Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn Nhà nước tại quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các dự án ĐTXD sử dụng vốn ngân sách nhà nước của quận Bắc Từ Liêm. Để hiểu rõ hơn, mời các bạn tham khảo chi tiết nội dung luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn Nhà nước tại quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LÊ ANH TUẤN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DƢ̣NG SỬ DỤNG VỐN NHÀ NƢỚC TẠI QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LÊ ANH TUẤN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DƢ̣NG SỬ DỤNG VỐN NHÀ NƢỚC TẠI QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ HƢỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN TS. CẢNH CHÍ DŨNG GS.TS.PHAN HUY ĐƢỜNG Hà Nội – 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tác giả luận văn Lê Anh Tuấn
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành tốt bài luận văn nghiên cứu với đề tài: “Quản lý dự án đầu tư xây dựng s ử dụng vốn Nhà nước tại quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội”, cùng với sự nỗ lực cố gắng của bản thân, em xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Cảnh Chí Dũng đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp. Hà Nội, ngày…… tháng…….năm 2017 Tác giả luận văn Lê Anh Tuấn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ II LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. III MỤC LỤC ....................................................................................................... IV DANH MỤC TƢ̀ VIẾT TẮT ............................................................................. I DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ ............................................................... II LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1 1. TÍNH CấP THIếT CủA Đề TÀI .................................................................... 1 2. MụC ĐÍCH VÀ NHIệM Vụ NGHIÊN CứU ................................................ 2 3. ĐốI TƢợNG VÀ PHạM VI NGHIÊN CứU Đề TÀI .................................... 3 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CứU ................................................................. 3 5. KếT CấU LUậN VĂN ................................................................................... 3 CHƢƠNG 1:MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC .... 4 ĐỐI VỚI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG SỬ DỤNG VỐN ................. 4 NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ............................................................................. 4 1.1.Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan ......................................... 4 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 6 1.2.1. Dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng ............................................................................ 6 1.2.2. Dự án đầu tƣxây dƣ̣ng sử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc .......... 10 1.2.3. Quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng s ử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc .................................................................................. 13 1.3. Công cụ, phƣơng pháp và nội dung quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc .............................. 16 1.3.1. Công cụ quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng s ử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc ....................................................................... 16 1.3.2. Phƣơng pháp quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng s ử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc .............................................................. 18
1.3.3. Nội dung quản lý nhà nƣớc đối với các dự án ĐTXDsử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc ......................................................................................... 20 1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc ................................................ 27 1.4.1. Hệ thống văn bản pháp luật của Trung ƣơng ........................................ 27 1.4.2. Tình hình kinh tế - xã hội và cơ sở ha ̣ tầ ng ở địa phƣơng .................... 28 1.4.3. Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nƣớc dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng ......................................................................................................................... 28 1.4.4. Chủ đầu tƣ ............................................................................................. 29 1.4.5. Các yếu tố khác ..................................................................................... 30 CHƢƠNG 2:PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 31 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 31 2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CứU ............................................................ 31 CHƢƠNG 3:THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG SỬ DỤNG NGUỒN V ỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA QUẬN BẮC TỪ LIÊM TRONG THỜI GIAN QUA............... 34 3.1. Khái quát các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách quận Bắc Từ Liêm.................................................................................................... 34 3.1.1. Cơ cấu vốn đầu tƣ từ ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm ...... 34 3.1.2. Tình hình các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng sử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm ........................................................................... 36 3.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm ................... 41 3.2.1. Về Phƣơng pháp quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng sử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm ................... 41 3.2.2. Về nội dung quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng s ử dụng nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm ........................ 45
3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguôn vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm ..... 54 3.3.1. Hệ thống văn bản pháp luật của Trung ƣơng ........................................ 54 3.3.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội và cơ sở ha ̣ tầ ng quận Bắc Từ Liêm ......................................................................................................................... 54 3.3.3. Đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dƣ̣ng quận Bắc Từ Liêm.................................................................................................... 56 3.3.4. Các chủ dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng cơ bản quận Bắc Từ Liêm .................. 56 3.3.5. Các yếu tố khác ..................................................................................... 57 3.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc củaquận Bắc Từ Liêm .... 59 3.4.1. Những kết quả đạt đƣợc ........................................................................ 59 3.4.2. Những hạn chế tồn tại ........................................................................... 60 3.4.3. Nguyên nhân tồn tại .............................................................................. 61 CHƢƠNG4:GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CỦA QUẬN BẮC TỪ LIÊM ............................................................. 65 4.1. Mục tiêu, chiến lƣợc và quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguồn vốn của quận Bắc Từ Liêm đến năm 2020 ......................................................................................................................... 65 4.1.1. Mục tiêu, phƣơng hƣớng, nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội quận Bắc Từ Liêm đến năm 2020 ................................................................................... 65 4.1.2. Chiến lƣợc phát triển các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng s ử dụng nguồ n v ốn ngân sách nhà nƣớc của quận đến năm 2020 .................................................. 67 4.1.3. Quan điểm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng cơ bản từ nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc .............................................. 68
4.2. Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với các dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm đến năm 2020 ......................................................................................................... 71 4.2.1. Hoàn thiện quy hoạch xây dựng của Quận ........................................... 71 4.2.2. Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ làm công tác xây dƣ̣ng cơ bản 73 4.2.3. Nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nƣớc đối với chất lƣợng công trình xây dƣ̣ng .......................................................................................................... 76 4.2.4.Lập kế hoạch và phân bổ vốn đầu tƣ, giải quyết nợ đọng xây dƣ̣ng cơ bản trong thời gian tới ..................................................................................... 77 4.2.5.Kế hoạch đầu tƣ xây dựng cơ bản cần phù hợp với quy hoạch của Thành phố ........................................................................................................ 80 4.2.6. Tăng cƣờng công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán đối với các dự án đầu tƣ xây dƣ̣ng cơ bản từ nguồ n vốn ngân sách nhà nƣớc ............................ 80 4.3. Mô ̣t số kiế n nghi ̣ta ̣o điề u kiê ̣n hoàn thiê ̣n qu ản lý nhà nƣớc đố i với các dƣ̣ án đầ u tƣ xây dƣ̣ng s ử dụng nguồ n vố n ngân sách nhà nƣ ớc trên đi ạ bàn quận Bắc Từ Liêm đế n năm 2020 ................................................................... 83 4.3.1. Kiến nghị đối với Trung ƣơng .............................................................. 83 4.3.2. Các kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội ................. 84 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 87 PHỤ LỤC ........................................................................................................ 91
DANH MỤC TƢ̀ VIẾT TẮT TT Viế t tắ t Tƣ̀ viế t tắ t 1 ĐTXD Đầu tƣ xây dựng 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 KT-XH Kinh tế - xã hội 4 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 5 QLNN Quản lý nhà nƣớc 6 UBND Ủy ban nhân dân 7 XDCB Xây dƣ̣ng cơ bản + - i
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ STT Bảng Nội dung Trang Tổng vốn đầu tƣ phát triển quận Bắc Từ Liêm giai đoạn 1 Bảng 3.1 34 2014 – 2016 Vốn dƣ̣ án ĐTXD trong tổng vốn đầu tƣ phát triển quận 2 Bảng 3.2 35 Bắc Từ Liêm giai đoạn 2014 – 2016 Vốn ĐTXD từ nguồ n vốn NSNN quận Bắc Từ Liêm 2014 3 Bảng 3.3 36 -2016 Cơ cấu nguồn vốn ĐTXD từ nguồn vốn NSNN phân theo 4 Bảng 3.4 37 cấp quản lý tại quận Bắc Từ Liêm giai đoạn 2014 – 2016 5 Bảng 3.5 Phân loại các dự án ĐTXD theo ngành, lĩnh vực 37 Vốn ĐTXD sử dụng NSNN theo phƣờng tại quận Bắc 6 Bảng 3.6 38 Từ Liêm, giai đoạn 2014 – 2016 7 Bảng 3.7 Vốn đầu tƣ XDCB theo lĩnh vực tại quận Bắc Từ Liêm 39 Một dƣ̣ án đã hoàn thành và đƣa vào sử dụng giai đoa ̣n 8 Bảng 3.8 40 2014 - 2016 9 Bảng 3.9 Một dƣ̣ án đang triển khai thi công cải tạo, nâng cấp 40 10 Bảng 3.10 Kế t quả khảo sát đánh giá công cu ̣ pháp luâ ̣t 42 Kế t quả khảo sát đánh giá về hiệu quả công cụ chính 11 Bảng 3.11 44 sách Kế t quả khảo sát đánh giá hiê ̣u quả của công cu ̣ quy hoa, ̣ch 12 Bảng 3.12 46 kế hoa ̣ch Kế t quả khảo sát đánh giá hiê ̣u quả sƣ̉ du ̣ng các phƣơng 13 Bảng 3.13 49 pháp quản lý ii
14 Bảng 3.14 Tỷ lệ dự án đƣợc phê duyệt qua các năm 51 15 Bảng 3.15 Thƣ̣c tra ̣ng lƣ̣a cho ̣n nhà thầ u giai đoa ̣n 2014 - 2016 53 Kế t quả đánh giá của các chủ đầu tƣ về nội dung quản 16 Bảng 3.16 lý chu trình các dự án ĐTXD sử dụng nguồn vốn NSNN 58 quận Bắc Từ Liêm Kế t quả khảo sát đánh giá mức độ ảnh hƣởng của các 17 Bảng 3.17 yế u tố tới QLNN đố i với các dƣ̣ án ĐTXD sử dụng 63 nguồ n vố n NSNN iii
LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, thực hiện đƣờng lối đổi mới của Đảng, ngành xây dựng Việt Nam đã có những bƣớc phát triển không ngừng về mọi mặt.Nhiều lĩnh vực hoạt động xây dựng nhƣ quản lý dự án, khảo sát, thiết kế công trình, thi công xây lắp đã có bƣớc trƣởng thành nhanh chóng, trong đó có những công trình lớn và hiện đại. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về xây dựng ngày càng đƣợc bổ sung, hoàn thiện, phục vụ đắc lực cho công tác quản lý nhà nƣớc về xây dựng, góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp. Hoạt động xây dựng phát triển lành mạnh, đúng hƣớng trong điều kiện nền kinh tế thị trƣờng và hội nhập quốc tế, định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Hàng năm NSNN dành khoảng 30% để chi cho lĩnh vực đầu tƣ XDCB, trên thực tế, việc quản lý sử dụng ngân sách cho đầu tƣ đã và đang bộc lộ hiện tƣợng thất thoát, lãng phí, tiêu cực và kém hiệu quả. Để quản lý và sử dụng có hiệu quả nguồn ngân sách này. Nhà nƣớc đã ban hành các văn bản pháp quy nhƣ: Luật, Nghị định, Thông tƣ… Tuy nhiên, đến nay việc quản lý NSNN cho đầu tƣ XDCB vẫn còn nhiều bất cập, từ việc quyết định cấp vốn, sử dụng vốn đến việc quyết toán vốn đầu tƣ, sự chồng chéo giữa các văn bản hƣớng dẫn đã dẫn đến việc sử dụng ngân sách dành cho đầu tƣ XDCB kém hiệu quả. Bên cạnh đó, việc phân cấp quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ xây dựng thiếu hụt dẫn đến tình trạng phê duyệt quá nhiều dự án vƣợt khả năng cân đối nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc; Mặt khác, dự báo tình hình thu ngân sách trong thời gian tới tiếp tục gặp nhiều khó khăn, vốn ngân sách nhà nƣớc rất hạn hẹp, vốn trái phiếu chính phủ không thể phát hành tăng thêm do thực hiện mục tiêu kiềm chế lạm phát, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia dẫn tới tình trạng nhiều dự án phải kéo dài thời gian thi công, giãn, hoãn tiến độ, kế hoạch đầu tƣ bị cắt khúc ra từng năm, hiệu quả đầu tƣ kém, gây phân tán, lãng phí nguồn lực của nhà nƣớc, phát sinh nợ đọng XDCB… thực trạng này đã và đang ảnh hƣởng đến an toàn nợ công và tăng trƣởng kinh tế bền vững. 1
Một bộ phận cán bộ làm công tác quản lý nhà nƣớc và các đơn vị tham gia thực hiện dự án chấp hành chƣa nghiêm các quy định của pháp luật trong lĩnh vực đầu tƣ XDCB ở tất cả các khâu chuẩn bị đầu tƣ, đầu tƣ và kết thúc đầu tƣ nhƣ: quy hoạch xây dựng, thẩm định nguồn vốn, khảo sát lập dự án, thiết kế bản vẽ thi công - dự toán, thực hiện thi công, công tác giám sát, quản lý chất lƣợng, kiểm toán quyết toán… Đội ngũ cán bộ quản lý, nhất là ở cấp huyện, cấp xã còn thiếu và hạn chế về năng lực chuyên môn, kiến thức pháp lý, chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu nhiệm vụ đƣợc giao. Quận Bắc Từ Liêm chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/4/2014 sau khi Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 132/NQ-CP ngày 27/12/2013, về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Từ Liêm để thành lập 2 quận và 23 phƣờng. Là một Quận mới đƣợc thành lập, việc thực hiện quản lý dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng vốn Nhà nƣớc của Quận còn gặp nhiều khó khăn, các công trình cần phải xây dựng nhiều, thủ tục hồ sơ còn nhiều vƣớng mắc do đó quá trình thực hiện dự án đầu tƣ còn chậm, chƣa mang lại hiệu quả nhƣ kỳ vọng. Chính vì vậy, học viên lựa chọn đề tài “Quản lý dự án đầu tư xây dựng sử dụng vốn Nhà nước tại quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội” làm đối tƣợng nghiên cứu luận văn thạc sỹ của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đić h nghiên cứu của luận văn là đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với các dự án ĐTXDsử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm. Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu của đề tài, luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau đây: - Hệ thống hóa một số lý luận cơ bản về quản lý nhà nƣớc đối với các dự án ĐTXD sử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc. - Phân tích thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với các dự án ĐTXDsử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc từ Liêm trong thời gian qua,đánh giá những thành công, hạn chế và nguyên nhân thực trạng. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nƣớc đối với các dự án ĐTXDsử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm trong thời gian tới. 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu đề tài - Đối tƣợng nghiên cứu: Hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với dự án ĐTXD sử dụng vốn Nhà nƣớc tại quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu thực trạng quản lý nhà nƣớc và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nƣớc đ ối với các dự án ĐTXD sử dụng vốn ngân sách nhà nƣớc của quận Bắc Từ Liêm. + Về không gian: nghiên cứu trong phạm vi quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. + Về thời gian: Tài liệu tổng quan đƣợc thu thập từ những tài liệu đã công bố trong giai đoạn 2014 – 2016. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Việc nghiên cứu đề tài dựa trên phƣơng pháp luận là duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; kết hợp phƣơng pháp nghiên cứu định tính và định lƣợng; phƣơng pháp thống kê số liệu thực tế và các phƣơng pháp kỹ thuật cụ thể nhƣ phƣơng pháp so sánh, phân tích, tổng hợp các vấn đề. 5. Kết cấu luận văn Ngoài các phần: mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có kết cấu gồm bốn chƣơng: Chương 1: Một số lý luận cơ bản về quản lý nhà nước đối với các dự án ĐTXDsử dụng vốn ngân sách nhà nước Chương 2: Phương pháp nghiên cứu và kết quả nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý nhà nước đối với các dự án ĐTXDsử dụng vốn ngân sách nhà nước của quận Bắc Từ Liêm Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các dự án ĐTXDsử dụng vốn ngân sách nhà nước của quận Bắc Từ Liêm trong thời gian tới 3
CHƢƠNG 1 MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƢ XÂY DỰNG SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC 1.1.Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan Trong những năm gần đây, ở nƣớc ta đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng. Trong các nghiên cứu liên quan đến luận văn, nổi bật lên có một số nghiên cứu sau: (1) GS,TS. Đỗ Hoàng Toàn, PGS,TS. Mai Văn Bƣu (2008), “Quản lý nhà nước về kinh tế”, Nhà xuất bản Đại học Kinh tế quốc dân. Tác giả đã hệ thống những lý luận cơ bản quản lý nhà nƣớc về kinh tế, có sự vận dụng vào thực tiễn ở Việt Nam. Đây là giáo trình chung đề cập đến vai trò, các nguyên tắc, công cụ, phƣơng pháp quản lý của nhà nƣớc với kinh tế nói chung. Từ cơ sở mà giáo trình đề cập, có thể vận dụng để nghiên cứu vào quản lý nhà nƣớc với các lĩnh vực kinh tế cụ thể. (2) GS,TS Nguyễn Công Nghiệp (2009), “Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước”, đề tài nhánh IX, đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nƣớc, Vụ Đầu tƣ, Bộ Tài chính. Đề tài nghiên cứu khoa học đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về vốn đầu tƣ và quản lý vốn đầu tƣ từ ngân sách nhà nƣớc theo tiếp cận quản lý kinh tế; qua nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phƣơng đã phát hiện và nêu ra các nhóm nhân tố ảnh hƣởng, những tồn tại hạn chế, bất cập trong cơ chế chính sách cũng nhƣ trong thực tiễn để từ đó đề ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý vốn đầu tƣ từ ngân sách nhà nƣớc. (3) Nguyễn Mạnh Uyên (2014), “Quản lý hoạt động đầu tư XDCB bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương”, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Trƣờng Đ ại học Thƣơng mại. Tác giả luận văn đã tiế p câ ̣n công tác quản lý hoa ̣t đô ̣ng đầ u tƣ cơ bản ở pha ̣m vi chung nhấ t bao gồ m cả công tác QLNN ở cấ p TW và điạ phƣơng . Thành công của luận văn là đã hệ thống hóa đƣợc lý luận về các hoa ̣t đô ̣ng đầ u tƣ xây dƣ̣ng cơ bản , tuy 4
nhiên tác giả chƣa đi sâu vào công tác QLNN đố i với mô ̣t dƣ̣ án đầ u tƣ xây dƣ̣ng cơ bản tƣ̀ nguồ n vố n NSNN . (4) Không Kim Thiệu (2014), “Quản lý hoạt động đầu tư XDCB bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Phú Thọ”, Luận văn thạc sỹ kinh tế, Trƣờng Đ ại học Thƣơng mại.Tác giả Không Kim Thiệu đã có những đánh giá rất chi tiế t về các hoa ̣t đô ̣ng đầ u tƣ xây dƣ̣ng cơ bản của tin ̉ h Phú Tho ̣ trong thời gian qua. Tác giả đã kế t luâ ̣n đƣơ ̣c nhƣ̃ng thành công và ha ̣n chế của công tác quản lý hoạt động đầu tƣ xây dựng cơ bản bằng nguồn vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, tƣ̀ đó đề xuấ t các giải pháp cu ̣ thể nhằ m giúp Phú Tho ̣ có cơ sở để qu ản lý có hiê ̣u quả hơn đố i với hoa ̣t đô ̣ng này . (5) Trầ n Ma ̣nh Quân (2012), “Quản lý nhà nước đố i với hoạt động đầ u tư xây dựng cơ bản từ vố n ngân sách nhà nước tỉnh Hà Nam” , Luâ ̣n văn tha ̣c sỹ kinh tê , Trƣờng Đa ̣i ho ̣c Thƣơng m ại. Tác giả Trần Mạnh Quân đã xây dựng một hệ thống lý thuyết rất đầy đủ và cụ thể về hoạt động đầu tƣ nói chung và hoạt động đầu tƣ từ vố n ngân sách nhà nƣớc nói riêng . Tác giả đã nghiên cứu thực trạng đầu tƣ tại t ỉnh Hà Nam, qua đó tổ ng hơ ̣p nhƣ̃ng thành công và ha ̣n chế trong công tác quản lý nhà nƣớc, tƣ̀ đó tim ̀ ra nhƣ̃ng nguyên nhân và đề xuấ t nhƣ̃ng giải pháp cu ̣ thể đố i với công tác quản lý nhà nƣớc đố i với hoa ̣t đô ̣ng đầ u tƣ tƣ̀ nguồ n vố n ngân sách nhà nƣớc tin̉ h Hà Nam. (6) Phạm Hữu Vinh (2011) “Hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư tại Tổng công ty xây dựng công trình giao thông 5”, Luận văn thạc sĩ, Trƣờng Đại học Đà Nẵng. Luận văn tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý dự án xây dựng tại Tổng công ty xây dựng công trình giao thông 5, từ đó nêu lên những tồn tại trong công tác quản lý dự án, đề xuất giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện công tác quản lý dự án. Luận văn đề cập đến quản lý dự án dƣới góc nhìn của doanh nghiệp, có đề cập đến các bƣớc quản lý dự án nhƣng chủ yếu đi sâu vào bƣớc thi công và kiểm soát tiến độ và chất lƣợng công trình. Ngoài ra còn rất nhiều các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nƣớc đối với dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc trên cả 5
nƣớc. Hầu hết các công trình nghiên cứu đều đề cập và tiếp cận lĩnh vực quản lý nhà nƣớc dƣới góc độ vĩ mô hoặc đƣợc xem xét điều kiện thực tế ở các địa phƣơng khác nhau và ở những thời điểm khác nhau. Tuy nhiên, thời điểm và phạm vi nghiên cứu của các đề tài trong những giai đoạn khác nhau, trên những khu vực khác nhau; vì vậy các công cụ phân tích cũng nhƣ giải pháp đƣa ra không còn phù hợp cho giai đoạn hiện nay, và không áp dụng đƣợc trong một khu vực, một địa phƣơng cụ thể. Mặt khác, từ khi thành lập quận đến nay chƣa có công trình nào nghiên cứu về công tác quản lý nhà nƣớc đối với các dự án ĐTXDsử dụngnguồn vốn ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm; Do đó việc nghiên cứu là cần thiết, phục vụ cho công tác quản lý nhà nƣớc trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm và không bị trùng lặp. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Dự án đầu tư xây dựng 1.2.1.1. Khái niệm dự án đầu tư xây dựng - Đầu tư: Theo nghĩa rộng, đầu tƣ có nghĩa là sự hy sinh các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành các hoạt động nào đó nhằm đem lại cho nhà đầu tƣ các kết quả nhất định trong tƣơng lai mà kết quả này thƣờng phải lớn hơn các chi phí về các nguồn lực đã bỏ ra. Nguồn lực bỏ ra có thể là tiền, là tài nguyên thiên nhiên, là tài sản vật chất khác hoặc sức lao động. Sự biểu hiện bằng tiền là tất cả các nguồn lực đã bỏ ra trên đây gọi là vốn đầu tƣ. Trong các kết quả đạt đƣợc có thể là tài sản vật chất, tài sản trí tuệ, nguồn nhân lực tăng thêm… Theo nghĩa hẹp, đầu tƣ chỉ bao gồm những hoạt động sử dụng các nguồn lực ở hiện tại nhằm đem lại cho nhà đầu tƣ hoặc xã hội kết quả trong tƣơng lai lớn hơn các nguồn lực đã sử dụng để đạt đƣợc kết quả đó. Nhƣ vậy, Đầu tƣ là những hoạt động sử dụng các nguồn lực hiện có để làm tăng thêm các tài sản vật chất, nguồn nhân lực và trí tuệ để cải thiện mức sống của dân cƣ hoặc để duy trì khả năng hoạt động của các tài sản và nguồn lực sẵn có. 6
Tƣơng ứng với phạm vi của đầu tƣ này có phạm trù tổng vốn đầu mà chúng ta gọi là vốn đầu tƣ phát triển, cũng có thời kỳ gọi là vốn đầu tƣ phát triển KT-XH. - Xây dựng Xây dựng là hoạt động cụ thể tạo ra các tài sản cố định (khảo sát, thiết kế, xây dựng, lắp đặt máy móc thiết bị), kết quả của các hoạt động xây dựng là các tài sản cố định, với năng lực sản xuất phục vụ nhất định. Hay nói cách khác, Xây dựng là một ngành sản xuất vật chất nằm trong giai đoạn thực hiện đầu tƣ có chức năng tái sản xuất giản đơn và tái sản xuất mở rộng các tài sản cố định có tính chất sản xuất và không sản xuất cho các ngành kinh tế thông qua các hình thức: xây dựng mới, cải tạo mở rộng, xây dựng lại, hiện đại hoá hay khôi phục các tài sản của Nhà nƣớc. - Đầu tư xây dựng Xét về bản chất ĐTXD chính là đầu tƣ tài sản vật chất và sức lao động trong đó ngƣời có tiền bỏ tiền ra để tiến hành các hoạt động nhằm tăng thêm hoặc tạo ra tài sản mới cho mình đồng thời cho cả nền kinh tế, từ đó làm tăng thêm tiềm lực sản xuất kinh doanh và mọi hoạt động sản xuất khác, là điều kiện chủ yếu tạo việc làm, nâng cao đời sống của mọi ngƣời dân trong xã hội. Đó chính là việc bỏ tiền ra để xây dựng, sửa chữa nhà cửa và kết cấu hạ tầng, mua sắm trang thiết bị và lắp đặt chúng trên nền bệ, bồi dƣỡng đào tạo nguồn nhân lực, thực hiện các chi phí thƣờng xuyên gắn liền với sự hoạt động của các tài sản này nhằm duy trì hoặc tăng thêm tiềm lực hoạt động của các cơ sở đang tồn tại, bổ sung tài sản và tăng thêm tiềm lực của mọi lĩnh vực hoạt động KT-XH của đất nƣớc. Kết quả ĐTXD là sự tăng thêm về tài sản vật chất (nhà xƣởng thiết bị…), từ đó làm nền cho tài sản trí tuệ (trình độ văn hoá, chuyên môn, khoa học kỹ thuật...) và tài sản vô hình (những phát minh sáng chế, bản quyền…) có cơ hội phát triển. Các kết quả đạt đƣợc của đầu tƣ góp phần làm tăng thêm năng lực sản xuất của xã hội. Hiệu quả của ĐTXD phản ánh quan hệ so sánh giữa kết quả kinh tế xã hội thu đƣợc với chi phí chi ra để đạt kết quả đó. Kết quả và hiệu quả ĐTXD cần đƣợc xem xét cả trên phƣơng diện chủ đầu tƣ và xã hội, đảm bảo kết hợp hài hoà giữa các loại 7
lợi ích, phát huy vai trò chủ động sáng tạo của chủ đầu tƣ, vai trò quản lý, kiểm tra giám sát của cơ quan quản lý nhà nƣớc các cấp. Thực tế, có những khoản đầu tƣ tuy không trực tiếp tạo ra tài sản cố định và tài sản lƣu động cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhƣ đầu tƣ cho y tế, giáo dục, xoá đói giảm nghèo… nhƣng lại rất quan trọng để nâng cao chất lƣợng cuộc sống và vì mục tiêu phát triển. Do đó, cũng đƣợc xem là ĐTXD. Mục đích của ĐTXD là vì sự phát triển bền vững, vì lợi ích quốc gia, cộng đồng và nhà đầu tƣ. Trong đó, đầu tƣ nhà nƣớc nhằm thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, tăng thu nhập quốc dân, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao đời sống của các thành viên trong xã hội. Đầu tƣ của doanh nghiệp nhằm tối thiểu chi phí, tối đa lợi nhuận, nâng cao khả năng cạnh tranh và chất lƣợng nguồn nhân lực… ĐTXD thƣờng đƣợc thực hiện bởi một chủ đầu tƣ nhất định. Xác định rõ chủ đầu tƣ có ý nghĩa quan trọng trong quá trình quản lý đầu tƣ nói chung và vốn đầu tƣ nói riêng. Chủ đầu tƣ là ngƣời sở hữu vốn hoặc đƣợc giao quản lý, sử dụng vốn đầu tƣ. Theo nghĩa đầy đủ, chủ đầu tƣ là ngƣời sở hữu vốn, ra quyết dịnh đầu tƣ, quản lý quá trình thực hiện và vận hành kết quả đầu tƣ và là ngƣời hƣởng lợi từ thành quả đầu tƣ đó. Chủ đầu tƣ chịu trách nhiệm kiểm tra giám sát đầu tƣ, chịu trách nhiệm toàn diện về những sai phạm và hậu quả do ảnh hƣởng của đầu tƣ đến môi trƣờng môi sinh và do đó, có ảnh hƣởng quan trọng đến việc nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tƣ. Thực tế quản lý còn có những nhận thức không đầy đủ về khái niệm chủ đầu tƣ. Hoạt động ĐTXD là một quá trình, diễn ra trong thời kỳ dài và tồn tại vấn đề “độ trễ thời gian”. Độ trễ thời gian là sự không trùng hợp giữa thời gian đầu tƣ với thời gian vận hành các kết quả đầu tƣ. Đầu tƣ hiện tại nhƣng kết quả đầu tƣ thƣờng thu đƣợc trong tƣơng lai. Đặc điểm này của đầu tƣ cần đƣợc quán triệt khi đánh giá kết quả, chi phí và hiệu quả hoạt động ĐTXD. Do vậy ĐTXD là tiền đề quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của nền kinh tế nói chung và của các cơ sở sản xuất kinh doanh nói riêng. ĐTXD là hoạt động chủ yếu tạo ra tài sản cố định đƣa vào hoạt động trong lĩnh vực kinh tế - 8
xã hội, nhằm thu đựơc lợi ích với nhiều hình thức khác nhau. ĐTXD trong nền kinh tế quốc dân đƣợc thông qua nhiều hình thức xây dựng mới, cải tạo, mở rộng, hiện đại hoá hay khôi phục tài sản cố định cho nền kinh tế. - Dự án đầu tư xây dựng Có nhiều khái niệm về dự án đầu tƣ xây dựng, tuy nhiên, trong luận văn này do đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý dự án đầu tƣ xây dựng sử dụng vốn Nhà nƣớc, chủ đầu tƣ là UBND quận Bắc Từ Liêm nên tác giả đề nghị sử dụng khái niệm đƣợc Nhà nƣớc công nhận, sử dụng. Theo quy định của Luật Xây dựng số 50/2014/QH13: Dự án đầu tƣ xây dựng là tập hợp các đề xuất có liên quan đến việc sử dụng vốn để tiến hành hoạt động xây dựng để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo công trình xây dựng nhằm phát triển, duy trì, nâng cao chất lƣợng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời hạn và chi phí xác định. Dự án đầu tƣ xây dựng bao gồm phần thuyết minh và phần thiết kế cơ sở. Ở giai đoạn chuẩn bị dự án đầu tƣ xây dựng, dự án đƣợc thể hiện thông qua Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tƣ xây dựng, Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tƣ xây dựng hoặc Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tƣ xây dựng. Dự án đầu tƣ xây dựng có hai đặc điểm chính là: - Tính “ duy nhất” của sản phẩm: Mỗi dự án đầu tƣ xây dựng đều cho một sản phẩm cụ thể và duy nhất; - Mỗi dự án có thời điểm bắt đầu và kết thúc rõ ràng. 1.2.1.2. Vai trò của dự án đầu tư xây dựng Mô ̣t trong nhƣ̃ng điề u kiê ̣n tiên quyế t của phát triể n -XH KT đó là ha ̣ tầ ng cơ sơ . ̉Đây là yếu tố cấu thành nên môi trƣờng thu hút đầu tƣ trong và ngoài nƣớc . Chính vì thế các dự án ĐTXD đóng mô ̣t vài trò rấ t quan tro ̣ng trong phát triể n đấ t nƣơ . ́c Thứ nhấ t,đối với chủ đầu tư: - Dƣ̣ án ĐTXD là một căn cứ quan trọng nhất để nhà đầu tƣ (Nhà nƣớc) quyết định có nên tiến hành đầu tƣ dự án ĐTXD hay không. - Dƣ̣ án ĐTXD là phƣơng tiện để chủ đầu tƣ thuyết phục các tổ chức tài chính tiền tệ trong và ngoài nƣớc tài trợ hoặc cho vay vốn đố i với dƣ̣ án. 9