Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:120

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại các Doanh nghiệp; phân tích thực trạng và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái giai đoạn 2016-2018; đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ HỒNG HÀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CHI NHÁNH XĂNG DẦU BẮC KẠN – CÔNG TY XĂNG DẦU BẮC THÁI LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Thái Nguyên - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THỊ HỒNG HÀ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CHI NHÁNH XĂNG DẦU BẮC KẠN – CÔNG TY XĂNG DẦU BẮC THÁI NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.31.01.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI THỊ MINH HẰNG THÁI NGUYÊN - 2019
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung của Luận văn: “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái” hoàn toàn được hình thành và phát triển từ những quan điểm của chính cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Bùi Thị Minh Hằng. Các số liệu và kết quả có được trong Luận văn tốt nghiệp là hoàn toàn trung thực. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2019 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Hà
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình học cao học và viết luận văn tốt nghiệp này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ rất nhiều từ các thầy cô giáo trong nhà trường, từ gia đình, bạn bè và Ban lãnh đạo, Ban Lãnh đạo và các cán bộ của Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trường Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, đặc biệt là những thầy cô đã tận tình dạy bảo cho tôi suốt thời gian học tập tại trường. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Bùi Thị Minh Hằng đã dành nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Đồng thời, tôi cũng xin cảm ơn Ban lãnh đạo, các bác, các cô chú, các anh chị là các cán bộ các phòng, ban, đặc biệt là Phòng Kế toán tài chính của Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn đã giúp đỡ, tạo điều kiện cũng như góp ý kiến cho luận văn được hoàn thiện hơn. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tôi vượt qua những khó khăn để hoàn thành tốt khóa học. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 11 năm 2019 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Hà
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .....................................................................................vii DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................. viii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ....................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2 4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .................................................................... 3 5. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 3 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI DOANH NGHIỆP ............................................................................................. 4 1.1. Cơ sở lý luận về tài chính doanh nghiệp và quản lý tài chính doanh nghiệp...... 4 1.1.1. Cơ sở lý luận về tài chính doanh nghiệp ........................................................... 4 1.1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp .............................................. 9 1.1.3. Bộ máy quản lý tài chính ................................................................................ 19 1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý tài chính doanh nghiệp ............... 20 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý tài chính tại Doanh nghiệp ...................................... 26 1.2.1. Kinh nghiệm quản lý tài chính tại một số Doanh nghiệp Nhà nước trong nước . 26 1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn ...................... 30 CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 32 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 32 2.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 32 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ...................................................................... 32 2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin: .................................................................... 32 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .................................................................... 33 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu: ...................................................................... 34
iv 2.3.1. Nhóm chỉ tiêu về khả năng thanh toán ............................................................ 34 2.3.2. Nhóm chỉ tiêu về kết cấu tài chính .................................................................. 35 2.3.3. Nhóm chỉ tiêu về đặc trưng hoạt động, sử dụng các nguồn lực ...................... 35 2.3.4. Nhóm chỉ tiêu về khả năng sinh lợi và phân phối lợi nhuận........................... 36 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CHI NHÁNH XĂNG DẦU BẮC KẠN – CÔNG TY XĂNG DẦU BẮC THÁI ........ 38 3.1. Khái quát chung về Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn............................................ 38 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................................. 38 3.1.2. Chức năng và nhiệm vụ................................................................................... 38 3.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy.................................................................................... 39 3.1.4. Đặc điểm, tình hình, kết quả hoạt động .......................................................... 41 3.2. Khái quát về tình hình tài chính của Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn ................. 44 3.2.1. Kết quả hoạt động kinh doanh ........................................................................ 44 3.2.2. Tình hình tài sản và nguồn vốn ....................................................................... 46 3.3. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn .......... 49 3.3.1. Hoạch định tài chính ....................................................................................... 49 3.3.2. Kiểm tra tài chính ............................................................................................ 52 3.3.3. Quản lý vốn ..................................................................................................... 53 3.3.4. Phân tích tài chính ........................................................................................... 60 3.3.5. Bộ máy quản lý tài chính ................................................................................ 71 3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn .. 74 3.4.1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 74 3.4.2. Những hạn chế trong công tác quản lý tài chính của Chi nhánh .................... 78 3.4.3. Phân tích thực trạng các nhân tố ảnh hưởng tới quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái giai đoạn 2016-2018....... 80 CHƯƠNG 4. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CHI NHÁNH XĂNG DẦU BẮC KẠN – CÔNG TY XĂNG DẦU BẮC THÁI ..................................................................................................... 83 4.1. Định hướng chiến lược và mục tiêu phát triển của Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn trong những năm tới .......................................................................................... 83
v 4.1.1. Định hướng chiến lược của Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn đến năm 2025 .... 83 4.1.2. Mục tiêu hoạt động.......................................................................................... 88 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính của Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn ..................................................................................................................... 90 4.2.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý tài chính .............................................................. 90 4.2.2. Hoàn thiện công tác quản lý vốn lưu động ..................................................... 91 4.2.3. Nâng cao chất lượng phân tích tài chính ......................................................... 94 4.2.4. Nâng cao hiệu quả quản lý tài chính của Chi nhánh ....................................... 96 4.3. Kiến nghị ............................................................................................................ 99 4.3.1. Đối với Nhà nước ............................................................................................ 99 4.3.2. Đối với Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam ......................................................... 100 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 104 PHỤ LỤC 1: BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN ........................................................ 105
vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Trách nhiệm hữu hạn TNHH Tài sản cố định TDCĐ Công cụ dụng cụ CCDC Cán bộ công nhân viên CBCNV Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn Chi nhánh Công ty Xăng dầu Bắc Thái Công ty Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam Tập đoàn
vii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1. Tổng hợp sản lượng năm 2016-2018 ........................................................ 44 Bảng 3.2. Báo cáo kết quả kinh doanh ...................................................................... 44 Bảng 3.3. Bảng cân đối kế toán (trích) ..................................................................... 46 Bảng 3.4. Mục tiêu sản lượng năm 2019 .................................................................. 51 Bảng 3.5. Mục tiêu tài chính năm 2019 .................................................................... 51 Bảng 3.6. Khả năng thanh toá……….. ..................................................................... 61 Bảng 3.7. Cơ cấu tài sản và nguồn vốn của Chi nhánh ............................................. 62 Bảng 3.8. Cơ cấu vay và nợ ngắn hạn ....................................................................... 64 Bảng 3.9. Cơ cấu vay và nợ dài hạn.......................................................................... 65 Bảng 3.10. Hiệu quả sử dụng Tài sản cố định .......................................................... 65 Bảng 3.11. Hiệu quả sử dụng Tài sản ngắn hạn ........................................................ 67 Bảng 3.12. Khả năng sinh lời vốn ............................................................................. 70 Bảng 4.1. Kế hoạch sản lượng tới năm 2025 ............................................................ 88 Bảng 4.2. Mục tiêu tài chính tới năm 2025 ............................................................... 88 Bảng 4.3. Mục tiêu về số lượng cửa hàng tới năm 2025 .......................................... 89 Bảng 4.4. Kế hoạch đầu tư Cửa hàng xăng dầu theo địa bàn ................................... 89 Bảng 4.5. Kế hoạch thu nhập tới năm 2025 .............................................................. 89
viii DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1. Bộ máy quản lý của Chi nhánh Xăng dầu bắc Kạn ................................. 40 Sơ đồ 3.2. Sơ đồ quản lý kho của Chi nhánh ............................................................ 57 Sơ đồ 3.3. Sơ đồ quy trình quản lý TSCĐ của Chi nhánh ........................................ 59 Sơ đồ 3.4. Sơ đồ bộ máy tài kế toán tài chính của Chi nhánh .................................. 72
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Quản lý tài chính là một bộ phận quan trọng của công tác quản lý kinh doanh trong các doanh nghiệp và mang tính tổng hợp đối với hoạt động sản xuất kinh doanh sử dụng hình thức giá trị. Cùng với cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam, việc cải cách sâu sắc thể chế doanh nghiệp và quản lý kinh doanh, quản lý tài chính ngày càng được các nhà quản trị coi trọng, vị trí của nhân viên quản trị ngày càng được nâng cao. Hiện nay nước ta đã tham gia tổ chức thương mại thế giới WTO, đang ở trong giai đoạn hội nhập với nền kinh tế thế giới, các doanh nghiệp cần phải không ngừng điều chỉnh kết cấu sản phẩm và kết cấu ngành nghề. Ở cương vị nhà quản lý kinh doanh, không nắm được kiến thức về tài chính, không hiểu bản chất kinh doanh, không biết quản lý tài chính thì rất khó để quản lý có hiệu quả. Do đó, quản lý tài chính là chủ đề luôn luôn được nhà quản trị doanh nghiệp coi trọng, tìm hiểu, học tập và áp dụng các mô hình quản lý chuyên nghiệp. Việc quản lý tài chính hiệu quả sẽ giúp cho doanh nghiệp hoạch định chiến lược phát triển lâu dài, đề ra các giải pháp nhằm lành mạnh hóa tình hình tài chính, cũng như khẳng định, tạo niềm tin cho những người sử dụng thông tin nhằm thu hút đầu tư, cũng như khẳng định thương hiệu trên thị trường và đảm bảo cho sự phát triển bền vững trong tương lai của doanh nghiệp. Như vậy, có thể nói quản lý tài chính có tầm quan trọng rất lớn đối với mỗi doanh nghiệp hoặc tổ chức vì nó quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, kiểm soát mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái là đơn vị hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu và các sản phẩm hóa dầu. Việc chi tiêu, hạch toán hợp lý, tiết kiệm được đặt lên hàng đầu trong đó quản lý tài chính tốt, hiệu quả là rất quan trọng. Tuy nhiên, trong bối cảnh thị trường xăng dầu thế giới và trong nước có nhiều biến động như hiện nay, hệ thống quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn còn một số tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý vốn, hàng tồn kho, công nợ, tiền mặt và chất lượng của bộ máy quản lý tài chính... dẫn tới hiệu quả sử dụng
2 các nguồn lực tài chính chưa thực sự đạt kết quả như kỳ vọng. Chính vì những lý do đó, với mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé của mình vào việc nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại Chi nhánh, hoàn thiện công tác quản lý tài chính để Chi nhánh thực hiện thành công chiến lược phát triển của mình, tiếp tục phát triển bền vững trong tiến trình hội nhập, chủ động nắm bắt cơ hội, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, phát triển bền vững. Từ những nguyên do trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Kinh tế của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng về công tác quản lý tài chính Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại đây. 2.2. Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại các Doanh nghiệp. - Phân tích thực trạng và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn – Công ty Xăng dầu Bắc Thái giai đoạn 2016-2018. - Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: + Luận văn tập trung và phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn. + Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn trong những năm tới. - Về không gian: Luận văn được thực hiện trong phạm vi Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn.
3 - Về thời gian: Sử dụng các số liệu phân tích trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến năm 2018 4. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 4.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đóng góp một phần về mặt lý luận trong việc nhận định tầm quan trọng của việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính trong các doanh nghiệp Nhà nước nói chung và Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn nói riêng. 4.2. Giá trị thực tiễn của đề tài Luận văn cũng là tài liệu tham khảo phục vụ công tác nghiên cứu các giải pháp hữu hiệu để hoàn thiện công tác quản lý tài chính của Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn cũng như của các Doanh nghiệp Nhà nước tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận, các nội dung chính của luận văn được trình bày trong 4 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại Doanh nghiệp Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn Chương 4: Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Chi nhánh Xăng dầu Bắc Kạn
4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI DOANH NGHIỆP 1.1. Cơ sở lý luận về tài chính doanh nghiệp và quản lý tài chính doanh nghiệp 1.1.1. Cơ sở lý luận về tài chính doanh nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm tài chính doanh nghiệp * Khái niệm tài chính doanh nghiệp Tài chính doanh nghiệp là một trong những mắt xích quan trọng cấu thành hệ thống tài chính của nền kinh tế. Tài chính doanh nghiệp là một khái niệm kinh tế xuất hiện cùng với sự ra đời của nền kinh tế hàng hoá tiền tệ. Trong suốt quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, doanh nghiệp sẽ xác lập, phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ. Khi đó, các luồng tiền tệ phát sinh cùng với các hoạt động cụ thể của doanh nghiệp, bao gồm hoạt động mua sắm vật tư, hàng hóa hay tiêu thụ sản phẩm, hoạt động đầu tư... Như vậy, có thể nói, sự vận động của các luồng tài chính được tạo thành từ các luồng tiền tiền tệ đến và ra khỏi doanh nghiệp trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội đưa ra khái niệm “Tài chính doanh nghiệp là hệ thống những mối quan hệ kinh tế diễn ra dưới hình thức giá trị giữa doanh nghiệp và môi trường xung quanh, nó phát sinh trong quá trình tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ của doanh nghiệp. Hoạt động tài chính doanh nghiệp là một trong những hoạt động cơ bản nhất đối với mỗi doanh nghiệp, nếu được duy trì và phát triển một cách ổn định thì sẽ tạo tiền đề và nền tảng vững chắc cho mọi hoạt động khác của doanh nghiệp vận động và phát triển. Hoạt động tài chính doanh nghiệp giúp cho doanh nghiệp thực hiện các mục tiêu như huy động, khai thác vốn, đáp ứng nhu cầu sử dụng vốn cũng như phân bổ và sử dụng các nguồn vốn một cách hợp lý và hiệu quả”. * Bản chất của tài chính doanh nghiệp Đối với mỗi doanh nghiệp, muốn có được sự tăng trưởng, đạt được tỷ suất lợi nhuận tối đa, trước hết phải đảm bảo được dự đồng bộ, phối hợp ăn khớp các hoạt động liên quan tới các thị trường của doanh. Sự chuyển động của vốn tiền tệ trong tiến trình đó là do hàng loạt những quan hệ kinh tế với các đối tác khác của doanh
5 nghiệp được phát sinh. Tất cả các mối quan hệ này chính là bản chất của tài chính doanh nghiệp. 1.1.1.2. Chức năng của tài chính doanh nghiệp Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2006), Quản trị tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Tài chính, Hà Nội, tài chính doanh nghiệp có các chức năng sau: “Một là chức năng tổ chức, huy động, luân chuyển vốn, đảm bảo cho sản xuất kinh doanh được tiến hành liên tục”. Mỗi doanh nghiệp là một đơn vị kinh tế cơ sở có chức năng tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh nên đều phát sinh nhu cầu về vốn. Lượng vốn này có thể do nhà nước cấp, vốn từ cổ phần, liên doanh hay vốn tự có và vốn vay. Điều này tùy thuộc vào từng loại hình doanh nghiệp. “Hai là chức năng phân phối thu nhập: Thu nhập bằng tiền từ bán sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ, lợi tức cổ phiếu, lãi cho vay, thu nhập khác của doanh nghiệp được tiến hành phân phối để bù đắp hao phí vật chất, lao động đã tiêu hao trong quá trình sản xuất kinh doanh như chi phí vật tư như nguyên vật liệu, nhiên liệu, động lực, công cụ lao động nhỏ, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí tiền lương và các khoản trích theo lương, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí khác bằng tiền (kể cả các khoản thuế gián thu)” Đối với phần lợi nhuận trước thuế còn lại cũng sẽ được phân phối tiếp để nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật, hiện nay được tính bằng 28% thu nhập chịu thuế, hoặc bù lỗ năm trước, bù đắp các khoản chi phí không hợp lý, hợp lệ, chia phần cho các đối tác góp vốn khác và trích các loại quỹ của doanh nghiệp. “Ba là chức năng giám đốc (kiểm soát) đối với hoạt động sản xuất kinh doanh: Giám đốc tài chính là việc thực hiện kiểm soát quá trình tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ của doanh nghiệp. Cơ sở của chức năng giám đốc tài chính là xuất phát từ tính quy luật phân phối sản phẩm quyết định (ở đâu có phân phốí tài chính thì ở đó có giám đốc tài chính) và xuất phát từ tính mục đích của việc sử dụng vốn trong sản xuất kinh doanh”. Muốn cho đồng vốn của doanh nghiệp tạo ra được có hiệu quả kinh tế cao, sinh lời nhiều thì điều tất yếu là phải phải kiểm soát toàn bộ tình hình tổ chức tạo lập, phân phối sử dụng quỹ tiền tệ trong doanh nghiệp.
6 Mối quan hệ giữa các chức năng của tài chính doanh nghiệp theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2006), Quản trị tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Tài chính, Hà Nội: “Chức năng phân phối và chức năng giám đốc bằng tiền của tài chính doanh nghiệp có mối quan hệ mật thiết với nhau. Chức năng phân phối là tiền đề của hoạt động sản xuất kinh doanh, nó xảy ra trước và sau một chu trình sản xuất kinh doanh. Chức năng giám đốc bằng tiền luôn theo sát chức năng phân phối, ở đâu có sự phân phối thì ở đó có giám đốc bằng tiền và có tác dụng điều chỉnh quá trình phân phối cho phù hợp với điều kiện sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Hai chức năng này cùng tồn tại và hỗ trợ cho nhau để hoạt động tài chính doanh nghiệp diễn ra thuận lợi và đạt hiệu quả cao nhất”. 1.1.1.3. Vai trò của tài chính doanh nghiệp Vai trò đầu tiên của tài chính doanh nghiệp chính là thực hiện việc tổ chức, huy động và phân phối, sử dụng các nguồn lực tài chính sao cho đạt hiệu quả nhất. Vốn chính là yếu tố vật chất cơ bản cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Theo bản chất của nền kinh tế thị trường thì vốn cũng được coi như một loại hàng hóa, vì vậy doanh nghiệp sử dụng vốn sẽ phải chịu một khoản chi phí nhất định. Như vậy, nhiệm vụ quan trọng đối với doanh nghiệp là phải tổ chức sử dụng vốn sao cho tối ưu nhất. Do đó, khi tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp cần chủ động trong việc xác định lượng vốn cần thiết, sau đó lên kế hoạch tổ chức cơ cấu vốn để hoạt động đạt được hiệu quả tối ưu. Có thể nói vấn để tiên quyết ảnh hưởng đến sự tồn tại hay diệt vong của doanh nghiệp trong thị trường cạnh tranh hiện nay chính là vốn. Vai trò tiếp theo của tài chính doanh nghiệp là thiết lập các đòn bẩy tài chính để thúc đẩy, điều chỉnh các hoạt động kinh tế của doanh nghiệp. Ta thấy, để có thể tiến hành được hoạt động sản xuất kinh doanh của mình, doanh nghiệp phải thực hiện sự phối hợp đồng bộ của nhiều thành viên, nhiều bộ phận trong doanh nghiệp để hình thành các mối quan hệ kinh tế với nhau. Vì vậy, nếu các mối quan hệ phân phối của tài chính được sử dụng linh hoạt, sáng tạo thì sẽ có tác động tích cực tới các chính sách lương, thưởng, cơ chế khuyến khích, động viên bằng vật chất khác. Từ đó, đẩy mạnh việc tăng năng suất, kích thích các nhu cầu tiêu dùng, vòng quay
7 vốn được tăng nhanh, hiệu quả kinh tế đạt được như mong muốn của doanh nghiệp đặt ra. Ngoài ra, tài chính doanh nghiệp còn có vai trò là công cụ để kiểm tra, đánh giá hiệu quả các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Vai trò này xuất phát từ một nguyên lý trong kinh doanh, đó là: Nếu thực hiện đầu tư vốn kinh doanh thì mọi doanh nghiệp đều mong muốn số vốn đó có hiệu quả kinh tế cao nhất. Chính vì vậy, tài chính với nhiệm vụ là một công cụ quản lý hoạt động kinh doanh thì nhất thiết phải có vai trò kiểm tra, đánh giá hiệu quả các hoạt động của doanh nghiệp, để căn cứ vào đó, doanh nghiệp có thể có những giải pháp để nâng cao tính tiết kiệm và hiệu quả của đồng vốn. Tài chính doanh nghiệp thực hiện kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động bằng dòng tiền và thông qua hoạt động phân tích các chỉ tiêu tài chính một cách thường xuyên, liên tục. 1.1.1.4. Các mối quan hệ trong tài chính doanh nghiệp a. Các mối quan hệ giữa doanh nghiệp với Nhà nước Đây là mối quan hệ phát sinh đầu tiên đối với mỗi doanh nghiệp. Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội: “Doanh nghiệp muốn xuất hiện trên thị trường thì trước tiên doanh nghiệp phải có được giấy phép hoạt động do Nhà nước cấp và doanh nghiệp muốn tồn tại thì mọi hoạt động của doanh nghiệp phải diễn ra trên khuôn khổ của hiến pháp, pháp luật do Nhà nước quy định. Doanh nghiệp vừa nhận được các lợi ích từ Nhà nước vừa phải chịu các nghĩa vụ đối với Nhà nước mà biểu hiện cụ thể nhất là các khoản thuế phải nộp Nhà nước”. b. Các mối quan hệ của doanh nghiệp với thị trường Mối quan hệ với thị trường tài chính: Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội: “Thị trường tài chính đóng một vai trò quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp. Vì vốn là điều kiện tiên quyềt đối với mỗi doanh nghiệp khi xuất hiện trên thị trường, nó quyết định đến quá trình thành lập, quy mô và tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng có thể tiến hành kinh doanh các mặt hàng này trên thị trường tài chính để thu lợi nhuận, góp phần giải quyết một phần nhu cầu
8 về vốn của doanh nghiệp”. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng có thể huy động được vốn thông qua ngân hàng để đầu tư ngược trở lại vào thị trường tài chính hoặc thực hiện các quan hệ tín dụng với các đối tác. Mối quan hệ của doanh nghiệp với thị trường hàng hoá: Thị trường hàng hóa là nơi để thực hiện quá trình hoạt động trao đổi các loại hàng hóa, dịch vụ giữa các doanh nghiệp và hoạt động này có kết quả như thế nào sẽ ảnh hưởng đến sự sống còn và phát triển của doanh nghiệp. Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội: “Thông qua thị trường này doanh nghiệp có thể tiêu thụ được các sản phẩm mà mình sản xuất ra cũng như mua các sản phẩm của các doanh nghiệp khác mà mình có nhu cầu. Quá trình này giúp cho thị trường hàng hoá vô cùng đa dạng và luôn luôn phát triển”. Mối quan hệ của doanh nghiệp với thị trường lao động: Khi tiến hành hoạt động, doanh nghiệp cần phải có lao động, có nhân công, do đó sẽ là nơi thu hút và tạo công ăn việc làm cho lực lượng lao động của thị trường lao động. Ngược lại, thị ttrường lao động là nơi cung cấp cho doanh nghiệp nguồn lao động đáp ứng được những yêu cầu của doanh nghiệp. Có thể nói, thị trường lao động chính là cây cầu, nối người lao động với doanh nghiệp. Mối quan hệ của doanh nghiệp với các thị trường khác: Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội: “Khi hoạt động các doanh nghiệp còn được đặt trong mối quan hệ với hàng loạt các thị trường khác như thị trường vật tưu, thị trường khoa học công nghệ, thị trường bất động sản, thị trường thông tin… Lúc đó, doanh nghiệp sẽ là nơi cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho các thị trường này, đồng thời lại là khách hàng tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ của các thị trường đó. Doanh nghiệp cần phát triển các mối quan hệ với các thị trường để có thể linh hoạt chủ động nắm bắt thời cơ trong hoạt động kinh tế của mình”. c. Các mối quan hệ phát sinh trong nội bộ doanh nghiệp Bản thân mỗi đơn vị kinh doanh đều chứa đựng trong nó rất nhiều mối quan hệ nội bộ. Ví dụ như mối quan hệ giữa các phân xưởng hay bộ phận sản xuất, các bộ phận thực hiện kinh doanh, các phòng ban với nhau, trong quá trình làm việc,
9 nhóm, làm việc dây chuyền, người lao động cũng có tác động, quan hệ qua lại lẫn nhau, giữa doanh nghiệp và người lao động và doanh nghiệp, hoặc quan hệ giữa người quản lý doanh nghiệp với doanh nghiệp … Doanh nghiệp phải kiểm soát được các mối quan hệ này vì vai trò đặc biệt quan trọng của chúng và cần phải kiểm soát được chúng. Khi các quan hệ này được diễn ra thuận lợi, hài hòa thì đó sẽ là công cụ để tạo được động lực rất lớn cho sự hăng say, cống hiến của người lao động, năng cao được năng suất lao động, các CBCNV nâng cao được tinh thần trách nhiệm đối với hoạt động của doanh nghiệp giúp cho hoạt động của doanh nghiệp được diễn ra thuận lợi, có hiệu quả kinh tế cao hơn và ngược lại. 1.1.2. Cơ sở lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp 1.1.2.1. Khái niệm quản lý tài chính doanh nghiệp Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội thì “Quản lý tài chính doanh nghiệp là một bộ phận của quản lý doanh nghiệp, thực hiện các nội dụng cơ bản của quản lý tài chính đối với các quan hệ phát sinh trong hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm thực hiện các mục tiêu doanh nghiệp đã đề ra. Quản lý tài chinh doanh nghiệp được hình thành để nghiên cứu, phân tích và xử lý mối quan hệ tài chính trong doanh nghiệp, hình thành những công cụ tài chính giúp các nhà quản lý đưa ra được những quyết định tài chính đúng đắn và mang lại hiệu quả cao cho doanh nghiệp” 1.1.2.2. Mục tiêu quản lý tài chính doanh nghiệp Mỗi doanh nghiệp đều tồn tại và phát triển vì các mục tiêu khác nhau. Có doanh nghiệp cần phải tối đa hóa lợi nhuận hoặc tối đa hóa doanh thu trong điều kiện tối đa hóa lợi nhuận, hoạt động hữu ích, phúc lợi cộng đồng của lãnh đạo doanh nghiệp… Nhưng tất cả các mục tiêu đều hướng tới mục tiêu cao nhất của doanh nghiệp, nhất là tối đa hoá giá trị tài sản cho các chủ sở hữu hay tối đa hoá tài sản doanh nghiệp. Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội: “Tối đa hoá tài sản doanh nghiệp cũng còn gọi là tối đa hoá giá trị doanh nghiệp là chỉ doanh nghiệp áp dụng chính sách tài chính tối ưu để không ngừng tăng nhanh tài sản doanh nghiệp và làm cho tổng giá
10 trị doanh nghiệp đạt mức tối đa thông qua việc tăng trưởng nguồn vốn có tình đến những giá trị thời gian và sự đền bù của rủi ro” Khi nói đến mục tiêu tối đa hoá tài sản, doanh nghiệp phải xem xét đến cả vấn đề lợi nhuận cao hay thấp đồng thời phải chú ý đến lưu lượng vốn ít nhiều như thế nào. Lúc nào điều kiện tiên quyết mà doanh nghiệp cần để tối đa hóa tài sản là nhu cầu lượng vốn tiền mặt đầu vào gia tăng liên tục và tốc độ quay vòng vốn của doanh nghiệp ngày càng nhanh. Nếu ta xem xét về sự tồn tại và phát triển lâu dài thì vốn nhiều hay ít quan trọng hơn là lợi nhuận nhiều hay ít. Muốn trụ vững trên thị trường và có sự phát triển đáng mơ ước thì doanh nghiệp chỉ có tăng nhanh tốc độ quay vòng của tiền mặt. Hơn nữa, đồng thời với lượng vốn đầu vào doanh nghiệp cũng cần phải xem xét yếu tố thời gian của tiền vốn và thực hiện tính toán một cách khoa học trên nguyên tắc giá trị, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp sẽ được nhận định một cách chính xác hơn. 1.1.2.3. Vai trò của quản lý tài chính doanh nghiệp Theo Lưu Thị Hương, Vũ Duy Hào, (2007), Tài chính doanh nghiệp, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội thì quản lý tài chính có vai trò đặc biệt quan trọng trong điều hành doanh nghiệp: “Bằng các chỉ tiêu và sự nhạy bén mà các nhà quản lý tài chính có thể chỉ ra những mặt mạnh cũng như những thiếu sót của doanh nghiệp trong kỳ. Ngoài ra, các nhà quản lý tài chính còn giúp giám đốc hoạch định chiến lược tài chính ngắn và dài hạn của doanh nghiệp dựa trên sự đánh giá tổng quát cũng như từng khía cạnh cụ thể các nhân tố tài chính có ảnh hưởng quan trọng tới sự tồn tại của doanh nghiệp, bao gồm: chiến lược tham gia vào thị trường tiền tệ, thị trường vốn, thị trường chứng khoán, xác định chiến lược tài chính cho các chương trình, các dự án của doanh nghiệp là mở rộng hay thu hẹp sản xuất”. Như vậy, doanh nghiệp cần thực hiện vai trò của quản lý tài chính là tính toán, lựa chọn cơ cấu vốn để đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất. “Quản lý tài chính trong doanh nghiệp phải tiến hành phân tích và đưa ra một cơ cấu nguồn vốn huy động tối ưu cho doanh nghiệp trong từng thời kỳ”. Như vậy, trong mỗi chu kỳ kinh doanh, doanh nghiệp sẽ có các kế hoạch và mục tiêu kinh