt nghiệm những người đó vẫn trong quá trình trưởng 9
thành. Giáo dục chỉ giúp con người bộc lộ những thiên hướng của cá nhân để nuôi dưỡng nó, phát triển nó, một quá trình đi theo con người suốt cả cuộc đời. Cuộc đời con người là một hành trình để học, để phát triển thành người. Giáo dục luôn hỗ trợ cho quá trình đó, chính vì vậy chất lượng giáo dục luôn là vấn đề của mọi thời đại. Giáo dục là một hoạt động hướng đích rõ rệt. Chất lượng giáo dục đều hướng tới các mục đích sau: - Sự xuất sắc trong giáo dục - Giá trị giá tăng trong giáo dục - Trung khớp của kết quả đầu ra của giáo dục với các mục tiêu, yêu cầu đã hoạch định - Không có sai sót trong quá trình giáo dục - Đáp ứng một quá trình kỳ vọng của khách hàng trong giáo dục. Giáo dục là một loại hướng đích nên chất lượng giáo dục phụ thuộc vào mục tiêu giáo dục. Ngoài những mục tiêu và kiến thức, kĩ năng cơ bản cần có thì phải bao quát cả những mục tiêu cá nhân trong bối cảnh rộng lớn của xã hội bởi giáo dục có liên hệ đến sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. 1.2.1.3. Quản lí chất lượng trong giáo dục Quản lí chất lượng trong giáo dục là một phương thức có công cụ chủ yếu là bộ chuẩn bao gồm các tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ số và các quy trình thực hiện các tiêu chuẩn đó. Quản lý chất lượng bao gồm các hoạt động sau: - Thiết lập chuẩn - Đối chiếu thực trạng so với chuẩn - Xây dựng các biện pháp nâng thực trạng lên ngang chuẩn. Ba hoạt động này được tiến hành đồng thời, liên tục thông qua một hệ thống quản lý chất lượng. Để quản lý chất lượng trong giáo dục cần xây dựng và tiến hành một hệ thống quản lí (trên cơ sở các tiêu chuẩn, tiêu chí) nhằm tác động vào tất cả các 10
giai đoạn của quá trình giáo dục, các điều kiện đảm bảo chất lượng như cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, cơ chế chính sách… và phải tác động vào tất cả các sản phẩm của cả hệ thống chứ không nhằm vào chất lượng của từng giai đoạn hay từng sản phẩm đơn lẻ. Để thực hiện được hoạt động này, cần xây dựng và vận hành một hệ thống quản lí chất lượng. Hệ thống này có ba bộ phận cấu thành là: Danh mục các lĩnh vực cần quản lý (tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ báo các công việc); Những quy trình thực hiện công việc, chỉ báo, tiêu chí, tiêu chuẩn và các tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành các bước trong quy trình làm việc. Có thể định nghĩa quản lí chất lượng giáo dục như sau: Quản lí chất lượng giáo dục là xây dựng và vận hành hệ thống quản lí trên cơ sở bộ chuẩn, tác động vào tất cả các lĩnh vực của một cơ sở giáo dục, vào tất cả các giai đoạn của quá trình giáo dục, đảm bảo không có lỗi trong các giai đoạn đó, nhằm tạo ra chất lượng của toàn bộ sản phẩm của quá trình giáo dục [18]. Quản lí chất lượng ở nhà trường chính là toàn bộ hoạt động có kế hoạch và hệ thống được tiến hành để bảo đảm chất lượng giáo dục của nhà trường. Để quản lí chất lượng của nhà trường cần xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí chất lượng đối với trường và xây dựng quy trình, thủ tục để thực hiện các tiêu chuẩn, tiêu chí đó thông qua các minh chứng thực hiện trong quá trình triển khai các hoạt động giáo dục của nhà trường (chất lượng đầu vào, quá trình và đầu ra) và được chứng minh là đủ mức cần thiết để tạo sự tin tưởng thoả đáng rằng sản phẩm giáo dục của nhà trường sẽ đáp ứng đầy đủ các yêu cầu chất lượng (tuân thủ các tiêu chuẩn và thủ tục, quy trình). C c cấp đ quản lý chất lượng Theo Sallis E, 1993; Có 3 cấp đ c a quản lí chất lượng đó là Kiểm so t chất lượng; Bảo đảm chất lượng và Quản lí chất lượng tổng thể theo tiến trình c a QL chất lượng. 11
Các cấp độ QUẢN LÍ CL TOÀN QLCL DIỆN Total Quality BẢO ĐẢM Management CHẤT LƯỢNG TQM (Quality KIỂM SOÁT assurance: QA) CHẤT LƯỢNG Quality TQM: QA và cải Control tiến liên tục Phòng ngừa, tuân thủ Phát hiện và hệ thống chất lượng loại bỏ Thời gian Tầng bậc của khái niệm chất lượng - Kiểm soát chất lượng (KSCL): Là quá trình quản lí chất lượng bao gồm việc kiểm tra và loại bỏ phế phẩm ở công đoạn cuối của quá trình tạo ra sản phẩm nếu không thoả mãn các tiêu chuẩn đã đề ra cho sản phẩm (ở việt nam thường gọi là KCS - kiểm tra chất lượng sản phẩm!). Với ngành Giáo dục kiểm soát chất lượng chính là tổ chức tốt các kỳ thi hết năm hoặc thi tuyển đầu vào các trường. Nhưng quan điểm chất lượng sản phẩm gắn với quá trình Giáo dục nên KSCL theo quan điểm như vậy khó phù hợp phù hợp với những sản phẩm chưa tốt không thể “loại bỏ” mà phải có những biện pháp “sửa chữa” để nâng cao chất lượng sản phẩm. Đối với ngành Giáo dục thì các Quy định, quy chế, quy trình thực hiện được các cơ quan quản lý cấp trên ban hành, hướng dẫn các cấp dưới quyền thực hiện (Ví dụ Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành các quy định, quy trình làm việc xuống các Sở Giáo dục và Đào tạo. Các sở lại theo tình hình thực tế của cơ sở mình ra quyết định ban hành xuống các Phòng Giáo dục và Đào tạo. Các phòng Giáo dục mới ra quyết định xuống các trường phổ thông trên địa bàn Quận, Huyện mình thực hiện). 12