Luận văn thạc sỹ kinh tế: Các giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam

Chia sẻ: Bfvhgfff Bfvhgfff | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

208
lượt xem 67
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn thạc sỹ kinh tế: Các giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam trình bày tổng quan thị trường chứng khán Việt Nam, thực trạng tình hình hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay, các giải pháp thúc đẩy sự phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sỹ kinh tế: Các giải pháp thúc đẩy phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam

B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T TP. H CHÍ MINH NGUY N H NG VÂN CÁC GI I PHÁP THÚC Y S PHÁT TRI N B N V NG TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM CHUYÊN NGÀNH : KINH T TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ S : 60.31.12 LU N VĂN TH C S KINH T NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: TS. L I TI N DĨNH THÀNH PH H CHÍ MINH - NĂM 2008
1 L I CAM OAN Tôi xin cam oan lu n văn này là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Nh ng n i dung ư c trình bày trong lu n văn là hoàn toàn trung th c. Ph n l n nh ng s li u trong các b ng bi u ph c v cho vi c phân tích, ch ng minh, nh n xét, ánh giá ư c chính tác gi thu th p t các ngu n khác nhau có ghi trong ph n tài li u tham kh o. Ngoài ra, trong lu n văn còn s d ng m t s nh n xét, ánh giá cũng như s li u c a các tác gi khác, cơ quan khác, ngư i vi t u có chú thích ngu n g c sau m i trích d n d tra c u, ki m ch ng.
2 M CL C Trang L i cam oan........................................................................................................ 1 M c l c ................................................................................................................ 2 Danh m c các ch vi t t t ................................................................................... 5 Danh m c các b ng bi u ...................................................................................... 6 L im u ........................................................................................................... 7 CHƯƠNG 1. T NG QUAN V TTCK VI T NAM....................................... 10 1.1. Sơ lư c v TTCK Vi t Nam........................................................................ 10 1.1.1. Khái ni m v TTCK……………………… ........................................ 10 1.1.2. L ch s hình thành và phát tri n c a TTCK ........................................ 10 1.1.3. Tính t t y u và s ra i c a TTCK Vi t Nam..................................... 13 1.1.3.1. S c n thi t ph i thành l p TTCK Vi t nam.............................. 13 1.1.3.2. S ra i c a TTCK Vi t Nam...................................................... 14 1.1.4. Vai trò c a TTCK................................................................................. 17 1.1.5. Phân lo i các nhân t nh hư ng n TTCK......................................... 19 1.1.5.1. Nhóm nhân t kinh t ............ ................ ..................................... 19 1.1.5.2. Nhóm nhân t phi kinh t ......... ................................................... 19 1.1.5.3. Nhóm nhân t th trư ng......... ................................................... 20 1.2. Lý lu n v s phát tri n b n v ng c a TTCK......................................... 20 1.3. Bài h c kinh nghi m t Trung Qu c.......... ..... ..... .................................. 24 CHƯƠNG 2. TH C TR NG TÌNH HÌNH HO T NG C A TTCK VI T NAM HI N NAY ............................................................. 29 2.1. B c tranh toàn c nh v TTCK Vi t Nam hi n nay…............................ 29 2.1.1. Nh ng thành t u t ư c c a TTCK Vi t Nam trong th i gian qua.... 29 2.1.2. Khái quát nh ng bi n ng c a TTCK Vi t Nam t khi thành l p qua ch s VN-Index............................................................................ 31 2.1.3. Th c tr ng v tình hình ho t ng c a TTCK Vi t Nam..................... 32 2.1.3.1. Toàn c nh TTCK Vi t Nam năm 2008..................................... 32 2.1.3.2. Phân tích nh ng nguyên nhân gây bi n ng n TTCK Vi t Nam năm 2008............................... .............. .............. ..................... 42
3 2.2. Nh ng h n ch t n t i làm nh hư ng n s phát tri n b n v ng c a TTCK Vi t Nam......................................................................................... 45 2.2.1. TTCK Vi t Nam v n chưa là hàn th bi u c a n n kinh t …............... 45 2.2.2. Chưa ki m soát ư c ngu n cung c a th trư ng ….............................. 47 2.2.2.1. T n t i nhi u hàng hóa kém ch t lư ng do phát hành b a bãi..... 47 2.2.2.2. Ti n trình c ph n hóa DNNN b ng ng tr ................................. 48 2.2.2.3. Ngu n v n huy ng t TTCK chưa ư c s d ng úng m c ích 49 2.2.3. T o c u o do phong trào s d ng v n vay u tư …....................... 50 2.2.4. nh hư ng t bi n ng c a n n kinh t vĩ mô ……............................ 52 2.2.5. Trình và kinh nghi m c a các nhà u tư còn h n ch …................ 53 2.2.6. Ch t lư ng d ch v c a các công ty ch ng khoán chưa áp ng ư c yêu c u c a th trư ng và c a nhà u tư …........................................ 55 2.2.6.1. Quá nhi u Công ty ch ng khoán ra id n n vi c c nh tranh không lành m nh ………………………………..……..... 55 2.2.6.2. Nh ng i m h n ch c a các công ty ch ng khoán ……….…... 57 2.2.7. Thông tin b t cân x ng trên th trư ng …………….............................. 59 CHƯƠNG 3. CÁC GI I PHÁP THÚC YS PHÁT TRI N B N V NG TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM ……... 64 3.1. án phát tri n th trư ng v n Vi t Nam n năm 2010 và t m nhìn n năm 2020 c a Th tư ng chính ph …………………………………… 64 3.1.1. M c tiêu c a án …………………………………………………… 64 3.1.2. Gi i pháp th c hi n ……………………………………………………64 3.1.2.1 Gi i pháp dài h n………………………………………………… 64 3.1.2.2 Gi i pháp dài h n………………………………………………… 65 3.2. Niêm y t ch ng khoán TTCK nư c ngoài………………………………69 3.2.1 L i ích khi niêm y t ch ng khoán TTCK nư c ngoài………….….... 69 3.2.2 Các cách niêm y t ch ng khoán TTCK nư c ngoài……………….70 3.2.3 Quy nh c a Pháp lu t Vi t Nam i vi c niêm y t ch ng khoán TTCK nư c ngoài ………………………………………………………..……..70
4 3.2.4 Nh ng i u ki n c n áp ng khi niêm y t CK TTCK nư c ngoài …..71 3.3. Thành l p t ch c nh m c tín nhi m……..………………………….…75 3.3.1 Khái ni m nh m c tín nhi m……………………………..…….….... 75 3.3.2 Vai trò c a h th ng nh m c tín nhi m……………………………. 75 3.3.3 Tiêu chí ánh giá nh m c tín nhi m……………………….………. 76 3.3.4 Các bư c thành l p t ch c nh m c tín nhi m…………….………. 77 3.3.5 Các i u ki n quy t nh s thành công c a m t t ch c nh m c tín nhi m ……………………………………………………………. 78 3.3.6 Phương pháp ánh giá h s tín nhi m………………………….…... 79 3.4. Các gi i pháp b tr cho s pháp tri n b n v ng c a TTCK Vi t Nam ………………………………………………………………….. 83 3.4.1. a d ng hóa và nâng cao ch t lư ng các lo i hàng hoá áp ng nhu c u c a th trư ng.………………………………….…..……………. 83 3.4.1.1. Nâng cao hi u qu phát hành c phi u DN trên TTCK ……....... 83 3.4.1.2. Tri n khai giao d ch ký qu và nghi p v bán kh ng trên TTCK…84 3.4.1.3. C i ti n và y m nh quá trình c ph n hóa DNNN …………… 89 3.4.1.4. Thành l p th trư ng giao d ch phi t p trung ………………………92 3.4.2. Phát tri n các nh ch trung gian …......................................................95 3.4.2.1. Nâng cao ch t lư ng ho t ng t i các công ty ch ng khoán … 95 3.4.2.2. Thành l p qu bình n TTCK ……………………………………… 98 3.4.3. Phát tri n h th ng i u hành c a chính ph …………………………..99 3.4.3.1. Nâng cao hi u qu công tác qu n lý, giám sát c a nhà nư c ……99 3.4.3.2. Tuyên truy n, ph bi n ki n th c v ch ng khoán và TTCK.…… 101 K T LU N …………………………………………………………………….. 104 Tài li u tham kh o ……………………………………………………………... 105
5 DANH M C CÁC T VI T T T CK : Ch ng khoán CNH – H H : Công nghi p hóa - hi n i hóa CPH : C ph n hóa CTCK : Công ty ch ng khoán CTCP : Công ty c ph n DN : Doanh nghi p DNNN : Doanh nghi p Nhà nư c HC : ih ic ông GDP : T ng s n ph m qu c n i HOSE : S giao d ch ch ng khoán TP HCM IPO : Phát hành c phi u l n u ra công chúng N T : Nhà u tư N TNN : Nhà u tư nư c ngoài NHTM : Ngân hàng thương m i OTC : Th trư ng giao d ch phi t p trung SGDCK : S giao d ch ch ng khoán SXKD : S n xu t kinh doanh TTCK : Th trư ng ch ng khoán TTGDCK : Trung tâm giao d ch ch ng khoán TTLKCK : Trung tâm lưu ký ch ng khoán UBCKNN : U ban ch ng khoán Nhà nư c VN-Index : Ch s giá c phi u t i S giao d ch ch ng khoán TP.HCM
6 DANH M C CÁC B NG BI U B ng 1: Quy mô niêm y t ch ng khoán t i HOSE (08/2008)..........................................30 B ng 2: Quy mô giao d ch ch ng khoán t i HOSE qua t ng tháng năm 2008 ................30 B ng 3: Quy mô giao d ch c a N T nư c ngoài t i HOSE qua t ng tháng năm 2008 ...30 B ng 4: Các h n m c c a h s tín nhi m i v i công c n dài h n .........................30 B ng 5: Các h n m c c a h s tín nhi m d a trên h s Z ...........................................30 DANH M C CÁC HÌNH V TH Bi u 1: Ch s VN-Index qua các năm (2000 – 2008) .............................................29 Bi u 2: Tình hình CK niêm y t m i t i HOSE qua các năm (2006-2008) ............... 31 Bi u 3: Quy mô giao d ch CK t i HOSE qua các năm (2006-2008) ........................ 31 Bi u 4: Bi u tăng/gi m c a m t s ch s CK tiêu bi u năm 2008 ..................... 31 Bi u 5: Bi u m c s t gi m giá tr tài s n ròng tính theo USD c a m t s qu u tư so v i năm 2008……………………………………… ....................................... 31
7 L IM U 1. S c n thi t c a tài th c hi n ư ng l i CNH – H H t nư c, duy trì nh p tăng trư ng kinh t b n v ng và chuy n d ch m nh m cơ c u kinh t theo hư ng nâng cao hi u qu và s c c nh tranh, òi h i ph i có ngu n v n l n cho u tư phát tri n. Chính vì th , vi c thành l p TTCK Vi t Nam là m t t t y u khách quan c a n n kinh t b i l xu hư ng phát tri n c a n n kinh t theo cơ ch th trư ng có s qu n lý c a Nhà nư c là i u không th o ngư c ư c. TTCK là m t kênh quan tr ng trong thu hút v n dài h n cho các doanh nghi p nâng cao s c c nh tranh trong m t n n kinh t hàng hóa ang phát tri n nhanh như nư c ta. Bên c nh ó, TTCK cùng v i h th ng ngân hàng s t o ra m t h th ng tài chính m nh, cung c p các ngu n v n ng n, trung và dài h n cho n n kinh t . Hơn th n a, trên phương di n chính tr và ngo i giao, vi c xây d ng TTCK còn có tác ng r t tích c c n ti n trình h i nh p c a nư c ta vào c ng ng khu v c và th gi i. TTCK t khi thành l p n nay ã phát huy ư c ch c năng c a mình iv in n kinh t . Tuy nhiên, bên c nh ó v n còn t n t i nh ng h n ch gây ki m hãm s phát tri n c a th trư ng. Do v y, làm th nào h n ch ư c nh ng t n t i c a TTCK và ưa ra nh ng gi i pháp nh m thúc y s phát tri n b n v ng c a TTCK Vi t Nam có ý nghĩa thi t th c và c p bách. 2. Ý nghĩa khoa h c th c ti n c a tài Lu n văn ưa ra m t s óng góp chính như sau: - H th ng hóa các lý lu n cơ b n v ch ng khoán và TTCK, các nhân t nh hư ng n TTCK. - i m qua nh ng bi n ng thăng tr m c a TTCK Vi t Nam sau 8 năm xây d ng và phát tri n. ánh giá nh ng m t t ư c và phân tích nh ng m t h n ch c a TTCK Vi t Nam. - xu t các gi i pháp và ki n ngh nh m thúc y s phát tri n b n v ng c a TTCK Vi t Nam.
8 3. M c tiêu nghiên c u M c tiêu nghiên c u c a tài là nh n di n và phân tích các m t h n ch c a TTCK Vi t Nam nh m ưa ra các gi i pháp, ki n ngh giúp thúc y s phát tri n b n v ng TTCK Vi t Nam góp ph n nâng cao ch c năng v n có c a TTCK là “ch c năng d n v n cho n n kinh t ”. 4. i tư ng và ph m vi nghiên c u i tư ng nghiên c u c a tài là các m t h n ch c a TTCK Vi t Nam và các gi i pháp phát tri n b n v ng TTCK. N i dung c a tài ch gi i h n trong ph m vi các c phi u ư c niêm y t t i HOSE. tài không nghiên c u trái phi u và c phi u giao d ch trên th trư ng OTC. 5. Phương pháp nghiên c u Tác gi s d ng phương pháp phân tích, th ng kê mô t óng vai trò ch o trong su t quá trình nghiên c u lu n văn. 6. K t c u c a lu n văn Ph n m u Chương 1: T ng quan v TTCK Vi t Nam Chương 2: Th c tr ng ho t ng c a TTCK Vi t Nam hi n nay Chương 3: Các gi i pháp thúc y s phát tri n b n v ng TTCK Vi t Nam K t lu n
9 CHƯƠNG 1 T NG QUAN V TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM
10 CHƯƠNG 1 T NG QUAN V TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM 1.1. Sơ lư c v th trư ng ch ng khoán Vi t Nam 1.1.1. Khái ni m v TTCK TTCK là m t th trư ng mà nơi ó ngư i ta mua bán, chuy n như ng, trao i ch ng khoán nh m m c ích ki m l i. TTCK ph i t n t i m t nơi mà nơi ó vi c mua bán CK ư c th c hi n. Trong quá trình phát tri n và hoàn thi n TTCK các nư c có n n s n xu t và lưu thông hàng hóa lâu i như M , Anh, Pháp, v.v… nơi ó t n t i dư i hai hình th c: TTCK có t ch c và TTCK phi t ch c. Hình thái i n hình c a TTCK có t ch c là SGDCK (Stock exchange). M i vi c mua, bán, chuy n như ng, trao i CK ph i ti n hành trong S giao d ch và thông qua các thành viên c a S giao d ch theo quy ch c a SGDCK. SGDCK có th là t ch c s h u nhà nư c, là doanh nghi p c ph n ho c m t hi p h i và u có tư cách pháp nhân ho t ng kinh doanh ch ng khoán. Có th d n ra nh ng SGDCK n i ti ng c a th gi i như: NYSE (New York Stock exchange), TSE (Tokyo Stock exchange), LSE (London Stock exchange )v.v… TTCK phi t ch c là m t th trư ng không có hình thái t ch c t n t i, nó có th là b t c nơi nào mà t i ó ngư i mua và ngư i bán tr c ti p g p nhau ti n hành giao d ch. Nơi ó có th là t i qu y giao d ch các ngân hàng b t kỳ nào ó. Th trư ng hình thành như th g i là th trư ng giao d ch qua qu y (Over-the-counter – OTC) 1.1.2. L ch s hình thành và phát tri n c a TTCK TTCK ban u phát tri n m t cách r t t phát và sơ khai, xu t phát t m t nhu c u ơn l t bu i ban u. Vào gi a th k XV t i nh ng thành ph trung tâm buôn bán phương Tây, các thương gia thư ng t t p t i các quan cà phê trao i mua bán các v t ph m hàng hóa … lúc u ch m t nhóm nh , sau ó tăng d n và hình thành m t khu ch riêng. Cu i th k XV, thu n ti n hơn cho vi c làm ăn, khu ch tr thành "th trư ng" v i vi c th ng nh t các quy ư c và d n d n các quy ư c
11 này ư c s a i hoàn ch nh thành nh ng quy t c có giá tr b t bu c chung cho m i thành viên tham gia "th trư ng". Phiên ch riêng u tiên ư c di n ra vào năm 1453 t i m t l i m c a gia ình Vanber Bruges (B ), t i ó có m t b ng hi u hình ba túi da v i m t t ti ng Pháp là "Bourse" t c là "M u d ch th trư ng" hay còn g i là "S giao d ch". Vào năm 1547, thành ph Bruges (B ) m t i s ph n th nh do eo bi n Even b l p cát nên m u d ch th trư ng ây b s p và ư c chuy n qua th tr n Auvers (B ), ây th trư ng phát tri n r t nhanh và gi a th k XVI m t quan ch c i th n c a Anh qu c ã n quan sát v thi t l p m t m u d ch th trư ng t i London (Anh), nơi mà sau này ư c g i là S Giao d ch ch ng khoán London. Các m u d ch th trư ng khác cũng l n lư t ư c l p t i Pháp, c, và B c Âu. S phát tri n th trư ng ngày càng m nh c v lư ng ch t v i s thành viên tham gia ông o và nhi u n i dung khác nhau, vì v y theo tính ch t t nhiên nó l i ư c phân ra thành nhi u th trư ng khách nhau như: th trư ng giao d ch hàng hóa, th trư ng h i oái, th trư ng giao d ch các h p ng tương lai và TTCK … v i các c tính riêng c a t ng th trư ng thu n l i cho giao d ch c a ngư i tham gia trong ó. Quá trình các giao d ch ch ng khoán di n ra và hình thành như v y m t cách t phát cũng tương t Pháp, Hà Lan, các nư c B c Âu, các nư c Tây Âu khác và B c M . Các phương th c giao d ch ban u ư c di n ra ngoài tr i v i nh ng ký hi u giao d ch b ng tay và có thư ký nh n l nh c a khách hàng. Cho n năm 1921, M , khu ch ngoài tr i ư c chuy n vào trong nhà, SGDCK chính th c ư c thành l p. Ngày nay, cùng v i s phát tri n c a công ngh , khoa h c k thu t, các phương th c giao d ch t i các SGDCK cũng ã ư c c i ti n theo t c và kh i lư ng yêu c u nh m em l i hi u qu và ch t lư ng cho giao d ch. Các s giao d ch d n d n s d ng máy vi tính truy n các l nh t hàng và chuy n d n t giao d ch th công k t h p v i máy vi tính sang s d ng hoàn toàn h th ng giao d ch i n t . L ch s phát tri n các TTCK th gi i tr i qua m t s phát tri n thăng tr m lúc lên, lúc xu ng. Vào nh ng năm 1875 - 1913, TTCK th gi i phát tri n huy hoàng cùng v i s tăng trư ng c a n n kinh t th gi i lúc ó, nhưng r i n "ngày th Năm en
12 t i", t c ngày 24-10-1929, TTCK Tây Âu, B c Âu và Nh t B n ã kh ng ho ng. Mãi cho t i khi chi n tranh th gi i th hai k t thúc, các th trư ng m i d n ph c h i và phát tri n m nh và cho t i năm 1987, m t l n n a các TTCK trên th gi i iên o v i "ngày th Hai en t i" do h th ng thanh toán kém c i không m ương ư c yêu c u c a giao d ch, s t giá CK m nh, gây m t lòng tin và ph n ng dây chuy n mà h u qu c a nó còn n ng hơn cu c kh ng ho ng năm 1929. G n ây nh t, TTCK các nư c và lãnh th ông Á, Nga và m t s th trư ng châu M cũng ã rơi vào vòng xoáy ch s giá ch ng khoán c a cơn l c kh ng ho ng tài chính ti n t , gi m lòng tin và có tính ch t lây lan, t o ra s suy gi m ghê g m. Cho n nay, các nư c trên th gi i ã có kho n trên 160 SGDCK phân tán trên kh p các châu l c, bao g m c các nư c phát tri n trong khu v c ông Nam Á vào nh ng năm 1969 - 1970 và nh ng nư c như Ba Lan, Hunggary, Seeec, Nga, Trung Qu c vào nh ng năm u 1990 … Quá trình hình thành và phát tri n c a TTCK th gi i cho th y giai o n u th trư ng phát tri n m t cách t phát v i s tham gia c a các nhà u cơ. D n d n v sau m i có s tham gia c a công chúng u tư. Khi phát tri n nm tm c nh t nh, th trư ng b t u phát sinh nh ng tr c tr c d n n ph i thành l p cơ quan qu n lý nhà nư c và hình thành h th ng pháp lý i u ch nh ho t ng c a th trư ng. Kinh nghi m cho th y, ph n l n các TTCK sau khi thi t l p mu n ho t ng có hi u qu , n nh và nhanh chóng phát tri n v ng ch c ph i có s chu n b chu áo m i m t v hàng hóa, lu t pháp, con ngư i, b máy qu n lý và c bi t là s giám sát và qu n lý nghiêm ng t c a nhà nư c. Song cũng có m t s TTCK có s tr c tr c ngay t ban u như TTCK Thái Lan, Indonesia, ho t ng trì tr m t th i gian dài do thi u hàng hóa và do không ư c quan tâm úng m c, TTCK Philippines kém hi u qu do thi u s ch o và qu n lý th ng nh t hai s giao d ch (Makita và Manila), TTCK Ba Lan, Hungaary g p tr c tr c do vi c ch o giá c quá cao ho c quá th p …
13 Tuy nhiên, cho t i nay, TTCK phát tri n m c có th nói là không th thi u trong i s ng kinh t c a nh ng nư c theo cơ ch th trư ng và nh t là nh ng nư c ang phát tri n ang c n thu hút v n dài h n cho n n kinh t . 1.1.3. Tính t t y u và s ra i c a TTCK Vi t Nam 1.1.3.1. S c n thi t ph i thành l p TTCK Vi t Nam K t ih i ng toàn qu c l n th VI – i h i ti n hành công cu c i m i, Vi t Nam ã t ư c nh ng thành t u to l n v kinh t , chính tr , văn hóa. Kinh t th i kỳ l m phát cao ã bư c sang th i kỳ tăng trư ng cao (1999 – 2000), t c tăng trư ng GDP bình quân hàng năm th i kỳ 1991 – 1997 t 8,2%. u tư toàn xã h i b ng ngu n v n trong và ngoài nư c so v i GDP tăng t m c 15,8% năm 1990 lên 29% năm 1997, t l ti t ki m trong nư c so v i GDP tăng t 17% năm 1992 lên 25% năm 1999. Ngu n thu cho ngân sách tăng, h th ng tài chính, ti n t ư c i m i và phù h p v i cơ ch th trư ng, h th ng ngân hàng ư c c ng c , các t ch c tín d ng phát tri n, ch t lư ng và hi u qu tín d ng ư c nâng lên. Cơ ch qu n lý ngo i h i hoàn thi n d n, chính sách t giá có thay i d a trên nguyên t c c a th trư ng. Khu v c kinh t tư nhân phát tri n m nh và óng vai trò quan tr ng trong n n kinh t . Nh ng thành t u kinh t trên ây là k t qu c a vi c thi hành chính sách i m i toàn di n c a ng và Nhà nư c, t o i u ki n thu n l i ưa t nư c vào th i kỳ CNH – H H n n kinh t . th c hi n ư ng l i CNH – H H i hóa t nư c, duy trì nh p tăng trư ng kinh t b n v ng và chuy n d ch m nh m cơ c u kinh t theo hư ng nâng cao hi u qu và s c c nh tranh, òi h i ph i có ngu n v n l n cho u tư phát tri n. Vi c xây d ng TTCK VN ã tr thành nhu c u b c xúc và c p thi t nh m huy ng các ngu n v n trung, dài h n trong và ngoài nư c vào u tư phát tri n kinh t . i u này ã ư c kh ng nh trong Ngh quy t i h i VIII c a ng: “…phát tri n th trư ng v n, thu hút các ngu n v n… Chu n b các i u ki n c n thi t t ng bư c xây d ng TTCK phù h p v i i u ki n VN và nh hư ng phát tri n kinh t - xã h i c a t nư c…”
14 Xu t phát t yêu c u nói trên và th c ti n òi h i n n kinh t c n có m t “sân chơi” phù h p v i các giao d ch CK trong b i c nh các i u ki n làm ti n cho TTCK ang d ng sơ khai và nhu c u c p bách cho m t th trư ng chuy n như ng các c phi u c a DN. Hơn n a, vi c Chính ph ã và ang th c hi n quá trình CPH các DNNN, n u không thông qua TTCK thì vi c CPH có nguy cơ di n ra m t cách không công khai, thi u lành m nh và s d n n th t thoát v n c a Nhà nư c. Chính vì th , vi c thành l p TTCK Vi t Nam v a qua là m t t t y u khách quan c a n n kinh t b i l xu hư ng phát tri n c a n n kinh t theo cơ ch th trư ng có s qu n lý c a Nhà nư c là i u không th o ngư c ư c. TTCK là m t kênh quan tr ng trong thu hút v n dài h n cho các DN, c bi t là các DN có ti m năng phát tri n các khu v c kinh t quan tr ng, nh m áp ng nhu c u v n i m i công ngh , m r ng s n xu t, nâng cao s c c nh tranh trong m t n n kinh t hàng hóa ang phát tri n nhanh như nư c ta. Bên c nh ó, TTCK cùng v i h th ng ngân hàng s t o ra m t h th ng tài chính m nh, cung c p các ngu n v n ng n, trung và dài h n cho n n kinh t . Có th nói ngu n v n huy ng ư c qua TTCK là m t ngu n v n có tính linh ho t cao nh t, nó áp ng các òi h i v hình th c u tư, th i gian áo h n cũng như s v n c n thi t tham gia th trư ng c a các N T khác nhau. Hơn th n a, trên phương di n chính tr và ngo i giao, vi c xây d ng TTCK còn có tác ng r t tích c c n ti n trình h i nh p c a nư c ta vào c ng ng khu v c và th gi i. 1.1.3.2. S ra i c a TTCK Vi t Nam Xây d ng và phát tri n TTCK là m t m c tiêu quan tr ng ư c ng và Nhà nư c r t quan tâm nh m xác l p m t kênh huy ng v n dài h n cho m c tiêu u tư và phát tri n t nư c. Ngày 29/06/1995, Th tư ng Chính ph ban hành Quy t nh s 361/Q -TTg v vi c thành l p Ban chu n b t ch c TTCK giúp Th tư ng Chính ph ch o và chu n b i u ki n c n thi t cho vi c xây d ng TTCK Vi t Nam. Ngày 28/11/1996, UBCKNN ư c thành l p theo Ngh nh s 75/CP c a Chính ph , UBCKNN th c
15 hi n ch c năng t ch c và qu n lý Nhà nư c v CK và TTCK. Ngay sau ó, UBCKNN ã xây d ng b máy t ch c tương i hoàn ch nh và b t tay vào xây d ng khung pháp lý cho t ch c và ho t ng c a TTCK. K t qu các n l c ban u ư c ghi nh n b ng vi c ngày 10/07/1998 Th tư ng Chính ph ã ký ban hành Ngh nh 48/1998/N -CP v CK và TTCK. Ngày 12/08/2003 Chính ph ban hành Ngh nh s 90/2003-CP thay th Ngh nh s 75/CP ã trao cho UBCKNN y ch c năng, nhi m v và th m quy n c a m t cơ quan qu n lý Nhà nư c v CK và TTCK. Sau khi ư c thành l p, UBCKNN ã th c thi các ch c năng, nhi m v và t ư c nhi u k t qu , th hi n t t vai trò là cơ quan t ch c và v n hành TTCK Vi t Nam. Tuy nhiên, nh m tăng cư ng hi u qu nhi m v i u ph i ho t ng c a các B ngành ch c năng trong vi c thúc y s phát tri n c a TTCK, ngày 19/02/2004 Chính ph ã ban hành Ngh nh s 66/2004/N -CP chuy n UBCKNN tr c thu c B Tài chính. Vi c chuy n UBCKNN tr c thu c B Tài chính là m t bư c i h p lý trong quá trình phát tri n TTCK Vi t Nam, s t o thêm s ng b và g n k t m b o y u t an toàn cho ho t ng c a TTCK và các th trư ng tài chính khác. Ngày 11/07/2000 Th tư ng Chính ph ã ban hành Quy t nh 127/1998/Q -TTg v vi c thành l p TTGDCK TP.HCM và TTGDCK Hà N i. Có th nói, vi c thành l p các TTGDCK là m t gi i pháp c p bách trư c m t, không nh ng t o i u ki n thu n l i cho vi c huy ng v n, thúc y ti n trình i m i DN mà còn hư ng các ho t ng giao d ch CK i vào qu o có t ch c ngay t u và ây cũng là bư c chu n b cho vi c thành l p SGDCK sau này. TTGDCK TP.HCM chính th c i vào ho t ng ngày 20/07/2000 và th c hi n phiên giao d ch CK u tiên vào ngày 28/07/2000 ã ánh d u m t c t m c quan tr ng trong i s ng kinh t - xã h i c a t nư c trong th i kỳ i m i. S ra ic a TTGDCK TP.HCM có ý nghĩa r t l n trong vi c t o thêm m t kênh huy ng v n dài h n ph c v nhu c u CNH – H H t nư c, là m t s n ph m c a n n kinh t v n hành theo cơ ch th trư ng. TTGDCK TP.HCM ư c Chính ph giao m t s ch c năng, nhi m v và quy n h n qu n lý i u hành h th ng giao d ch CK niêm y t t p trung t i Vi t Nam. ó là t ch c, qu n lý và i u hành vi c mua - bán CK, qu n lý
16 i u hành h th ng giao d ch, th c hi n ho t ng qu n lý niêm y t, công b thông tin, giám sát giao d ch, ho t ng ăng ký, lưu ký và thanh toán bù tr CK và m t s ho t ng khác. Ngày 05/08/2003, Th tư ng Chính ph ã phê duy t chi n lư c phát tri n TTCK Vi t Nam n năm 2010. Theo ó, TTGDCK Hà N i ư c xác nh là th trư ng giao d ch c phi u ăng ký giao d ch, chu n b i u ki n sau năm 2010 chuy n thành th trư ng giao d ch CK phi t p trung (OTC) c a Vi t Nam. Ngày 08/03/2005, TTGDCK Hà N i ã chính th c khai trương ho t ng t i TP.Hà N i, ánh d u thêm m t bư c ti n m i c a TTCK Vi t Nam. 1.1.4. Vai trò c a th trư ng ch ng khoán TTCK là m t nh ch tài chính t t y u c a n n kinh t th trư ng phát tri n, là chi c c u n i vô hình gi a cung và c u v n trong n n kinh t . V i m t TTCK lành m nh, ho t ng có hi u qu s t o i u ki n khai thác t t các ti m năng c a n n kinh t , giúp cho vi c thu hút và phân ph i v n trong n n kinh t có hi u qu nh t. Huy ng v n u tư cho n n kinh t TTCK ho t ng như m t trung tâm thu gom m i ngu n v n ti t ki m l n nh c a t ng h dân cư, thu hút ngu n v n t m th i nhàn r i t các DN, các t ch c tài chính t o thành ngu n v n kh ng l tài tr cho n n kinh t mà các phương th c khác không th làm ư c. Bên c nh ó, TTCK là công c cho phép v a thu hút v a ki m soát v n u tư nư c ngoài m t cách t t nh t vì nó ho t ng theo nguyên t c công khai. Thông qua TTCK, Chính ph s ki m soát ư c vi c tham gia u tư c a các nh ch , cá nhân nư c ngoài vào các ngành, các công ty hay các lo i CK t ng th i i m c th nh t nh. TTCK t o ra cơ h i cho các DN có v n m r ng SXKD và thu l i nhu n nhi u hơn, ng th i góp ph n quan tr ng trong vi c kích thích các DN làm ăn ngày càng hi u qu hơn b ng cách v a SXKD hàng hóa v a mua bán thêm CK t o thêm l i nhu n. B ng cách h tr các ho t ng u tư c a DN, TTCK ã có nh ng tác ng quan tr ng i v i s phát tri n c a n n kinh t qu c dân. Thông qua TTCK, Chính ph và
17 chính quy n các a phương huy ng ư c các ngu n v n cho m c ích s d ng và u tư phát tri n h t ng kinh t , ph c v các nhu c u chung c a xã h i Cung c p môi trư ng u tư và t o tính thanh kho n cho ch ng khoán T khi TTCK ra i, công chúng có thêm m t công c u tư m i, a d ng và phong phú hơn. Nh ng ngư i ti t ki m có th t mình ho c thông qua nh ng nhà tài chính chuyên môn l a ch n nh ng lo i c phi u, trái phi u c a các công ty khác nhau t nhi u ngành ngh , lĩnh v c khác nhau. TTCK cung c p cho công chúng m t môi trư ng u tư lành m nh v i cơ h i l a ch n phong phú. Các lo i CK trên th trư ng r t khác nhau v tính ch t, th i h n và r i ro, vì th cho phép các N T có th l a ch n lo i hàng hóa phù h p v i kh năng, m c tiêu và s thích c a mình. Chính vì v y, TTCK góp ph n áng k làm tăng m c ti t ki m qu c gia. Bên c nh ó, nh có TTCK mà các N T có th chuy n i các CK h s h u thành ti n m t ho c các lo i CK khác khi h mu n. Kh năng thanh kho n là m t trong nh ng c tính h p d n c a CK i v i N T. ây là y u t cho th y tính linh ho t, an toàn c a v n u tư. TTCK ho t ng càng năng ng và hi u qu thì càng có kh năng nâng cao tính thanh kho n c a các CK giao d ch trên th trư ng. Kích thích các doanh nghi p ho t ng hi u qu hơn Khi tham gia niêm y t trên TTCK t p trung, các DN niêm y t c n ph i áp ng ư c m t s i u ki n c th , nh t nh theo qui nh như: v n i u l , tình hình tài chính,… và các DN ph i công khai tình hình tài chính, k t qu ho t ng SXKD theo ch báo cáo nh kỳ và N T ch mua c phi u c a các công ty tăng trư ng. V i s c ép thư ng xuyên c a th trư ng, v i quy n t do l a ch n mua CK c a N T òi h i các nhà qu n lý DN ph i bi t tính toán, nâng cao ho t ng kinh doanh m t cách có hi u qu . T ó, t o ra m t môi trư ng c nh tranh lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp d ng công ngh m i và nâng cao ch t lư ng s n ph m. T o ti n cho quá trình c ph n hóa
18 TTCK là nơi t p trung ư c toàn b cung c u v v n và cũng là nơi h i t nhi u nh t các N T, do ó nó có tác ng r t l n trong vi c nhanh chóng chuy n các DNNN thành các CTCP m t cách có hi u qu nh t. V i nguyên t c ho t ng trung gian, u giá, công khai và là nơi mà ho t ng mua bán CK di n ra hàng ngày, hàng gi . TTCK chính là cơ s làm cho quá trình CPH theo úng pháp lu t và phù h p v i tâm lý c a N T. Ch có thông qua TTCK, Nhà nư c m i có th th c hi n ư c CPH i v i b t kỳ lo i hình DN nào. M t khác, n u không có TTCK thì v n u tư qua CK s b b t ng và như v y s r t khó khăn trong vi c phát hành. M c tiêu ch y u c a CPH các DNNN và các lo i hình DN khác là thu hút m i ngu n v n nh l trong dân chúng vào u tư. Vì v y, TTCK còn là ti n v t ch t cho quá trình CPH. T o môi trư ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô và phát tri n kinh t - xã h i Các ch s c a TTCK ph n ánh ng thái c a n n kinh t m t cách nh y bén và chính xác. Giá các CK tăng lên cho th y u tư ang m r ng, n n kinh t tăng trư ng và ngư c l i giá CK gi m s cho th y các d u hi u tiêu c c c a n n kinh t . Vì th , TTCK còn ư c g i là phong vũ bi u c a n n kinh t và là m t công c quan tr ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính ph có th mua ho c bán trái phi u Chính ph t o ra ngu n thu bù p thi u h t ngân sách và qu n lý l m phát. Ngoài ra, Chính ph cũng có th s d ng m t s chính sách, bi n pháp tác ng vào TTCK nh m nh hư ng u tư, m b o cho s phát tri n cân i c a n n kinh t . Vi c Chính ph th c hi n phát hành trái phi u gi i quy t ngu n thu cho ngân sách Nhà nư c ư c xem là m t bi n pháp thư ng xuyên và có k thu t tiên ti n. N u là trái phi u kho b c, ó là ngu n thu thư ng xuyên c a ngân sách, v n huy ng ư c hòa vào ngu n thu thu , ph c v cho các chi tiêu thư ng xuyên c a Nhà nư c. N u là công trái hay trái phi u chính quy n a phương, ngu n thu ó ư c s d ng vào nh ng m c ích ã nh như xây d ng cơ s h t ng (c u, ư ng, sân bay, b n c ng), các công trình văn hóa và phúc l i xã h i.
19 1.1.5 Phân lo i các nhân t nh hư ng n th trư ng ch ng khoán 1.1.5.1 Nhóm nhân t kinh t TTCK mà c trưng là giá c phi u ch u tác ng b i các nhân t kinh t như tăng trư ng kinh t , ho t ng kinh doanh c a công ty, thu nh p công ty, lãi su t, l m phát,…. V tăng trư ng kinh t , giá c phi u có xu hư ng tăng khi n n kinh t phát tri n và gi m khi n n kinh t kém phát tri n; tuy nhiên, có s khác bi t áng k gi a các nhóm c phi u và tình hình bi n ng c a t ng c phi u ph thu c vào tình hình ho t ng c th c a t ng công ty. Nhân t quy t nh s t n t i c a hàng hóa ch ng khoán là l i th khai thác s d ng các ngu n l c c a công ty, l i th kinh doanh và các nhân t l i th vô hình khác mà công ty ã t o d ng ư c, k c ph n tích t l i nhu n không chia c a công ty c ph n tái u tư, t o l i th so sánh cho hàng hóa c a công ty. Nói cách khác, giá tr c a hàng hóa ch ng khoán là hình nh ng ph n ánh nh ng giá tr h u hình, vô hình c a hàng hóa th c và xu th ho t ng c a công ty cũng như tình hình kinh t cơ b n c a công ty. M i quan h gi a lãi su t, l m phát và giá c phi u là gián ti p và luôn thay i. Nguyên nhân là do lu ng thu nh p t c phi u có th thay i theo lãi su t và l m phát. S thay i c a lu ng thu nh p này có làm tăng hay bù p cho m c bi n ng v lãi su t hay không s tùy thu c vào tình hình l m phát. Trong nh ng năm g n ây, các ch s hàng u thư ng ư c các nhà d báo ch ng khoán nh c t i bao g m s li u v vi c làm, nh ng thay i v hàng t n kho, và nh ng bi n ng v lư ng cung ti n. 1.1.5.2 Nhóm nhân t phi kinh t Nhóm nhân t nh hư ng ch y u ti p theo là nh ng nhân t phi kinh t , bao g m s thay i v các thay i chính sách pháp lu t, i u ki n chính tr , ví d chi n tranh ho c thay i cơ c u Chính ph , thay i v th i ti t và nh ng nhân t t nhiên khác, và thay iv i u ki n văn hoá, như ti n b v công ngh ,….Tuy nhiên, nh ng nhân t này ch có nh hư ng l n i v i giá CK nh ng nư c có n n kinh th th