Luận văn Thạc sĩ Quản trị công nghệ và Phát triển doanh nghiệp: Áp dụng Quản trị tinh gọn tại Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia

Chia sẻ: Tomjerry001 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất giải pháp áp dụng quản trị tinh gọn tại Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia. Mời các bạn cùng tham khảo và chia sẻ ý kiến của mình về đề tài luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản trị công nghệ và Phát triển doanh nghiệp: Áp dụng Quản trị tinh gọn tại Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LÊ QUỐC CƯỜNG ÁP DỤNG QUẢN TRỊ TINH GỌN TẠI TỔNG CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN QUỐC GIA LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ CÔNG NGHỆ VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP Hà Nội - 2017
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- LÊ QUỐC CƯỜNG ÁP DỤNG QUẢN TRỊ TINH GỌN TẠI TỔNG CÔNG TY TRUYỀN TẢI ĐIỆN QUỐC GIA Chuyên ngành: Quản trị công nghệ và Phát triển doanh nghiệp Mã số: Chuyên ngành thí điểm LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ CÔNG NGHỆ VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN ĐĂNG MINH Hà Nội - 2017
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Áp dụng Quản trị tinh gọn tại Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia” được tác giả thực hiện khi tham gia khóa đào tạo Thạc sỹ Quản trị công nghệ và phát triển doanh nghiệp 3B tại Trường đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà nội khóa học 2014 - 2016. Nội dung nghiên cứu và các luận cứ được sử dụng trong luận văn được tác giả độc lập nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của Tiến sỹ Nguyễn Đăng Minh - giảng viên của Khoa Quản trị kinh doanh - Trường Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà nội. Tác giả cam đoan những nội dung và luận cứ trong luận văn là trung thực và chưa từng được nghiên cứu ở bất cứ công trình nào khác.
LỜI CẢM ƠN Sau các khóa đào tạo Thạc sỹ thì việc học viên có trách nhiệm hoàn thiện bài Luận văn của mình là hết sức quan trọng, nó đánh dấu và ghi nhận những kết quả thu được của học viên trong quá trình học tập, nghiên cứu trên giảng đường cũng như tiếp xúc thực tế. Là học viên của khóa đào tạo Quản trị công nghệ và phát triển doanh nghiệp 3B của trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà nội, tác giả nhận thức rõ được vai trò và nhiệm vụ của mình trong công tác học tập và nghiên cứu tại đây. Trường đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội với bề dày hơn 40 năm phát triển với những thành quả đã được ghi nhận trong công tác nghiên cứu, giảng dạy và hợp tác với các trường Quốc tế, đã và đang đào tạo ra những nguồn nhân lực có chất lượng cao và giàu nhiệt huyết. Cùng với đó là đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm đã hun đúc và truyền đạt lại nhiều kinh nghiệm, kiến thức quý báu cho các lớp học viên sau này. Do đó, để hoàn thành luận văn Thạc sỹ của mình, ngoài sự nỗ lực của bản thân, tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành đến sự tận tình của đội ngũ giáo giảng viên đã đồng hành cùng khóa đào tạo Quản trị công nghệ và phát triển doanh nghiệp 3B và cung cấp những kiến thức nền hết sức quan trọng. Đặc biệt, tác giả xin cảm ơn Tiến sỹ Nguyễn Đăng Minh - giảng viên trực tiếp hướng dẫn tác giả thực hiện luận văn - đã nhiệt tình dẫn dắt, chia sẻ tâm huyết những kiến thức quý báu để tác giả có thể hoàn thành bài luận văn của mình. Ngoài ra, tác giả cũng xin cảm ơn những đồng nghiệp tại Tổng công ty truyền tải điện Quốc gia đã dành thời gian quan tâm, đóng góp ý kiến cũng như tham gia phỏng vấn, trả lời những khảo sát để tác giả có được những luận cứ đáng tin cậy phục vụ cho việc hoàn thành luận văn. Kết quả nghiên cứu và thực hiện luận văn sẽ còn nhiều thiếu sót do sự hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm, tác giả rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô và bạn đọc để tác giả rút kinh nghiệm và hoàn thiện hơn trong công tác học tập, nghiên cứu.
MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT.................................................................. i DANH MỤC BẢNG BIỂU ....................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH VẼ ............................................................................................ iii PHẦN MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TINH GỌN .......................................................................................6 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu quản trị tinh gọn ......................................6 1.1.1. Tình hình nghiên cứu quản trị tinh gọn trên thế giới ...............................6 1.1.2. Các nghiên cứu về quản trị tinh gọn trong nước .....................................8 1.2. Cơ sở lý luận về quản trị tinh gọn ..................................................................10 1.2.1. Nhận dạng chuỗi giá trị..........................................................................12 1.2.2. Tạo dòng chảy ........................................................................................12 1.2.3. Kéo dòng chảy ........................................................................................13 1.2.4. Cải tiến liên tục hướng tới sự hoàn hảo .................................................13 1.2.5. Các công cụ của quản trị tinh gọn .........................................................13 1.2.6. Mô hình sản xuất tinh gọn trên thế giới .................................................20 1.2.7. Nhận dạng lãng phí ................................................................................27 CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................31 2.1. Quy trình nghiên cứu .....................................................................................31 2.2. Phương pháp thu thập dữ liệu ........................................................................32 2.2.1. Mục đích của việc thu thập dữ liệu ........................................................32 2.2.2. Phạm vi và thời gian điều tra, khảo sát .................................................33 2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp .....................................................33 2.2.4. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp ...................................................34 2.2.5. Công cụ phân tích...................................................................................34 CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VÀ NHẬN DẠNG LÃNG PHÍ TẠI EVNNPT ...................................................................................................................36 3.1. Tổng quan thực trạng tại EVNNPT ...............................................................36
3.1.1. Tổng quan về EVNNPT và các Ban chức năng ......................................36 3.1.2. Tổng quan về Ban Công nghệ thông tin .................................................38 3.2. Quy trình xử lý công việc và công tác tham mưu tại EVNNPT ....................40 3.2.1. Quy trình tổng thể...................................................................................40 3.2.2. Công tác tham mưu và thực hiện công việc của các Ban chức năng .....41 3.3. Thực trạng công tác tham mưu và thực hiện công việc tại EVNNPT ...........42 3.3.1. Thực trạng chung tại EVNNPT ..............................................................42 3.3.2. Thực trạng tại Ban công nghệ thông tin.................................................43 3.4. Điều tra và phân tích kết quả .........................................................................45 3.4.1. Phương pháp lập bảng khảo sát .............................................................45 3.4.2. Phân tích kêt quả ....................................................................................46 3.4.3. Đánh giá kết quả phân tích ....................................................................51 CHƯƠNG 4: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP VÀ ÁP DỤNG QUẢN TRỊ TINH GỌN NHẰM KHẮC PHỤC CÁC LÃNG PHÍ ..................................................................57 4.1. Mô hình áp dụng quản trị tinh gọn cho Ban CNTT .......................................57 4.1.1. Quá trình triển khai áp dụng quản trị tinh gọn ......................................57 4.1.2. Các yếu tố đảm bảo hiệu quả triển khai áp dụng quản trị tinh gọn ......59 4.2. Giải pháp cụ thể áp dụng tại Ban CNTT và EVNNPT ..................................61 4.2.1. Giai đoạn 1 - Xây dựng quy trình thực hiện, bộ tiêu chí đánh giá, kiểm tra cho các hoạt động của Ban CNTT. .............................................................61 4.2.2. Giai đoạn 2 - Áp dụng tại Ban CNTT .....................................................69 4.2.3. Giai đoạn 3 - Áp dụng tại toàn EVNNPT ...............................................69 KẾT LUẬN ...............................................................................................................71 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................73 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT KÝ HIỆU VIẾT NGUYÊN NGHĨA TẮT 1 EVN Tập đoàn Điện lực Việt Nam 12 EVNNPT Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia 23 TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên i
DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 1.1 So sánh giữa Kaizen và đổi mới sáng tạo 17 2 Bảng 2.1 Quy trình phân tích thực trạng 34 3 Bảng 3.1 Vị trí công việc trong Ban Công nghệ thông tin 39 4 Bảng 3.2 Thống kê các nguyên nhân gây lãng phí 47 5 Bảng 3.3 Đánh giá mức độ các lãng phí 48 6 Bảng 3.4 Đánh giá mức độ hiểu biết về quản trị tinh gọn 50 7 Bảng 3.5 Bảng tổng hợp nguyên nhân gây lãng phí 53 Tiêu chí đánh giá nhằm khắc phục lãng phí 8 Bảng 4.1 64 trong sắp xếp tổ chức công việc Tiêu chí đánh giá nhằm khắc phục lãng phí 9 Bảng 4.2 64 thời gian khi chờ đợi đối tác Tiêu chí đánh giá nhằm khắc phục lãng phí tri thức 10 Bảng 4.3 65 liên quan đến kỹ năng cá nhân 11 Bảng 4.4 Tiêu chí đánh giá nhằm khắc phục lãng phí về công nghệ 66 Tiêu chí đánh giá nhằm khắc phục lãng phí tri thức 12 Bảng 4.5 67 liên quan đến đào tạo 13 Bảng 4.6 Bảng tổng hợp các giải pháp khắc phục lãng phí 68 ii
DANH MỤC HÌNH VẼ STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 1.1 Năm nguyên lý nền tảng của quản trị tinh gọn 11 2 Hình 1.2 Các công cụ trong quản lý trực quan 18 3 Hình 1.3 Sơ đồ ngôi nhà sản xuất tinh gọn 21 Ảnh hưởng của chi phí lãng phí vô hình đối với doanh 4 Hình 1.4 23 nghiệp có cùng/hoặc không cùng tư duy phát triển Tâm thế - Trái tim đưa mạch máu nuôi dưỡng thành 5 Hình 1.5 26 công trong triển khai quản trị tinh gọn Các lãng phí (Muda) chủ yếu trong hoạt động sản 6 Hình 1.6 28 xuất, kinh doanh 7 Hình 2.1 Quy trình nghiên cứu 31 8 Hình 3.1 Sơ đồ tổ chức EVNNPT 37 9 Hình 3.2 Sơ đồ tổ chức Ban Công nghệ thông tin 39 10 Hình 3.3 Luồng công việc của EVNNPT 40 Công tác tham mưu và thực hiện công việc của các 11 Hình 3.4 41 Ban chức năng Tỷ lệ đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của Ban 12 Hình 3.5 47 CNTT 13 Hình 3.6 Ý kiến đồng thuận áp dụng phương pháp quản trị mới 49 14 Hình 3.7 Giải pháp áp dụng thành công quản trị tinh gọn 51 15 Hình 3.8 Các yếu tố hỗ trợ thực hiện công việc 56 16 Hình 4.1 Mô hình áp dụng quản trị tinh gọn 57 17 Hình 4.2 Trước và sau khi áp dụng 5S 63 iii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia hoạt động theo mô hình công ty TNHH MTV thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, được thành lập theo công văn số 1339/VPCP-ĐM DOANH NGHIỆP ngày 03/3/2008 của Văn phòng Chính phủ về việc thành lập Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia và Quyết định số 223/QĐ- EVN ngày 11/4/2008 của Hội đồng quản trị Tập đoàn Điện lực Việt Nam. EVNNPT được thành lập trên cơ sở tổ chức lại 7 đơn vị gồm: 4 Công ty Truyền tải điện 1, 2, 3, 4 và 3 Ban Quản lý dự án các công trình điện Miền Bắc, Miền Trung, Miền Nam, với mục tiêu đảm bảo truyền tải điện an toàn, liên tục, ổn định cho các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, quốc phòng và thị trường điện Việt Nam. Ý thức được vai trò quan trọng của EVNNPT góp phần vào sự phát triển ngành điện nói riêng và nền kinh tế Việt Nam chung, các thế hệ Lãnh đạo và cán bộ công nhân viên EVNNPT luôn nêu cao tinh thần lao động sản xuất sáng tạo, hiệu quả nhằm đem lại kết quả tốt nhất trong công việc. Điều đó được thể hiện qua việc ứng dụng các đề tài nghiên cứu khoa học có chất lượng vào sản xuất, cũng như việc ứng dụng hiệu quả các hệ thống công nghệ thông tin, tự động hóa trong công tác quản lý vận hành. Tuy nhiên, với bối cảnh nền kinh tế thế giới ngày càng vận động mạnh mẽ và biến đổi không ngừng, sự cạnh tranh giữa các quốc gia, các ngành nghề ngày càng khốc liệt. Đối với Việt Nam, với những hiệp định thương mại đã và đang được ký kết sẽ đưa đến những thuận lợi và thách thức đòi hỏi các thành phần kinh tế trong xã hội cần phải sớm thích nghi để tồn tại và phát triển. Không đứng ngoài vòng xoáy của sự vận động đó, EVNNPT cũng cần nỗ lực hơn nữa nhằm thực hiện tốt mục tiêu đảm bảo truyền tải điện an toàn, liên tục, ổn định cho các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, quốc phòng và thị trường điện Việt Nam. Do đó, hơn bao giờ hết, toàn thể cán bộ công nhân viên EVNNPT phải tiếp tục cố gắng phát huy những thế mạnh, trau dồi 1
kiến thức nhằm hạn chế và khắc phục các điểm yếu đồng thời phát triển và nâng cao trình độ để góp phần vào sự phát triển của Tổng công ty. Nhận diện được những thách thức trước mắt, Lãnh đạo EVNNPT đã đưa ra những chủ chương kịp thời và đúng đắn, góp phần xây dựng vững chắc nền móng phát triển của Tổng công ty. Một trong những chủ chương đó là tối ưu hóa chi phí trong EVNNPT, điều này được thể hiện qua các tiêu chí cần được đảm bảo : - Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn - Các trang thiết bị được đầu tư phù hợp và được sử dụng hiệu quả - Đảm bảo và nâng cao chất lượng công trình - Nâng cao trình độ của cán bộ công nhân viên - Tiết kiệm các khoản chi phí không cần thiết - Công tác quản lý, vận hành hiệu quả, tránh lãng phí thời gian Song song với đó, ngoài sự phấn đấu không ngừng của yếu tố con người thì phương pháp, cách thức hay công cụ cần được sử dụng để hộ trợ và áp dụng vào thực tế nhằm hướng đến mục tiêu nâng cao hiệu quả công việc và đạt được các tiêu chí trên là hết sức cần thiết. Với vai trò như một công ty mẹ của 7 thành viên thì công tác quản trị trong Cơ quan EVNNPT là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của Tổng công ty trên con đường phát triển. Ngoài ra, quản trị còn là công cụ sắc bén giúp Lãnh đạo EVNNPT nói riêng và toàn thể cán bộ công nhân viên EVNNPT nói chung nâng cao hiệu quả công việc và hoàn thành nhiệm vụ được giao. Quản trị ở đây được hiểu theo các khía cạnh : - Lãnh đạo EVNNPT ra các quyết định và điều hành - Các Ban thực hiện công tác tham mưu và đôn đốc, theo dõi và phối hợp với đơn vị giải quyết công việc - Các cán bộ EVNNPT quản trị chính công việc mình được giao, phối hợp làm việc với các cá nhân, tập thể liên quan để hoàn thành nhiệm vụ Với những lập luận nêu trên có thể thấy với bối cạnh hiện tại, để EVNNPT vươn tới những nấc thang thành công cao hơn thì việc tập trung nâng cao chất lượng quản trị nói chung và quản trị bản thân từng cá nhân, tập thể nói riêng là hết 2
sức quan trọng, nó là chìa khóa mở ra những cánh cửa thành công cho mỗi công ty hay một quốc gia. Và do đó có thể thấy rằng, để nâng cao hiệu quả công việc, hay nói một cách sâu xa là để có được một kết quả làm tốt hơn những gì đang có thì cần phải có một sự đột phá, sự thay đổi mang tính quyết định mà mấu chốt ở đây là công tác quản trị hiệu quả hơn, phù hợp hơn với bối cảnh, và điều này có thể tìm thấy ở quản trị tinh gọn, một xu hướng chung của thế giới. Nói về quản trị tinh gọn (Lean management), đó là tư duy và phương pháp quản trị đã được nhiều quốc gia và doanh nghiệp áp dụng thành công trong cách điều hành đất nước ở tầm vĩ mô cũng như điều hành doanh nghiệp ở tầm vi mô. Câu chuyện phát triển thần kỳ của Nhật Bản, Singapore là những ví dụ điển hình về áp dụng sáng tạo tư duy và phương pháp quản trị tinh gọn để xây dựng đất nước phồn vinh. Trên thế giới cũng đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra tính hiệu quả và lợi ích của quản trị tinh gọn đối với các lĩnh vực khác nhau (hành chính công, y tế, giáo dục…) và các bình diện khác nhau của cuộc sống (gia đình, xã hội, học tập, làm việc…). Vì vậy, việc lựa chọn và áp dụng quản trị tinh gọn vào EVNNPT nhằm nâng cao năng suất làm việc để đạt được những thành công lớn hơn là phù hợp và cần thiết. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài "Áp dụng quản trị tinh gọn tại Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia" làm luận văn tốt nghiệp của mình. Theo đó, đề tài tập trung vào trả lời ba câu hỏi lớn : - Hoạt động quản trị của khối cơ quan EVNNPT có đạt được hiệu quả hay không? - Có tồn tại lãng phí trong hoạt động quản trị của khối cơ quan EVNNPT hay không? - Nguyên nhân của các lãng phí và giải pháp khắc phục các lãng phí đó là gì? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu a. Mục đích nghiên cứu Đề xuất giải pháp áp dụng quản trị tinh gọn tại Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia. b. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản trị tinh gọn. 3
- Nhận dạng các lãng phí và nguyên nhân gây lãng phí của hoạt động quản trị trong khối cơ quan EVNNPT. - Đề xuất một số giải pháp khắc phục các lãng phí. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung vào phân tích, nhận dạng các loại lãng phí, nguyên nhân và đưa ra giải pháp khắc phục các lãng phí. b. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu: Công tác quản trị phục vụ điều hành sản xuất của Ban Công nghệ thông tin Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia. - Không gian: Ban Công nghệ thông tin. - Thời gian: từ năm 2014 đến năm 2016. 4. Những đóng góp của luận văn nghiên cứu Qua việc nghiên cứu cơ sở lý luận của quản trị tinh gọn cũng thực hiện các công tác điều tra, khảo sát để đánh giá tình hình quản trị tại doanh nghiệp để từ đó đưa ra được giải pháp áp dụng quản trị tinh gọn, luận văn đã mang lại những bài học kinh nghiệm và đóng góp sau: Thứ nhất, luận văn đã hệ thống hóa được cơ sở lý luận của quản trị tinh gọn từ đó mang lại cái nhìn tổng quát về có sở lý thuyết này qua các giai đoạn hình thành, các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học trên thế giới cũng như tại Việt Nam. Qua nghiên cứu có thể thấy, quản trị tinh gọn là cơ sở lý thuyết mang tính đột phá trong sản xuất, tư duy với trọng tâm là việc cắt giảm các hoạt động không mang lại giá trị nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp. Đặc biệt, quản trị tinh gọn còn bao gồm trong đó là những công cụ hữu hiệu như 5S, Kaizen…hỗ trợ rất tốt cho công tác quản trị. Thứ hai, dựa trên nền tảng là lý thuyết quản trị tinh gọn, tác giả đã xây dựng được quy trình nghiên cứu luận văn căn cứu trên những nguồn dữ liệu sơ cấp, thứ cấp xoay quanh công tác quản trị tinh gọn. Bên cạnh đó, dựa vào những nội dung của quản trị tinh gọn, tác giả đã xây dựng bảng hỏi nhằm khảo sát hiện trạng quản 4
trị tại doanh nghiệp để từ đó nhận dạng được các lãng phí và các nguyên nhân gây ra lãng phí. Việc tìm ra lãng phí thông qua dữ liệu sơ cấp cũng được kiểm chứng qua dữ liệu thứ cấp để khẳng định tồn tại các dạng lãng phí. Thứ ba, sau khi nhận dạng các loại lãng phí đang tồn tại trong doanh nghiệp, luận văn đã đưa ra các giải pháp tương ứng để khắc phục đối với từng loại lãng phí. Theo đó, bằng mọi biện pháp (bao gồm cả những công cụ của quản trị tinh gọn) đối với đặc điểm của từng loại lãng phí sẽ được áp dụng những phương pháp phù hợp như để tìm được nhanh chóng các tài liệu cần phải sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp tủ lưu trữ (áp dụng 5S); để tiết kiệm điện nước cần có những quy định trong việc tắt các nguồn điện khi không sử dụng; để nâng cao hiệu quả làm việc cần sắp xếp con người vào vị trí phù hợp và đúng khả năng; quy trình cần liên tục được cải tiến để nâng cao hiệu quả làm việc (Kaizen)… Thứ tư, với những nghiên cứu cơ sở lý thuyết, phương pháp điều tra khảo sát hay phương pháp được đưa ra để khắc phục các lãng phí đang tồn tại thực tế trong doanh nghiệp, luận văn còn có giá trị là tài liệu tham khảo, phục vụ công tác nghiên cứu, áp dụng quản trị tinh gọn tại doanh nghiệp. 5. Kết cấu của luận văn Phần mở đầu Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận của quản trị tinh gọn. Chương 2: Thiết kế và phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Phân tích và đánh giá thực trạng tại EVNNPT. Chương 4: Đề xuất giải pháp và áp dụng quản trị tinh gọn khắc phục các lãng phí Kết luận 5
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TINH GỌN 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu quản trị tinh gọn 1.1.1. Tình hình nghiên cứu quản trị tinh gọn trên thế giới Để phác họa một cách bao quát cơ sở lý luận của quản trị tinh gọn trên thế giới, tác giả mô tả theo dòng thời gian từng thời kỳ xuất hiện các phương pháp, lý luận liên quan làm tiền đề hình thành nên lý thuyết quản trị tinh gọn sau này. Có thể nói khởi nguồn của quản trị tinh gọn là từ lý thuyết phân công lao động của Adam Smith, đó là cách thức chia nhỏ công việc lớn thành các công việc phụ cho nhiều người cùng thực hiện thay vì một người làm công việc lớn. Điều này đã giúp các nhà sản xuất nâng cao hiệu quả lao động và tiêt kiệm thời gian. Tiếp đó, sự ra đời của "tiêu chuẩn" (Eli Whitney 1765 - 1825) cho sản phẩm đã giúp các nhà sản xuất hoàn thành công việc tốt hơn, sản phẩm được tạo ra có chất lượng cao hơn. Lý thuyết về quản trị tinh gọn tiếp tục được Frederick Taylor - kỹ sư cơ khí người Mỹ góp phần xây dựng lên với quản điểm "quản lý theo khoa học". Ông cho rằng để nâng cao năng suất công nghiệp, cần nghiên cứu cẩn thận quá trình làm việc để khai thác chính xác chuỗi thao tác và "làm theo cách tốt nhất". Người tiếp theo kế hợp các tư tưởng tiến bộ của lý thuyết trước đó: thuyết phân chia làm động của Adam Smith, đặt ra tiêu chuẩn cho từng bộ phận của Eli Whitney và "làm theo cách tốt nhất" của Frederick Taylor, chính là Henry Ford (1863-1947), ông không những là cha đẻ của phương pháp sản xuất hàng loạt mà còn tạo ra bước ngoặt trong ngành công nghiệp sản xuất ô tô thế giới. Tiếp theo là Kiichiro Toyoda (1894-1952), người đã học hỏi từ hệ thống và cách làm của Ford, áp dụng ý tưởng về JIT và đưa vào công ty ô tô tại Toyota, cùng với cách sử dụng dây chuyền sản xuất tinh gọn theo phong cách Nhật Bản. Edward Deming (1900-1993) là học giả không thể không nhắc đến, người đưa ra quy trình PDCA (Plan - Do - Check - Act) mà đến nay vẫn đang được áp 6
dụng rộng rãi trên thế giới, bên cạnh đó là quan điểm về quản lý chất lượng hiện đại - nền tảng quan trọng của quản trị chất lượng trong sản xuất tinh gọn hiện nay. Người có đóng góp quan trọng tiếp theo là Taiichi Ohno, chả đẻ của phương pháp sản xuất Toyota (TPS), phát triển chi tiết hơn về khái niệm JIT và Jidoka cũng như cách kết hợp chúng trong sản xuất tại Tập đoàn Toyota Nhật Bản. Xuất phát từ việc nghiên cứu bí quyết để thực hiện phương pháp sản xuất tinh gọn thành công, triết lý và tư duy quản trị tinh gọn ra đời, Thomas L. Jackson (1996) đã chỉ ra một doanh nghiệp muốn xây dựng được hệ thống sản xuất tinh gọn cầp phải có hệ thống quản trị tinh gọn trước, vì ba lý do sau : - Doanh nghiệp cần chiến lược phát triển dài hạn và đủ cam kết để chuyển sang phương pháp sản xuất mới. - Quá trình chuyển đổi từ mô hình sản xuất cũ sang mô hình sản xuất mới cần những thay đổi về quy chế, quy trình vận hành, cơ cấu tổ chức cũng như con người, máy móc, thiết bị. - Quyết định chuyển đổi từ mô hình sản xuất cũ sang sản xuất tinh gọn cần nhiệt tâm của người lãnh đạo có quyền ra quyết định cao nhất trong tổ chức. Vào khoảng những năm 1990, ba tác giả James Womack, Daniel Jones và Daniel Roos đã cho ra đời cuốn sách "The machine that changed the world" - Cỗ máy đã làm thay đổi thế giới với khái niệm quản trị tinh gọn được định nghĩa là phương pháp quản lý định hướng vào việc giảm thiểu lãng phí để nâng cao năng xuất, chất lượng, hiệu quả toàn bộ quả trình sản xuất. Ý tưởng cốt lõi của việc tinh gọn quá trình sản xuất dựa trên việc loại bỏ triệt để lãng phí trong các công đoạn tạo ra hàng hóa, kể từ lúc sản xuất cho tới khi tiêu dùng. Năm 1996, James Womack và Daniel Jones đã định nghĩa "tinh gọn" (trong cuốn sách Lean Thinking - Tư duy tinh gọn) theo ba yếu tố : dòng sản xuất, hệ thống kéo và nỗ lực để đạt được "sự xuất sắc". "Sự xuất sắc" được định nghĩa xuất phát từ khái niệm của sản xuất tinh gọn là một hệ thống các phương pháp áp dụng trong sản xuất nhằm hạn chế tối đa sự lãng phí thông qua tập chung vào chính xác những gì khác hàng mong muốn. 7
Theo John Shook, nhà quản lý người Mỹ đầu tiên làm việc tại tập đoàn Toyota Nhật Bản, hiện là chuyên gia làm việc cho Viện Nghiên cứu tại Anh, định nghĩa "tinh gọn" là "một triết lý sản xuất rút ngắn thời gian từ khi nhận được đơn hàng của khách hàng đến khi giao hàng bằng cách cắt giảm lãng phí" (Liker, 2004). 1.1.2. Các nghiên cứu về quản trị tinh gọn trong nước Như đã trình bày ở phần trên, các nội dung của nguyên lý quản trị tinh gọn đã bắt đầu được nghiên cứu, phát triển và áp dụng rộng rãi trên thế giới. Việc áp dụng quản trị tinh gọn sẽ nâng cao hiệu quả của hoạt động sản xuất của hệ thống bên trong và bên ngoài của tổ chức, góp phần tạo nên lợi thế cạnh tranh thông qua các nguyên tắc "tinh gọn", các quá trình được hoạch định và các công cụ hỗ trợ (Imai, 1986, 1997; Womack và cộng sự, 1990; Nishiguchi, 1994; Fujimoto, 1999; Emiliani và cộng sự, 2003). Tuy nhiên, việc áp dụng cần đảm bảo tính linh hoạt và phù hợp, dựa theo các bối cảnh kinh doanh và đặc điểm của từng doanh nghiệp, từng địa phương khác nhau. Tại Việt Nam, quản trị tinh gọn đã và đang được nhiều tác giả nghiên cứu cả ở khía cạnh lý thuyết cũng như các tình huống thực tế tại các doanh nghiệp. Có thể kể đến một vài ví dụ điển hình sau đây: Lê Hương Trà, 2013 - Vận dụng kế toàn quản trị theo hướng tinh gọn tại công ty TNHH QMI INDUSTRIAL Việt Nam. Tác giả đã nêu ra được tổng quan về quản trị ting gọn nói chung và khái niệm về kế toán quản trị theo hướng tinh gọn nói riêng. Sau đó, bằng những lập luận dựa trên lý thuyết về quản trị tinh gọn, tác đã đã áp dụng một cách có chọn lọc các công cụ của quản trị tinh gọi vào chuyên ngành kế toán đề từ đó có được sự tương quan giữa kế toán theo phương pháp truyền thống và kế toán theo phương pháp tinh gọn. Kết quả là việc áp dụng quản trị tinh gọn trong công tác kế toán đã mang lại nhiều lợi thế vượt trội. Bài viết "Áp dụng Lean Manufacuring tại Việt Nam thông qua một số tình huống" của Nguyễn Thị Đức Nguyên và Bùi Nguyên Hùng - Khoa Quản lý Công nghiệp, Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh. Trong bài viết, các tác giả đã nêu lên được tầm quan trọng của chuỗi giá trị trong sản xuất tinh gọn và nêu lên những lưu 8
ý khi xây dựng sơ đồ chuỗi giá trị hiện tại và tương lai cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, bằng những ví dụ cụ thể tại một số doanh nghiệp nước ngoài, bài viết cũng tìm ra lời giải cho câu hỏi về sự khác biệt khi áp dụng sản xuất tinh gọn vào các doanh nghiệp Việt Nam so với các doanh nghiệp nước ngoài. Trong năm 2012-2013, Tiến sỹ Nguyễn Đăng Minh - Giảng viên của Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội và nhóm nghiên cứu của mình đã thực hiện đề tài "Thực trạng áp dụng 5S tại các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hà Nội". Nội dung đề tài đã phản ánh thực trạng áp dụng 5S tại các doanh nghiệp MSME thuộc cụm khu công nghiệp vừa và nhỏ Từ Liêm và khu công nghiệp Sài Đồng. Kết quả nghiên cứu cho thấy 5S đã được các doanh nghiệp dần quan tâm và thấy rõ được tầm quan trọng trong việc giảm thiểu những lãng phí không đáng có nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất. Nhóm tác giả cũng đưa ra được giải pháp để thực hiện tốt và duy trì 5S trong doanh nghiệp cần phải thay đổi về chính sách, sự quyết tâm cao của người lãnh đạo và sự tư vấn của các chuyên gia. Tuy nhiên, số lượng các MSME được tiếp cận với 5S còn rất hạn chế. Cũng trong năm 2013, các tác giả gồm Tiến sỹ Nguyễn Đăng Minh và các cộng sự Đỗ Thị Cúc, Tạ Thị Hương Giang, Hoàng Thị Thu Hà đã có bài viết "Áp dụng 5S tại các doanh nghiệp sản xuất nhỏ và vừa ở Việt Nam - Thực trạng và khuyến nghị". Bài viết đã nêu được thực trạng áp dụng 5S tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNNVV) mới chỉ ở giai đoạn đầu, thường chỉ áp dụng 3S/5S. Ngoài ra, tỷ lệ các DNNVV tiếp cận với 5S cũng còn rất thấp (1%). Từ thực trạng đó, nhóm nghiên cứu đã tìm ra nguyên nhân và khuyến nghị một số giải pháp để phát triển 5S tại Việt Nam. Vào năm 2014, Tiến sỹ Nguyễn Đăng Minh đã thực hiện đề tài nghiên cứu "Xây dựng mô hình quản trị tinh gọn nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam". Đề tài đã nghiên cứu về lý thuyết quản trị tinh gọn, về tình hình cụ thể của các doanh nghiệp Việt Nam khi áp dụng phương pháp quản trị tinh gọn, tìm ra những khó khăn và thuận lợi, từ đó xây dụng được mô hình quản trị tinh gọn phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp Việt Nam, nhằm nâng cao hiệu 9
quả hoạt động cho doanh nghiệp, giúp các doanh nghiệp phát triển, đóng góp chung vào xây dựng nền kinh tế đât nước. 1.2. Cơ sở lý luận về quản trị tinh gọn Qua các phân tích trên có thể hiểu quản trị tinh gọn được định nghĩa là phương pháp quản lý định hướng vào việc giảm thiểu lãng phí để nâng cao năng xuất, chất lượng, hiệu quả toàn bộ quả trình sản xuất. Ý tưởng cốt lõi của việc tinh gọn quá trình sản xuất dựa trên việc loại bỏ triệt để lãng phí trong các công đoạn tạo ra hàng hóa, kể từ lúc sản xuất cho tới khi tiêu dùng. Các nội dung nền tảng của quản trị tinh gọn xuất phát từ sự thấu hiểu khách hàng và thấu hiểu chính doanh nghiệp, bao gồm: - Xác định đúng nhu cầu của khách hàng, thấu hiểu tổ chức và tạo ra văn hóa từ lối tư duy tinh gọn. - Nhận dạng chuỗi giá trị: Xác định các điểm nút tạo ra giá trị cho doanh nghiệp và khách hàng, từ đó nhận diện các lãng phí đang tồn tại trong doanh nghiệp. - Tạo dòng chảy vật tư và nguồn lực liên tục trong quá trình sản xuất, kinh doanh. - Kéo dòng chảy theo chiều xuất phát từ khách hàng. - Khi dòng sản xuất, kinh doanh đã ổn định, thực hiện cải tiến không ngừng để hướng đến sản phẩm, chất lượng hoàn hảo. Việc áp dụng các nguyên tắc này sẽ giúp đạt được mục tiêu loại bỏ các lãng phí - được định nghĩa là các hoạt động (Ohno, 1988) và hành vi (Emiliani, 1998) không tạo ra giá trị gia tăng từ góc nhìn của khách hàng (Womach và Jones, 1996). Nỗ lực cắt giảm chi phí và đạt đến sự hoàn hảo thông qua cải tiến liên tục là nỗ lực không bao giờ kết thúc (Womack và Jones, 1999). 10
Hình 1.1: Năm nguyên lý nền tảng của quản trị tinh gọn (Nguồn: Womack và Jones, 1996) Các nguyên lý này giúp doanh nghiệp dần dần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, đạt được các tiêu chí về chất lượng (Quality), chi phí (Cost), thời gian giao hàng (Delivery time), hướng tới bảo vệ môi trường (Enviroment), hướng tới trách nhiệm xã hội (Corporate Social Responsibility). Bên cạnh đó, các nguyên lý của tư duy quản trị tinh gọn tạo thành một mạch liên tục, gắn kết với nhau theo mỗi quan hệ nguyên lý này là nền tẳng để triển khai nguyên lý sau và tạo thành một vòng khép kín, giống như dòng chảy liên tục để vận hành triết lý quản trị tinh gọn. Theo nội dung trên, nguyên lý của nền tảng của quản trị tin gọn đề cập đến các khái niệm: - Nhận dạng lãng phí và tạo ra giá trị từ quan điểm của khách hàng. - Nhận dạng chuỗi giá trị. - Tạo dòng chảy. - Kéo dòng chảy. - Cải tiến liên tục hướng đến sự hoàn hảo. 11