luận văn:Thực trạng hủy bỏ hợp đồng BHNT tại Bảo Việt Nhân Thọ Hà Nội- nguyên nhân và giải pháp khắc phục

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau hơn 1 năm kể từ khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức thứ 150 của Tổ chức Thương mại Thế giới WTO ngày 07/11/2006, Việt Nam đã ngày càng đạt được những vị thế lớn trên trường quốc tế với việc trở thành thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo An Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2008- 2009 ngày 16/10/2007

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn:Thực trạng hủy bỏ hợp đồng BHNT tại Bảo Việt Nhân Thọ Hà Nội- nguyên nhân và giải pháp khắc phục

LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “Th c tr ng h y b h p ng BHNT t i B o Vi t Nhân Th Hà N i- nguyên nhân và gi i pháp kh c ph c” 1
M CL C L IM U ..................................................................................................8 CHƯƠNG I: B O HI M NHÂN TH VÀ V N H Y B H P NG TRONG KINH DOANH B O HI M NHÂN TH ....................... 10 I. KHÁI QUÁT CHUNG V B O HI M NHÂN TH ..................................10 1.1. S ra i và phát tri n c a B o hi m nhân th .....................................10 1.2. Nh ng c trưng c a B o hi m nhân th ..............................................15 1.2.1. BHNT là lo i hình b o hi m duy nh t có th chi tr cho dù có r i ro hay không có r i ro x y ra – v a mang tính ti t ki m v a mang tính r i ro.15 1.2.2. BHNT áp ng ư c nhi u m c ích khác nhau c a ngư i tham gia b o hi m. ...................................................................................................16 1.2.3. Các lo i h p ng trong BHNT thư ng r t a d ng và ph c t p. .....17 1.2.4. Phí BHNT ch u tác ng t ng h p c a nhi u nhân t , vì v y quá trình nh phí khá ph c t p. .......................................................................17 1.2.5. BHNT ra i và phát tri n trong nh ng i u ki n kinh t - xã h i nh t nh. ...................................................................................................18 1.3. Vai trò c a b o hi m nhân th ................................................................19 1.4. Các lo i hình b o hi m nhân th . ...........................................................21 1.4.1. B o hi m trong trư ng h p t vong. .................................................22 1.4.2. B o hi m trong trư ng h p s ng. .....................................................24 1.4.3. B o hi m nhân th h n h p. .............................................................24 1.4.4. Các i u kho n b o hi m b sung. ...................................................25 II. H P NG B O HI M NHÂN TH ........................................................25 2.1. Khái ni m.................................................................................................25 2.2. M t s khái ni m và nh ng i m c n lưu ý khi ký k t h p ng BHNT..............................................................................................................26 2.3. Tính ch t c a h p ng b o hi m nhân th . ..........................................28 2.4. Thi t l p, th c hi n và ch m d t h p ng. ..........................................29 2
2.4.1. Thi t l p h p ng............................................................................29 2.4.2. Th c hi n h p ng. .........................................................................30 2.4.3 Ch m d t h p ng. ..........................................................................32 III.V N H YB H P NG B O HI M NHÂN TH ........................32 3.1. Khái ni m v hu b h p ng. ..............................................................32 3.2. Nguyên nhân hu b H BH nhân th . ..................................................33 3.2.1 Nguyên nhân ch quan ......................................................................33 3.2.2 Nguyên nhân khách quan...................................................................38 3.3. H u qu c a vi c hu b h p ng b o hi m nhân th . ........................41 3.3.1. i v i khách hàng...........................................................................41 3.3.2. i v i doanh nghi p b o hi m nhân th . ........................................43 3.3.3. iv i i lý b o hi m ....................................................................44 3.3.4. i v i th trư ng b o hi m nhân th và n n kinh t . .......................45 CHƯƠNG II: TH C TR NG H Y B H P NG B O HI M NHÂN TH T I BVNT HÀ N I. ............................................................... 46 I.VÀI NÉT V B O VI T NHÂN TH HÀ N I. ..........................................46 1.1.Quá trình hình thành và phát tri n. ........................................................46 1.2. Cơ c u t ch c. ........................................................................................48 1.3. Nh ng thu n l i và khó khăn nh hư ng n ho t ng kinh doanh c a BVNT Hà N i ..........................................................................................52 1.3.1. Thu n l i ..........................................................................................52 1.3.2. Khó khăn. .........................................................................................54 1.4. Các s n ph m ang tri n khai t i công ty ..............................................56 1.5. ánh giá chung v ho t ng kinh doanh c a B o Vi t Nhân Th Hà n i giai o n 2003-2007..................................................................................57 II. QUI NH V H Y B H P NG BHNT T I B O VI T NHÂN TH HÀ N I .....................................................................................................63 2.1. Quy nh c a pháp lu t v hu b h p ng b o hi m nhân th . ........63 2.2. Qui nh c a BVNT Hà N i v h y b h p ng BHNT.......................65 3
III. PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH V H Y B H P NG BHNT T I BVNT HÀ N I. ..............................................................................................................68 3.1. Tình hình chung v h y b h p ng t i BVNT Hà n i. .......................69 3.2. H y b h p ng theo th i gian .............................................................71 3.3. H y b h p ng theo s n ph m ............................................................74 IV. NGUYÊN NHÂN H Y B H P NG T I BVNT HÀ N I. ................76 4.1. Nguyên nhân t phía doanh nghi p .......................................................76 4.2. Nguyên nhân t phía i lí. .....................................................................81 4.3. Nguyên nhân t phía khách hàng. ..........................................................84 4.4. Nguyên nhân khác. ..................................................................................86 V. CÁC BI N PHÁP H N CH KHÁCH HÀNG H Y B H P NG Ã VÀ ANG S D NG ..................................................................................88 5.1. Hoàn thi n s n ph m và thi t k s n ph m m i. ...................................88 5.2. Công tác ào t o và h tr i lí .............................................................89 5.3. Công tác chăm sóc khách hàng. ..............................................................92 5.4. Cho vay phí t ng- cơ ch h u hi u m b o quy n l i c a khách hàng. ...............................................................................................................93 5.5. Cho vay theo h p ng...........................................................................93 5.6. D ng n p phí và duy trì h p ng v i s ti n b o hi m gi m. .............94 5.7. Gi m s ti n b o hi m. ...........................................................................95 5.8. Khôi ph c hi u l c c a h p ng,th c hi n các thay i liên quan n h p ng .........................................................................................................95 CHƯƠNG III: GI I PHÁP H N CH H Y B H P NG BHNT T I B O VI T NHÂN TH HÀ N I. ....................................................... 96 I. M C TIÊU VÀ PHƯƠNG HƯ NG HO T NG C A BVNT HÀ N I NĂM 2008. ..........................................................................................................96 1.1. M c tiêu ...................................................................................................96 1.2. Phương hư ng ho t ng. .......................................................................96 4
II. GI I PHÁP H N CH H Y B H P NG T I BVNT HÀ N I. ......99 2.1. Các gi i pháp t phía BVNT Hà N i ......................................................99 2.1.1. Hoàn thi n và nâng cao ch t lư ng s n ph m b o hi m nhân th . ..99 2.1.2. Nâng cao ch t lư ng i lý ...............................................................99 2.1.3. a d ng hoá kênh phân ph i và phương th c n p phí b o hi m .....100 2.1.4. y m nh công tác tuyên truy n qu ng cáo, ho t ng marketing .101 2.1.5. Thành l p m t b ph n Duy trì h p ng. ......................................101 2.1.6.Hoàn thi n các chính sách có liên quan n quy n l i c a i lý ....102 2.1.7. Nâng cao ch t lư ng ánh giá r i ro ban u. ...............................103 2.2.Ki n ngh i v i cơ quan qu n lý Nhà nư c........................................103 K T LU N .................................................................................................. 106 DANH M C TÀI LI U THAM KH O .................................................... 107 5
DANH M C CÁC CH VI T T T BHNT: B o hi m nhân th BHTM: B o hi m thương m i BHCN: B o hi m con ngư i H BH: H p ng b o hi m STBH: S ti n b o hi m DNBH: Doanh nghi p b o hi m GTGU: Giá tr gi i ư c BVNT: B o Vi t Nhân Th H :H p ng H KTM: H p ng khai thác m i P TKTM: Phí u tiên khai thác m i TVV: Tư v n viên KDBH: Kinh doanh b o hi m HD L: H p ng i lý. 6
DANH M C SƠ , B NG, BI U Trang Bi u: Doanh thu phí BHNT toàn th trư ng 2001- 2007 ............................................ 8 Sơ : Cơ c u t ch c c a B o Vi t Nhân Th Hà N i.............................................42 B ng 1: T tr ng doanh thu phí BHNT/GDP c a Vi t nam ( 2001- 2006) ................13 B ng 2: B n miêu t quy n l i b o hi m theo h p ng An Gia Phát L c (A27P/2007) .............................................................................................................35 B ng 3: K t qu kinh doanh c a BVNT Hà N i (2003-2007) ...................................51 B ng 4: T ng s i lý và tư v n viên tuy n m i c a BVNT Hà n i ( 2003-2007)....53 B ng 5:Tình hình chi tr quy n l i b o hi m cho khách hàng c a BVNT Hà n i (2003-2007) ..............................................................................................................54 B ng 6: Hi u qu kinh doanh c a BVNT Hà N i(2005-2007) ..................................55 B ng 7: Tình hình h y h p ng t i BVNT Hà N i (2005-2007) .............................62 B ng 8: Tình hình h y b h p ng theo th i gian t i BVNT Hà N i(2005-2007) ...64 B ng 9 :T l hu b h p ng theo s n ph m t i B o Vi t Nhân Th Hà N i (2005 - 2007) ............................................................................................................67 B ng 10: H s x p lo i i lý theo tháng .................................................................73 B ng 11: T l h p ng b h y b do n phí quá h n ..............................................77 B ng 12: T l hoa h ng 1 s s n ph m c a công ty BHNT Prudential ....................79 B ng 13: Thư ng tr c p chuyên nghi p quý c a Prudential ....................................79 B ng 14: Lãi su t ti n g i ti t ki m( nh n lãi cu i kỳ)c a m t s NH tháng 4 năm 2008 .........................................................................................................................80 7
L IM U Sau hơn 1 năm k t khi Vi t Nam tr thành thành viên chính th c th 150 c a T ch c Thương m i Th gi i WTO ngày 07/11/2006, Vi t Nam ã ngày càng t ư c nh ng v th l n trên trư ng qu c t v i vi c tr thành thành viên không thư ng tr c c a H i ng B o An Liên H p Qu c nhi m kỳ 2008- 2009 ngày 16/10/2007. Cùng v i vi c t ch c thành công hàng lo t nh ng s ki n quan tr ng c a t nư c, Vi t Nam càng kh ng nh ư c nh ng bư c phát tri n m nh m c a mình trên t t c các lĩnh v c, trong ó ph i k ns óng góp c a th trư ng tài chính- b o hi m, c bi t là th trư ng b o hi m nhân th . Th trư ng b o hi m nhân th Vi t Nam ra i và phát tri n cho n nay ã ư c hơn 11 năm, t ch ch có B o Vi t là doanh nghi p b o hi m duy nh t kinh doanh b o hi m nhân th , cho n nay th trư ng b o hi m nhân th ã phát tri n sôi ng và h p d n r t nhi u công ty b o hi m nhân th nư c ngoài vào u tư và kinh doanh. T ó, ã t o nên môi trư ng c nh tranh gay g t hơn bao gi h t. t nt i và phát tri n, òi h i các doanh nghi p b o hi m ph i không ng ng chuy n mình, i m i, hoàn thi n và hi n i hóa công tác khai thác cũng như qu n lý, duy trì h p ng. B o Vi t Nhân Th Hà N i cũng không n m ngoài xu th chung ó.V i l i th là công ty BHNT u tiên ho t ng trên th trư ng Vi t Nam, B o Vi t Nhân Th Hà N i ã có nh ng óng góp áng k vào s phát tri n chung c a th trư ng, c bi t là th trư ng b o hi m th ô. Bên c nh ó, BVNT Hà N i còn luôn là lá c u trong toàn b h th ng c a B o Vi t Nhân Th , là a ch tin c y, lá ch n tài chính v ng ch c cho hàng trăm nghìn khách hàng. Môi trư ng c nh tranh ã t ra iv i BVNT Hà N i không ít nh ng khó khăn và thách th c nhưng ng th i cũng t o nên nh ng ng l c m nh m giúp BVNT Hà N i không ng ng ưa ra nh ng chi n lư c, nh hư ng kinh doanh úng n nh m nâng cao hi u qu ho t ng c a mình. m b o ư c k t qu và hi u qu kinh doanh, gi v ng th ph n trong i u ki n c nh tranh, BVNT Hà N i không ch quan tâm, chú tr ng n công tác khai thác mà công ty còn ý th c ư c t m quan tr ng c a công tác duy trì h p ng, 8
h n ch h y b h p ng. B i c nh tranh gi a các công ty BHNT cũng như s phát tri n r m r c a các s n ph m d ch v có tính ch t tương ng BHNT như ngân hàng, ch ng khoán, b t ng s n…cho phép khách hàng có nhi u cơ h i hơn trong vi c l a ch n hình th c u tư, t ód n n vi c khách hàng h y b h p ng BHNT t i công ty tham gia các kênh u tư khác gây thi t h i không nh cho chính khách hàng cũng như công ty và i lý. Xu t phát t th c t này, sau m t th i gian nghiên c u, th c t p t i BVNT Hà N i, v i v n ki n th c ã h c và nh ng tích lũy qua quá trình tìm hi u th c t t i công ty, cùng s giúp c a các anh ch phòng D ch v khách hàng- BVNT Hà N i, em ã quy t nh ch n tài: “Th c tr ng h y b h p ng BHNT t i B o Vi t Nhân Th Hà N i- nguyên nhân và gi i pháp kh c ph c” làm Lu n văn t t nghi p. Trong Lu n văn, em ã s d ng m t s phương pháp nghiên c u như: phương pháp duy v t bi n ch ng i t lý lu n n th c ti n, phương pháp duy v t l ch s , phương pháp th ng kê, so sánh, liên h , phân tích t ng h p… Ngoài ph n m u và k t lu n, k t c u c a Lu n văn g m 3 chương: Chương I: B o hi m nhân th và v n h yb h p ng trong kinh doanh BHNT. Chương II: Th c tr ng h y b h p ng b o hi m nhân th t i BVNT Hà N i. Chương III: Gi i pháp h n ch h y b h p ng t i B oVi t Nhân Th Hà N i 9
CHƯƠNG I: B O HI M NHÂN TH VÀ V N H YB H P NG TRONG KINH DOANH B O HI M NHÂN TH I. KHÁI QUÁT CHUNG V B O HI M NHÂN TH 1.1. S ra i và phát tri n c a B o hi m nhân th Trong cu c s ng sinh ho t cũng như ho t ng s n xu t kinh doanh hàng ngày dù ã luôn chú ý ngăn ng a và phòng nhưng con ngư i v n có nguy cơ g p ph i nh ng r i ro b t ng x y ra. i phó v i các r i ro, con ngư i ã có nhi u bi n pháp khác nhau nh m ki m soát cũng như kh c ph c h u qu c a r i ro gây ra như: phòng tránh, c u tr , ti t ki m…nhưng m t trong nh ng bi n pháp mà các nhà qu n lý r i ro cho là có hi u qu nh t, ó chính là B o hi m. Cho n nay, chưa có m t khái ni m nào nói lên ư c y b n ch t c a B o hi m b i vì lĩnh v c b o hi m r t r ng, `ngoài b o hi m thương m i còn có b o hi m xã h i, b o hi m y t , b o hi m th t nghi p. Tuy nhiên có th nghiên c u b o hi m dư i m t s góc sau ây: ng trên góc tài chính: " B o hi m là m t ho t ng d ch v tài chính nh m phân ph i l i nh ng chi phí m t mát không mong i"1. Khái ni m này xu t phát t nư c Pháp. ng trên góc pháp lý: c, h nh nghĩa: " B o hi m là s cam k t gi a hai bên mà trong ó m t bên ng ý b i thư ng ho c chi tr cho bên kia n u bên kia óng phí b o hi m"2. ng trên góc k thu t: “B o hi m là phương pháp l p qu d tr b ng ti n do nh ng ngư i có cùng kh năng g p m t lo i r i ro nào ó óng góp t o nên”3. nh nghĩa này ch m i c p n phương pháp l p qu d tr b o hi m, mà chưa nêu rõ ư c phương th c s d ng nó. “B o hi m là ho t ng th hi n ngư i b o hi m cam k t b i thư ng( theo quy lu t th ng kê) cho ngư i tham gia b o hi m trong t ng trư ng h p x y ra r i ro 1 : Đ nh nghĩa theo Bài gi ng Kinh t B o hi m- PGS.TS Nguy n Văn Đ nh 2 : Đ nh nghĩa theo Bài gi ng Kinh t B o hi m- PGS.TS Nguy n Văn Đ nh 3 : Đ nh nghĩa theo Giáo trình Kinh t B o hi m- tr 13 10
thu c ph m vi b o hi m v i i u ki n ngư i tham gia n p m t kho n phí cho chính anh ta ho c ngư i th ba”4. i u này có nghĩa là ngư i tham gia b o hi m chuy n r i ro cho ngư i b o hi m b ng cách n p kho n phí hình thành qu d tr . Khi ngư i tham gia g p r i ro d n n t n th t thì ngư i b o hi m l y qu d tr tr c p ho c b i thư ng thi t h i thu c ph m vi b o hi m cho ngư i tham gia. Ph m vi b o hi m là nh ng r i ro mà ngư i tham gia ăng ký v i ngư i b o hi m. ây ư c coi là nh nghĩa mang tính chung nh t c a b o hi m. BHNT là m t lo i hình b o hi m thu c BHCN trong BHTM. Vì v y, BHNT cũng mang y nh ng tính ch t c a b o hi m nói chung. BHNT là s cam k t gi a ngư i b o hi m và ngư i tham gia b o hi m, mà trong ó ngư i b o hi m s tr cho ngư i tham gia( ho c ngư i th hư ng quy n l i b o hi m) m t s ti n nh t nh khi có nh ng s ki n ã nh trư c x y ra( trong trư ng h p ngư i ư c b o hi m b ch t ho c s ng n m t th i i m nh t nh), còn ngư i tham gia ph i n p phí b o hi m y , úng h n. Nói cách khác, BHNT là quá trình b o hi m cho các r i ro có liên quan n sinh m ng, cu c s ng và tu i th c a con ngư i. Cùng v i các lo i hình BHTM khác như b o hi m hàng h i, b o hi m h a ho n thì BHNT là m t trong nh ng lo i hình b o hi m ra i s m nh t. Trên th gi i, theo truy n th ng có t xa xưa thì khi m t ngư i ch ng may qua i, nh ng ngư i thân, hàng xóm thư ng ng ra quyên góp ti n c a tr giúp gia ình ngư i ó vư t qua giai o n khó khăn nh t. Tuy nhiên, gia ình có ngư i không may qua i có th v n g p khó khăn n u s ti n quyên góp ư c không trang tr i các chi phí phát sinh. Trư c nhu c u ó, b o hi m nhân th ra i như m t phương th c hi u qu cung c p tài chính khi m t ngư i không may g p r i ro liên quan n b n thân và gia ình. BHNT xu t hi n qu c La Mã c i cách ây kho ng 4500 năm. T i ây, ã có nh ng ho t ng sơ khai, mang tính ch t c a b o hi m nhân th . Ngư i ta l p nên các h i mai táng lo chi phí tang ma cho các thành viên, ngoài ra h i cũng h tr tài chính cho thân nhân ngư i ch t. Kho ng năm 450 sau Công Nguyên, 4: Đ nh nghĩa theo Giáo trình Kinh t B o hi m- tr 13 11
qu c La Mã s p d n n vi c h u h t các khái ni m c a b o hi m nhân th b lãng quên. Tuy nhiên các m t, tính ch t c a nó thì v n không h thay i trong su t th i Trung C , nh t là i v i các phư ng h i th công và thương nghi p. Các phư ng h i này ã l p nên nhi u hình th c b o hi m thành viên bù p thi t h i các v h a ho n, lũ l t, tr m cư p; ngoài ra còn có b o hi m thương t t, t vong và th m chí là b o hi m tù ng c( b o hi m cho trư ng h p ngư i mua b o hi m ph i vào tù). Trong su t th i phong ki n, các ngành d ch v và m u d ch ngày càng suy y u và không còn th nh vư ng như trư c. Do v y, các hình th c b o hi m sơ khai cũng b mai m t d n. Tuy nhiên, trong kho ng th i gian t th k 14 n th k 16 các ngành giao thông, thương nghi p và c d ch v b o hi m ã phát tri n tr l i. D ch v b o hi m n b t ngu n t b kinh Veda c a nư c này. Vào kho ng năm 1000 trư c Công Nguyên, hình th c “ b o hi m c ng ng” nư c này ã phát tri n r t th nh hành và ngư i Aryan khi ó cũng ã tham gia r t nhi u vào hình th c b o hi m này. Cũng gi ng như qu c La Mã c i, trong giai o n truy n bá o Ph t, ngư i n ã l p nên nhi u h i mai táng h tr cho các gia ình xây c t nhà c a ng th i che ch , ùm b c các góa ph và tr nh . H p ng BHNT u tiên trên th gi i ra i năm 1583, do công dân Luân ôn là ông William Gybbon tham gia. Phí b o hi m ông ph i óng lúc ó là 32 b ng Anh, khi ông ch t trong năm ó, ngư i th a k c a ông ư c hư ng 400 b ng Anh. Sau Cách M ng Ánh Sáng năm 1688, Châu Âu ch có duy nh t Vương Qu c Anh công nh n tính pháp lý c a b o hi m nhân th . Nh v y mà trong su t 3 th p k sau Cách M ng Ánh Sáng, Anh d ch v này ã phát tri n r t m nh m . Năm 1735, công ty b o hi m u tiên c a Hoa Kỳ ã ra i Charleston, th ph bang South Carolina. Vào năm 1759, t p oàn b o hi m nhân th u tiên c a Hoa Kỳ ra i Philadelphia cũng là công ty BHNT ra i u tiên trên th gi i. Công ty này n nay v n còn ho t ng, nhưng lúc u nó ch bán b o hi m cho các con chiên nhà th c a mình. 3 năm sau ó, năm 1762 công ty b o hi m nhân th Equitable nư c Anh ư c thành l p và bán b o hi m nhân th cho m i ngư i dân. 12
châu Á, các công ty BHNT u tiên ra i Nh t B n. Năm 1868 công ty b o hi m Meiji c a Nh t ra i và n năm 1888 và 1889, 2 công ty khác là Kyoei và Nippon ra i và phát tri n cho n ngày nay. Có th nói, hi n nay trên th gi i, BHNT là lo i hình b o hi m phát tri n nh t. ơn c , năm 1985 doanh thu phí BHNT m i ch t 630,5 t USD thì năm 1989 ã lên t i 1210,2 t và năm 1993 con s này là 1647 t , chi m g n 48% t ng phí b o hi m. Hi n nay, có 5 th trư ng BHNT l n nh t th gi i là: M , Nh t B n, CHLB c, Anh và Pháp. T i Vi t Nam, trư c năm 1945, mi n B c nh ng ngư i làm vi c cho Pháp ã ư c tham gia BHNT và th i ó có m t s gia ình ã ư c hư ng quy n l i b o hi m. Các h p ng này u do các công ty b o hi m c a Pháp cung c p. Vào nh ng năm 1970, mi n Nam, công ty b o hi m nhân th Hưng Vi t ã tri n khai m t s s n ph m như b o hi m nhân th tr n i, b o hi m t kỳ th i h n 5 năm, 10 năm, 20 năm. Tuy nhiên, công ty này ch ho t ng trong m t th i gian ng n kho ng g n 2 năm, do ó h u h t ngư i dân lúc ó chưa bi t n b o hi m nhân th . Khi n n kinh t Vi t Nam chuy n sang cơ ch th trư ng có s qu n lý và i u ti t c a Nhà nư c ã t o ra nhi u cơ h i cho n n kinh t . Chính sách m c a vào năm 1987 ã t o i u ki n cho ngành b o hi m Vi t Nam ư c h c h i và ti p c n v i nh ng k thu t b o hi m m i trên th gi i. T kinh nghi m các nư c, B o Vi t lúc ó v n là công ty b o hi m duy nh t Vi t Nam, ã th y ư c ti m năng to l n c a b o hi m nhân th nư c ta. Vì v y, B o Vi t ã ti n hành nghiên c u tài c p b : “ Lý thuy t v b o hi m nhân th và s ng d ng vào th c t Vi t Nam”. Trong tài này, nh ng lý thuy t cơ b n c a ngành b o hi m nhân th trên th gi i ã ư c các nhà nghiên c u t ng h p, ng th i h phân tích các i u ki n tri n khai b o hi m nhân th t i Vi t nam trong tình hình kinh t - xã h i nh ng năm cu i c a th p k 80. Tuy nhiên, trong th i gian này h u như các i u ki n c n thi t tri n khai BHNT t i Vi t nam còn h n ch như thu nh p dân cư còn th p, kinh t còn kém phát tri n, t l l m phát còn cao, th trư ng tài chính chưa phát tri n, chưa 13
có môi trư ng u tư và các công ty b o hi m chưa ư c phép ho t ng trong lĩnh v c u tư, chưa có văn b n pháp lu t i u ch nh m i quan h gi a công ty b o hi m và khách hàng, i ngũ cán b b o hi m lúc ó chưa ư c trang b nh ng ki n th c v nghi p v b o hi m nhân th . Do ó, ý nghĩa th c t c a tài này ch d ng l i vi c tri n khai “B o hi m sinh m ng có th i h n 1 năm”. ây là lo i hình b o hi m nhân th ơn gi n nh t và có nhi u c i m tương ng v i b o hi m con ngư i phi nhân th . Vì v y, s n ph m này ít có tính h p d n i v i ngư i dân. Sau th i kỳ i m i kinh t ư c 10 năm, n n kinh t Vi t nam ã có nh ng bư c phát tri n vư t b c: l m phát ã ư c y lùi, t c tăng trư ng kinh t luôn t m c cao, i s ng nhân dân ngày càng ư c nâng cao và m t b ph n qu n chúng nhân dân ã b t u có tích lũy, môi trư ng kinh t - xã h i và môi trư ng pháp lý có nhi u thu n l i hơn. Ngày 20/03/1996 B trư ng B tài chính ã ban hành Quy t nh s 281/TC/TCNH cho phép B o Vi t tri n khai thí i m b o hi m nhân th . Ngày 22/06/1996, công ty b o hi m nhân th c a B o Vi t ư c thành l p nh m ph c v nhu c u v b o hi m nhân th cho m i t ng l p nhân dân. Ngày 01/08/1996 l n u tiên ngư i dân Vi t nam ư c nghe n BHNT qua hai s n ph m: “B o hi m nhân th có th i h n 5 năm, 10 năm” và “Chương trình mb o cho tr em n tu i trư ng thành”.T ây, B o Vi t chính th c m u cho s ra i c a lĩnh v c b o hi m nhân th nư c ta. Tháng 8 năm 1997, B o Vi t thành l p Công ty b o hi m nhân th Mi n Nam. Cho n th i i m này, Công ty b o hi m nhân th Hà N i( ư c i tên t Công ty b o hi m Nhân Th ) và Công ty b o hi m nhân th Mi n nam là hai doanh nghi p duy nh t ho t ng trên th trư ng b o hi m nhân th Vi t Nam Năm 1998, B o Vi t thành l p phòng b o hi m nhân th t i t t c các công ty thành viên c a B o Vi t các a phương khác trong c nư c. Năm 1999, b t u có thêm m t s công ty b o hi m 100% v n nư c ngoài và công ty liên doanh gia nh p th trư ng b o hi m nhân th Vi t Nam. Năm 2000 và năm 2001, B o Vi t ti p t c thành l p thêm 59 công ty b o hi m nhân th thành viên t i các a phương khác trong c nư c, nâng t ng s công 14
ty thành viên c a B o Vi t lên t i 61 ơn v . B t ut ây, B o Vi t ã có m ng lư i b o hi m nhân th ph kh p toàn qu c, m b o ph c v nhanh chóng, thu n ti n t t các nhu c u b o hi m nhân th c a m i t ng l p nhân dân m i mi n, vùng trong c nư c. Cùng v i s l n m nh c a B o Vi t cũng như s gia nh p ngày càng nhi u c a các công ty BHNT nư c ngoài, doanh thu phí BHNT toàn th trư ng ã tăng lên nhanh chóng. Bi u: Doanh thu phí BHNT toàn th trư ng(2001-2007) 10000 9500 8481 8130 7710 8000 6441 6000 4645 4000 2784 2000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Ngu n: Hi p h i b o hi m Vi t nam 1.2. Nh ng c trưng c a B o hi m nhân th 1.2.1. BHNT là lo i hình b o hi m duy nh t có th chi tr cho dù có r i ro hay không có r i ro x y ra – v a mang tính ti t ki m v a mang tính r i ro. ây là m t trong nh ng c i m khác nhau cơ b n gi a b o hi m nhân th v i b o hi m phi nhân th . Th t v y, m i ngư i mua b o hi m nhân th s nh kỳ n p m t kho n ti n nh (g i là phí b o hi m) cho công ty b o hi m, ngư c l i công ty b o hi m có trách nhi m tr m t s ti n l n( g i là s ti n b o hi m) cho ngư i hư ng quy n l i b o hi m như ã th a thu n t trư c khi có các s ki n b o hi m x y ra. Tính ti t ki m c a BHNT th hi n ch : s ti n b o hi m ư c tr khi ngư i ư c b o hi m t nm t tu i nh t nh và ư c n nh trong h p 15
ng. Ho c s ti n này ư c tr cho thân nhân và gia ình ngư i ư c b o hi m khi ngư i này không may b ch t s m ngay c khi h m i ti t ki m ư c m t kho n ti n r t nh qua vi c óng phí b o hi m. S ti n này s giúp nh ng ngư i còn s ng trang tr i nh ng kho n chi phí c n thi t như: thu c men, mai táng, chi phí giáo d c con cái… ây chính là th hi n tính r i ro c a BHNT. Hơn th n a, tính ti t ki m c a BHNT còn ư c th hi n ngay trong t ng cá nhân, t ng gia ình m t cách thư ng xuyên, có k ho ch và có k lu t. N i dung ti t ki m khi mua BHNT khác v i các hình th c ti t ki m khác ch , ngư i b o hi m m b o tr cho ngư i tham gia b o hi m hay ngư i thân c a h m t s r t l n ngay c khi h m i ti t ki m ư c m t kho n ti n nh . Có nghĩa là khi ngư i ư c b o hi m không may g p r i ro trong th i h n b o hi m ã ư c n nh thì nh ng ngư i thân c a h s nh n ư c nh ng kho n tr c p hay s ti n b o hi m t công ty b o hi m. i u này càng th hi n rõ tính r i ro trong BHNT. 1.2.2. BHNT áp ng ư c nhi u m c ích khác nhau c a ngư i tham gia b o hi m. Trong khi các nghi p v b o hi m phi nhân th ch áp ng ư c m t m c ích là góp ph n kh c ph c h u qu khi i tư ng tham gia b o hi m g p s c , t ó góp ph n n nh tài chính cho ngư i tham gia, thì BHNT l i là lo i hình b o hi m a m c ích, áp ng ư c r t nhi u m c ích khác nhau c a ngư i tham gia b o hi m.M i m c ích l i ư c th hi n khá rõ trong t ng lo i h p ng. Ch ng h n, H BH hưu trí s áp ng yêu c u c a ngư i tham gia nh ng kho n tr c p u n hàng tháng, t ó góp ph n n nh cu c s ng c a h lúc già y u khi mà thu nh p t lao ng c a h b gi m i r t nhi u và m c tr c p t BHXH còn th p. Hay H BH t vong s giúp ngư i ư c b o hi m l i cho gia ình m t STBH khi h b t vong. i u này c bi t có ý nghĩa i v i ngư i ư c b o hi m là ngư i tr c t trong gia ình b i vì STBH này s giúp h th c hi n các trách nhi m iv i gia ình như: trang tr i n n n, ph ng dư ng cha m già y u, lo cho con cái h c hành…H BH h n h p hư ng t i các m c ích ti t ki m t o l p qu giáo d c cho con cái, kh i nghi p kinh doanh, mua s m tài s n, gi gìn tài s n cho th h 16
sau…Ngoài ra, H BH nhân th ôi khi còn có vai trò như m t v t th ch p vay v n ho c BHNT tín d ng thư ng ư c bán cho các i tư ng i vay h mua xe hơi, dùng gia ình ho c cho các m c ích cá nhân khác…Chính vì áp ng ư c nhi u m c ích khác nhau nên lo i hình b o hi m này có th trư ng ngày càng r ng và ư c r t nhi u ngư i quan tâm. 1.2.3. Các lo i h p ng trong BHNT thư ng r t a d ng và ph c t p. Tính a d ng và ph c t p trong các h p ng BHNT th hi n ngay các s n ph m c a nó.M i s n ph m BHNT cũng có nhi u lo i h p ng khác nhau, ch ng h n BHNT h n h p l i có các h p ng 5 năm, 10 năm, 15 và 20 năm. M i h p ng v i m i th i h n khác nhau, l i có s khác nhau v STBH, phương th c óng phí, tu i c a ngư i tham gia... Chính vì v y, vi c qu n lý h p ng b o hi m nhân th là h t s c khó khăn. Ngày nay, t t c các công ty b o hi m nhân th trên th gi i u t p trung chú ý vào lĩnh v c công ngh thông tin qu n lý h p ng. 1.2.4. Phí BHNT ch u tác ng t ng h p c a nhi u nhân t , vì v y quá trình nh phí khá ph c t p. S n ph m BHNT là k t qu c a m t ti n trình y ưa s n ph m n v i công chúng.Trong ó, ngư i b o hi m ph i b ra r t nhi u chi phí như chi phí khai thác, chi phí qu n lý h p ng…Giá c c a s n ph m BHNT (phí BHNT) không ch ph thu c vào nh ng chi phí trên mà còn ph thu c vào tu i c a ngư i ư c b o hi m, tình hình s c kh e và ngh nghi p c a anh ta, s ti n b o hi m, th i h n tham gia, phương th c thanh toán, lãi su t u tư, t l l m phát…Vì th i h n c a h p ng BHNT là r t dài cho nên khi tính phí b o hi m ngoài vi c d a trên cơ s khoa h c, ngư i ta còn ph i d a trên m t s gi nh c n thi t như n n kinh t n nh, l m phát m t con s , không có h p ng b o hi m h y b , s luân chuy n c a dòng ti n t trong n n kinh t di n ra n nh…Vì th , quá trình nh phí ây r t ph c t p, òi h i ph i n m v ng c trưng c a m i lo i s n ph m, phân tích dòng ti n t , phân tích ư c chi u hư ng phát tri n c a m i s n ph m trên th trư ng nói chung. 17
1.2.5. BHNT ra i và phát tri n trong nh ng i u ki n kinh t - xã h i nh t nh. các nư c có n n kinh t phát tri n, BHNT ra i và phát tri n t r t lâu. Trong khi m t s qu c gia trên th gi i, BHNT l i ch m i ư c tri n khai ho c còn kém phát tri n. Lý gi i v n này, h u h t các nhà kinh t u th ng nh t r ng, cơ s ch y u BHNT ra i và phát tri n là i u ki n kinh t - xã h i ph i phát tri n. Nh ng i u ki n v kinh t như: - T c tăng trư ng c a t ng s n ph m qu c n i (GDP). - T ng s n ph m qu c n i tính bình quân 1 u ngư i. - M c thu nh p c a dân cư. - T l l m phát c a ng ti n. - T giá h i oái. Nh ng i u ki n xã h i bao g m: - i u ki n v dân s - Tu i th bình quân c a ngư i dân. - Trình h c v n. - T l t vong c a tr sơ sinh… Ngoài i u ki n kinh t - xã h i, thì môi trư ng pháp lý cũng nh hư ng không nh n s ra i và phát tri n c a BHNT. Lu t kinh doanh b o hi m, các văn b n và qui nh có tính pháp quy s là cơ s mang tính s ng còn cho ho t ng kinh doanh b o hi m nhân th , ph i ra i trư c khi ngành b o hi m phát tri n. Nó thư ng c p n các v n như tài chính, u tư, h p ng, thu …Ch ng h n, m t s nư c phát tri n như: Anh, Pháp, c…Nhà nư c thư ng t o i u ki n thu n l i cho BHNT b ng cách có chính sách thu ưu ãi. M c ích là nh m t o ra cơ h i cho các cá nhân ti t ki m, t mình l p nên qu hưu trí, t ó cho phép gi m b t ph n tr c p t Nhà nư c. Không nh ng th , nó còn giúp y m nh quá trình huy ng t p trung v n trong các công ty b o hi m t ó có v n dài h n u tư cho n n kinh t . Cũng nh m nh ng m c ích trên mà m t s nư c châu Á như: n 18
, H ng Kông, Singapore…không ánh thu doanh thu i v i các nghi p v BHNT. Vi t nam, khuy n khích ngư i tham gia b o hi m nhân th , ch tài chính-k toán Vi t nam qui nh không ánh thu giá tr gia tăng(GTGT) iv i nghi p v BHNT. Chính nh ng s ưu ãi này là òn b y tích c c BHNT phát tri n. 1.3. Vai trò c a b o hi m nhân th . BHNT xu t hi n t r t lâu mang nh ng c trưng riêng và ngày càng th hi n nh ng vai trò, tác d ng ch y u c a nó. Th nh t, BHNT góp ph n n nh i s ng nhân dân, là ch d a tinh th n cho ngư i ư c b o hi m. M c dù trong th i i ngày nay, khoa h c k thu t ã phát tri n cao, nhưng r i ro b t ng v n có th x y ra và th c t ã ch ng minh r ng nhi u cá nhân và gia ình tr nên khó khăn, túng qu n khi có m t thành viên trong gia ình, c bi t n u ó l i là ngư i tr c t trong gia ình b ch t, ho c b thương t t vĩnh vi n. Khi ó, gia ình ph i ch u chi phí mai táng chôn c t, chi phí n m vi n, thu c men, chi phí ph u thu t và bù p nh ng kho n thu thư ng xuyên b m t i. Khó khăn hơn n a là m t lo t các nghĩa v và trách nhi m mà ngư i quá c chưa k p hoàn thành như tr n , ph ng dư ng cha m già, nuôi d y con cái ăn h c…M c dù h th ng b o tr xã h i và các t ch c xã h i có th tr c p khó khăn, nhưng cũng ch mang tính t m th i trư c m t mà chưa m b o ư c lâu dài v m t tài chính.Tham gia BHNT s góp ph n giúp cá nhân và gia ình n nh cu c s ng, k p th i kh c ph c h u qu sau r i ro, giúp các thành viên trong gia ình quan tâm l n nhau hơn, t ó t o ra m t n p s ng p và lành m nh trong xã h i. Th hai, BHNT góp ph n n nh tài chính và s n xu t kinh doanh cho các doanh nghi p, t o l p m i quan h g n gũi g n bó gi a ngư i lao ng và ngư i s d ng lao ng. Tùy theo c i m ngành ngh và lĩnh v c kinh doanh, các ch doanh nghi p thư ng mua b o hi m sinh m ng, b o hi m tai n n…cho ngư i làm công và nh ng ngư i ch ch t trong doanh nghi p nh m mb o n nh cu c s ng và t o ra s lôi cu n, g n bó và trách nhi m c a ngư i lao ng i v i doanh 19
nghi p ngay c trong lúc doanh nghi p g p khó khăn. Tham gia BHNT chính là gi i pháp hi u qu giúp doanh nghi p b o v ngu n nhân l c c a mình. i u ó c bi t có ý nghĩa trong b i c nh c nh tranh gay g t ngu n nhân l c có ch t lư ng như hi n nay gi a các doanh nghi p. Th ba, BHNT góp ph n thúc y quá trình t p trung v n cho n n kinh t . c i m c a ho t ng kinh doanh b o hi m nhân th là thu phí b o hi m trư c, th c hi n chi tr ti n b o hi m cho khách hàng sau khi có s ki n b o hi m x y ra. M t khác, các h p ng b o hi m nhân th thư ng r t dài. Do v y, phí b o hi m mà công ty b o hi m thu ư c c a khách hàng s hình thành nên qu b o hi m, qu này ngoài vi c ư c s d ng chi tr b i thư ng và d phòng thì khi nhàn r i, nó s là ngu n v n u tư h u ích góp ph n phát tri n và tăng trư ng kinh t .V n u tư c a các công ty b o hi m nhân th thư ng r t l n, vì ho t ng BHNT mang tính dài h n, do ó ngu n v n BHNT cung c p cho th trư ng cũng là v n dài h n, thư ng là 10 năm tr lên. N u ư c u tư phát tri n các vùng kinh t chi n lư c, xây d ng cơ s h t ng s r t phù h p và có hi u qu . S óng góp c a doanh thu phí b o hi m vào GDP c a Vi t Nam liên t c tăng qua các năm. N u như năm 1996 khi BHNT m i ư c tri n khai thì t tr ng óng góp này là 0,00035% thì n năm 2006 là 0,87%. B ng1: T tr ng doanh thu phí BHNT/GDP c a Vi t nam ( 2001- 2006) Ch tiêu ơn v 2001 2002 2003 2004 2005 2006 tính T ng doanh thu phí T ng 2785,945 4645,479 6441,993 7710,358 8130,225 8483 BHNT T c tăng trư ng % 115,63 66,75 38,67 19,69 5,45 4,3 T tr ng phí % 0,56 0,81 1,09 1,08 1,04 0,87 BHNT/GDP Ngu n: V B o hi m- B Tài chính Như v y, có th th y r ng t tr ng doanh thu phí b o hi m nhân th ch chi m kho ng 1% GDP c a Vi t nam, và B Tài chính hy v ng con s này năm 2010 là 20