Mô thức tiếp nhận thông tin báo chí của người dân Hà Nội và những nhân tố ảnh hưởng - Trần Bá Dung

54 X· héi häc sè 1 (101), 2008<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n<br /> Hµ Néi vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> <br /> TrÇn B¸ Dung<br /> <br /> <br /> Nh»m nhËn diÖn c¸c m« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ vµ nh÷ng nh©n tè<br /> ¶nh h­ëng ®Õn m« thøc tiÕp nhËn cña c«ng chóng - ng­êi d©n trong c¸c hé gia ®×nh<br /> Hµ Néi, cuéc kh¶o s¸t nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña c«ng chóng Hµ Néi<br /> ®èi víi c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ, thÓ hiÖn qua c¸c m« thøc tiÕp nhËn ®­îc tiÕn hµnh vµo<br /> th¸ng 8/2006 t¹i 3 ph­êng, x· cña thµnh phè Hµ Néi lµ ph­êng Hµng B«ng (quËn<br /> Hoµn KiÕm), ph­êng Nh©n ChÝnh (quËn Thanh Xu©n) vµ x· T©y Tùu (huyÖn Tõ<br /> Liªm). Tæng sè mÉu ®iÒu tra lµ 630 mÉu (tõ 16 tuæi trë lªn) t¹i 630 hé gia ®×nh.<br /> Trong ®ã néi thµnh 424 mÉu (tØ lÖ 2/3), ngo¹i thµnh 206 mÉu (tØ lÖ 1/3), t­¬ng øng víi<br /> tØ lÖ thùc c¬ cÊu d©n sè Hµ Néi ®Õn cuèi 2005: néi thµnh 2,0 triÖu ng­êi vµ ngo¹i<br /> thµnh 1,04 triÖu.<br /> Bµi viÕt b­íc ®Çu t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ vÒ mét sè lo¹i h×nh m« thøc tiÕp nhËn<br /> th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n c¸c ®iÓm kh¶o s¸t, t×m hiÓu c¸c yÕu tè t¸c ®éng, trªn c¬ së<br /> ®ã, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng b¸o chÝ.<br /> 1. Kh¸i niÖm<br /> C«ng chóng b¸o chÝ ®­îc hiÓu lµ nh÷ng nhãm lín d©n c­, kh«ng ®ång nhÊt<br /> trong x· héi, ®­îc b¸o chÝ h­íng vµo ®Ó t¸c ®éng hoÆc chÞu ¶nh h­ëng, t¸c ®éng cña<br /> b¸o chÝ vµ cã t¸c ®éng trë l¹i, gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸, quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña<br /> c¬ quan b¸o chÝ. “C«ng chóng b¸o chÝ” lµ mét bé phËn cña “c«ng chóng truyÒn th«ng”,<br /> ng­îc l¹i khi nãi “c«ng chóng truyÒn th«ng” lµ bao hµm c¶ “c«ng chóng b¸o chÝ”.<br /> C«ng chóng Hµ Néi lµ nh÷ng nhãm lín d©n c­ Hµ Néi, kh«ng ®ång nhÊt, ®­îc b¸o<br /> chÝ h­íng vµo t¸c ®éng hoÆc chÞu ¶nh h­ëng, t¸c ®éng cña b¸o chÝ vµ cã t¸c ®éng trë<br /> l¹i, gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸, quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña b¸o chÝ.<br /> M« thøc tiÕp nhËn: Kh¸i niÖm m« thøc vµ m« thøc tiÕp nhËn ®· ®­îc sö dông<br /> kh¸ réng r·i trong nghiªn cøu truyÒn th«ng (Philip Breton vµ Serge Proulx - 1996;<br /> TrÇn H÷u Quang -1998; T¹ Ngäc TÊn - 2001,...). Mét c¸ch chung nhÊt, m« thøc tiÕp<br /> nhËn ®­îc hiÓu lµ nh÷ng m« h×nh, c¸ch thøc, møc ®é vµ môc ®Ých tiÕp nhËn th«ng tin<br /> b¸o chÝ, cña c«ng chóng. Ch¼ng h¹n, ng­êi d©n th­êng ®äc b¸o, nghe ®µi, xem truyÒn<br /> h×nh víi ai, ë ®©u, vµo lóc nµo, ë møc ®é nµo, hä th­êng thÝch nh÷ng néi dung nµo,<br /> môc ®Ých ®Ó lµm g×, v. v... Chóng t«i kh¸i qu¸t m« thøc tiÕp nhËn b»ng s¬ ®å ë H×nh 1.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  TrÇn B¸ Dung 55<br /> <br /> <br /> H×nh1: S¬ ®å kh¸i qu¸t m« thøc tiÕp nhËn<br /> <br /> <br /> M« thøc<br /> tiÕp nhËn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Møc ®é C¸ch thøc Môc ®Ých<br /> tiÕp nhËn tiÕp nhËn tiÕp nhËn<br /> <br /> <br /> 2. M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña c«ng chóng Hµ Néi<br /> Tõ kÕt qu¶ kh¶o s¸t møc ®é vµ c¸ch thøc tiÕp nhËn cña ng­êi d©n ®èi víi tõng<br /> lo¹i h×nh b¸o chÝ vµ ®èi víi tõng lo¹i ®Ò tµi ph¶n ¸nh (néi dung th«ng tin) trªn tõng<br /> lo¹i h×nh, bªn c¹nh sù t­¬ng ®ång cã sù kh¸c nhau theo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh,<br /> trong viÖc tiÕp nhËn th«ng tin cña c¸c nhãm d©n c­ trong mÉu ®iÒu tra.<br /> Tr­íc hÕt vÊn ®Ò cÇn tr¶ lêi lµ: cïng mét ®Ò tµi néi dung, c«ng chóng th­êng<br /> theo dâi trªn c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ nµo vµ møc ®é ra sao? V× vËy ë mçi lo¹i h×nh b¸o<br /> chÝ ®­îc ®­a ra 5 néi dung ®Ó kh¶o s¸t. Ch¼ng h¹n, cïng theo dâi ®Ò tµi thêi sù -<br /> chÝnh trÞ, nh­ng cã ng­êi chØ xem duy nhÊt trªn truyÒn h×nh mµ kh«ng theo dâi trªn<br /> c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ kh¸c; cã ng­êi kÕt hîp viÖc xem trªn truyÒn h×nh víi c¶ viÖc ®äc<br /> tin tøc thêi sù trªn b¸o in; cã ng­êi l¹i cßn ®äc thªm c¶ tin tøc thêi sù trªn b¸o m¹ng.<br /> NghÜa lµ cã nhiÒu kiÓu, nhiÒu c¸ch thøc theo dâi vµ kÕt hîp theo dâi trªn c¸c lo¹i<br /> ph­¬ng tiÖn. VÒ mÆt ph©n lo¹i, mçi kiÓu theo dâi nµy tiªu biÓu cho mét nhãm ng­êi<br /> (kÓ c¶ tr­êng hîp chØ cã mét ng­êi sö dông còng ®­îc m¸y tÝnh ph©n lo¹i thµnh mét<br /> kiÓu). KÕt qu¶ xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu thèng kª cho thÊy:<br /> - §èi víi ®Ò tµi thêi sù - chÝnh trÞ, cã tÊt c¶ 11 kiÓu theo dâi, víi tæng sè 355 ng­êi<br /> trªn tæng sè mÉu (56,5%).<br /> B¶ng 1. C¸c kiÓu theo dâi ®Ò tµi thêi sù - chÝnh trÞ trªn c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ<br /> <br /> <br /> Sè l­îng Tû lÖ<br /> Theo dâi thêi sù trªn c¸c ph­¬ng tiÖn<br /> (ng­êi) (%)<br /> 1. B¸o in vµ truyÒn h×nh 105 16,7<br /> 2. ChØ xem trªn truyÒn h×nh 92 14,5<br /> 3. B¸o in, truyÒn h×nh vµ m¹ng internet 55 8,8<br /> 4. B¸o in, truyÒn h×nh vµ ph¸t thanh 42 6,8<br /> 5. ChØ ®äc trªn b¸o in 19 3,1<br /> 6. Kh«ng xem trªn c¶ 4 lo¹i h×nh 117 18,6<br /> <br /> - §Ò tµi kinh tÕ - thÞ tr­êng, cã 10 kiÓu theo dâi víi tæng sè 144 ng­êi (22,8% tæng sè mÉu).<br /> - §Ò tµi khoa häc - gi¸o dôc - v¨n häc - nghÖ thuËt, cã 13 kiÓu theo dâi víi 147<br /> ng­êi (23,5% tæng sè mÉu).<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 56 M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n Hµ Néi vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> <br /> - §Ò tµi v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ, cã 12 kiÓu theo dâi víi 348 ng­êi<br /> (55,2% tæng sè mÉu).<br /> - §Ò tµi qu¶ng c¸o - rao vÆt, chØ cã 7 kiÓu theo dâi víi 44 ng­êi (6,9% tæng sè mÉu).<br /> TiÕp theo, dïng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch t­¬ng tù ®Ó t×m ra c©u tr¶ lêi: trªn cïng<br /> mét ph­¬ng tiÖn b¸o chÝ, c«ng chóng th­êng theo dâi c¸c nhãm ®Ò tµi néi dung nµo vµ<br /> møc ®é ra sao? Sau ®ã, tæng hîp c¸c nhãm néi dung th­êng ®­îc theo dâi tõ mçi lo¹i<br /> ph­¬ng tiÖn b¸o chÝ, t×m ra c¸c nhãm néi dung chung nhÊt cho c¶ 4 lo¹i th­êng ®­îc<br /> theo dâi nhiÒu nhÊt. KÕt qu¶ xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu thèng kª cho thÊy:<br /> - §èi víi b¸o in, cã tÊt c¶ 20 kiÓu theo dâi c¸c nhãm ®Ò tµi (trªn c¬ së 5 nhãm ®Ò tµi<br /> kh¶o s¸t).<br /> - §èi víi truyÒn h×nh, cã 21 kiÓu theo dâi. §©y lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn b¸o chÝ<br /> ®­îc nhiÒu ng­êi d©n theo dâi nhÊt.<br /> - §èi víi ph¸t thanh, cã 11 kiÓu theo dâi. §©y lµ lo¹i ph­¬ng tiÖn b¸o chÝ cã møc<br /> ®é ®­îc theo dâi thÊp nhÊt. Ngay c¶ sè l­îng ng­êi nghe trong c¸c kiÓu kÕt hîp c¸c ®Ò<br /> tµi khi nghe ®µi còng rÊt thÊp (t­¬ng tù t×nh tr¹ng nµy ë lo¹i h×nh b¸o m¹ng ®iÖn tö).<br /> - §èi víi b¸o m¹ng internet, cã 16 kiÓu theo dâi. Tuy nhiªn, còng gièng nh­<br /> truyÒn h×nh, c«ng chóng cña b¸o m¹ng ph©n t¸n nhiÒu nhãm chän ®äc c¸c ®Ò tµi<br /> theo nhiÒu kiÓu kÕt hîp kh¸c nhau.<br /> Tæng hîp kÕt qu¶ ph©n lo¹i c¸c c¸ch thøc tiªu biÓu vÒ theo dâi c¸c nhãm ®Ò tµi<br /> trªn mçi lo¹i h×nh b¸o chÝ vµ c¸c c¸ch thøc tiªu biÓu vÒ theo dâi mét ®Ò tµi trªn c¸c lo¹i<br /> h×nh trªn ®©y, chóng t«i chän ra ®­îc 8 nhãm ®Ò tµi th­êng ®­îc theo dâi, Ýt nhÊt trªn<br /> mét trong 4 lo¹i h×nh b¸o chÝ, t­¬ng øng víi nã lµ 8 c¸ch thøc theo dâi kh¸c nhau.<br /> KÕt hîp kÕt qu¶ nµy víi th«ng tin thu ®­îc tõ c©u hái vÒ môc ®Ých ®äc b¸o, nghe<br /> ®µi, xem truyÒn h×nh, truy cËp internet..., dùa vµo kh¸i niÖm m« thøc tiÕp nhËn ®· nªu,<br /> sÏ cã ®­îc 6 nhãm m« thøc tiÕp nhËn cña c«ng chóng Hµ Néi (H×nh 2):<br /> H. 2: Tæng hîp 6 nhãm m« thøc tiÕp nhËn cña c«ng chóng Hµ Néi<br /> <br /> <br /> <br /> 6 nhãm<br /> m« thøc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nhãm 1: Nhãm 2: Nhãm 3: Nhãm 4: Nhãm 5: Nhãm 6:<br /> VH- XH- TS & TS, Thêi sù & Kh«ng theo<br /> Thêi sù ThÓ thao- VH-XH- KT-TTr, Kinh tÕ-ThÞ dâi mét<br /> (TS) Gi¶i trÝ ThÓ thao KH-GD- tr­êng trong c¸c<br /> Gi¶i trÝ VH-NT, néi dung<br /> VH-XH- trªn c¶ 4<br /> TT-GT lo¹i b¸o<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  TrÇn B¸ Dung 57<br /> <br /> 2.1. Nhãm m« thøc 1: Nhãm tiÕp nhËn b¸o chÝ chØ nh»m môc ®Ých theo dâi tin<br /> tøc thêi sù - chÝnh trÞ lµ chÝnh.<br /> <br /> <br /> Nhãm 1<br /> Thêi sù - ChÝnh trÞ<br /> <br /> <br /> Møc ®é (1): C¸ch thøc: Môc ®Ých:<br /> TØ lÖ cao nhÊt ë c¸c Tõ TruyÒn h×nh vµ Theo dâi tin tøc thêi<br /> lo¹i h×nh b¸o chÝ B¸o in lµ chñ yÕu sù lµ chÝnh<br /> <br /> <br /> Nhãm nµy lu«n lu«n cã sè ng­êi cao nhÊt trong tõng lo¹i h×nh b¸o chÝ vµ trong<br /> tæng sè mÉu ®iÒu tra. Møc ®é (sè l­îng ng­êi) tiÕp nhËn tin tøc thêi sù cña nhãm nµy<br /> cao nhÊt lµ tõ b¸o in vµ truyÒn h×nh (105 ng­êi, chiÕm 16,7% tæng sè mÉu ®iÒu tra),<br /> thø hai lµ tõ truyÒn h×nh (92 ng­êi, chiÕm 14,5%), thø ba lµ tõ b¸o in, truyÒn h×nh vµ<br /> b¸o m¹ng (55 ng­êi, chiÕm 8,8%), thø t­ lµ tõ b¸o in, truyÒn h×nh vµ ph¸t thanh (42<br /> ng­êi, chiÕm 6,8%). Cßn l¹i ®Òu tØ lÖ thÊp.<br /> §©y lµ ®Æc thï riªng cña c«ng chóng Hµ Néi: quan t©m theo dâi tin tøc thêi<br /> sù chÝnh trÞ víi tØ lÖ cao.<br /> 2.2. Nhãm m« thøc 2: Nhãm tiÕp nhËn b¸o chÝ chØ nh»m môc ®Ých theo dâi tin<br /> tøc v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ.<br /> Nhãm nµy xÕp thø hai sau nhãm thêi sù. Møc ®é tiÕp nhËn tõ truyÒn h×nh<br /> cao nhÊt (125 ng­êi, chiÕm 19,8% tæng sè mÉu), tõ b¸o in vµ truyÒn h×nh (73 ng­êi,<br /> chiÕm 11,5%), tõ b¸o in, truyÒn h×nh vµ b¸o m¹ng (36 ng­êi, chiÕm 5,7%), chØ ®äc<br /> b¸o in (23 ng­êi, 3,5%), chØ nghe ®µi ph¸t thanh (17 ng­êi, 2,6%), chØ ®äc b¸o m¹ng<br /> (17 ng­êi, 2,6%), cßn l¹i c¸c c¸ch thøc kh¸c ®Òu cã tØ lÖ thÊp.<br /> Nhãm nµy cã thÓ so s¸nh víi nhãm 4 trong nghiªn cøu cña TrÇn H÷u Quang vÒ<br /> c«ng chóng Thµnh phè Hå ChÝ Minh: nhãm gi¶i trÝ vµ v¨n nghÖ, hÇu nh­ chØ xem trªn<br /> truyÒn h×nh, mét phÇn nhá cã kÕt hîp ®äc b¸o in vµ nghe ®µi [TrÇn H÷u Quang, 1998: 136].<br /> 2.3. Nhãm m« thøc 3: Nhãm tiÕp nhËn b¸o chÝ nh»m môc ®Ých theo dâi tin<br /> tøc thêi sù vµ theo dâi tin tøc v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ.<br /> Nhãm nµy gåm cã mét nhãm lín vµ mét nhãm nhá. Nhãm lín chØ theo dâi thêi<br /> sù vµ v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ. Kh¶o s¸t trªn truyÒn h×nh, nhãm nµy ®øng<br /> thø hai, víi 99 ng­êi (15,7% tæng sè mÉu). Trªn b¸o in, nhãm nµy cã 23 ng­êi (®øng<br /> thø ba trong c¸c nhãm ®Ò tµi ®­îc theo dâi nhiÒu ë lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy). Trªn ®µi<br /> ph¸t thanh, nhãm nµy ®øng thø ba, víi 15 ng­êi vµ trªn b¸o m¹ng, nhãm nµy ®øng<br /> thø t­ víi 11 ng­êi. Nh­ vËy, tiªu biÓu cho nhãm nµy lµ nhãm theo dâi thêi sù kÕt<br /> hîp theo dâi tin tøc v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ trªn truyÒn h×nh. Nhãm nhá<br /> tiÕp nhËn b¸o chÝ ngoµi môc ®Ých theo dâi tin tøc thêi sù vµ v¨n hãa - x· héi - thÓ<br /> thao - gi¶i trÝ, cßn thªm môc ®Ých khoa häc - gi¸o dôc - v¨n häc nghÖ thuËt. Nh­ng c¬<br /> b¶n vÉn lµ hai môc ®Ých trªn. Cã 17 ng­êi theo dâi b¸o in thuéc nhãm nµy. Cßn trªn<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 58 M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n Hµ Néi vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> <br /> truyÒn h×nh cã 23 ng­êi. Trªn ph¸t thanh cã 13 ng­êi vµ trªn b¸o m¹ng cã 11 ng­êi.<br /> Nhãm nhá nµy Ýt ng­êi nhÊt vµ còng lµ mét kiÓu theo dâi mang tÝnh kÕt hîp thiªn vÒ<br /> thu nhËn th«ng tin thêi sù vµ th«ng tin mang tÝnh x· héi.<br /> Sù trïng hîp vµ sù kÕt hîp hai nhãm lín vµ nhá nµy lµm thµnh mét nhãm c«ng<br /> chóng mang tÝnh ®Æc tr­ng rÊt râ lµ thiªn vÒ theo dâi th«ng tin thêi sù vµ v¨n hãa - x·<br /> héi - gi¶i trÝ, chñ yÕu vÉn th«ng qua xem truyÒn h×nh vµ ®äc b¸o in.<br /> 2.4. Nhãm m« thøc 4: Nhãm tiÕp nhËn b¸o chÝ nh»m môc ®Ých theo dâi tin tøc<br /> thêi sù, kinh tÕ - thÞ tr­êng, khoa häc - gi¸o dôc - v¨n häc nghÖ thuËt, v¨n hãa - thÓ<br /> thao - gi¶i trÝ.<br /> Trªn b¸o in, nhãm nµy cã 33 ng­êi (5,1% tæng sè mÉu). Trªn truyÒn h×nh,<br /> nhãm nµy cã 25 ng­êi. Trªn b¸o m¹ng, nhãm nµy cã 11 ng­êi. Nh­ vËy, nh÷ng ng­êi<br /> ®äc muèn cã nhiÒu th«ng tin vÒ nhiÒu lÜnh vùc víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, th­êng<br /> t×m ®Õn b¸o in lµ chñ yÕu. Cã thÓ do tÝnh l­u gi÷ tµi liÖu, tiÖn lîi khi sö dông, nªn<br /> b¸o in th­êng ®­îc ®éc gi¶ l­u gi÷, cã thÓ mang theo ng­êi, ®äc lóc nµo thuËn tiÖn.<br /> Riªng ®µi ph¸t thanh, kh«ng cã nhãm c«ng chóng theo dâi víi nhiÒu môc ®Ých nµy.<br /> 2.5. Nhãm m« thøc 5: Nhãm tiÕp nhËn b¸o chÝ nh»m môc ®Ých theo dâi tin tøc<br /> thêi sù - chÝnh trÞ vµ tin tøc kinh tÕ - thÞ tr­êng.<br /> Trªn b¸o in, nhãm nµy cã 33 ng­êi (5,1% tæng sè mÉu). Trªn truyÒn h×nh,<br /> nhãm nµy cã 19 ng­êi. Trªn ph¸t thanh cã 9 ng­êi vµ trªn b¸o m¹ng cã 9 ng­êi. Sè<br /> ng­êi trong nhãm nµy kh«ng lín, nh­ng lµ mét nhãm t­¬ng ®èi ®Æc biÖt, v× th«ng tin<br /> kinh tÕ - thÞ tr­êng trªn b¸o chÝ th­êng Ýt ng­êi quan t©m, kÐn “®éc gi¶” h¬n nh÷ng<br /> nhãm néi dung kh¸c.<br /> 2.6. Nhãm m« thøc 6: Nhãm nh÷ng ng­êi kh«ng theo dâi mét trong c¸c ®Ò tµi,<br /> trªn c¶ 4 lo¹i h×nh b¸o chÝ.<br /> Kh¶o s¸t c¸ch thøc theo dâi c¸c nhãm ®Ò tµi trªn tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ,<br /> chóng t«i thÊy ë mçi lo¹i ®Ò tµi ®Òu cã mét nhãm t­¬ng ®èi lín (thÊp nhÊt lµ 18,7% tæng<br /> sè mÉu ®èi víi ®Ò tµi thêi sù, cao nhÊt lµ 45,2% tæng sè mÉu ®èi víi ®Ò tµi qu¶ng c¸o -<br /> rao vÆt) kh«ng theo dâi trªn bÊt cø ph­¬ng tiÖn nµo. Trong sè nh÷ng ng­êi tr¶ lêi c©u<br /> hái “th­êng thu nhËn th«ng tin thêi sù tõ c¸c ph­¬ng tiÖn b¸o chÝ ë møc ®é nµo”, cã<br /> 118 ng­êi (18,7% tæng sè mÉu) tr¶ lêi kh«ng theo dâi trªn bÊt cø ph­¬ng tiÖn nµo<br /> (nhãm nh÷ng ng­êi kh«ng quan t©m thêi sù). T­¬ng tù, ®Ò tµi kinh tÕ - thÞ tr­êng cã<br /> 231 ng­êi, ®Ò tµi khoa häc - gi¸o dôc - v¨n häc - nghÖ thuËt cã 221 ng­êi, ®Ò tµi v¨n<br /> hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ cã 117 ng­êi vµ ®Ò tµi qu¶ng c¸o - rao vÆt cã tíi 284<br /> ng­êi (45,2% tæng sè mÉu).<br /> §©y lµ nh÷ng chØ b¸o cã ý nghÜa quan träng vÒ hiÖu qu¶ t¸c ®éng x· héi,<br /> th­íc ®o c¸ch øng xö cña c«ng chóng ®èi víi ng­êi lµm b¸o, ë gãc ®é chuyªn s©u. Sù<br /> nhËn d¹ng vÒ hä, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng nguyªn nh©n c¸ch øng xö “ng­îc chiÒu”<br /> cña hä - mét bé phËn kh«ng nhá trong c«ng chóng b¸o chÝ nãi chung, lµ viÖc lµm cÇn<br /> thiÕt vµ cã ý nghÜa thiÕt thùc.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  TrÇn B¸ Dung 59<br /> <br /> 3. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> 3.1. Giíi tÝnh<br /> Sè liÖu thèng kª cho thÊy: giíi tÝnh lµ nh©n tè cã ¶nh h­ëng rÊt râ trong viÖc<br /> tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n. Tuy nhiªn, ¶nh h­ëng nhiÒu hay Ýt, giíi<br /> tÝnh nµo ¶nh h­ëng nhiÒu h¬n, cßn phô thuéc vµo nh÷ng t­¬ng quan cô thÓ (theo<br /> lo¹i h×nh b¸o chÝ, theo lo¹i ®Ò tµi, theo ®Þa bµn sinh sèng, v.v...).<br /> TØ lÖ nam giíi theo dâi truyÒn h×nh ë møc ®é hµng ngµy cao h¬n ë n÷ giíi<br /> (95,3% ë nam vµ 89,9% ë n÷). N÷ giíi xem tivi hµng ngµy cã phÇn Ýt h¬n nam giíi, nam<br /> giíi th­êng quan t©m h¬n víi ®Ò tµi thêi sù - chÝnh trÞ (60,6% so víi 50,3%) vµ kinh<br /> tÕ - thÞ tr­êng (18,2% so víi 15,6%). §Æc biÖt lµ n÷ giíi quan t©m c¸c ch­¬ng tr×nh<br /> qu¶ng c¸o trªn truyÒn h×nh, cao h¬n h¼n nam giíi: 7,7% trong nhãm n÷ vµ 0,8%<br /> trong nhãm nam.<br /> §èi víi c¸c ®Ò tµi trªn b¸o m¹ng internet, tØ lÖ nam vµ n÷ quan t©m gÇn nh­<br /> nhau. Nh­ng kÕt qu¶ còng cho thÊy, phÇn lín nam giíi chØ ®äc l­ít (55,8%), trong<br /> khi phÇn lín n÷ giíi l¹i theo c¸ch chän ®äc mét sè môc (60,9%).<br /> Møc ®é rÊt quan t©m ®èi víi c¸c ®Ò tµi trªn ®µi ph¸t thanh cã sù c¸ch biÖt rÊt râ:<br /> thêi sù - chÝnh trÞ cã 62,1% sè ng­êi tr¶ lêi lµ nam, chØ cã 37,9% lµ n÷; kinh tÕ - thÞ<br /> tr­êng cã 80% nam vµ 20% n÷; khoa häc - gi¸o dôc - v¨n häc nghÖ thuËt cã 73,3% nam<br /> vµ 26,7% lµ n÷; v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ cã 70,8% nam vµ 29,2% n÷ theo dâi.<br /> §èi víi b¸o in còng cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a nam vµ n÷ trong viÖc theo<br /> dâi tiÕp nhËn th«ng tin: Nam giíi mua vµ ®äc b¸o chñ yÕu ®Ó ®äc tin tøc thêi sù -<br /> chÝnh trÞ, cßn nh÷ng trang môc cßn l¹i n÷ giíi quan t©m nhiÒu h¬n. Ng­îc l¹i, c¸c<br /> chØ b¸o cho thÊy, viÖc theo dâi c¸c néi dung th«ng tin qu¶ng c¸o trªn b¸o chÝ nghiªng<br /> h¼n vÒ n÷ giíi. §Æc biÖt, hÇu nh­ chØ cã n÷ giíi rÊt quan t©m qu¶ng c¸o trªn truyÒn h×nh,<br /> cßn nam giíi lµ kh«ng ®¸ng kÓ.<br /> Mét sè nghiªn cøu ë ViÖt Nam còng ®· cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a giíi tÝnh vµ møc<br /> ®é tiÕp cËn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Theo §ç Th¸i §ång, cuéc ®iÒu tra x· héi<br /> häc tiÕn hµnh n¨m 1982 cho thÊy cã “sù kh¸c biÖt gi÷a nam vµ n÷ trong c¸ch thøc theo dâi<br /> tin tøc hµng ngµy. Sè phô n÷ ®äc b¸o th­êng xuyªn cã tØ lÖ 18%, chØ b»ng mét nöa tØ lÖ<br /> nµy ë nam giíi (35,3%)” [§ç Th¸i §ång, 1982: 74]. KÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc cña ViÖn X·<br /> héi häc (1990) cho thÊy n÷ giíi vÉn lu«n lu«n chÞu thiÖt thßi trong h­ëng thô v¨n hãa,<br /> trong ®ã cã viÖc tiÕp cËn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng cña phô n÷, nhÊt lµ phô n÷<br /> n«ng th«n, cßn rÊt thÊp [Mai V¨n Hai, 1992: 50]. Mét nghiªn cøu gÇn ®©y h¬n cña Tr­¬ng<br /> Xu©n Tr­êng (2001) còng ®· cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a giíi tÝnh vµ møc ®é tiÕp cËn c¸c<br /> ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng: “VÒ giíi tÝnh, n÷ giíi bao giê còng cã tØ lÖ tham gia theo<br /> dâi th«ng tin qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®äc, nghe, nh×n Ýt h¬n nam giíi; sè kh«ng bao<br /> giê ®äc b¸o cña n÷ giíi lµ 51,4% so víi nam lµ 47,9%, kh«ng bao giê nghe ®µi cña n÷ lµ<br /> 31,4% so víi nam lµ 12,5%; kh«ng bao giê xem tivi cña n÷ lµ 12,2% so víi nam lµ 7,9%...<br /> kh«ng ph¶i ng­êi phô n÷ Ýt quan t©m ®Õn viÖc theo dâi th«ng tin trªn c¸c ph­¬ng tiÖn<br /> th«ng tin ®¹i chóng mµ vÊn ®Ò chÝnh lµ do hä Ýt cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ®iÒu ®ã” [Tr­¬ng<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 60 M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n Hµ Néi vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> <br /> Xu©n Tr­êng, 2001: 64]. Nghiªn cøu cña TrÇn H÷u Quang còng cho kÕt qu¶ t­¬ng tù.<br /> Nh­ vËy, cã thÓ thÊy sù chªnh lÖch møc h­ëng thô vµ sù quan t©m ®èi víi c¸c<br /> ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng gi÷a n÷ giíi vµ nam giíi, ®· vµ vÉn ®ang lµ mét vÊn<br /> ®Ò x· héi - vÊn ®Ò giíi vµ b×nh ®¼ng giíi. Sù ¶nh h­ëng cña giíi tÝnh ®èi víi m« thøc<br /> tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña c«ng chóng lµ mét thùc tÕ cÇn ph¶i ®­îc l­u ý trong<br /> ho¹t ®éng b¸o chÝ, truyÒn th«ng, nhÊt lµ trong viÖc x¸c lËp néi dung vµ quy m« th«ng<br /> ®iÖp t¸c ®éng, h×nh thøc cña th«ng ®iÖp, c¸ch thøc vµ thêi ®iÓm, v.v... chuyÓn t¶i<br /> th«ng ®iÖp tíi ®èi t­îng mét c¸ch cã hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, còng cÇn thÊy r»ng ®©y cßn<br /> lµ vÊn ®Ò t©m lý tiÕp nhËn, cã liªn quan chÆt chÏ tíi t©m lý giíi tÝnh, lu«n lu«n kh¸c<br /> nhau, ®Ó kh«ng r¬i vµo so s¸nh thuÇn tuý chØ dùa trªn nh÷ng con sè thèng kª.<br /> 3.2. §Þa bµn c­ tró<br /> Trªn thùc tÕ, ®Þa bµn c­ tró lµ mét chØ b¸o quan träng ®Ó nhËn biÕt nhiÒu<br /> ph­¬ng diÖn c¸ nh©n, nhiÒu mèi quan hÖ cña ng­êi d©n víi céng ®ång: møc sèng,<br /> ®iÒu kiÖn sèng, m«i tr­êng v¨n hãa, häc vÊn, thãi quen, tËp qu¸n sinh ho¹t v¨n hãa,<br /> v.v... §Æc biÖt chØ b¸o vÒ ®Þa bµn c­ tró ph¶n ¸nh kh¸ râ sù kh¸c nhau vÒ møc ®é<br /> h­ëng thô còng nh­ møc ®é quan t©m ®èi víi c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng<br /> cña ng­êi d©n.<br /> Gi÷a néi thµnh vµ ngo¹i thµnh Hµ Néi cã sù kh¸c nhau, c¸ch biÖt kh¸ lín vÒ<br /> møc ®é tiÕp nhËn c¸c s¶n phÈm b¸o chÝ, kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh sù chªnh lÖch vÒ<br /> nhu cÇu cña ng­êi d©n, mµ cßn lµ sù chªnh lÖch vÒ ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c<br /> nhu cÇu ®ã.<br /> KÕt qu¶ ®iÒu tra ë hai ph­êng Hµng B«ng vµ Nh©n ChÝnh vµ x· T©y Tùu<br /> (huyÖn Tõ Liªm) cho thÊy, 100% sè ng­êi dïng internet lµ ë néi thµnh; vµ kho¶ng<br /> 85% c¸c chØ sè tiªu thô s¶n phÈm b¸o in thuéc vÒ c­ d©n néi thµnh. So s¸nh møc ®é<br /> th­êng xuyªn mua ®èi víi 10 tê b¸o ®­îc chän mua nhiÒu nhÊt t¹i Hµ Néi sÏ thÊy râ<br /> ®iÒu nµy: 100% ng­êi mua tê Lao ®éng lµ ë néi thµnh; tê Thanh niªn tËp trung ng­êi<br /> mua ë néi thµnh tíi 97,2%, cßn ngo¹i thµnh chØ 2,8%; t­¬ng tù, tê TiÒn phong 96% vµ<br /> 4%; tê Phô n÷ ViÖt Nam 91,5% vµ 8,5%; tê C«ng an nh©n d©n 87,5% vµ 12,5%; tê<br /> Tuæi trÎ 86,7% vµ 13,3%; ngay nh­ tê ph¸t hµnh réng r·i nhÊt trªn ®Þa bµn Hµ Néi<br /> lµ An ninh Thñ ®« (tØ lÖ ng­êi mua lµ 31,4% sè hé cã mua b¸o, cao nhÊt trong 10 tê),<br /> hay tê Hµ Néi míi vµ tê Nh©n d©n ph¸t hµnh theo hÖ thèng c¬ së ®¶ng tíi tËn chi bé<br /> vµ chÝnh quyÒn c¬ së, còng chØ cã 14,3% vµ 16,7% ë ngo¹i thµnh.<br /> Trong sè gia ®×nh cã mua b¸o ë khu vùc néi thµnh (2 ph­êng Hµng B«ng vµ Nh©n<br /> ChÝnh) cã tíi 51,4% gia ®×nh mua hµng ngµy, 16,5% gia ®×nh mua vµi lÇn mçi tuÇn; khu vùc<br /> ngo¹i thµnh (x· T©y Tùu, Tõ Liªm) chØ cã 5,9% trong sè gia ®×nh cã mua b¸o lµ mua hµng<br /> ngµy vµ 2,9% mua vµi lÇn mçi tuÇn. Cßn l¹i cã tíi 78,5% sè hé gia ®×nh ë ngo¹i thµnh kh«ng<br /> mua b¸o bao giê, trong khi tØ lÖ nµy ë néi thµnh chØ cã 9,9%. §iÒu nµy ®­îc gi¶i thÝch bëi<br /> nhiÒu yÕu tè, trong ®ã quan träng nhÊt lµ yÕu tè mÆt b»ng tr×nh ®é häc vÊn vµ møc sèng c­<br /> d©n néi thµnh cao h¬n ngo¹i thµnh, tËp qu¸n sinh ho¹t, lao ®éng, ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o c¬ së<br /> vËt chÊt cho ho¹t ®éng v¨n hãa ë néi thµnh bao giê còng tèt h¬n.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  TrÇn B¸ Dung 61<br /> <br /> VÒ môc ®Ých vµ c¸ch thøc ®äc b¸o, ë c¶ hai khu vùc n«ng th«n vµ ®« thÞ, tØ lÖ ng­êi<br /> ®äc b¸o ®Ó theo dâi tin tøc thêi sù - chÝnh trÞ vÉn ®øng ®Çu vµ trong t­¬ng quan gi÷a hai<br /> khu vùc, ng­êi d©n ®« thÞ quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn môc ®Ých nµy.<br /> B¶ng 2. Môc ®Ých ®äc b¸o cña ng­êi d©n Hµ Néi (% sè ng­êi cã ®äc), theo ®Þa bµn (%)<br /> <br /> Theo dâi tin Häc tËp, më T×m th«ng tin Xem VH-NT, T×m ®èi t¸c, §Ó gi¶i trÝ<br /> tøc TS-CT mang kiÕn thøc KT-TT TT t×m viÖc lµm<br /> <br /> Néi thµnh 71,2 40,8 27,9 33,2 5,5 53,0<br /> <br /> Ngo¹i thµnh 51,7 34,5 6,9 13,8 6,9 37,9<br /> <br /> Ghi chó: Ng­êi ®äc th­êng cã mét hoÆc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, céng l¹i lín h¬n 100%.<br /> §èi víi ®Ò tµi thêi sù - chÝnh trÞ trªn b¸o in, kÕt qu¶ mét thang ®o kh¸c cho<br /> thÊy: 84,4% sè ng­êi tr¶ lêi ë néi thµnh cho biÕt hä rÊt quan t©m vµ quan t©m, cao h¬n<br /> ngo¹i thµnh (68,4%). C­ d©n néi thµnh cã ®iÒu kiÖn chøng kiÕn, tham dù trùc tiÕp vµo<br /> c¸c sù kiÖn chÝnh trÞ - thêi sù nhiÒu h¬n, l¹i cã tr×nh ®é v¨n hãa vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt<br /> chÝnh trÞ cao h¬n, b¸o in ph¸t hµnh còng chñ yÕu ë ®« thÞ vµ n¬i cã møc sèng cao h¬n. §ã<br /> lµ nh÷ng lý do c¬ b¶n ®Ó hä quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ - thêi sù, trong<br /> ®êi sèng vµ trªn mÆt b¸o.<br /> Nh×n tæng thÓ trªn c¶ bèn ph­¬ng tiÖn b¸o chÝ, ng­êi d©n ngo¹i thµnh cã møc ®é<br /> tiÕp nhËn thÊp h¬n nhiÒu lÇn, nhu cÇu còng cã phÇn ®¬n gi¶n h¬n, chñ yÕu ®Ó gi¶i trÝ vµ<br /> theo dâi thêi sù th«ng qua ph­¬ng tiÖn truyÒn h×nh. ë ®©y, yÕu tè thiÕt chÕ v¨n hãa ë<br /> n«ng th«n cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ râ rÖt nhÊt trong lÜnh vùc tiÕp cËn víi b¸o in: kh«ng<br /> cã nguån cung cÊp vµ n¬i ®Ó ®äc b¸o c«ng céng, dÞch vô ph©n phèi b¸o in (®¹i lý, s¹p<br /> b¸o,...) còng rÊt h¹n chÕ.<br /> Nh­ vËy, nh×n vÒ l©u dµi, ngo¹i thµnh vÉn lµ khu vùc cã møc ®é tiÕp nhËn<br /> thÊp h¬n so víi néi thµnh vÒ ph­¬ng tiÖn b¸o in vµ internet. Sù c©n b»ng t­¬ng ®èi<br /> cã thÓ chØ x¶y ra ë ph­¬ng tiÖn truyÒn h×nh vµ ph¸t thanh, do møc ®é phæ cËp vµ<br /> nh÷ng ®Æc tr­ng thuËn tiÖn trong viÖc tiÕp nhËn ®èi víi hai ph­¬ng tiÖn th«ng tin<br /> nµy.<br /> 3.3. §é tuæi<br /> KÕt qu¶ ®iÒu tra cña chóng t«i cho thÊy, ë nh÷ng ®Ò tµi ®­îc c«ng chóng quan<br /> t©m nhiÒu nhÊt (thêi sù - chÝnh trÞ, v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ), sù chªnh lÖch tØ<br /> lÖ sè ng­êi quan t©m theo dâi gi÷a c¸c nhãm tuæi lµ kh«ng lín. ChØ riªng ë b¸o m¹ng<br /> internet, sè ng­êi quan t©m thêi sù chÝnh trÞ ë ®é tuæi 21-30 lµ cao h¬n h¼n (30,2%),<br /> vµ gi¶m dÇn khi tuæi cµng cao (18% cho ®é tuæi 51-60). §iÒu nµy kh«ng h¼n v× t©m lý<br /> løa tuæi, mµ v× internet lµ lîi thÕ cña líp trÎ.<br /> VÒ møc ®é xem truyÒn h×nh, nhãm d©n c­ trªn 50 tuæi xem hµng ngµy nhiÒu h¬n<br /> (95,3% trong nhãm), tiÕp ®Õn nhãm tõ 31 ®Õn 50 tuæi (92,9% trong nhãm) vµ cuèi cïng<br /> lµ nhãm d­íi 31 tuæi (chØ cã 90% trong sè hä xem tivi hµng ngµy). Cã thÓ thÊy r»ng,<br /> thanh niªn d­íi 31 tuæi cã nhiÒu nhu cÇu tinh thÇn kh¸c, nhiÒu sù lùa chän, nªn sù chia<br /> sÎ c¸c mèi quan t©m ë hä lµ ®iÒu dÔ hiÓu.<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 62 M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n Hµ Néi vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> <br /> §èi víi b¸o in, ®iÒu tra cho thÊy nhãm c­ d©n cã tuæi tõ 50 trë lªn rÊt quan t©m c¸c<br /> vÊn ®Ò thêi sù - chÝnh trÞ chiÕm tØ lÖ cao nhÊt (72,9% trong nhãm); trong nhãm trung niªn<br /> 31-50 tuæi, tØ lÖ thÊp h¬n (60,3%). Trong nhãm thanh niªn d­íi 31 tuæi, tØ lÖ nµy so víi c¸c<br /> nhãm tr­íc thÊp h¬n (35,1%). Gi¶i thÝch hiÖn t­îng nµy, tr­íc hÕt cÇn ®Ò cËp yÕu tè t©m lý<br /> løa tuæi. Thanh niªn tõ 16 tuæi trë lªn th­êng thÝch tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi, ho¹t<br /> ®éng v¨n hãa mang tÝnh tËp thÓ vµ giao l­u, h¬n lµ c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ kh« khan.<br /> Trªn b¸o m¹ng ®iÖn tö, lÜnh vùc ®Ò tµi v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ<br /> ®­îc líp trÎ rÊt quan t©m, tØ lÖ cao gÊp hai lÇn so víi c¸c nhãm tuæi cao h¬n (55,6%<br /> trong nhãm d­íi 31 so víi 29% ë nhãm 31-50 vµ 25% ë nhãm trªn 50), ng­îc víi c¸c<br /> chØ b¸o ë ®µi ph¸t thanh. §©y còng lµ mét ®Æc tr­ng v¨n hãa cña líp trÎ, ®ang tiÕp<br /> thu vµ lµm chñ thµnh tùu cña c«ng nghÖ vµ kÜ thuËt míi cña v¨n hãa truyÒn th«ng,<br /> nhÊt lµ truyÒn th«ng sè, truyÒn th«ng m¹ng.<br /> Còng nh­ yÕu tè giíi tÝnh, sù t¸c ®éng cña yÕu tè tuæi t¸c lµ vÊn ®Ò mang tÝnh<br /> t©m lý con ng­êi, t©m lý céng ®ång. Tuæi t¸c cµng cao, ng­êi ®äc b¸o, nghe ®µi,...<br /> cµng chó ý nhiÒu ®Õn nh÷ng th«ng tin søc khoÎ, sinh ho¹t tinh thÇn, h­íng vÒ quª<br /> h­¬ng, nguån céi, mÆc dï thêi sù vÉn lµ sè mét, v× ®ã lµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi cã<br /> liªn quan trùc tiÕp ®Õn tÊt c¶ mäi giíi.<br /> 3.4. Häc vÊn<br /> Kh¸c víi tuæi t¸c, häc vÊn cã ¶nh h­ëng s©u s¾c, nhiÒu khi mang tÝnh quyÕt ®Þnh<br /> tíi thãi quen, møc ®é vµ c¸ch thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n. Nh×n<br /> chung, häc vÊn cµng cao th× ng­êi ta cµng cã nhiÒu môc ®Ých khi ®äc b¸o, xem truyÒn<br /> h×nh, nghe ®µi, sö dông internet. Bëi lÏ, hä võa cã t©m lý kh¸m ph¸, t×m hiÓu mäi mÆt<br /> cña ®êi sèng x· héi ®Ó s¸ng t¹o, hä l¹i cã kh¶ n¨ng trÝ tuÖ ®Ó thu nhËn, gi¶i m· th«ng<br /> ®iÖp tõ c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®¹i chóng cao h¬n c¸c tÇng líp kh¸c. Xu h­íng<br /> phæ biÕn lµ häc vÊn cµng thÊp th× cµng Ýt môc ®Ých tiÕp nhËn, chñ yÕu ®Ó gi¶i trÝ, xem<br /> qu¶ng c¸o, rao vÆt. Ph¶n ¸nh râ nhÊt hiÖn t­îng nµy lµ ®èi víi b¸o in. MÆt b»ng häc vÊn<br /> cña ng­êi d©n néi thµnh cao h¬n ngo¹i thµnh, tØ lÖ mua b¸o hµng ngµy lµ 51,4% trong<br /> khi ngo¹i thµnh chØ cã 5,9%. §èi víi xem truyÒn h×nh, ë ng­êi cã häc vÊn trªn ®¹i häc,<br /> 60% chän môc ®Ých “®Ó theo dâi tin tøc thêi sù, chÝnh trÞ”, 90% chän “®Ó häc tËp më<br /> mang kiÕn thøc”, 80% ®Ó lÊy tin tøc kinh tÕ thÞ tr­êng, 80% “®Ó xem v¨n hãa, v¨n nghÖ”,<br /> 60% “®Ó gi¶i trÝ”. §Æc ®iÓm cña lao ®éng trÝ ãc bËc cao cã lÏ ®­îc thÓ hiÖn râ: thu nhËn<br /> th«ng tin mäi n¬i, mäi lóc, mäi h×nh thøc vµ th«ng tin ®a d¹ng, ®a chiÒu.<br /> Tr¶ lêi c©u hái vÒ môc ®Ých ®äc b¸o, xem truyÒn h×nh, nghe ®µi, sö dông<br /> internet, víi 6 môc ®Ých ®­îc ®­a ra ®Ó th¨m dß, kÕt qu¶ cho thÊy nh÷ng ng­êi cã<br /> tr×nh ®é häc vÊn cµng cao, cµng cã nhiÒu môc ®Ých khi xem truyÒn h×nh, ®äc b¸o,<br /> nghe ®µi hay sö dông internet: 77% sè ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn ®¹i häc vµ 60% sè<br /> ng­êi häc vÊn trªn ®¹i häc ®äc b¸o víi môc ®Ých ®Ó theo dâi tin tøc thêi sù - chÝnh trÞ.<br /> TiÕp ®Õn lµ môc ®Ých ®Ó häc tËp, më mang kiÕn thøc, còng chiÕm tØ lÖ lín (90% ë bËc<br /> trªn ®¹i häc, 46% ë bËc ®¹i häc); Môc ®Ých nµy chØ chiÕm 28,6% ë bËc trung cÊp, 30%<br /> ë bËc trung häc phæ th«ng. Kh«ng nh÷ng thÕ, c­êng ®é xem, nghe, ®äc cña ng­êi häc<br /> vÊn cao còng cao h¬n h¼n: ch¼ng h¹n, møc ®é xem truyÒn h×nh hµng ngµy t¨ng dÇn<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  TrÇn B¸ Dung 63<br /> <br /> tõ 80,4% ë nhãm tiÓu häc, 92% ë nhãm phæ th«ng c¬ së, 95,9% ë nhãm trung häc phæ<br /> th«ng, ®Õn 96,5% ë nhãm ®¹i häc vµ 100% ë nhãm trªn ®¹i häc.<br /> Mét thang ®o kh¸c lµ møc ®é quan t©m ®èi víi c¸c ®Ò tµi trªn c¸c ph­¬ng tiÖn b¸o<br /> chÝ. §Ò tµi thêi sù - chÝnh trÞ trªn b¸o in cã 18,8% nhãm trung häc phæ th«ng quan t©m,<br /> t¨ng lªn 51,8% ë nhãm ®¹i häc, cao ®¼ng; tØ lÖ t­¬ng øng trªn truyÒn h×nh t¨ng tõ 23,6%<br /> lªn 39,8%. §Ò tµi v¨n hãa - x· héi - thÓ thao - gi¶i trÝ, nh­ ®· ph©n tÝch, cã sè l­îng ng­êi<br /> theo dâi cao xÊp xØ víi thêi sù. Víi néi dung nµy, møc ®é quan t©m t¨ng dÇn trªn b¸o in<br /> nh­ sau: 12,2% ë nhãm phæ th«ng c¬ së, 30,5% ë nhãm trung häc phæ th«ng, 42,7% ë<br /> nhãm ®¹i häc, cao ®¼ng. TØ lÖ t­¬ng øng trªn truyÒn h×nh lµ: 16,4% t¨ng lªn 28% vµ<br /> 29,3%. Nh÷ng néi dung vÒ x· héi, gi¶i trÝ,... lµ phï hîp h¬n víi nh÷ng ®èi t­îng häc vÊn<br /> thÊp, ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ tr×nh ®é, thãi quen, t©m lý th­ëng thøc v¨n hãa cña hä, chØ<br /> xem ®Ó gi¶i trÝ lµ chÝnh.<br /> Th¸i ®é xem truyÒn h×nh còng ®­îc ph¶n ¸nh qua häc vÊn: ë bËc häc cµng thÊp,<br /> ng­êi xem cµng Ýt tËp trung h¬n trong khi xem.<br /> Trong c¸ch thøc vµ th¸i ®é ®äc b¸o m¹ng internet, ng­êi cã häc vÊn cao<br /> th­êng ®äc kÜ h¬n: 37,5% sè ng­êi cã häc vÊn trªn ®¹i häc cho biÕt lµ ®äc kÜ, trong<br /> khi chØ cã 21,1% häc vÊn trung häc phæ th«ng ®äc b¸o m¹ng víi th¸i ®é ®äc kÜ. Th«ng<br /> th­êng nh÷ng ng­êi vµo m¹ng nÕu kh«ng ph¶i ®Ó ch¬i games, mµ ®Ó t×m kiÕm tin<br /> tøc, th­êng lµ nh÷ng ng­êi cã häc vÊn nhÊt ®Þnh, cã môc ®Ých nhÊt ®Þnh, nªn hä ®äc<br /> kÜ còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Xem xÐt møc ®é vµ c¸ch thøc sö dông internet hµng ngµy,<br /> cµng lµm râ thªm hiÖn t­îng ®ã: hÇu hÕt nh÷ng ng­êi sö dông internet cã tr×nh ®é<br /> trªn ®¹i häc ®Òu sö dông hµng ngµy (77,8% hµng ngµy vµ 22,2% vµi lÇn mçi tuÇn),<br /> tiÕp ®Õn lµ nhãm cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng (54% sö dông hµng ngµy vµ 19% vµi<br /> lÇn mçi tuÇn). §äc b¸o m¹ng ë ®©u còng liªn quan ®Õn häc vÊn: 57% sè ng­êi cã häc<br /> vÊn trung häc phæ th«ng, 72% sè ng­êi cã häc vÊn ®¹i häc, trong khi cã tíi 88,9% sè<br /> ng­êi trªn ®¹i häc dïng internet t¹i nhµ. ViÖc dïng internet t¹i nhµ cho ®Õn nay vÉn<br /> ®­îc coi lµ mét nhu cÇu cao, ngoµi ph­¬ng tiÖn, thiÕt bÞ, chi phÝ hµng th¸ng, cßn ®ßi hái<br /> cã tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. PhÇn lín nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é cao ®Òu kh«ng thÓ thiÕu trang<br /> bÞ internet c¸ nh©n, t¹i nhµ. Còng v× thÕ, nhu cÇu vÒ th«ng tin kinh tÕ - thÞ tr­êng trªn<br /> b¸o m¹ng t¨ng dÇn theo häc vÊn (14,3% trong nhãm THPT, 26,5% trong nhãm §H,C§<br /> vµ 44,4% nhãm trªn §H).<br /> Ng­êi cã häc vÊn cao, kh«ng chØ ®äc b¸o cho m×nh mµ cßn t×m cho ng­êi kh¸c<br /> ®äc, chÝ Ýt lµ thµnh viªn trong gia ®×nh. Mét c«ng chøc cã tr×nh ®é th¹c sÜ gi¶i thÝch<br /> viÖc mua b¸o nh­ sau: “HiÖn nay t«i cã ý ®Þnh ®Æt mét tê n÷a ®ã lµ tê An ninh Thñ<br /> ®«. V× sao t«i ®Æt? V× nã ®­a vÊn ®Ò tiªu cùc, mµ trong ®ã cã tiªu cùc häc ®­êng. T«i<br /> ®äc mét tê thÊy ®­a c¸c ch¸u trèn häc ®i ch¬i lµ t«i mua ngay...T«i muèn quan t©m<br /> vÊn ®Ò tiªu cùc trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®­a trªn b¸o An ninh Thñ ®« nh­ thÕ nµo? §Ó<br /> ®äc nh÷ng vÊn ®Ò tiªu cùc cÇn ph¶i tr¸nh, nhÊt lµ khu vùc m×nh ®ang sèng. (Nam,<br /> 53 tuæi, ph­êng Hµng B«ng).<br /> NhiÒu nghiªn cøu còng ®· chØ ra ¶nh h­ëng cña yÕu tè häc vÊn ®èi víi viÖc tiÕp<br /> nhËn th«ng tin ®¹i chóng cña ng­êi d©n. Theo TrÇn H÷u Quang: “Tr×nh ®é häc vÊn lµ<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 64 M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n Hµ Néi vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> <br /> mét trong nh÷ng biÕn sè cã t¸c ®éng nhiÒu tíi øng xö ®èi víi truyÒn th«ng ®¹i chóng”<br /> [TrÇn H÷u Quang, 1998: 156]. Nghiªn cøu cña Tr­¬ng Xu©n Tr­êng nhËn ®Þnh,<br /> nh÷ng ng­êi cã häc vÊn thÊp tiÕp cËn víi truyÒn th«ng ®¹i chóng Ýt h¬n so víi ng­êi cã<br /> tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n. [Tr­¬ng Xu©n Tr­êng, 2001: 65].<br /> Nh­ vËy, cïng víi yÕu tè møc sèng, trong t­¬ng lai yÕu tè häc vÊn sÏ cã ¶nh<br /> h­ëng m¹nh nhÊt tíi nhu cÇu tiÕp nhËn b¸o chÝ cña ng­êi d©n, khi mµ tr×nh ®é d©n<br /> trÝ ®ang ngµy cµng ®­îc n©ng cao, víi nhiÒu c¬ héi häc tËp vµ kh¶ n¨ng häc tËp ®ang<br /> ®­îc më réng ra trong x· héi.<br /> 3.5. NghÒ nghiÖp<br /> Th«ng qua viÖc ph©n tÝch kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy hai biÕn sè ®éc lËp th­êng<br /> g¾n víi nhau, ®«i khi cã ¶nh h­ëng gÇn gièng nhau, ®ã lµ häc vÊn vµ nghÒ nghiÖp.<br /> Còng gièng nh­ häc vÊn, nghÒ nghiÖp cña ng­êi tr¶ lêi cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ s©u<br /> s¾c tíi nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña hä.<br /> KÕt qu¶ thèng kª cho thÊy, ®èi víi c¶ bèn lo¹i ph­¬ng tiÖn b¸o chÝ, môc ®Ých<br /> theo dâi tin tøc thêi sù (môc ®Ých tËp trung nhÊt) thu hót cao nhÊt ®èi víi giíi trÝ<br /> thøc vµ c«ng chøc, viªn chøc.<br /> Nhãm trÝ thøc vµ nhãm c«ng chøc, viªn chøc hÇu hÕt lµ nh÷ng ng­êi lµm viÖc<br /> trong c¬ quan nhµ n­íc. Hä cã th«ng tin, hiÓu biÕt t×nh h×nh, g¾n chÆt víi mäi diÔn<br /> biÕn t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi, nhÊt lµ chÞu sù t¸c ®éng tr­íc hÕt vµ trùc tiÕp cña<br /> c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc. H¬n n÷a, ®©y còng lµ nhãm c«ng<br /> chóng cã häc vÊn cao nhÊt trong x· héi. TiÕng nãi cña hä th­êng ®¹i diÖn cho d­ luËn<br /> x· héi tr­íc mçi diÔn biÕn vÒ t­ t­ëng, chÝnh trÞ trong ®êi sèng céng ®ång. Nh÷ng<br /> øng xö cña giíi trÝ thøc, cña giíi c«ng chøc nhµ n­íc ®èi víi truyÒn th«ng ®¹i chóng<br /> th­êng lµ nhanh vµ nh¹y c¶m, nhiÒu khi ®­îc coi lµ sù ph¶n biÖn cña x· héi ®èi víi<br /> giíi truyÒn th«ng. Nh÷ng nhËn xÐt, gîi ý cña hai nhãm nµy ®èi víi b¸o chÝ nhiÒu khi<br /> lµ nh÷ng dù b¸o ®­îc b¸o giíi ®¸nh gi¸ cao.<br /> N«ng d©n ngo¹i thµnh lµ lùc l­îng lín (trong mÉu ®iÒu tra lµ 162 ng­êi,<br /> chiÕm 26,2% sè ng­êi tr¶ lêi), nh­ng møc ®é tiÕp cËn víi b¸o chÝ cña hä lµ rÊt thÊp,<br /> ngo¹i trõ truyÒn h×nh lµ cã mÆt vµ t¸c ®éng ®­îc tíi mäi gia ®×nh.<br /> Mét nhãm nghÒ nghiÖp kh¸c - nhãm sinh viªn, häc sinh - cã vÞ trÝ quan träng<br /> trong d­ luËn x· héi vµ trong c¸ch øng xö víi giíi truyÒn th«ng. §Æc ®iÓm cña nhãm nµy<br /> lµ Ýt quan t©m c¸c néi dung thêi sù - chÝnh trÞ trªn b¸o chÝ (thÊp nhÊt trong c¸c nhãm,<br /> víi 47,4% quan t©m). Ng­îc l¹i, nhãm nµy quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn c¸c néi dung v¨n<br /> hãa - thÓ thao vµ gi¶i trÝ trªn truyÒn h×nh, b¸o m¹ng vµ b¸o in. Hä cã nhiÒu lý do ®Ó chia<br /> nhá sù quan t©m ®èi víi c¸c vÊn ®Ò x· héi, trong ®ã cã viÖc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ.<br /> Tuy vËy, ®©y l¹i lµ lùc l­îng ®«ng ®¶o trong x· héi, cã kiÕn thøc, nhiÖt t×nh, n¨ng ®éng,<br /> søc khoÎ, giµu dù ®Þnh vµ m¬ ­íc, dÔ tËp hîp thµnh phong trµo x· héi réng lín th«ng<br /> qua truyÒn th«ng, nh­ng còng dÔ bÞ kÝch ®éng, l«i kÐo, qu¸ khÝch, dï chØ lµ mét th«ng<br /> tin nhá trªn b¸o chÝ. V× vËy, dï hä Ýt quan t©m thêi sù trªn b¸o chÝ nh­ng vai trß cña lùc<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  TrÇn B¸ Dung 65<br /> <br /> l­îng nµy trong c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ - x· héi th× kh«ng hÒ nhá vµ b¸o chÝ kh«ng thÓ<br /> kh«ng chó ý ®Ó t¸c ®éng tíi hä mét c¸ch cã hiÖu qu¶.<br /> 3.6. Møc sèng<br /> Møc sèng liªn quan trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng chi tr¶ cho môc ®Ých tiªu dïng v¨n<br /> hãa, ®ång thêi còng ph¶n ¸nh møc ®é tiÕp nhËn vµ sö dông, ph¶n ¸nh phong c¸ch tiªu<br /> dïng v¨n hãa cña ng­êi d©n, trong ®ã cã tiªu dïng cho b¸o chÝ. Tuy nhiªn, tiªu dïng<br /> v¨n hãa cã nh÷ng ®iÒu n»m ngoµi quy luËt tiªu dïng sinh ho¹t nãi chung. Kh«ng h¼n<br /> cø cã møc sèng cao (kh¸ gi¶, giµu cã) th× ng­êi ta sÏ cã nhu cÇu ®äc s¸ch, b¸o, tiÕp<br /> nhËn th«ng tin vµ tri thøc nhiÒu, nh­ nhu cÇu mua s¾m c¸c vËt dông vµ trang bÞ thiÕt<br /> yÕu kh¸c trong ®êi sèng. Vµ ngay c¶ khi mua s¾m nhiÒu ®å vËt ®¾t tiÒn nh­ thiÕt bÞ<br /> tiÕp nhËn th«ng tin hiÖn ®¹i, còng kh«ng h¼n chØ ®Ó tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ. Møc<br /> sèng cã t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ, nh­ng kh«ng hoµn toµn lµ<br /> t­¬ng quan tØ lÖ thuËn vµ kh«ng gièng nhau ®èi víi c¸c lo¹i h×nh b¸o chÝ.<br /> Trong chØ sè mua b¸o hµng ngµy cña c­ d©n Hµ Néi, chØ cã 36,4% trong nhãm<br /> cã møc sèng giµu cã, cßn nhãm kh¸ gi¶ cã tíi 42,9%. TØ lÖ kh«ng mua bao giê vµ rÊt Ýt<br /> khi mua gi¶m dÇn tõ møc nghÌo ®Õn møc giµu: 62,6% sè hé nghÌo kh«ng mua bao<br /> giê hoÆc rÊt Ýt khi mua (kh«ng mua bao giê lµ 56,3%); t­¬ng øng tØ lÖ ë møc sèng<br /> trung b×nh lµ 44,7%; ë møc sèng kh¸ gi¶ lµ 31,7% vµ ë møc giµu cã lµ 18,2% (thÊp<br /> nhÊt). Tuy nhiªn, viÖc sö dông internet l¹i thÓ hiÖn râ sù c¸ch biÖt trong møc sèng:<br /> sö dông hµng ngµy ë nhãm giµu cã lµ cao nhÊt (54,5%), nhãm kh¸ gi¶ ®øng thø hai<br /> (33,9%), cuèi b¶ng lµ nhãm trung b×nh (16,8% trong nhãm); nhãm nghÌo kh«ng cã<br /> th«ng tin vÒ sö dông internet.<br /> HiÖn nay cã mét tÇng líp d©n c­ ë Hµ Néi, biÕt lµm giµu cã møc sèng cao,<br /> chÞu khã t×m hiÓu vµ am hiÓu luËt ph¸p, hä còng hiÓu vÞ thÕ cña b¸o chÝ. ë ®©y, møc<br /> sèng ph¶n ¸nh mét sù ph©n tÇng x· héi, c¶ vÒ kinh tÕ, c¶ vÒ v¨n hãa - tinh thÇn, mµ<br /> theo chóng t«i, tr­íc hÕt lµ hiÓu biÕt luËt ph¸p. Nghiªn cøu cña Tr­¬ng Xu©n<br /> Tr­êng (2001) cho thÊy, t­¬ng tù nh­ ë biÕn häc vÊn, “ë nhãm møc sèng còng cã t×nh<br /> tr¹ng nh÷ng ng­êi cã møc sèng thÊp Ýt quan t©m ®Õn viÖc ®äc b¸o, nghe ®µi, thËm<br /> chÝ hÇu hÕt nh÷ng ng­êi thuéc diÖn nghÌo ®ãi kh«ng bao giê ®äc b¸o (85%) vµ cã ®Õn<br /> mét nöa ë nhãm nµy kh«ng bao giê nghe ®µi” [Tr­¬ng Xu©n Tr­êng, 2001: 65].<br /> Nh×n chung trong c¸c giíi c«ng chóng vµ ®èi víi c¶ bèn lo¹i h×nh b¸o chÝ, yÕu<br /> tè møc sèng cã t¸c ®éng quan träng ®Æc biÖt, trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn nhu cÇu<br /> tiÕp nhËn b¸o chÝ. §©y lµ nh©n tè ¶nh h­ëng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm míi. Cïng víi sù<br /> t¨ng tr­ëng kinh tÕ, xuÊt hiÖn ngµy cµng râ sù ph©n hãa giµu - nghÌo gi÷a c¸c bé<br /> phËn d©n c­. Sù ph©n hãa nµy còng kÐo theo sù chªnh lÖch trong c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn<br /> thùc tÕ ®Ó tiÕp cËn c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng, mµ râ nhÊt lµ møc ®é trang bÞ c¸c<br /> ph­¬ng tiÖn tiÕp nhËn th«ng tin ®¹i chóng cña ng­êi d©n. Nhu cÇu v¨n hãa, tinh<br /> thÇn chØ cã thÓ tån t¹i ®­îc khi c¸ nh©n con ng­êi ®· ®­îc ®¸p øng c¬ b¶n vÒ ¨n,<br /> mÆc, ë vµ chØ cã thÓ ®­îc tho¶ m·n vµ n©ng cao khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ph¸t<br /> triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh.<br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  66 M« thøc tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña ng­êi d©n Hµ Néi vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng<br /> <br /> NhËn thøc nµy cã ý nghÜa quan träng vÒ ph­¬ng ph¸p luËn khi chóng ta<br /> muèn t×m gi¶i ph¸p ®Ó ®¸p øng vµ n©ng cao nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña<br /> ng­êi d©n.<br /> KÕt luËn<br /> C¸c m« thøc tiÕp nhËn võa ph¶n ¸nh møc ®é, c¸ch thøc vµ môc ®Ých tiÕp<br /> nhËn th«ng tin b¸o chÝ - nhu cÇu tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ cña c«ng chóng Hµ Néi,<br /> võa lµ tÊm g­¬ng ph¶n chiÕu, lµ th­íc ®o søc t¸c ®éng, ¶nh h­ëng x· héi cña c¸c lo¹i<br /> h×nh b¸o chÝ ®èi víi ®êi sèng ng­êi d©n. Nh×n vµo th­íc ®o nµy, phÇn nµo cã thÓ thÊy<br /> ®­îc hiÖu qu¶ x· héi kh«ng ®ång ®Òu cña c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nãi<br /> chung, cña c¸c c¬ quan b¸o chÝ cña Hµ Néi nãi riªng.<br /> C¸c nh©n tè ®Þa bµn c­ tró, giíi tÝnh, ®é tuæi, häc vÊn, nghÒ nghiÖp vµ møc<br /> sèng ®Òu cã ¶nh h­ëng tíi c¸ch thøc, møc ®é vµ môc ®Ých tiÕp nhËn th«ng tin b¸o chÝ<br /> cña ng­êi d©n. Tuy nhiªn sù ¶nh h­ëng cña mçi nh©n tè lµ kh¸c nhau. Theo chóng<br /> t«i, hai cÆp nh©n tè lµ møc sèng - n¬i sèng, häc vÊn - nghÒ nghiÖp, cã ¶nh h­ëng<br /> quan träng nhÊt ®Õn c¸ch thøc øng xö cña c«ng chóng ®èi víi b¸o chÝ. Muèn thay ®æi<br /> m« thøc tiÕp nhËn (thãi quen, møc ®é, môc ®Ých, c¸ch thøc tiÕp nhËn) cña ng­êi d©n,<br /> râ rµng ph¶i t¸c ®éng tr­íc hÕt vµ quyÕt ®Þnh nhÊt tíi c¸c cÆp nh©n tè trªn. §©y lµ<br /> vÊn ®Ò cã ý nghÜa ph­¬ng ph¸p luËn vµ ý nghÜa thùc tiÔn s©u s¾c ®èi víi ho¹t ®éng<br /> b¸o chÝ vµ qu¶n lý b¸o chÝ.<br /> Tho¸t ly nh÷ng nh©n tè nµy, kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®­îc thùc tr¹ng nhËn thøc,<br /> th¸i ®é vµ hµnh vi øng xö cña c«ng chóng víi b¸o chÝ. MÆt kh¸c, viÖc xem xÐt mèi<br /> quan hÖ t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè, sÏ lµm s¸ng tá nguyªn nh©n nh÷ng<br /> c¸ch thøc øng xö cña c«ng chóng vµ lµ tiÒn ®Ò, c¨n cø khoa häc ®Ó dù b¸o xu h­íng<br /> vËn ®éng chÝnh cña nhu cÇu, nh÷ng gi¶i ph¸p t¸c ®éng ®èi víi c¶ chñ thÓ truyÒn<br /> th«ng vµ ®èi víi tõng nhãm c«ng chóng, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña c¸c<br /> ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng tíi c«ng chóng.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 1. §ç Th¸i §ång, 1982: HÖ thèng mass media víi c«ng chóng. T¹p chÝ X· héi häc, sè 1/1982.<br /> 2. Mai V¨n Hai, 1992: Phô n÷ n«ng th«n víi viÖc h­ëng thô v¨n hãa qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i<br /> chóng. T¹p chÝ X· héi häc, sè 1/1922.<br /> 3. NguyÔn Thµnh Phong, 2006: B¸o trªn s¹p vµ sù lùa chän cña c«ng chóng. T¹p chÝ Ng­êi lµm b¸o, sè th¸ng<br /> T<br /> 2 T<br /> 2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 9/2006.<br /> 4. TrÇn H÷u Quang, 1998: TruyÒn th«ng ®¹i chóng vµ c«ng chóng - Tr­êng hîp Thµnh phè Hå ChÝ Minh.<br /> LuËn ¸n tiÕn sÜ X· héi häc. ViÖn X· héi häc.<br /> 5. Tr­¬ng Xu©n Tr­êng, 2001: T×m hiÓu møc ®é tiÕp cËn th«ng tin trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng<br /> cña ng­êi n«ng d©n ch©u thæ s«ng Hång trong thêi kú §æi míi”. T¹p chÝ X· héi häc, sè 2 (74), 2001.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />