luận văn: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGÀNH DU LỊCH Ở NƯỚC TA TRONG THỜI GIAN QUA

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Thêm vào BST

Báo xấu

1.117
lượt xem 140
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngành du lịch Việt Nam ra đời muộn hơn so với các nước khác trên thế giới nhưng vai trò của nó thì không thể phủ nhận. Du lịch là một ngành “công nghiệp không có ống khói”, mang lại thu nhập GDP lớn cho nền kinh tế, giải quyết công ăn việc làm cho hàng vạn lao động, góp phần truyền bá hình ảnh Việt Nam ra toàn thế giới. Nhận thức được điều này, Đảng và nhà nước đã đưa ra mục tiêu xây dựng ngành du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGÀNH DU LỊCH Ở NƯỚC TA TRONG THỜI GIAN QUA

TI U LU N TÀI “TH C TR NG PHÁT TRI N NGÀNH DU L CH NƯ C TA TRONG TH I GIAN QUA .” Trang 1
L IM U Ngày nay i s ng c a con ngư i ngày càng cao, h không nh ng có nhu c u y v v t ch t mà còn có nhu c u ư c tho mãn v tinh th n như vui chơi, gi i trí và du l ch. Do ó, du l ch là m t trong nh ng ngành có tri n v ng. Ngành du l ch Vi t Nam ra i mu n hơn so v i các nư c khác trên th gi i nhưng vai trò c a nó thì không th ph nh n. Du l ch là m t ngành “công nghi p không có ng khói”, mang l i thu nh p GDP l n cho n n kinh t , gi i quy t công ăn vi c làm cho hàng v n lao ng, góp ph n truy n bá hình nh Vi t Nam ra toàn th gi i. Nh n th c ư c i u này, ng và nhà nư c ã ưa ra m c tiêu xây d ng ngành du l ch thành ngành kinh t mũi nh n. Vi c nghiên c u v du l ch tr nên c p thi t, nó giúp chúng ta có m t cái nhìn y , chính xác v du l ch. i u này có ý nghĩa c v phương di n lí lu n và th c ti n. Nó giúp du l ch Vi t Nam t ư c nh ng thành t u m i, kh c ph c ư c nh ng h n ch , nhanh chóng ưa du l ch phát tri n úng v i ti m năng c a t nư c, nhanh chóng h i nh p v i du l ch khu v c và th gi i. Ti u lu n c a em c p n nh ng nh n th c cơ b n v du l ch, th c tr ng và gi i pháp phát tri n du l ch nư c ta. Do s h n ch v ki n th c và th i gian nên không tránh kh i nh ng thi u sót, em mong nh n ư c s óng góp ch b o c a các th y cô giáo. Trang 2
CHƯƠNG I TĂNG TRƯ NG VÀ PHÁT TRI N NGÀNH DU L CH LÀ T T Y U KHÁCH QUAN TRONG N N KINH T TH TRU NG 1) Khái ni m v tăng trư ng và phát tri n kinh t 1.1) Tăng trư ng kinh t Tăng trư ng kinh t là s gia tăng v lư ng k t qu u ra ho t ng c a n n kinh t trong m t th i kỳ nh t nh (thư ng là năm, quý). Gi s k t qu u ra c a n n kinh t c a m t qu c gia ư c ký hi u là Y: Yo là k t qu u ra c a năm 0, Yn là k t qu u ra c a năm n. Khi ó tăng trư ng c a n n kinh t c a năm n so v i năm 0 ư c bi u th b ng m c tăng trư ng tuy t i ho c t c tăng trư ng như sau: M c tăng trư ng tuy t i: ∆ Yn = Yn - Y0 T c tăng trư ng: g = Error! = Error! 1.2) Phát tri n kinh t 1.2.1) khái ni m: Phát tri n kinh t là quá trình thay i theo hư ng ti n b v m i m t kinh t - xã h i c a m t qu c gia trong b i c nh n n kinh t ang tăng trư ng. 1.2.2) N i dung ch y u c a phát tri n kinh t Th nh t, tăng trư ng kinh t dài h n, ây là i u ki n tiên quy t t o ra nh ng ti n b v kinh t - xã h i, nh t là các nư c ang phát tri n thu nh p th p. Th hai, cơ c u kinh t - xã h i thay i theo hư ng ti n b . Xu hư ng ti n b c a quá trình thay i này nh ng nư c ang phát tri n, ang ho c chưa tr i qua quá trình công nghi p hoá th hi n quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t theo hư ng công nghi p hoá và ô th hoá; ó không ơn thu n là s giă tăng v quy mô, mà còn bao hàm vi c m r ng ch ng lo i và nâng cao ch t lư ng s n ph m hàng hoá, d ch v ư c s n xu t ra; ho t ng c a n n kinh t ngày càng gia Trang 3
tăng hi u qu và năng l c c nh tranh, t o cơ s cho vi c t ư c nh ng ti n b xã h i m t cách sâu r ng. Th ba, nh ng ti n b kinh t - xã h i ch y u ph i xu t phát t ng l c n i t i. n lư t mình k t qu c a nh ng ti n b kinh t t ư c l i làm gia tăng không ng ng năng l c n i sinh c a n n kinh t (th hi n nh ng ti n b v công ngh , nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c và ngu n v n trong nư c…). Th tư, t ư c s c i thi n sâu r ng ch t lư ng cu c s ng c a m i thành viên trong xã h i như là hàng u và là k t qu c a s phát tri n. ương nhiên m t k t qu như th không ch là s ra tăng thu nh p bình quân u ngươi, m t s bình quân có th che l p ng sau nó s phân ph i b t bình ng, n n ói nghèo, th t nghi p và nh ng th hư ng khác v giáo d c, y t , văn hoá… 1.2.3) M i quan h gi a tăng trư ng và phát tri n kinh t Tăng trư ng kinh t là i u ki n c n phát tri n kinh t . nh ng nư c ang phát tri n, c bi t là nh ng nư c ang phát tri n có m c thu nh p bình quân u ngư i th p, n u không t ư c m c tăng trư ng tương i cao và liên t c trong nhi u năm, thì khó có i u ki n kinh t c i thi n m i m t c a i s ng kinh t - xã h i. Tuy nhiên tăng trư ng kinh t ch là i u ki n c n, không ph i là i u ki n phát tri n kinh t . Tăng trư ng kinh t có th ư c th c hi n b i nh ng phương th c khác nhau và do ó có th d n n nh ng k t qu khác nhau. N u phương th c tăng trư ng kinh t không g n v i s thúc y cơ c u kinh t xã h i theo hư ng ti n b , không làm gia tăng, mà th m chí còn làm xói mòn năng l c n i sinh c a n n kinh t , s không th t o ra s phát tri n kinh t . N u phương th c tăng trương kinh t ch em l i l i ích kinh t cho nhóm dân cư này, cho vùng này, mà không ho c em l i l i ích không áng k cho nhóm dân cư khác, vùng khác thì tăng trư ng kinh t như v y s khoét sâu vào b t bình ng xã h i. Nh ng phương th c tăng trư ng như v y, r t c c, cũng ch là k t qu ng n h n, không nh ng không thúc y ư c phát tri n, mà b n thân nó cũng khó có th t n t i ư c lâu dài. 2) Các ch tiêu tăng trư ng và phát tri n kinh t Trang 4
2.1) T ng s n ph m trong nư c (GDP) và t ng s n ph m qu c dân (GNP) Các ch tiêu GDP và GNP thông qua s d ng thư c o ti n t có th t ng h p ư c k t qu u ra h t s c phong phú và a d ng v ch ng lo i, m c ích s d ng v ch t lư ng c a n n kinh t . Nh ó cung c p m t công c h u hi u cho vi c ánh giá s tăng trư ng, phát tri n kinh t c a m t qu c gia. 2.1.1) T ng s n ph m trong nư c (GDP) T ng s n ph m trong nư c (GDP) là giá tr th trư ng c a t t c các hàng hoá và d ch v cu i cùng ư c s n xu t ra b i các y u t s n xu t trong lãnh th kinh t c a m t nư c trong m t th i kỳ nh t nh. Ba phương pháp o lư ng t ng s n ph m thu nh p trong nư c: Th nh t, phương pháp s n xu t còn g i là phương pháp giá tr gia tăng. Theo phương pháp này GDP t ng h p giá tr gia tăng c a m i doanh nghi p trong n n kinh t . Giá tr gia tăng ư c tính b ng cách l y giá tr t ng s n lư ng tr i giá tr c a t t c các hàng hoá và d ch v mua ngoài ã ư c s d ng h t trong quá trình s n xu t c a doanh nghi p. Th hai, phương pháp thu nh p o lư ng GDP trên cơ s thu nh p t o ra trong quá trình s n xu t hàng hoá ch không ph i là giá tr c a b n thân hàng hoá. GDP= w + i + R +Pr +Te Trong ó: w là thu nh p t ti n công, ti n lương i là ti n lãi nh n ư c t cho doanh nghi p vay ti n R là thuê t ai, tài s n Pr là l i nhu n Te là thu gián thu mà chính ph nh n ư c Th ba, phương pháp chi tiêu s d ng các thông tin t lu ng chi tiêu mua hàng hoá và d ch v cu i cùng. Vì t ng giá tr hàng hoá bán ra ph i b ng t ng s ti n ư c chi ra mua chúng, nên t ng chi tiêu mua hàng hoá và d ch v cu i cùng ph i b ng GDP GDP= C +I +G +X - M Trong ó: C là các kho n chi tiêu c a các h gia ình v hàng hoá và d ch v Trang 5
I là t ng u tư c a khu v c tư nhân G là chi tiêu c a chính ph v hàng hoá và d ch v X – M là xu t kh u ròng 2.1.2) T ng s n ph m qu c dân (GNP) T ng s n ph m qu c dân o lư ng toàn b thu nh p hay giá tr s n xu t mà các công dân c a m t qu c gia t o ra trong m t th i kỳ nh t nh, không k trong hay ngoài ph m vi lãnh th qu c gia. GNP= GDP + thu nh p ròng nh n ư c t nư c ngoài 2.2) Các ch tiêu tăng trư ng kinh t M c tăng trư ng kinh t tuy t i: ∆GDPn = GDPn - GDP0 T c tăng trư ng kinh t : g = Error! = Error! T c tăng trư ng kinh t bình quân hàng năm c a m t giai o n: GDPn − GDPo g= n -1 GDPo 2.3) Các ch tiêu phát tri n kinh t ph n ánh n i dung khác nhau c a khái ni m phát tri n kinh t c n ph i có các nhóm ch tiêu khác nhau: - Nhóm ch tiêu ph n ánh tăng trư ng kinh t : t c tăng trư ng kinh t hàng năm hay bình quân năm c a m t giai o n nh t nh. - Nhóm các ch tiêu ph n ánh s bi n i v cơ c u kinh t xã h i: ch s c c u kinh t theo ngành trong GDP; ch s cơ c u v ho t ng ngo i thương; t l dân cư s ng trong khu v c thành th trong t ng s dân; t l lao ng làm vi c trong các ngành công ngh êp, nông nghi p và d ch v … - Nhóm ch tiêu ph n ánh ch t lư ng cu c s ng g m: Thu nh p bình quân u ngư i và t c tăng trư ng thu nh p bình quân u ngư i. Các ch s v dinh dư ng: s calo bình quân/ ngư i/ năm. Trang 6
Các ch s v giáo d c: t l ngư i bi t ch , s năm i h c bình quân… Các ch s này ph n ánh trình phát tri n giáo d c c a m t qu c gia và m c hư ng th d ch v giáo d c c a dân cư. Các ch s v y t : t l tr em trong các tu i, s bác sĩ trên m t nghìn dân… Các ch s này ph n ánh trình phát tri n y t c a m t qu c gia và m c hư ng th các d ch v y t c a dân cư. Các ch s ph n ánh v công b ng xã h i và nghèo ói: t l nghèo ói và kho ng cách nghèo ói, ch tiêu ph n ánh m c bình ng gi i, ch s ph n ánh công b ng xã h i. Ngoài ra, có th có các ch tiêu khác như các ch tiêu ph n ánh s d ng nư c s ch hay các i u ki n v k t c u h t ng kinh t xã h i khác… - Ch s phát tri n con ngư i (HDI), ch s này ư c t ng h p t ba ch s : thu nh p bình quân u ngư i, m c ph c p giáo d c, tu i th trung bình. Như v y HDI không ch ph n ánh m c s ng v t ch t, mà còn o lư ng c m c s ng tinh th n c a dân cư. HDI o lư ng chính xác hơn ch t lư ng cu c s ng c a dân cư. 3) Khái ni m v du l ch và các lo i hình du l ch 3.1) Khái ni m v du l ch Ngày nay, du l ch ã tr thành m t hi n tư ng kinh t xã h i ph bi n không ch các nư c phát tri n mà còn các nư c ang phát tri n, trong ó có Vi t Nam. Tuy nhiên, cho n nay, không ch nư c ta, nh n th c v n i dung du l ch v n chưa th ng nh t. Do hoàn c nh khác nhau, dư i m i góc nghiên c u khác nhau, m i ngư i có m t cách hi u v du l ch khác nhau. Do v y có bao nhiêu tác gi nghiên c u v du l ch thì có b y nhiêu nh nghĩa. Dư i con m t c a Guer Freuler thì “du l ch v i ý nghĩa hi n ic at này là m t hi n tư ng c a th i i chúng ta, d a trên s tăng trư ng v nhu c u khôi ph c s c kho và s thay i c a môi trư ng xung quanh, d a vào s phát sinh, phát tri n tình c m iv iv p thiên nhiên”. Kaspar cho r ng du l ch không ch là hi n tư ng di chuy n c a cư dân mà ph i là t t c nh ng gì có liên quan n s di chuy n ó. Chúng ta cũng th y ý tư ng này trong quan i m c a Hienziker và Kraff “du l ch là t ng h p các m i Trang 7
quan h và hi n tư ng b t ngu n t các cu c hành trình và lưu trú t m th i c a các cá nhân t i nh ng nơi không ph i là nơi và nơi làm vi c thư ng xuyên c a h ”. (V sau nh nghĩa này ư c hi p h i các chuyên gia khoa h c v du l ch th a nh n) Theo các nhà kinh t , du l ch không ch là m t hi n tư ng xã h i ơn thu n mà nó ph i g n ch t v i ho t ng kinh t . Nhà kinh t h c Picara- Edmod ưa ra nh nghĩa: “du l ch là vi c t ng hoà vi c t ch c và ch c năng c a nó không ch v phương di n khách vãng lai mà chính v phương di n giá tr do khách ch ra và c a nh ng khách vãng lai mang n v i m t túi ti n y, tiêu dùng tr c ti p ho c gián ti p cho các chi phí c a h nh m tho mãn nhu c u hi u bi t và gi i trí.” Khác v i quan i m trên, các h c gi biên so n bách khoa toàn thư Vi t Nam ã tách hai n i dung cơ b n c a du l ch thành hai ph n riêng bi t. Theo các chuyên gia này, nghĩa th nh t c a t này là “m t d ng ngh dư ng s c tham quan tích c c c a con ngư i ngoài nơi cư trú v i m c ích: ngh ngơi, gi i trí, xem danh lam th ng c nh…”. Theo nh nghĩa th hai, du l ch ư c coi là “m t ngành kinh doanh t ng h p có hi u qu cao v nhi u m t nâng cao hi u bi t v thiên nhiên, truy n thông l ch s và văn hoá dân t c, t ó góp ph n làm tăng thêm tình yêu t nư c, i v i ngư i nư c ngoài là tình h u ngh v i dân t c mình, v m t kinh t , du l ch là lĩnh v c kinh doanh mang l i hi u qu r t l n; có th coi là hình th c xu t kh u hàng hoá và d ch v t i ch . tránh s hi u l m và không y v du l ch, chúng ta tách du l ch thành hai ph n nh nghĩa nó. Du l ch có th ư c hi u là: - S di chuy n và lưu trú qua êm t m th i trong th i gian r nh r i c a cá nhân hay t p th ngoài nơi cư trú nh m m c ích ph c h i s c kho , nâng cao t i ch nh n th c v th gi i xung quanh, có ho c không kèm theo vi c tiêu th m t s giá tr t nhiên, kinh t , văn hoá và d ch v c a các cơ s chuyên cung ng. - M t lĩnh v c kinh doanh các d ch v nh m tho mãn nhu c u n y sinh trong quá trình di chuy n và lưu trú qua êm t m th i trong th i gian r nh r i Trang 8
c a cá nhân hay t p th ngoài nơi cư trú v i m c ích ph c h i s c kho , nâng cao nh n th c t i ch v th gi i xung quanh. 3.2) Các lo i hình du l ch Ho t ng du l ch có th phân nhóm theo các nhóm khác nhau tuỳ thu c tiêu chí ưa ra. Hi n nay a s các chuyên gia v du l ch Vi t Nam phân chia các lo i hình du l ch theo các tiêu chí cơ b n dư i ây. 3.2.1) Phân chia theo môi trư ng tài nguyên - Du l ch thiên nhiên - Du l ch văn hoá 3.2.2) Phân lo i theo m c ích chuy n i - Du l ch tham quan - Du l ch gi i trí - Du l ch ngh dư ng - Du l ch khám phá - Du l ch th thao - Du l ch l h i - Du l ch tôn giáo - Du l ch nghiên c u (h c t p) - Du l ch h i ngh - Du l ch th thao k t h p - Du l ch ch a b nh - Du l ch thăm thân - Du l ch kinh doanh 3.2.3) Phân lo i theo lãnh th ho t ng - Du l ch qu c t - Du l ch n i a - Du l ch qu c gia 3.2.4) Phân lo i theo c i m a lý c a i m du l ch - Du l ch mi n bi n - Du l ch núi - Du l ch ô th Trang 9
- Du l ch thôn quê 3.2.5) Phân lo i theo phương ti n giao thông - Du l ch xe p - Du l ch ô tô - Du l ch b ng tàu ho - Du l ch b ng tàu thu - Du l ch máy bay 3.2.6) Phân lo i theo lo i hình lưu trú - Khách s n - Nhà tr thanh niên - Camping - Bungaloue - Làng du l ch 3.2.7) Phân lo i theo l a tu i du l ch - Du l ch thi u niên - Du l ch thanh niên - Du l ch trung niên - Du l ch ngư i cao tu i 3.2.8) Phân lo i theo dài chuy n i - Du l ch ng n ngày - Du l ch dài ngày 3.2.9) Phân lo i theo hình th c t ch c - Du l ch t p th - Du l ch cá th - Du l ch gia ình 3.2.10) Phân lo i theo phương thưc h p ng - Du l ch tr n gói - Du l ch t ng ph n 4) V trí, vai trò c a ngành du l ch và h th ng các ngành c a n n kinh t qu c dân Trang 10
Xu hư ng mang tính quy lu t c a cơ c u kinh t th gi i ch ra r ng t tr ng nông nghi p t chi m v th quan tr ng ã d n như ng cho công nghi p và cu i cùng vai trò c a kinh t d ch v s chi m vai trò th ng soái. Hi n nay các nư c có thu nh p th p, các nư c Nam Á, châu Phi nông nghi p v n còn chi m trên 30% GNP, công nghi p kho ng 35%. Trong khi ó các nư c có thu nh p cao như Hoa Kỳ, Nh t B n, c, Italia…trên 70% GNP do nhóm ngành d ch v em l i, nông nghi p ch óng kho n 3-5% t ng s n ph m qu c dân. Vai trò c a du l ch trong ngành d ch v cũng ngày càng rõ nét. Theo h i ng du l ch và l hành th gi i, năm 1994 du l ch qu c t trên toàn th gi i ã chi m 6% GNP, t c là có doanh thu g n 4000 t ô la, vư t trên công nghi p ô tô, thép, i n t và nông nghi p. Du l ch thu hút trên 200 tri u lao ng chi m hơn 12% lao ng trên th gi i. Vi t Nam xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t cũng ã ư c th hi n rõ qua các năm: Năm 2001, nông nghi p chi m 23,24% GDP, công nghi p chi m 57,91% GDP, d ch v chi m 38,63% GDP. Năm 2004, nông nghi p chi m 21,76% GDP, công nghi p chi m 60,41% GDP, d ch v chi m 38,15% GDP. V i t c tăng trư ng bình quân hàng năm thì du l ch óng góp l n cho n n kinh t . Du l ch ã n p hàng ngàn t ng vào ngân sách nhà nư c. Ngoài ra cùng v i s phát tri n c a du l ch cũng d t o i u ki n cho các ngành kinh t khác cùng phát tri n. V i nh ng thu n l i, nh ng m t tích c c mà phát tri n du l ch em l i thì du l ch th c s có kh năng làm thay i b m t kinh t c a nư c ta. 5) Vai trò c a ngành du l ch i v i tăng trư ng và phát tri n kinh t c a t nư c Trong l ch s nhân lo i, du l ch ã ư c ghi nh n như là m t s thích, m t ho t ng ngh ngơi tích c c c a con ngư i. Ngày nay, du l ch ã tr thành m t nhu c u không th thi u ư c trong i s ng văn hóa, xã h i các nư c. V m t kinh t , du l ch ã tr thành m t trong nh ng ngành kinh t quan tr ng c a nhi u nư c công nghi p phát tri n. M ng lư i du l ch ã ư c thi t l p h u h t các qu c gia trên th gi i. Các l i ích kinh t mang l i t du l ch là i u không th ph nh n, thông qua vi c tiêu dùng c a du khách i v i các s n ph m c a du l ch. Nhu c u c a du khách bên c nh vi c tiêu dùng các hàng hoá thông thư ng còn có Trang 11
nh ng nhu c u tiêu dùng c bi t: nhu c u nâng cao ki n th c, h c h i, vãn c nh, ch a b nh, ngh ngơi, thư giãn… S khác bi t gi a tiêu dùng d ch v du l ch và tiêu dùng các hàng hoá khác là tiêu dùng các s n ph m du l ch x y ra cùng lúc, cùng nơi v i vi c s n xu t ra chúng. ây cũng là lý do làm cho s n ph m du l ch mang tính c thù mà không th so sánh giá c c a s n ph m du l ch này v i giá c c a s n ph m du l ch kia m t cách tuỳ ti n ư c. S tác ng qua l i c a quá trình tiêu dùng và cung ng s n ph m du l ch tác ng lên lĩnh v c phân ph i lưu thông và do v y nh hư ng n các khâu c a quá trình tái s n xu t xã h i. Bên c nh ó, vi c phát tri n du l ch s kéo theo s phát tri n c a các ngành kinh t khác, vì s n ph m du l ch mang tính liên ngành có quan b n nhi u lĩnh v c khác trong n n kinh t . Khi m t khu v c nào ó tr thành i m du l ch, du khách m i nơi v s làm cho nhu c u v m i hàng hoá d ch v tăng lên áng k . Xu t phát t nhu c u này c a du khách mà ngành kinh t du l ch không ng ng m r ng ho t ng c a mình thông qua m i quan h liên ngành trong n n kinh t , ng th i làm bi n i cơ c u ngành trong n n kinh t qu c dân. Hơn n a, các hàng hoá, v t tư cho du l ch òi h i ph i có ch t lư ng cao, phong phú v ch ng lo i, hình th c p, h p d n. Do ó nó òi h i các doanh nghi p ph i không ng ng sáng t o c i ti n, phát tri n các lo i hàng hoá. làm ư c i u này, các doanh nghi p b t bu c ph i u tư trang thi t b hi n i, tuy n ch n và s d ng công nhân có tay ngh cao áp ng ư c nhu c u c a du khách. Trên bình di n chung, ho t ng du l ch có tác d ng làm bi n i cán cân thu chi c a t nư c. Du khách qu c t mang ngo i t vào t nư c có a i m du l ch, làm tăng thêm ngu n thu ngo i t c a t nư c ó. Ngư c l i, ph n chi ngo i t s tăng lên i v i nh ng qu c gia có nhi u ngư i i du l ch nư c ngoài. Trong ph m vi m t qu c gia, ho t ng du l ch làm xáo tr n ho t ng luân chuy n ti n t , hàng hoá, i u hoà ngu n v n t vùng kinh t phát tri n sang vùng kinh t kém phát tri n hơn, kích thích s tăng trư ng kinh t các vùng sâu, vùng xa… M t l i ích khác mà ngành du l ch em l i là góp ph n gi i quy t v n vi c làm. B i các ngành d ch v liên quan n du l ch u c n m t lư ng l n lao Trang 12
ng. Du l ch ã t o ra ngu n thu nh p cho ngư i lao ng, gi i quy t các v n xã h i. Du l ch Vi t Nam trong th i gian qua cũng ã óng góp r t nhi u cho s tăng trư ng và phát tri n kinh t c a t nư c. T c tăng trư ng hơn 14%/năm g n g p hai l n t c tăng trư ng c a toàn b n n kinh t . 6) Kinh nghi m phát tri n du l ch m t s nư c và c a Vi t Nam Du l ch là m t ngành có nh hư ng tài nguyên rõ r t, i u này có nghĩa là tài nguyên và môi trư ng là nhân t cơ b n t o ra s n ph m du l ch. Trong các i u ki n c trưng i v i s phát tri n du l ch, các chuyên gia nghiên c u v du l ch u kh ng nh r ng tài nguyên du l ch là y u t quy t nh và quan tr ng nh t. Nh n th c rõ i u này nhi u nư c ã ưa ra nh ng chính sách nh m b o v các tài nguyên du l ch, trong ó b o v môi trư ng là m t y u t quan tr ng. Trung Qu c là m t trong nh ng nư c ã t ư c thành t u l n trong vi c b o v môi trư ng phát tri n du l ch. T năm 1997, chính ph Trung Qu c ã 7 năm li n t ch c to àm trong th i gian h p qu c h i nghe báo cáo v môi trư ng. Qua ó chính ph Trung Qu c có nh ng bi n pháp c th c i t o và b o v môi trư ng. Các cơ ch chính sách v b o v môi trư ng ư c thi t l p, tăng v n u tư b o v môi trư ng, khuy n khích m i ngư i dân b o v môi trư ng. V i s c g ng c a chính ph , c a toàn dân Trung Qu c n n ô nhi m môi trư ng ã ư c ki m soát to thu n l i cho du l ch phát tri n m t cách b n v ng. Chính ph Trung Qu c không ng ng tăng v n u tư vào b o v môi trư ng, t năm 1996 n năm 2000, Trung Qu c ã chi 360 t nhân dân t . Nh ó Trung Qu c ã xây d ng và b o v hơn 1227 khu b o t n thiên nhiên, hàng tri u hecta r ng v i nhi u ch ng lo i ng th c v t phong phú r t phù h cho phát tri n du l ch sinh thái- m t lo i hình du l ch có xu th tăng trong th i gian g n ây. b ov s phong phú c a sinh v t, Trung Qu c là m t trong nh ng nư c tham gia ký k t r t s m “công ư c tính a d ng sinh v t”. ng th i chính ph Trung Qu c t p trung s a i và ưa ra lu t m nâng cao hi u qu trong vi c b o v môi trư ng. Tính n nay, ã có 6 b lu t, hơn 30 o lu t v b o v môi trư ng ã ư c ban hành, do ó môi trư ng Trung Qu c ã ư c ki m soát và c i t o áng k . Trang 13
Môi trư ng không ch nh hư ng n s phát tri n du l ch mà nó còn nh hư ng tr c ti p n s t n t i và phát tri n c a con ngư i, do ó vi c b o v môi trư ng ư c nhi u nư c quan tâm như Singapo, Nh t B n… Nh ó, du l ch nh ng nư c này ã phát tri n m nh, óng góp l n vào s phát tri n kinh t nói chung. B i v trí, vai trò c a du l ch em l i không ch v m t kinh t mà còn v m t xã h i, văn hoá, môi trư ng…là r t l n nên trong nh ng năm qua du l ch ã ư c ng và nhà nư c quan tâm phát tri n. Tr i qua hơn 40 năm hình thành và phát tri n, c bi t trong th i kỳ i m i, ư c s quan tâm lãnh oc a ng và nhà nư c, các c p, các ngành, s hư ng ng c a nhân dân, s giúp , h tr qu c t và n l c c a toàn ngành, du l ch Vi t Nam ã có nh ng phát tri n vư t b c, nhanh chóng thu h p kho ng cách v i du l ch các nư c trong khu v c, tr thành ngành kinh t quan tr ng trong chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i. Tuy nhiên du l ch Vi t Nam còn có nh ng khó khăn, h n ch c v ch quan l n khách quan, nên phát tri n chưa n nh, thi u b n v ng, hi u qu chưa tương x ng v i ti m năng du l ch to l n c a t nư c. Hơn 40 năm phát tri n và i m i ngành du l ch ã cho nh ng kinh nghi m quý báu: M t là: t nh hư ng úng nc a ng vi c quán tri t y vai trò và tác d ng nhi u m t c a du l ch, cũng như nh ng m t trái, nh ng hi n tư ng tiêu c c có th phát sinh và i li n v i ho t ng du l ch m i c p, m i ngành hi n nay là r t c p thi t c v m t lý lu n và th c ti n. Trong tình hình th gi i hi n nay v i xu th toàn c u hoá, khu v c hoá và xã h i hoá du l ch, quan h v m i m t gi a các nư c v a h p tác, v a u tranh và c nh tranh trì phát tri n du l ch là hư ng chi n lư c, y u t góp ph n tr c ti p vào s phát tri n kinh t - xã h i, xây d ng và b o v t qu c, th c hi n công nghi p hoá và hi n i hoá t nư c. Hai là: du l ch ch phát tri n nhanh, b n v ng khi có m t chi n lư c qu c gia v phát tri n du l ch và ư c c th hoá b ng chương trình hành ng qu c gia. C n có m t s ch o t p trung th ng nh t, úng hư ng và nhanh chóng t c p cao trong b máy lãnh oc a ng và nhà nư c n các c p th a hành các b , Trang 14
ngành trung ương và a phương, t o môi trư ng cho du l ch phát tri n úng hư ng và hi u qu . Ba là: qu n lý nhà nư c v du l ch c n tăng cư ng trên t t c các lĩnh v c: cơ ch chính sách ưu tiên phát tri n, phù h p v i i u ki n t nư c và h p v i thông l qu c t và xu th phát tri n du l ch th gi i; ph i âu tư ban u b ng ngân sách nhà nư c và huy ng nhi u ngu n v n khác; có b máy t ch c tương ng nhi m v chính tr , mb o n nh, quan tâm ào t o phát tri n ngu n nhân l c du l ch và giáo d c du l ch toàn dân; ph i h p ng b , thư ng xuyên liên ngành, a phương t t c ho t ng liên quan n du l ch trong va ngoài nư c. B n là: ngành du l ch ph i i u làm nòng c t trong nghiên c u, tri n khai chi n lư c, quy ho ch, k ho ch, cơ ch , chính sách phát tri n du l ch và th ch hoá thành các lu t l , bi n pháp và chương trình c th . Thư ng xuyên nghiên c u thông tin, kinh nghi m phát tri n du l ch th gi i, t ng k t th c ti n k p th i phát huy th m nh và ti m năng to l n v du l ch c a các ngành, các a phương. Trang 15
CHƯƠNG II TH C TR NG PHÁT TRI N NGÀNH DU L CH NƯ C TA TRONG TH I GIAN QUA 1) S c n thi t phát tri n du l ch nư c ta Tr i qua hai cu c chi n tranh t nư c ta ã b tàn phá n ng n , n n kinh t suy s p, dân ta nghèo kh , các nư c còn e dè trong quan h v i ta. Trư c tình hình ó nư c ta c n phát tri n kinh t , kh ng nh v th trên trư ng qu c t . ng và nhà nư c ã nh n th c ư c t m quan tr ng c a m i ngành trong ó có ngành du l ch. ng và nhà nư c ã xác nh “du l ch là m t ngành kinh t t ng h p quan tr ng mang n i dung văn hoá sâu s c, có tính liên ngành, liên vùng và xã h i hoá cao; phát tri n du l ch nh m áp ng nhu c u tham quan, gi i trí, ngh dư ng c a nhân dân và khách du l ch qu c t , góp ph n nâng cao dân trí, t o vi c làm và phát tri n kinh t xã h i c a t nư c” (Trích pháp l nh du l ch 2/1999) và coi “phát tri n du l ch là m t hư ng chi n lư c quan tr ng trong ư ng l i phát tri n kinh t xã h i nh m góp ph n th c hi n công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c” (Trích ch th 46/CTTW ban bí thư trung ương ng khoá VII, 10/1994) và “phát tri n du l ch th c s tr thành m t ngành kinh t mũi nh n” (Trích văn ki n ih i ng khoá IX) nh hư ng c a du l ch n kinh t : Du l ch ã óng góp r t l n vào s phát tri n kinh t c a t nư c. Tình n th i i m này, ho t ng du l ch ã mang l i doanh thu hàng t USD và n p vào ngân sách nhà nư c hàng ngàn t ng. Hàng năm các ngành c g ng xu t kh u hàng hoá thu ngo i t v cho t nư c và du l ch là ho t ng xu t kh u có hi u qu nh t. B i du l ch là m t ngành “xu t kh u t i ch ” nh ng hàng hoá công nghi p, tiêu dùng… ư c trao i qua con ư ng du l ch, các hàng hoá ư c xu t kh u mà không ph i ch u hàng rào thu quan m u d ch qu c t . M t khác, du l ch còn là ngành “xu t kh u vô hình” hàng hoá du l ch. ó là c nh quan thiên nhiên, khí h u, giá tr c a di tích l ch s , văn hoá… Trang 16
Quy lu t có tính ph bi n c a quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên th gi i hi n nay cũng như Vi t Nam là giá tr ngành d ch v ngày càng chi m t tr ng cao trong t ng s n ph m xã h i và trong s ngư i có vi c làm. i tìm hi u qu c a ng v n thì du l ch là m t lĩnh v c kinh doanh h p d n so v i nhi u ngành kinh t khác. Du l ch em l i t xu t l i nhu n cao, vì v n u tư vào du l ch tương i ít so v i ngành công nghi p n ng, giao thông v n t i mà kh năng thu h i v n l i nhanh, k thu t không ph c t p. Chính c i m này r t phù h p v i tình hình nư c ta- m t nư c còn nghèo nàn, l c h u, thi u v n u tư, s c n thi t hi n i hoá n n kinh t Vi t Nam i u ó có ý nghĩa to l n. Du l ch là c u nói giao lưu kinh t có quan h ch t ch v i chính sách m c u c a ng và nhà nư c do ó phát tri n du l ch là vi c c n thi t i v i nư c ta. Ngoài nh ng l i ích v m t kinh t mà du l ch em l i, du l ch còn có ý nghĩa v m t xã h i. Du l ch có vai trò gi gìn, ph c h i s c kho và tăng cư ng s c s ng cho ngư i dân. Trong m t ch ng m c nào ó du l ch có tác d ng h n ch b nh t t, kéo dài tu i th và kh năng lao ng c a con ngư i. M t khác qua nh ng chuy n du l ch m i ngư i có i u ki n ti p xúc v i nhau, g n gũi nhau hơn nh ó m i ngư i hi u nhau hơn và làm tăng thêm tình oàn k t trong c ng ng. Bên c nh ó do tác ng c a cu c cách m ng khoa h c k thu t thì hàng lo t máy móc ã ư c t o ra thay th con ngư i trong quá trình lao ng s n xu t do ó d n n m t lư ng ngư i b th t nghi p và gây s c ép lên n n kinh t c a t nư c. Nhưng nh có s phát tri n c a du l ch và d ch v mà m t lư ng l n nh ng ngư i này ã có công ăn vi c làm, có thu nh p n nh. Chính du l ch ã góp ph n làm gi m gánh n ng cho n n kinh t c a d t nư c, góp ph n ưa n n kinh t c a nư c nhà phát tri n n nh và nhanh chóng. nh hư ng c a du l ch n văn hoá: m t trong nh ng ch c năng c a du l ch là giao lưu văn hoá gi a các c ng ng. Khi i du l ch, du khách luôn mu n ư c xâm nh p vào các ho t ng văn hoá c a a phương qua ó du khách có thêm nh ng hi u bi t m i. Du l ch còn góp ph n cho vi c ph c h i và phát tri n văn hóa dân t c. Nhu c u v nâng cao nh n th c văn hoá trong chuy n i c a du khách thúc y các nhà cung ng chú ý, y m tr cho vi c khôi ph c, duy trì, các di tích, l h i, s n ph m làng ngh … Du l ch ã góp ph n ưa hình nh t nư c ta Trang 17
n v i b n bè qu c t ng th i giúp chúng ta có cái nhìn r ng hơn bên ngoài mà qua ó ta làm cho cu c s ng tinh th n tr nên phong phú và y hơn. nh hư ng c a du l ch n môi trư ng: m c ích ch y u c a du khách khi i du l ch là ư c ti p xúc, m mình trong thiên nhiên, ư c c m nh n m t cách tr c giác s hùng vĩ, trong lành, tươi mát và nên thơ c a các c nh quan thiên nhiên. Nó t o i u ki n cho h hi u bi t sâu s c hơn v t nhiên, th y ư c giá tr c a thiên nhiên iv i i s ng con ngư i. i u này có nghĩa là b ng th c ti n phong phú, du l ch s góp ph n r t tích c c vào s nghi p giáo d c môi trư ng, m tv n toàn th gi i ang h t s c quan tâm. Nhu c u du l ch ngh ngơi t i nh ng khu v c có nhi u c nh quan thiên nhiên ã kích thích vi c tôn t o, b o v môi trư ng. áp ng nhu c u du l ch ph i dành nh ng kho ng t ai có môi trư ng ít b xâm ph m, xây d ng các công viên bao quanh thành ph , thi hành các bi n pháp b o v môi trư ng, b o v ngu n nư c, không khí nh m t o nên môi trư ng s ng phù h p v i nhu c u c a du khách. gia tăng thu nh p t du khách ph i có chính sách maketing, chính sách tu b b o v t nhiên i m du l ch ngày càng h p d n. nh hư ng c a du l ch n an ninh, chính tr : trư c h t c n kh ng nh du l ch là chi c c u n i hoà bình gi a các dân t c trên th gi i. Ho t ng du l ch giúp cho các dân t c xích l i g n nhau hơn, hi u hơn v giá tr văn hoá c a t nư c b n. Ngoài nh ng m t tích c c mà du l ch em l i thì còn có nh ng tác ng tiêu c c t du l ch. Do ó chúng ta c n ph i nh n th c rõ có hư ng phát tri n úng n. V i nh ng gì du l ch em l i cho kinh t , xã hôi, văn hoá, môi trư ng… thì vi c phát tri n du l ch nư c ta là i u r t c n thi t ph c v cho s xây d ng và phát tri n t nư c tr thành m t nư c “dân giàu, nư c m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh”. 2) Ti m năng phát tri n du l ch nư c ta Vi t Nam n m trên bán o ông Dương, g n trung tâm ông Nam Á, v a có biên gi i l c a, v a có h i gi i r ng l n, là c a ngõ i ra Thái Bình Dương c a m t s nư c và c a vùng ông Nam Á. Nư c ta n m vành ai nhi t i b c bán c u, úng vào khu v c gió mùa ông Nam Á, do ó, mang l i c Trang 18
trưng khí h u nhi t i gió mùa Châu Á. Nh ó mà Vi t Nam có h th ng ng th c v t phong phú, a d ng. Vi t Nam còn có nh ng danh th ng ã ư c UNESCO công nh n là di s n văn hóa th gi i như v nh H Long, ph c H i An, c ô Hu , thánh a M Sơn, vư n qu c gia Phong Nha- K B ng ngoài ra còn có di s n văn hoá th gi i phi v t th là nhã nh c Hu . Chúng ta còn thu hút du khách nư c ngoài b ng hàng lo t các i m du l ch sinh thái kéo dài kh p ba mi n t qu c: B n G c, M u Sơn, Sa Pa, Thác Mơ, h Ba B , vư n qu c gia Ba Vì, Mai Châu, Tam C c- Bích ng, Cát Tiên, khu ng p nư c Văn Long, Bà Nà, ng Tháp Mư i, a o C Chi, U Minh… Hi n nay, du l ch sinh thái ang ư c nhi u du khách quan tâm nên ây là i u ki n t t du l ch Vi t Nam khai thác ti m năng s n có. M t khác lãnh th nư c ta kéo dài t B c vào Nam ti p giáp v i bi n cũng t o cho chúng ta nh ng bãi bi n cát m n và p như Trà C , Bãi Cháy, Sơn, S m Sơn, Nha Trang, Vũng Tàu… Ngoài nh ng th nh c nh tươi p, Vi t Nam còn có r t nhi u các làng ngh , l h i truyên th ng. Ti m năng phát tri n du l ch làng ngh truy n th ng c a nư c ta r t l n, m i làng ngh g n v i m t vùng văn hoá, h th ng di tích và truy n th ng riêng, v i cung cách sáng t o s n ph m riêng c a mình. Du kh o h t các làng ngh truy n th ng, du khách có th th y rõ b n s c cũng như c trưng c a b m t nông thôn Vi t Nam. Hi n nay, c nư c ã có hơn 2000 làng ngh th công thu c 11 nhóm ngh chính như: cói, sơn mài, mây tre an, g m s , thêu ren, d t, g , á, gi y, tranh dân gian. i d c Vi t Nam du khách có th th y nhi u vùng quê mà m t làng ngh truy n th ng dày c r i t b c vào nam. Nh ng cái nôi c a làng ngh là Hà Nôi, Hà Tây, H i Dương, Hưng Yên, B c Ninh, Th a Thiên Hu … Th c t , hi n nay du khách mu n n t n làng ngh nhìn c nh cây a, b n nư c, sân ình, thăm các di tích c a m t làng ngh truy n th ng Vi t Nam, tìm hi u các v t làng ngh ho c các danh nhân văn hoá. Làng ngh truy n th ng Vi t Nam ch a ng ti m năng d i dào v du l ch còn b i vì du khách mu n nt n nơi xem các công o n ngh nhân làm ra s n ph m và cũng mu n t n tay tham gia làm s n ph m theo trí tư ng tư ng c a riêng mình. Tìm hi u v văn hoá và truy n th ng làng ngh là i u mà du khách trong và ngoài nư c quan tâm. Trang 19
Vi t Nam còn có các tài nguyên có giá tr l ch s , các tài nguyên có giá tr văn hoá thu hút khách du l ch v i m c ích tham quan, nghiên c u. V i l ch s hơn 4000 năm d ng nư c và gi nư c, Vi t Nam ã t o d ng ư c m t n n văn hoá phong phú và c áo. Không nh ng v y 54 dân t c anh em cùng chung s ng trên m t m nh t, l i có bao phong t c, t p quán, l h i khác nhau t o nên s a d ng cho s n ph m du l ch Vi t Nam. Trong nh ng năm g n ây, Vi t Nam ã và ang xây d ng cơ s v t ch t k thu t, cơ s h t ng, không ng ng nâng cao ch t lư ng ph c v . c bi t con ngư i Vi t Nam thân thi n, hi u khách ã t o s tho i mái cho du khách. Chính t t c nh ng ti m năng trên là m t n n t ng du l ch Vi t Nam phát tri n, h i nh p v i các nư c trên th gi i. Nhưng v n là chúng ta t n d ng nh ng ti m năng ó như th nào nó ph thu c vào cách làm c a chúng ta. 3) Thành t u ngành du l ch nư c ta t ư c trong th i gian qua Nh n th c ư c vai trò c a ngành du l ch i v i s phát tri n c a n n kinh t qu c dân và vi c ánh giá úng các ti m năng phát tri n du l ch, ng và nhà nư c ta trong th i gian qua ã ưa ra nh ng chính sách h tr cho s phát tri n c a ngành du l ch. Trong th i gian qua du l ch Vi t Nam ã có nh ng thành t u và nh ng ti n b v ng ch c. Ngay t nh ng năm m i thành l p, trong i u ki n chi n tranh, cơ s v t ch t còn thi u th n, i ngũ cán b còn ít, trình nghi p v h n ch , ngành du l ch ã có nhi u c g ng, áp ng nhu c u ph c v các oàn khách c a ng, nhà nư c và các oàn khách qu c t . Sau ngày th ng nh t t nư c năm 1975, ph m vi m r ng trên toàn qu c, tăng cư ng phát tri n nhân l c, cơ s v t ch t kĩ thu t d n ư c c i thi n, a d ng hoá hình th c ho t ng, t ng bư c du l ch kh ng nh ư c v trí, vai trò c a m t ngành kinh t t ng h p. Nh v y mà ngành du l ch có th nhanh chóng thích nghi ư c và phát tri n m t cách năng ng trong quá trình chuy n i cơ ch c a th i kỳ m i. ng và nhà nư c ã có s quan tâm và quy t tâm ưa ngành du l ch Vi t Nam phát tri n thành ngành kinh t mũi nh n. T nh ng xu t c a ngành, ban ch o nhà nư c v du l ch ư c thành l p do m t phó th tư ng làm trư ng ban. ng th i th tư ng chính ph cũng phê duy t “chương trình hành ng qu c gia Trang 20